TECHNISCHE INSTRUCTIE /3 Blad : 1 van 10 TOEPASSINGSGEBIED: Enexis 1 DOELSTELLING. Deze instructie beschrijft het sleufloos vervangen van hoofdleidingen door middel van de slip of close-fit relining techniek. Slip en close-fit relining zijn twee verschillende werkmethodes voor het vervangen van leidingen d.m.v. sleufloze technieken en is een alternatief voor het conventioneel vervangen van hoofdleidingen. 2 TECHNIEK EN AFBAKENING. Slip en Close-fit relining zijn sleufloze technieken waarbij een nieuwe kleinere leiding in de bestaande wordt getrokken (buis in buis relinen). Slip-lining: Bij deze methode wordt een constructieve PEleiding door een bestaande leiding getrokken. Afhankelijk van de lengte van de te slip-linen leiding en de loze ruimte tussen de oude en de nieuwe leiding, wordt bepaald om deze al dan niet op te vullen met een door Enexis geaccepteerd vulmiddel. Slip-lining kan worden toegepast voor leiding systemen t/m een druk van 8 bar. Close-fit lining: Bij deze methode wordt een semi constructieve PE-leiding door een bestaande leiding getrokken. Deze leiding is fabrieksmatig gevouwen, waardoor de tijdelijk wordt verkleind. De leiding wordt gevouwen ingetrokken. De buis wordt vervolgens onder druk, door middel van stoom, teruggebracht in zijn oorspronkelijke vorm en tegen de bestaande buiswand aangedrukt. Voordeel van deze techniek is dat het verlies t.o.v. slip-lining wordt gereduceerd, de liner sluit nauwsluitend aan bij de bestaande leiding, zonder ruimte die opgevuld moet worden. Doordat de close-fit methode meerdere dagen in beslag neemt is een dagproductie waarbij de gaslevering aan klanten niet langer dan één werkdag onderbroken is niet realistisch. Door het saneringsbereik van close-fit buizen is het aanbrengen van standaard lascomponenten niet mogelijk. Bij een evt. aftakking (T-stuk) zal eerst naar een gestandaardiseerde buismaat moeten worden gewerkt middels overgangsmoffen. Close-fit kan worden toegepast voor leiding systemen t/m een druk van 4 bar, deze buizen zijn niet verkrijgbaar in een SDR11 uitvoering. De keuze voor slip of close-fit relining wordt bepaald aan de hand van het afwegingskader voor sleufloze technieken, zoals opgenomen in renovatiekader Gbd-0001.K. In dat kader staan de materiaalsoorten en drukken benoemd voor de bestaande leidingen die voor deze renovatietechniek in aanmerking komen en voor de nieuw aan te brengen leidingen. 3 TERMEN EN DEFINITIES. Voor termen en definities wordt verwezen naar de richtlijn Gzz-0001.R: Definities en begrippen gas.
Blad : 2 van 10 4 WERKWIJZE en ACTIVITEITEN. Zowel bij slip als close-fit relining wordt een nieuwe PE-leiding in een bestaande leiding getrokken, waarna deze laatste als mantelbuis fungeert. De bestaande buis wordt als mantelbuis in GEN geregistreerd, de nieuwe buis als gasvoerend. Hierbij is het van essentieel belang dat ontoelaatbare spanningen in het buis materiaal worden voorkomen. 4.1 Voorbereiding. Bij toepassing van de relining techniek dient bij engineering met onderstaande aspecten rekening te worden gehouden; Algemeen: De berekende capaciteit van de nieuwe leiding is toereikend na relining. Er is beoordeeld of het huidige tracé gehandhaafd kan blijven (ligging en diepte). Er is bepaald wat de lengten van de door relining aan te leggen leidingdelen zijn. De bestaande leidingdelen bestaan hoofdzakelijk uit rechte aaneengesloten buizen van gelijke, zonder hulpstukken zoals bochten >22, afsluiters, verloopstukken, sifons e.d. Bij het maken van bochten > 22 zal de oude buis (bocht) verwijderd moeten worden. Houd hierbij rekening met de opgegeven buigradius van de leverancier. Enexis levert alle materialen die nodig zijn voor relining projecten, zoals afsluitmanchetten, (slip-lining), elektrolasmoffen en PE-buis. Houd in de planning van de werkzaamheden rekening met de tijdsduur die nodig is voor de sterkte/dichtheidsbeproeving. In PE-leidingen worden de standaard lasverbindingen toegepast. Welke verbindingen hiervoor dienen te worden gebruikt is bepaald in Technische Instructie Gbd-0015.I. Indien capaciteitsproblemen of afwijkende s van de nieuwe leiding daar aanleiding toe geven mag worden