Enschedepanel Dienstverlening door Brandweer Enschede Januari 2009 1. Belangrijkste resultaten Van 27 november tot en met 10 december 2008 is een vragenlijst over Brandweer Enschede voorgelegd aan het Enschedepanel. Dit onderzoek is voor de vierde keer uitgevoerd. Eerdere edities vonden plaats in 2004, 2005 en 2007. In deze nieuwsbrief is daar waar mogelijk een vergelijking gemaakt met deze voorgaande jaren. Respons De respons laat een stijgende lijn zien, bij de eerste peiling in 2004 deden 234 panelleden mee, in 2005 597, in 2007 632 en in 2008 deden 777 panelleden mee. Bekendheid brandweer Panelleden kennen de brandweer naast het blussen van branden en het verlenen van hulp bij ongelukken met name van brandpreventie en voorlichting, controleren van bedrijven, bestrijding van wateroverlast en het redden van katten uit de boom. Tweevijfde van de panelleden heeft in 2008 contact gehad met de brandweer. In de meeste gevallen was dit als de brandweer in actie kwam na een zware storm of windhoos, bij een brandveiligheidscontrole van het eigen bedrijf of bij het schoonmaken van het wegdek. Informatievoorziening De helft van de panelleden is in 2008 informatie tegengekomen over brandweer. Dit is ongeveer evenveel als in 2007. Anno 2008 zien panelleden informatie vaker digitaal. Zo kwam men iets vaker dan in voorgaande jaren informatie tegen over de brandweer op de internetsite van de gemeente Enschede en was de brochure van de brandweer in minder gevallen de bron van informatie. In 2008 is 5 procent van alle panelleden informatie tegengekomen op de website van Brandweer Enschede. De meerderheid van hen vond op deze site wat ze zocht. De meeste panelleden vinden de website duidelijk en informatief. De aantrekkelijkheid van de site blijft iets achter. Minder panelleden dan in voorgaande jaren vinden dat er voldoende begrijpelijke informatie over de brandweer beschikbaar is. In 2008 vindt 31 procent dat er voldoende begrijpelijke informatie is, in 2007 was dit nog 45 procent. Het liefst zien panelleden informatie over brand- en veiligheidsrisico s op de internetsite van Brandweer Enschede (71 procent). Daarnaast ziet een meerderheid van 58 procent iets in een gemeentelijke risicokaart op de website van Brandweer Enschede. Fors meer panelleden dan in 2007 zien iets in brandveiligheidscontroles van de brandweer en in voorlichtingsbijeenkomsten. 1
Oordeel over Brandweer Enschede Meer dan driekwart van de panelleden heeft een positieve indruk van Brandweer Enschede. Dit is vergelijkbaar met 2007. De panelleden lichten onder andere toe dat ze nooit iets negatiefs horen, de brandweer haar werk gewoon goed doet (met name bij vuurwerkramp) en positief en professioneel overkomt Voorkomen van onveiligheid De meeste panelleden vinden een advies van Brandweer Enschede over brandveiligheid bij de aanleg van een woonwijk of bedrijventerrein zeer belangrijk. Tenminste 78 procent vindt dat er bij de bouw rekening moet worden gehouden met adviezen van Brandweer Enschede, ook als dit hogere kosten betekent. Ondanks dat het advies van de brandweer ook in 2008 belangrijk wordt gevonden, is het belang dat de panelleden zien in advies van de brandweer door de jaren heen en met name ook in 2008 wel afgenomen. Bereikbaarheid hulpverleningsdiensten Ruim driekwart van de panelleden is van mening dat zijn of haar buurt goed bereikbaar is voor hulpdiensten. Dit is een afname ten opzichte van 2007. De bereikbaarheid van de eigen wijk voor hulpdiensten is voor de meerderheid (62 procent) van het panel belangrijker dan snelheidsbeperking in de wijk. Brandgevaar In 2008 vindt een op de zeven panelleden een of meerdere openbare gebouwen in Enschede niet brandveilig (genoeg). Dit is beduidend minder dan in 2007 toen een op de vijf panelleden wel een of meerdere brandonveilige gebouwen in Enschede kende. Het nieuwe Muziekkwartier werd het vaakst genoemd als brandonveilig gebouw. Brandpreventie In 2008 is de aandacht voor brandpreventie in huis nog verder toegenomen. De rookmelder is ook in 2008 het meest populair, bijna driekwart van het panel heeft een rookmelder. Deze rookmelder wordt gemiddeld ongeveer 1 keer per jaar getest. In 2008 heeft de overheid onder de naam Denk Vooruit campagne gevoerd voor een noodpakket in ieder huishouden. Het merendeel (91 procent) van het panel blijkt dit pakket niet in huis te hebben. Bijna de helft van de panelleden (47 procent) geeft aan wel eens gehoord te hebben van Meer Rood Op Straat. Meer Rood Op Straat is daarmee bekender onder de panelleden dan de brandpreventieweek. Ruim een kwart (26 procent) van de panelleden weet dat de brandpreventieweek