afgeweken van de standaard verbindingstechniek (spiegellassen i.p.v. elektrolassen). Slip-lining: De standaard PE-buizen voor slip-lining staan vermeld in het renovatiekader Gdb-0001.K. Deze PE-buizen worden voorzien van en op de uiteinden van de mantelbuis worden manchetten aangebracht volgens Gdb-0002.I. Deze voorzieningen zijn nodig om enerzijds beschadiging van de gasvoerende buis te voorkomen en anderzijds om afdichting tegen inspoelen van grond tussen gasvoerende buis en mantelbuis te voorkomen. Er is bepaald of het aantal aansluitleidingen 15 per 100 meter is en of deze vervangen moeten worden. Er is bepaald wat de reële dagproductie is waarbij de gaslevering voor klanten niet langer dan 1 werkdag onderbroken is. Dit is o.a. afhankelijk van het aantal aansluitingen op de gasvoerende leiding, vorm van vergunningverlening en bereikbaarheid van de werkplek. Er is bepaald of de vrije ruimte tussen gasvoerende buis en mantelbuis al dan niet moet worden opgevuld met een vulmiddel als; de vergunningverlener dit eist en/of; de inhoud tussen de mantelbuis en de gasvoerende buis meer dan 50 liter/meter bedraagt (zie bijlage) en/of; de lengte meer dan 100 meter bedraagt. Houd bij het vullen rekening met de plaats van het vulpunt. Door de druk die ontstaat bij het invoeren van het vulmiddel kan de afdichting tussen de gasvoerende buis de mantelbuis weg worden gedrukt, met lekken van vulmiddel tot gevolg. Slip-lining in verontreinigde grond is toegestaan, mits de verontreinigingen de gasvoerende PE buis niet aantasten. Indien dit wel het geval is kan bij slip-lining gekozen worden voor een daarvoor geschikte PE-buis volgens renovatiekader Gdb-0001.K. Bij deze toepassing worden te allen tijde spiegellasverbindingen toegepast.
Blad : 3 van 10 Bij capaciteitsproblemen kan als alternatief worden gekozen de achterwege te laten teneinde een grotere buis te kunnen slip-linen. Voorwaarde hierbij is dat een ander type PE-buis volgens renovatiekader Gdb-0001.K wordt toegepast om in te voeren in de bestaande leiding. Bij deze toepassing worden te allen tijde spiegellassen toegepast. Als minimale ruimte tussen de buitenomtrek van de in te trekken gasvoerende leiding met de daarbij toegepaste hulpstukken en/of verbindingen, en de binnenkant van de mantelbuis wordt een afstand van 20 mm gehanteerd. De tabellen in de bijlage zijn hierop gebaseerd en geven voldoende ruimte om de PE-buis door de bestaande buis te geleiden. Close-fit: Voor de close-fit methode worden speciaal gefabriceerde buizen toegepast, bijlage tabel 4. Deze zijn te bestellen bij de buis leverancier met opgave van de binnen van de te relinen leiding. De aangebrachte liners (buizen) vertonen vaak afwijkingen in en rondheid. Om een goede verbinding te realiseren kan gebruik worden gemaakt van de voorverwarmtechniek en het plaatsen van een steunbus of het oprekken van de. Om bij het in en uittrede punt weer op standaard s te kunnen aankoppelen, wordt de reliningbuis en de standaard buis verbonden met een relining overgangsmof. Eén zijde van de overgangsmof is afgestemd op de van de reliningbuis. De andere zijde komt overeen met de standaard buis. De overgangsmoffen kunnen worden verwerkt als overschuifmoffen. 4.2 Voorafgaand aan de uitvoering. Relining is een arbeidsintensief werk. Om onnodige vertraging te voorkomen is het van belang dat de werkzaamheden nauwlettend volgens planning worden uitgevoerd. Voorafgaand aan de werkzaamheden kunnen onderstaande voorbereidende werkzaamheden worden uitgevoerd. Er zijn vrije werkputten gemaakt bij de in-en uittredepunten. Bij ligging onbekend dienen proefsleuven gemaakt te worden om de juiste ligging van de leiding vast te stellen. Er zijn voorbereidingen getroffen om te kunnen schakelen in betreffende leidingdeel (bv. plaatsen en aanboren blaasgatzadel). Er is bepaald of het mogelijk is om voorafgaand aan de werkzaamheden bij het in-en/of uittredepunt de leiding te onderbreken en te voorzien van een trekvaste of gestempelde eindkap. Er is rekening gehouden met de opstellingsruimte van het materieel wat nodig is voor relining. Er is zorg gedragen voor deugdelijke afzetting van de werkplekken.
Blad : 4 van 10 4.3 Uitvoering. Voer de werkzaamheden uit volgens uitvoeringsplan en neem de gasleiding uit en in bedrijf volgens VWI G-20 of VWI G-21 (LD/HD-leidingen in en uit bedrijf nemen en/of buiten bedrijf stellen). Monteer in LD netten, na het plaatsen van de blazen en doorhalen van de leiding, eindkappen op de in bedrijf staande distributieleidingen en tref voorzieningen om uitschuiven te voorkomen. Voorzie de in bedrijf blijvende HD-leidingen van een dubbele afsluiting of trekvaste afdichting voorzien van een kogelkraan t.b.v. controle drukopbouw; Voorkom dat er grondverzakking optreedt als gevolg van instroom van zand e.d. in de mantelbuis. Na de voorbereidende handelingen dienen de volgende werkzaamheden te worden uitgevoerd. Voordat de bestaande leiding als mantelbuis wordt toegepast wordt deze leiding ontgast en schoon opgeleverd. Om te controleren of de buis schoon en/of niet ovaal is behoort camera onderzoek tot de mogelijkheden. Bij slip-lining de oude leiding (MB) controleren op ovaliteit om vast lopen tijdens het trekken te voorkomen. Bij close-fit moet de oude leiding (MB) geïnspecteerd, gereinigd en ontdaan worden van oneffenheden/obstakels. Doorstekende fitverbindingen, doppen e.d. worden van binnenuit weggeslepen. Hierdoor is het niet noodzakelijk om compact pipe met extra mantel toe te passen. De op de bestaande leiding (mantelbuis) aanwezige aansluitingen worden verwijderd en afgedopt. Op de bij slip-lining in te trekken standaard PE leiding (zie renovatiekader Gdb-0001.K) dienen te worden aangebracht volgens Gdb-0002.I. Bij PE-buis met een beschermmantel (zie renovatiekader Gdb-0001.K) worden geen toegepast, met uitzondering bij het in- en uittredepunt van de mantelbuis. De dienen hier op de gasvoerende leiding te worden aangebracht ter plaatse van het uiteinde van de mantelbuis. De in- en uittredepunten van de mantelbuis dienen recht en haaks te worden verbroken; het is niet toegestaan de GY-leiding stuk te slaan. Voor het uitvoeren en controleren/inspecteren van stuiklassen en elektrolassen op PEleidingen geldt te allen tijde NEN 7200, NTA 8828 en Technische Instructie Gbb-0003.I. Na het lassen dient de RCM of RCB-beschermmantel te worden hersteld conform Technische Instructie Gzb-0007.I vóórdat de gasvoerende leiding wordt ingevoerd. Neem maatregelen om beschadigingen tijdens het invoeren van de PE buis te voorkomen. Met name het intredepunt van de mantelbuis én de rand van de werkput kunnen beschadigingen veroorzaken bij het invoeren van de buis. Tijdens het trekken van de buis kunnen grote krachten ontstaan. Zorg ervoor dat het materieel zorgvuldig is vastgezet en afgestempeld. Medewerkers die niet direct betrokken zijn bij het slip-linen dienen zich tijdens het invoeren van de buis op veilige afstand van het materieel te bevinden. Hanteer de minimale buigstralen voor PE én overschrijdt de maximale trekkracht van de PE-leidingen niet. Voor minimale buigstralen en maximale trekkrachten zie Technische Instructie Gbb-0004.I. De maximale trekkracht dient tijdens het trekken van de PE buis continue te worden gemeten. Voor het meten van de trekkracht dient gebruik gemaakt te worden van een (aantoonbaar) jaarlijks gekalibreerde digitale trekkrachtmeter.