in Enschede wordt gehouden. Een ruime meerderheid (58 procent) denkt dat door Meer Rood Op Straat het risicobewustzijn van burgers vergroot kan worden. Dit is meer dan in 2007. In 2008 verwacht bijna tweevijfde dat Meer Rood Op Straat ook de zelfredzaamheid van burgers kan vergroten. Krap de helft van het panel heeft wel interesse in een voorlichting van de Brandweer omtrent het verbeteren van de brandveiligheid in eigen woning en/ of eigen bedrijf. Krap eenderde van de geïnteresseerden is ook bereid hiervoor een kleine vergoeding te betalen. Brandbestrijding Bij brand gaan de meeste panelleden net als voorgaande jaren als eerste 112 of de brandweer bellen (34 procent), medebewoners waarschuwen (28 procent) en zo snel mogelijk het gebouw proberen te verlaten (11 procent). In 2008 zegt ruim de helft te weten wat te doen bij een beginnende brand. In alle 2
meetjaren weet een grote meerderheid van de panelleden dat er naast beroepskrachten ook vrijwilligers bij Brandweer Enschede actief zijn. De opkomsttijd van 15 minuten is in 2008 onder meer panelleden bekend dan in voorgaande jaren, 41 procent zegt te weten binnen welke opkomsttijd Brandweer Enschede ter plaatse moet zijn. Nazorg Viervijfde van het panel vindt nazorg na een brand belangrijk en ziet wel iets in een gesprek met de brandweer over het bestrijden van de brand en de oorzaak van de brand na afloop van de brand of het ongeval. 3
2. Bekendheid met de brandweer Katten redden één van de veelgenoemde taken t van Brandweer Enschede Dat de brandweer branden blust is wel bekend. De panelleden is gevraagd of zij naast het blussen van branden en het verlenen van hulp bij ongelukken nog andere taken van de brandweer kunnen noemen. Veelgenoemde taken zijn brandpreventie en voorlichting geven, controleren van bedrijven, wateroverlast bestrijden en het redden van katten uit de boom. Brandweer met name in actie gezien na zware storm of windhoos De panelleden is gevraagd of zij het afgelopen halfjaar contact hebben gehad met de brandweer. Contact moet hier worden opgevat in brede zin: ook als panelleden de brandweer in actie hebben gezien, wordt dit gezien als contact. Net als in 2007 heeft in 2008 drievijfde geen contact gehad met de brandweer. In 2005 was dit 33 procent en in 2004 43 procent. In 2004 besloeg deze vraag echter de afgelopen twee jaar. Panelleden hebben in 2008 het vaakst contact gehad met de brandweer als deze in actie kwam na een zware storm of windhoos (11 procent), bij een brandveiligheidscontrole van het eigen bedrijf (10 procent) of bij het schoonmaken van het wegdek (10 procent). Veel vaker dan in 2007 kwamen panelleden in 2008 de brandweer tegen toen deze hielp bij een ongeval (9 procent). Onder anders zijn in 2008 onder meer de volgende redenen genoemd: beroepsmatige betrokkenheid, de brandweer in actie gezien bij bevrijding uit een lift en bij een valse alarmmelding. 4
Tabel 1 Contact met Brandweer Enschede Ik heb in het afgelopen half jaar geen contact gehad met de Brandweer Ensche- de. 2004 2005 2007 2008 43% 33% 62% 60% Ik heb gezien dat de brandweer in actie kwam na een zware storm of windhoos. 10% 4% 11% 11% Ik of mijn bedrijf of instelling heb/heeft een brandveiligheidscontrole van Brandweer Enschede gehad. 12% 11% 8% 10% Ik heb gezien dat de brandweer het wegdek schoonmaakte. 8% 10% 7% 10% Bij een ongeval ben ik door de brandweer geholpen of ik heb gezien dat de brandweer bij een ongeval hielp. Ik of mijn bedrijf of instelling heb /heeft deelgenomen aan een door Brandweer Enschede verzorgde training bedrijfshulpverlening Ik, iemand anders van mijn gezin, bedrijf of instelling heb/heeft op een andere manier contact met Brandweer Enschede gehad Ik heb gezien dat de brandweer in actie kwam bij het leegpompen van kelders of straten na een wolkbreuk of andere langdurige zware regen. 8% 5% 4% 9% 9% 5% 7% * * 7% 4% 5% 12% Mijn woning of een andere woning of gebouw in de buurt stond in brand. 13% 7% 5% Ik heb gezien dat de brandweer een brand in een container bluste. 5% 4% 3% 4% Ik heb gezien dat de brandweer in actie kwam met duikers. 1% 1% 2% 3% Het bedrijf of instelling waar ik werk is door de brandweer bezocht in het kader van Meer Rood op Straat. Mijn bedrijf of instelling of een ander bedrijf of instelling in de buurt stond in de brand. Ik heb gezien dat de brandweer een brand in het struikgewas, het bos, de heide of een ander stuk natuur bluste. Mijn auto of een auto van iemand stond in de brand en werd geblust door de brandweer. 0% 1% 1% 3% 12% 1% 1% 3% 3% 2% 3% 3% 3% 2% 3% Ik of mijn bedrijf of instelling heb/heeft een gebruiksvergunning aangevraagd. 5% 4% 3% 2% Bij een ongeval met gevaarlijke stoffen heb ik gezien dat de brandweer hielp. 2% 2% 1% 2% Ik, iemand anders van mijn gezin, bedrijf of instelling heb/heeft een telefonische, schriftelijke of e-mailvraag aan Brandweer Enschede gesteld. Ik heb een voorlichtingsbijeenkomst bijgewoond van de brandweer in het kader van Meer Rood Op Straat. * Niet opgenomen in vragenlijst in betreffende jaren 2% 1% 1% 1% * * * 0% Brandweer hoeft zich niet bezig te houden met het leegpompen van zwembaden van particulieren De panelleden is gevraagd om voor een aantal situaties aan te geven of zij dit al dan niet een taak voor Brandweer Enschede vinden. Net zoals in de voorgaande jaren worden het leegpompen van zwembaden van particulieren, het dichttimmeren van een gevel bij een gebroken ruit en het openen van gesloten deuren voor bewoners die hun sleutels kwijt zijn het vaakst genoemd. Tenminste 78 procent van de panelleden noemt deze drie onderwerpen. Door de jaren heen zijn de verschillen over het algemeen niet groot. 5
Tabel 2 Kunt u van onderstaande taken aangeven welke u geen taak voor Brandweer Enschede vindt? 2004 2005 2007 2008 het dichttimmeren van de gevel bij een gebroken ruit. 85% 84% 83% 79% het vol- of leegpompen van zwembaden en/of vijvers van particulieren. 80% 81% 81% 83% het openen van gesloten deuren als de bewoners hun sleutels kwijt zijn of binnen hebben liggen. 80% 79% 7 78% het onder water zetten van weilanden en schoolpleinen t.b.v. schaatsen 57% 49% 49% 51% ondersteuning (door bijvoorbeeld beschikbaar stellen van materieel) van bijzondere incidentele activiteiten van verenigingen zoals jubilea, open dagen, jubileumtoernooien, zeskampen en dergelijke. 33% 28% 30% 29% ondersteuning van evenementen voor de Enschedese bevolking zoals optochten, Military Boekelo en dergelijke. 2% 1 1 17% leegpompen van kelders in woningen, bedrijven of instellingen als de waterleiding is gebroken. 1 14% 11% 13% het beschikbaar stellen van leerervarings- en stageplaatsen voor studenten. 7% 7% 4% 4% het geven van voorlichting / educatie over brandveiligheid in leefomgeving 0% 0% 2% 1% het leveren van brandweerpersoneel bij een gevaarlijke activiteit in mijn bedrijf of instelling. 8% 0 0% * * Niet gevraagd in 2008 3. Informatievoorziening Ook in 2008 stellen weinig w panelleden een vraag aan Brandweer Enschede Sinds de eerste editie van dit onderzoek hebben weinig panelleden Brandweer Enschede een telefonische of schriftelijke (post en/of e-mail) vraag gesteld. In 2004 gaat het om 4 procent, in 2005 om 3 procent en in 2007 en 2008 om 2 procent van de panelleden (figuur 1). Figuur 1 Heeft u de afgelopen 12 maanden aan de Brandweer Enschede een telefonische of schriftelijke (per post of e-mail) vraag gesteld? 10% 8% 4% 2% 4% 3% 2% 2% 0% 2004 2005 2007 2008 Aan degenen die een vraag hebben gesteld (19 panelleden in 2008) is gevraagd of zij snel antwoord hebben gekregen op hun vraag. Van de 19 panelleden die een vraag stelden, kreeg de meerderheid van 11 personen snel antwoord, 3 personen kregen soms wel en soms geen snel antwoord, 3 personen kregen geen snel antwoord en 2 personen wachtten sowieso nog op een antwoord. In de voorgaande jaren was het aandeel personen dat snel antwoord kreeg groter dan in 2008. In 2008 heeft dit antwoord in 12 van de 17 gevallen de vraagstellers ook geholpen om hun probleem op te lossen. Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren. 6
Panelleden komen vaker informatie over de brandweer tegen In 2007 kwamen de panelleden vaker informatie tegen over de brandweer dan in de jaren 2004 en 2005. In 2004 en 2005 was 40 procent van de panelleden onlangs informatie tegengekomen over Brandweer Enschede. In 2007 was dit toegenomen tot 49 procent. In 2008 wordt deze trend doorgezet en blijkt de helft van de panelleden (50 procent) onlangs informatie tegen te zijn gekomen over de brandweer. Anno 2008 zien panelleden deze informatie vaker digitaal. Zo kwam men iets vaker dan in voorgaande jaren informatie tegen over de brandweer op de internetsite van de gemeente Enschede en was de brochure van de brandweer in minder gevallen de bron van informatie. In 2008 is voor het eerst gevraagd of panelleden informatie tegen zijn gekomen op de nieuwe site van Brandweer Enschede of via voorlichtingsactiviteiten in het kader van Meer Rood op Straat. De website van de Brandweer Enschede was voor 5 procent van de panelleden een informatiebron, de activiteiten in het kader van Meer Rood op Straat voor 6 procent. Degenen die in 2008 een andere bron aangaven (10 procent) noemden onder andere: dagblad TC Tubantia en andere lokale media, het reclamebord bij het kazerne en persoonlijk contact met name bij acties van de brandweer. Figuur 2 Kunt u aangeven waar u onlangs enige informatie over de Brandweer bent tegengekomen? Huis-aan-Huisblad (Preventietips) 31% 31% 29% 2 Gemeentegids Gemeente Enschede 8% 9% 9% 13% Internetsite Gemeente Enschede Brochure Brandweer Enschede Digitaal loket Gemeente Enschede Voorlichtingsactiviteiten van de brandweer (MROS) Internetsite Brandweer Enschede 9% 8% 8% 4% 7% 7% 7% 5% 4% 4% 2% 5% 2008 2007 2005 2004 ergens anders 10% 11% 10% 8% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 7