Blad : 5 van 10 Algemene gegevens van de renovatie alsmede de meetresultaten van de trekkrachtmeter dienen vóór de sterkte- en dichtheidsbeproeving van de nieuwe leiding digitaal te worden aangeboden aan de uitvoerder van Enexis én door deze akkoord te worden bevonden. De aan te reiken gegevens staan in de bijlage van Gzz-0012.F vermeld. Voor aanlevering van de vereiste gegevens kan het formulier (Gzz-0012.F) worden gebruikt of kan een ander rapport worden aangereikt waarin minimaal de vereiste gegevens staan vermeld. Dit rapport is een kwaliteitsdocument en dient te worden gearchiveerd. De PE leiding dient 2 meter te worden doorgetrokken om visueel beoordeeld te worden door de uitvoerder van Enexis op beschadigingen. Bij PE leidingen zonder beschermmantel is een beschadiging toelaatbaar tot een diepte van maximaal 10% van de nominale wanddikte en/of in lengte/breedte tot maximaal 10% van de nominale. Bij PE leidingen met beschermmantel is een beschadiging van deze mantel toelaatbaar; beschadiging van de PE kernbuis is ontoelaatbaar. Bij ontoelaatbare beschadiging zal de ingetrokken PE leiding worden afgekeurd. Bestaande buizen die niet voor relining worden gebruikt dienen te worden verwijderd of te worden voorzien van een door Enexis geaccepteerd vulmiddel (zie renovatiekader Gdb- 0001.K). De leiding dient op sterkte en dichtheid beproefd te worden volgens VIAG VWI G-22 en G-23 incl. de aanvullende technische instructie Gdb-0019.I, nadat uitvoerder van Enexis akkoord is gegaan met ingediend rapport (Gzz-0012.F) voor sleufloze technieken t.b.v. vervangen gasleidingen. 4.4 Werkzaamheden aan bestaande gerelinede buizen. Voor werkzaamheden aan bestaande mantelbuizen waarin een gasvoerende PE-leiding is aangebracht zijn onderstaande aandachtspunten van toepassing. Maak bij leidingen waar de slip-lining techniek is toegepast voorzichtig een aanboring op de mantelbuis en bepaal de ligging van de gasvoerende leiding ten opzichte van de mantelbuis. Voorkom bij het doorhalen van de mantelbuis dat de gasvoerende buis wordt beschadigd, met name gasvoerende buis zónder en close-fit zijn een risico voor beschadigingen. Het onderbreken van een mantelbuis waar reeds een gasvoerende buis is doorgevoerd mag uitsluitend worden uitgevoerd met hiervoor bestemd en geschikt gereedschap. Voorzie bij slip-lining de gasvoerende leiding aan de nieuwe uiteinden van de mantelbuizen van en deelbare manchetten volgens Gdb- 0002.I. Muteer de onderbroken mantelbuis volgens de dataportal als mantelbuizen in GEN. 5 OPMERKINGEN. Behalve de gereedschappen die normaliter worden gebruikt voor het be- en verwerken van PEbuis is speciaal gereedschap vereist voor bewerking van de mantelbuis: Openslaande pijpsnijder Hydraulische pijpknipper Window Cutter (buis kan in lengterichting worden gefreesd.) De minimale afstand tussen een aansluitleiding of aftakking op de gasvoerende buis en de manchet/eindpunt van de mantelbuis bedraagt 50 cm, om verantwoord een gasblaas te kunnen plaatsen. Slip en close-fit lining projecten worden na specifieke opdrachtverstrekking aan geselecteerde aannemers uitbesteed.
Blad : 6 van 10 6 VERVALLEN DOCUMENTEN N.V.T 7 BIJLAGEN. Tabel 1: Bestaande kunststof buizen t.b.v. relining Tabel 2: Bestaande Gietijzeren buizen t.b.v. relining Tabel 3: Bestaande stalen buizen t.b.v. relining Tabel 4: Beschikbare buiss t.b.v. close-fit. 8 REFERENTIES. Renovatiekader hoofdleidingen Verbindingen en aftakkingen in LD en HD-gasnetten Aanvullende technische bepalingen op sterkte en dichtheidsbeproeving. Rapport voor sleufloze technieken t.b.v. vervangen gasleidingen: Relining en Pipebursten Kruising in mantelbuizen van hoofd of aansluitleiding Aanleg PE hoofdleidingen lassen in PE gasnetten Verwijderen en herstellen van RCM/RCB beschermmantel op PE100buizen Definities en begrippen Gas Verwijderen en herstellen PE van RCM/RCB beschermmantel op PE100 buizen NEN 7244-serie HSE procedures (VGWM zorgsysteem) VIAG en VWI s NTA 8828 Gbd-0001.K Gdb-0015.I Gdb-0019.I Gzz-0012.F Gdb-0002.I Gbb-0004.I Gbb-0003.I Gzb-0007.I Gzz-0001.R Gzb-0007.I