Aan de 35 panelleden die informatie zijn tegengekomen op de internetsite van brandweer Enschede is gevraagd of zij op de internetsite van de brandweer de informatie hebben gevonden die zij zochten. Hierop gaf 81 procent een bevestigend antwoord. Website voor meerderheid informatief en duidelijk, maar minder uitgesproken aantrekkelijk Vervolgens is aan alle panelleden gevraagd de website van de Brandweer Enschede te bekijken en te beoordelen op duidelijkheid, aantrekkelijkheid en informatiegehalte. Driekwart van de panelleden vindt de website informatief (77 procent) en duidelijk (75 procent). De website wordt iets minder uitgesproken aantrekkelijk gevonden. Van de panelleden vindt 52 procent de website aantrekkelijk, 32 procent is neutraal en 6 procent vindt de website niet aantrekkelijk. Figuur 3 Oordeel over de website van Brandweer Enschede informatief 77% 12% 2% 9% aantrekkelijk 52% 32% 9% duidelijk 75% 14% 3% 9% 0% 25% 50% 75% 100% (zeer) eens neutraal (zeer) oneens geen mening Minder panelleden dan in voorgaande jaren vinden dat er voldoende begrijpelijke informatie over brandweer beschikbaar is. Op de vraag Vindt u dat er in het algemeen voldoende en bovendien ook begrijpelijke informatie is te vinden over de aandachtgebieden, taken en organisatie van Brandweer Enschede? antwoordt in 2008 iets minder dan eenderde (31 procent) bevestigend. Hiermee wordt de trend vanaf 2004 doorbroken dat er volgens panelleden steeds meer voldoende en begrijpelijke informatie te vinden zou zijn. In 2007 was nog 45 procent het hier mee eens. Deze daling kan zowel betekenen dat er mindere begrijpelijke informatie beschikbaar is, maar het kan ook betekenen dat de behoefte aan begrijpelijke informatie groter is. 8
Figuur 4 Vindt u dat er in het algemeen voldoende en bovendien ook begrijpelijke informatie is te vinden over de aandachtsgebieden, taken en organisatie van Brandweer Enschede? 100% 75% 57% 49% 43% 54% 50% 25% 17% 2 15% 3 13% 45% 14% 31% weet niet nee ja 0% 2004 2005 2007 2008 Panelleden zien meer in actieve informatievoorziening van de Brandweer dan voorgaande jaren De panelleden zijn diverse manieren voorgelegd waarop Brandweer Enschede hen meer bewust kan maken van brand- of veiligheidsrisico s in de eigen woonomgeving. Voorgesteld zijn: een digitale risicokaart op de website van de brandweer Enschede, preventietips op de website van Brandweer Enschede, voorlichtingsbijeenkomsten, demonstraties en een controle van woning, bedrijf of instelling. Wat in het algemeen opvalt is dat panelleden in 2008 meer zien in de voorgestelde manieren waarop de brandweer hen bewuster kan maken van brand- of veiligheidrisico s dan in 2007. Het liefst zien panelleden informatie hierover op de internetsite van Brandweer Enschede; 71 procent van de panelleden ziet dit graag. Dit is fors meer dan in 2007 toen 56 procent informatie op internet zou willen vinden. Hierbij moet opgemerkt worden dat in 2007 is voorgesteld informatie over brandrisico s te presenteren op de website van de gemeente Enschede en in 2008 is de website van de brandweer zelf voorgesteld. Naast algemene informatie ziet 58 procent van de panelleden iets in een gemeentelijke risicokaart op de website van brandweer Enschede. Fors meer panelleden dan in 2007 zien iets in brandveiligheidscontroles van de brandweer (36 procent in 2008 tegenover 22 procent in 2007). Eveneens zien meer panelleden iets in voorlichtingsbijeenkomsten (18 procent in 2008 tegenover 12 procent in 2007). Een aantal panelleden (7 procent) ziet nog andere manieren om meer bewustzijn te creëren van branden veiligheidsrisico s. Vaker genoemd worden lessen op scholen en informatie via de media. 9
Tabel 3 Hoe kan Brandweer Enschede u helpen u meer bewust te maken van brand- en veiligheidsrisico's in uw directe woon-, werkof leefomgeving en u tevens beter helpen om die risico's te verminderen? 2004 2005 2007 2008 Ik wil op een kaart op de internetsite van de gemeente Enschede kunnen zien wat de belangrijkste brand- en ongevalsrisico's in mijn buurt zijn. 65% 64% 61% 58% Ik wil op de internetsite van de gemeente Enschede tips kunnen lezen hoe ik zelf branden en ongevallen kan voorkomen en wat ik het beste kan doen als er een brand uitbreekt of ongeval plaatsvindt. 54% 59% 5 71% Ik wil dat Brandweer Enschede demonstraties verzorgt over hoe je bij voorbeeld een vlam in de pan zelf veilig kunt doven. 30% 25% 25% 29% Ik wil dat Brandweer Enschede mijn woning, bedrijf of instelling controleert op brandveiligheid. 24% 22% 22% 3 Ik wil dat Brandweer Enschede voorlichtingsbijeenkomsten bij mij in de buurt organiseert. 12% 11% 12% 18% anders 9% 11% 9% 7% NB: In 2008 is internetsite van gemeente Enschede vervangen door internetsite van brandweer Enschede 4. Oordeel over Brandweer Enschede Algemene beeld over dienstverlening brandweer b stabiel gebleven In 2008 is meer dan de helft van de panelleden (53 procent) tevreden over de dienstverlening van Brandweer Enschede. Dit is een lichte afname ten opzichte van 2007 toen het percentage 54 procent was. Het algemene beeld van de brandweer is in 2008 gelijk aan 2007. In 2008 geeft 76 procent van de panelleden aan een positieve indruk van de brandweer te hebben (figuur 5). Figuur 5 Stellingen over indruk en dienstverlening Brandweer Enschede (% (zeer) eens) positieve indruk tevredenheid dienstverlening 53% 54% 52% 48% 7 7 73% 73% 2008 2007 2005 2004 0% 25% 50% 75% 100% Men kon de antwoorden toelichten. De panelleden die positief waren geven onder andere aan ze nooit iets negatiefs horen, de brandweer haar werk gewoon goed doet (met name bij de vuurwerkramp) en positief en professioneel overkomt 10
5. Voorkomen van onveiligheid Advies brandweer nog steeds belangrijk, maar wel iets minder dan in voorgaande jaren De panelleden vinden een advies van Brandweer Enschede over brandveiligheid bij de aanleg van een woonwijk of bedrijventerrein zeer belangrijk (95 procent in 2008). Tenminste 78 procent (2008) vindt dat er bij de bouw rekening moet worden gehouden met adviezen van Brandweer Enschede, ook als dit hogere kosten betekent. Minder dan 10 procent (7 procent in 2008) vindt dat er teveel aandacht aan brandveiligheid wordt gegeven. Ondanks dat het advies van de brandweer ook in 2008 belangrijk wordt gevonden, is het belang dat de panelleden zien in advies van de brandweer door de jaren heen en met name ook in 2008 wel afgenomen (zie ook tabel 6). Veel panelleden die hun antwoord hebben toegelicht vinden veiligheid en voorkomen van brand zeer belangrijk. Net als in voorgaande jaren wordt nog steeds vaak verwezen naar de vuurwerkramp. Er zijn wel een aantal panelleden die vinden dat het uitvoeren van adviezen van de brandweer niet moet leiden tot hogere huizenprijzen. De prijzen van huizen zijn al hoog, een aantal panelleden vindt dat eventuele hogere kosten voor rekening van de gemeente moeten komen. Tabel 4 Stellingen over brandveiligheid, percentage (zeer) eens 2004 2005 2007 2008 Ik vind het belangrijk dat Brandweer Enschede voordat de bouw van een nieuwe woonwijk of een nieuw bedrijventerrein begint de risico's van branden, rampen en zware ongevallen in kaart brengt en een advies uitbrengt om mogelijke gevaarlijke situaties te voorkomen. 99% 97% 97% 95% Ik vind dat bij de aanleg van woonwijken en bedrijventerreinen rekening moet worden gehouden met de veiligheidsadviezen van Brandweer Enschede, ook als dit betekent dat huizen, bedrijven en instellingen hierdoor duurder worden. 87% 8 84% 78% Ik vind dat er teveel aandacht aan het voorkomen van branden, ongevallen en rampen wordt gegeven. 5% 7% 7% 6. Bereikbaarheid hulpverlenings verleningsdiensten Buurt is goed bereikbaar voor hulpverlenings verleningsdiensten diensten,, maar minder goed dan een jaar geleden Ruim driekwart van de panelleden (77 procent) is van mening dat zijn of haar buurt goed bereikbaar is voor hulpdiensten. Het percentage is in 2008 5 procentpunten afgenomen ten opzichte van 2007, toen 82 procent de eigen buurt goed bereikbaar achtte voor hulpdiensten. Degenen die vinden dat hun buurt niet goed bereikbaar is, noemen net als in 2007: te smalle straten met veel geparkeerde auto s, veel verkeersdrempels en verkeersremmende maatregelen. De oplossing ligt volgens hen in het verwijderen van deze belemmeringen, het verbreden van de straat, het uitbreiden van het aantal parkeerplaatsen, strengere parkeercontroles en meer dan één toegangsweg naar een wijk realiseren. 11