Blad : 7 van 10 Bijlage Tabel 1: Bestaande kunststof buizen t.b.v. relining Bestaande leiding (SL)PVC/PE wordt mantelbuis PE + stuiklas PE + electrolas Inhoud tussen bestaande buis (liter / meter) PE RCM/RCB ZONDER stuiklas Inhoud tussen bestaande buis (liter / meter) 107 PVC SDR 33 - - - 63 5 107 PVC SDR 41 - - - 63 5 110 PVC SDR 33 - - - 63 5 110 PVC SDR 41 - - - 63 5 125 PVC SDR 33 63-8 63 8 125 PVC SDR 41 63-8 63 8 160 PVC SDR 33 63 63 15 110 8 160 PVC SDR 41 63 63 15 110 9 200 PVC SDR 33 110 110 18 160 8 200 PVC SDR 41 110 110 19 160 8 250 PVC SDR 33 160 160 25 200 14 250 PVC SDR 41 160 160 24 200 13 315 PVC SDR 33 200 200 38 250 20 315 PVC SDR 41 200 200 39 250 21 400 PVC SDR 33 315 250 33 (315)/62 (250) 315 33 400 PVC SDR 41 315 315 36 315 36 500 PVC SDR 33 315 315 95 315 95 500 PVC SDR 41 315 315 100 315 100 90 PE SDR 26 - - - 63 3 110 PE SDR 11 - - - 63 3 110 PE SDR 17,6 - - - 63 4 110 PE SDR 26 - - - 63 5 125 PE SDR 11 - - - 63 5 125 PE SDR 17,6 63-7 63 7 160 PE SDR 11 63 63 10 63 10 160 PE SDR 17,6 63 63 13 110 6 160 PE SDR 26 63 63 14 110 8 200 PE SDR 11 110 63 12 (110)/18 (63) 110 12 200 PE SDR 17,6 110 110 15 110 15 250 PE SDR 11 110 110 23 160 13 250 PE SDR 17,6 160 110 18 (160)/29(110) 160 18 315 PE SDR 17,6 200 200 30 250 12 560 PE SDR 26 315 315 154 315 154
Blad : 8 van 10 Bijlage Tabel 2: Bestaande Gietijzeren buizen t.b.v. relining Bestaande leiding GGY / NGY wordt mantelbuis PE + stuiklas PE + electrolas Inhoud tussen bestaande buis (liter / meter) PE RCM/RCB ZONDER Stuiklas Inhoud tussen bestaande buis (liter / meter) 100 GGY - - - 63 5 125 GGY 63 63 9 63 9 150 GGY 63 63 15 110 8 175 GGY 110 110 15 110 15 200 GGY 110 110 22 160 11 225 GGY 160 110 20 (160)/30 (110) 160 20 250 GGY 160 160 29 200 18 300 GGY 200 200 39 250 22 350 GGY 250 250 47 315 18 400 GGY 315 315 48 315 48 450 GGY 315 315 61 315 61 500 GGY 315 315 118 315 118 600 GGY 315 315 205 315 205 100 NGY - - - 63 6 150 NGY 110 63 10 (110)/16 (63) 110 10 200 NGY 110 110 25 160 14 250 NGY 200 160 22 (200)/33 (160) 200 22 300 NGY 200 200 45 250 27 350 NGY 250 250 47 315 18 400 NGY 315 315 48 315 48 500 NGY 315 315 130 315 130 600 NGY 315 315 221 315 221
Blad : 9 van 10 Bijlage Tabel 3: Bestaande stalen buizen t.b.v. relining Bestaande leiding Staal wordt mantelbuis PE + stuiklas PE + electrolas Inhoud tussen bestaande buis (liter / meter) PE RCM/RCB ZONDER stuiklas Inhoud tussen bestaande buis (liter / meter) 101,6 ST - - - 63 4 108,0 ST - - - 63 5 114,3 ST - - - 63 6 118,0 ST 63 6 63 6 133,0 ST 63 63 9 63 9 152,4 ST 63 63 13 110 7 159,0 ST 63 63 15 110 8 168,3 ST 110 63 11 (110)/17 (63) 110 11 177,8 ST 110 110 17 110 17 219,1 ST 110 110 25 160 15 211,0 ST 110 110 22 160 12 244,5 ST 160 160 23 200 12 250,0 ST 160 160 24 200 13 267,0 ST 200 160 20 (200)/32 (160) 200 20 273,0 ST 200 200 23 200 23 273,0 ST 200 160 22 (200)/33 (160) 200 22 (boorbuis) 318,0 ST 250 200 25 (250)/43 (200) 250 25 329,9 ST 250 200 28 (250)/45 (200) 250 28 355,6 ST 250 250 44 250 44 368,0 ST 250 250 47 315 18 393,8 ST 315 315 36 315 36 406,4 ST 315 315 44 315 44 429,0 ST 315 315 52 315 52 508,0 ST 315 315 114 315 114 610,0 ST 315 315 202 315 202 813,0 ST 315 315 421 315 421
Blad : 10 van 10 Bijlage Tabel 4: Beschikbare buiss t.b.v. close-fit. Overige afmetingen op verzoek. De buizen zijn vervaardigd uit PE100.