Figuur 6 Vindt u dat uw buurt goed bereikbaar is voor hulpdiensten (brandweer, ambulance, politie), percentage ja. 100% 75% 82% 79% 82% 77% 50% 25% 0% 2004 2005 2007 2008 Bereikbaarheid hulpdiensten voor de meerderheid belangrijker dan snelheidsbeperking in de wijk In 2008 vindt een meerderheid van 62 procent van de panelleden het belangrijker dat hulpdiensten de eigen wijk goed kunnen bereiken, ook als dit ten koste gaat van verkeersremmende maatregelen. Deze panelleden lichtten onder andere toe dat ook op andere manieren dan drempels de snelheid van het verkeer geremd kan worden, bijvoorbeeld door flitspalen neer te zetten of boetes voor snelheidsovertredingen te verhogen. Krap twee op de vijf panelleden (38 procent) vindt snelheidsbeperking zwaarwegender dan de bereikbaarheid voor hulpdiensten. In de toelichting geeft een aantal panelleden aan dat algemene veiligheid belangrijker is dan een snelle aanrijdtijd voor hulpdiensten in incidentele gevallen. Figuur 7 Bereikbaarheid hulpdiensten versus snelheidsbeperkende maatregelen 2008 38% 62% 2007 44% 5 2005 39% 61% 2004 41% 59% 0% 25% 50% 75% 100% Snelheidsbeperking belangrijker dan bereikbaarheid hulpdiensten Bereikbaarheid hulpdiensten belangrijker dan snelheidsbeperking 12
7. Brandgevaar Minder brandonveilige openbare gebouwen De panelleden is gevraagd of zij bepaalde openbare gebouwen, bedrijven of openbare activiteiten niet brandveilig genoeg vinden. In 2008 vindt een op de zeven (14 procent) een of meerdere openbare gebouwen in Enschede niet brandveilig (genoeg). In 2007 was dit nog een op de vijf (19 procent). De panelleden noemen als onveilige openbare gebouwen vooral café s en discotheken in de binnenstad. Concordia en Aspen Valley worden hierbij het vaakst benoemd. Ook het ziekenhuis is meerdere keren benoemd. Opvallend was het relatief groot aantal van 15 panelleden dat het sinds kort geopende Muziekkwartier als onveilig bestempelde. Een op de tien panelleden kent in 2008 onveilige bedrijven in Enschede. Dit is net zo veel als in 2007. In de toelichting worden zeer diverse bedrijven benoemd. In het algemeen noemen meerdere panelleden benzinestations. Tenslotte kent een op de twaalf panelleden (8 procent) onveilige openbare activiteiten. Zij benoemen hier onder andere vuurwerkactiviteiten tijdens oud en nieuw of als afsluiting van de kermis. Verder worden evenementen op de oude markt genoemd en de rommelmarkt met Koninginnedag. Ook de huldiging van FC Twente met vuurwerk wordt door meerdere panelleden als onveilig gezien. Enkele panelleden noemen ook het gebied van Go Planet en de Grolsch Veste als onveilig bij evenementen. Ten opzichte van vorige jaren kennen iets meer panelleden onveilige openbare activiteiten. Figuur 8 Onveilige panden of activiteiten wegens brandgevaar openbare gebouwen onveilige bedrijven 10% 10% 11% 14% 14% 19% 17% 24% 2008 2007 2005 2004 openbare activiteiten 8% 7% 7% 0% 10% 20% 30% In tabel 5 wordt een overzicht gegeven van alle specifiek benoemde onveilige openbare gebouwen, bedrijven en openbare activiteiten die meer dan een keer benoemd zijn. 13
Tabel 5 Meer dan eens benoemde onveilige openbare gebouwen en bedrijven Openbare gebouwen en bedrijven Openbare activiteiten Muziekkwartier 15 Vuurwerkactiviteiten 9 Medisch Spectrum Twente 8 Festiviteiten Oude Markt 9 Go Planet/ Cinestar/ Grolsch Veste 7 Kermis 6 Concordia 5 Rommelmarkt met Koninginnedag 4 Aspen Valley 4 Huldiging FC Twente 3 Zwarte markt 3 IJsbaan 2 Vredestein 2 Circustent 2 Kruidvat Glanerbrug 2 Johnson Diversy 2 Gat in de Markt 2 Bibliotheek Pijpenstraat 2 8. Brandpreventie Nog steeds een op de vijf panelleden geen brandpreventieve voorzieningen De panelleden is gevraagd of zij thuis voorzieningen hebben aangebracht om brand te voorkomen, snel te ondekken of te bestrijden. Zoals figuur 10 laat zien, is de aandacht voor preventie nog verder toegenomen. De rookmelder is ook in 2008 het meest populair. In 2008 heeft bijna driekwart (74 procent) een rookmelder. Daarnaast heeft bijna eenderde (31 procent) een brandblusser, 14 procent een branddeken en 10 procent een vluchtplan. Vijf procent heeft andere brandpreventieve voorzieningen. Hierbij noemen verschillende panelleden een brandladder. Toch geeft in 2008 net als in 2007 bijna een op de vijf panelleden (18 procent) aan geen brandpreventieve voorzieningen in huis te hebben. 14
Figuur 9 Zijn er of heeft u in uw woning één of meer van de volgende voorzieningen aangebracht om brand te voorkomen, een brand snel te ontdekken, bij brand veilig te kunnen vluchten of een beginnende brand te kunnen bestrijden? rookmelder 74% 72% 65% 63% brandblusser 31% 29% 29% 22% vluchtplan branddeken anders geen van deze voorzieningen 10% 8% 10% 8% 14% 11% 5% 5% 4% 18% 18% 25% 29% 2008 2007 2005 2004 0% 25% 50% 75% 100% Rookmelders gemiddeld ongeveer 1 keer per jaar getest Zoals hierboven al benoemd is een rookmelder de meestgebruikte voorziening om brand te voorkomen. Het is wel belangrijk dat deze vervolgens ook regelmatig getest wordt. Aan de panelleden is in 2008 voor het eerst gevraagd hoe vaak zij hun rookmelder testen. Ruim eenderde (36 procent) test de rookmelder jaarlijks, eveneens ruim eenderde (34 procent) test de rookmelder minder dan een keer per jaar. Ruim een kwart (26 procent) test de rookmelder meer dan een keer per jaar. De resterende 4 procent test de rookmelder nooit. 15
Figuur 10 Hoe vaak test u uw rookmelder(s)/ koolmonoxidemelder(s)? Nooit 4% Minder dan 1x per jaar 34% 1x per jaar 3 2 tot 11x per jaar 1 12x per jaar of vaker 10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Grote meerderheid heeft geen noodpakket (Denk Vooruit) in huis In 2008 heeft de overheid onder de naam Denk Vooruit campagne gevoerd voor een noodpakket in ieder huishouden. Het noodpakket bestaat uit een radio op batterijen afgestemd op de rampenzender met extra batterijen, een zaklamp met extra batterijen, een eerstehulpdoos met eerstehulphandboekje, lucifers in waterdichte verpakking, waxinelichtjes, warmhouddekens, gereedschapsset en waarschuwingsfluitje. In 2008 is aan de panelleden voor het eerst gevraagd of zij zo n noodpakket in huis hebben. Het merendeel (91 procent) blijkt dit pakket niet in huis te hebben, 5 procent geeft aan het wel in huis te hebben en de overige 4 procent weet het niet. Figuur 11 Heeft u een noodpakket (Denk Vooruit) in huis? 4% 5% Ja Nee Weet ik niet 91% 16
Meer dan een kwart kent de Brandpreventieweek in Enschede Ieder jaar houdt Brandweer Enschede in oktober de preventieweek. In deze peiling is in alle jaren naar de bekendheid van deze week gevraagd. In 2008 zegt meer dan een kwart (26 procent) de brandpreventieweek te kennen. De bekendheid is daarmee in 2008 verder toegenomen. In 2007 zei 23 procent van de panelleden de preventieweek te kennen, in 2005 was dit 20 procent en in 2004 slechts 15 procent. Figuur 12 Weet u dat elk jaar in oktober ook in Enschede de nationale brandpreventieweek wordt gehouden? (percentage ja) 2004 15% 2005 20% 2007 23% 2008 2 0% 10% 20% 30% Bijna de helft van de panelleden heeft wel eens gehoord van Meer Rood Op Straat In 2008 is aan de panelleden voor het eerst gevraagd of zij wel eens gehoord hebben van Meer Rood Op Straat. Meer Rood Op Straat houdt in dat de brandweer vaker zichtbaar aanwezig is op straat, ook als er geen brand is. Bijna de helft van de panelleden (47 procent) geeft aan wel eens gehoord te hebben van Meer Rood Op Straat. Meer Rood Op Straat is daarmee bekender onder de panelleden dan de brandpreventieweek. Vervolgens is aan alle panelleden uitgelegd wat Meer Rood Op Straat behelst en wat het doel er van is. Een ruime meerderheid van 58 procent denkt dat door Meer Rood Op Straat het risicobewustzijn van burgers vergroot kan worden. Dit is meer dan in 2007, toen 47 procent verwachtte dat het risicobewustzijn van burgers vergroot kon worden. Dat Meer Rood Op Straat ook de zelfredzaamheid van burgers kan vergroten, dat verwacht in 2008 bijna tweevijfde (39 procent). Figuur 13 Meer Rood op Straat Meer 'rood' op straat vergroot de zelfredzaamheid van burgers Meer 'rood' op straat vergroot het risicobewustzijn over brandveiligheid van burgers 39% 58% 47% 2008 2007 0% 25% 50% 75% Belangstelling voor een voorlichting onder bijna de helft van het panel In 2007 heeft 42 procent van de panelleden eventueel wel belangstelling om een korte training of workshop te volgen omtrent het verbeteren van de brandveiligheid in eigen woning en / of (eigen) bedrijf. In 17
2008 is gevraagd naar eventuele belangstelling voor een voorlichting omtrent het verbeteren van de brandveiligheid. Hier gaf 47 procent een bevestigend antwoord op. Eenderde (34 procent) gaf aan hier geen belangstelling voor te hebben en krap tweevijfde (19 procent) gaf aan het niet te weten. Figuur 14 Heeft u eventueel belangstelling om een korte training /voorlichting omtrent het verbeteren van de brandveiligheid in eigen woning en / of (eigen) bedrijf te volgen? (n=632). 100% 75% 50% 20% 19% 38% 34% 25% 0% 42% 47% 2007 2008 ja nee weet niet Aan degenen die aangaven een voorlichting van Brandweer Enschede te willen volgen is gevraagd of zij dit ook wilden als er een kleine vergoeding hiervoor zou worden gevraagd. Krap eenderde (30 procent) is hiertoe bereid. Dit is minder dan in 2007 toen bijna de helft van deze groep panelleden (48 procent) hiertoe bereid was. In 2007 werd echter gesproken van een training/ workshop en in 2008 van een voorlichting. 9. Brandbestrijding Bij brand bellen panelleden 112 en waarschuwen eventuele medebewoners De panelleden is de volgende vraag voorgelegd: Stel, u woont met uw partner, zonder kinderen, in een rijtjeshuis in Enschede. Het is laat op de avond. U en uw partner willen net naar bed gaan. Op dat moment ziet u rookontwikkeling op de overloop op de eerste verdieping. Wat doet u het eerst? De meest genoemde antwoorden zijn 112/brandweer bellen (34 procent), medebewoners waarschuwen (28 procent) en zo snel mogelijk het gebouw proberen te verlaten (11 procent). Dit was niet anders dan in de voorgaande jaren (figuur 15). Van de respondenten geeft 9 procent aan iets anders te doen dan de voorgestelde mogelijkheden. Veelgenoemd is hierbij het bekijken wat er aan de hand is, of wat de oorzaak van de brand is. 18
Figuur 15 Wat doen panelleden bij het zien van rookontwikkeling? 112/brandweer bellen medebewoners waarschuwen. zo snel mogelijk gebouw te verlaten. vlammen proberen te doven met een blusapparaat. deuren en ramen sluiten. vlammen proberen te doven met water vlammen proberen te doven met een blusdeken of natte doeken anders 11% 10% 7% 11% 7% 5% 4% 7% 7% 4% 4% 5% 5% 8% 3% 3% 4% 3% 9% 9% 9% 34% 35% 33% 35% 28% 27% 29% 2 2008 2007 2005 2004 0% 10% 20% 30% 40% 50% Ruim de helft weet wat te doen bij een beginnende brand. De panelleden denken wisselend over hun kennis en vaardigheden om beginnende branden veilig te blussen. In 2008 is de vraagstelling over de eigen kennis om beginnende branden te blussen iets aangepast. Hierdoor is vergelijking met voorgaande jaren niet een-op-een mogelijk. In 2004, 2005 en 2007 gaf tussen de 38 en 40 procent van de panelleden aan over voldoende kennis en vaardigheden te beschikken om een beginnende brand veilig te blussen. In 2008 weet ruim de helft (56 procent) wat te doen bij een beginnende brand. 19
Figuur 16a Vindt u dat u genoeg weet en voldoende vaardigheid hebt om een beginnende brand veilig te blussen? Figuur 16b Weet u wat u moet doen bij een beginnende brand? 100% 75% 50% 23% 25% 25% 39% 35% 37% 100% 75% 50% 18% 2 25% 38% 40% 38% 25% 5 0% 2004 2005 2007 0% 2008 ja nee weet niet ja nee weet niet Grote meerderheid weet dat er ook vrijwilligers bij Brandweer Enschede actief zijn In alle meetjaren weet een grote meerderheid van de panelleden dat er naast beroepskrachten ook vrijwilligers bij Brandweer Enschede actief zijn. In 2008 gaat het net als in 2007 om 95 procent van de panelleden. De percentages verschillen nauwelijks van elkaar. Figuur 17 Weet u dat naast beroepskrachten ook veel vrijwilligers deel uitmaken van Brandweer Enschede? 100% 4% 5% 5% 75% 50% 94% 9 95% 95% nee ja 25% 0% 2004 2005 2007 2008 Kennis over opkomsttijden toegenomen De brandweer kent een opkomsttijd van vijftien minuten. Deze tijden zijn landelijk vastgelegd. De panelleden is gevraagd of zij bekend zijn met deze opkomsttijd. In 2008 is de bekendheid met deze opkomsttijd aanziening vergroot. In 2008 geeft 41 procent aan te weten binnen welke opkomsttijd Brandweer Enschede ter plaatse moet zijn. In 2004, 2005 en 2007 schommelde dit nog tussen de 31 en 34 procent. 20
Figuur 18 Weet u binnen welke opkomsttijd Brandweer Enschede ter plaatse moet zijn? 100% 75% 50% 6 69% 69% 59% nee ja 25% 34% 31% 32% 41% 0% 2004 2005 2007 2008 10. Nazorg Viervijfde vindt nazorg belangrijk Als onderdeel van de nazorg na een brand, ongeval of ramp kan de brandweer in de toekomst de mogelijkheid bieden om achteraf de mogelijke oorzaken van deze brand of dit ongeval te bespreken. Ruim viervijfde van de panelleden (84 procent) vindt dit een goed initiatief. In 2007 was dit nog 81 procent. Figuur 19 Wat vinden panelleden van de mogelijkheid om achteraf de mogelijke oorzaken van een brand of ongeval te bespreken? 100% 75% 50% 25% 0% 15% 12% 15% 12% 3% 4% 3% 80% 85% 81% 84% 2004 2005 2007 2008 goed initiatief niet nodig geen mening Vragenlijst heeft mening van tweevijfde veranderd Net als in voorgaande jaren is de vraag gesteld of het invullen van de vragenlijst de mening en de kennis over de dienstverlening van Brandweer Enschede heeft veranderd. Door de jaren heen zijn de verschillen niet groot. In 2008 geeft 42 procent van de panelleden aan dat de vragenlijst hun kennis over de brandweer heeft veranderd en in 20 procent van de gevallen de mening. In geen van de gevallen was deze verandering negatief. 21
Figuur 20 Stellingen kennis over dienstverlening brandweer veranderd mening over dienstverlening brandweer veranderd 20% 17% 18% 14% 42% 41% 42% 45% 2008 2007 2005 2004 0% 25% 50% 75% 100% Uitgave: I&O Research Postbus 563 7500 AN Enschede tel. (053) 4825000 Opdrachtgever: Brandweer Enschede Redactie: Frank ten Doeschot, Lonneke Bruin 22