RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2015 IN DE GEMEENTE Midden Delfland Plaats : Schipluiden Gemeentenummer : 1842 Onderzoeksnummer : 286929 Datum onderzoek : 11 januari 2016 Datum vaststelling : 13 april 2016
Pagina 2 van 15
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD.......................................... 5 1 INLEIDING............................................ 6 2 VVE IN DE GEMEENTE MIDDEN DELFLAND...................... 8 3 CONCLUSIES.......................................... 14 Pagina 3 van 15
Pagina 4 van 15
VOORWOORD In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015-2016 een apart monitortraject. Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van 2015, begin 2016. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Midden Delfland in 2015 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 15
1 INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Midden-Delfland in 2015. De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. Wij hebben deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens hebben wij de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht. Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. Wij starten na de zomer van 2015 met het signaalgestuurde toezicht op vve op de locaties. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname. Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente. Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente. Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente. Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Midden-Delfland. Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op: Pagina 6 van 15
www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie. Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geven wij in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Midden Delfland. Pagina 7 van 15
2 VVE IN DE GEMEENTE MIDDEN DELFLAND De gemeente Midden-Delfland heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden hebben wij mogelijke risico s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. De digitale vragenlijst levert informatie over: wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; het bereik; de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg; het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk). De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. 2.1 Ontwikkeling van vve in de gemeente Midden Delfland sinds de bestandsopname De gemeente Midden-Delfland heeft haar vve-beleid geactualiseerd. Een aantal ontwikkelingen binnen de gemeente hebben hiertoe geleid: Het convenant Lokaal Educatieve agenda 2014-2018 tussen de gemeente, de basisscholen en peutervoorzieningen is in 2015 ondertekend. De harmonisatie peuterspeelzalen en Kinderdagverblijven heeft gestalte gekregen. Het Centrum voor Jeugd en Gezin is ontmanteld. Er is een nieuwe definitie geformuleerd voor doelgroepkinderen. Pagina 8 van 15
Het beleid is in conceptvorm voorgelegd aan betrokken partijen en zal in het voorjaar van 2016 naar de Raad gaan. In 2016 zullen er in de kern 'Den Hoorn' circa 100 statushouders gehuisvest worden. Daarnaast krijgt een klein aantal statushouders een woning in de andere twee kernen. Zeer waarschijnlijk zittten onder deze statushouders ook doelgroepkinderen. 2.2 Lijst met de vve-documenten die de gemeente Midden Delfland heeft aangeleverd VVE Beleid Midden-Delfland 2016/2017 concept 2.3 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geven wij onze bevindingen weer over het gemeentelijke vvebeleid. Per domein is beschreven op welke punten wij het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordelen, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten wij de gemeente als een voorbeeld voor anderen zien ( 4 ). Wij baseren onze bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4 1A1 1A2 1A3 1A4 1A5 1A6 1A7 1A8 1A9 1B Definitie doelgroepkind Bereik Toeleiding Ouders Integraal vve-programma Externe zorg Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn Resultaten Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau Pagina 9 van 15
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID 1 2 3 4 1C Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES 1 2 3 4 2A 2B GGD-rapport Gemeentelijk subsidiekader De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie www.onderwijsinspectie.nl >onderwijssectoren > Kinderopvang. Toelichting: 1 Verbeterpunten met een afspraak 1a9 Resultaten De basisscholen hebben binnen de gemeente Midden-Delfland afgesproken dat de doelgroepkinderen soepel overgaan van groep 2 naar 3, zodat ze zonder taalachterstand aan groep 3 kunnen beginnen. De gemeente heeft geen afspraken gemaakt over concrete, meetbare resultaten die de voorschoolse educatie moet opleveren. Ze is wel voornemens afspraken te maken over taal en over sociaal emotionele ontwikkeling. Deze zullen in 2016 verder uitgewerkt worden. 2 Verbeterpunten 1a4 Ouders In het verleden is er onduidelijkheid ontstaan bij de registratie van doelgroepkinderen doordat de definitie ervan niet duidelijk was. Een analyse van de ouderpopulatie is daardoor nog niet mogelijk geweest. Inmiddels is het beleid gewijzigd en zijn er plannen om een analyse te maken en daaraan concrete doelen aan te koppelen. Nagenoeg alle ouders worden binnen de gemeente Midden-Delfland bereikt voor een persoonlijk advies. 98% van de ouders wordt bereikt via het consultatiebureau of via trainingen van de JGZ. De overige 2% wordt benaderd via de telefoon en wanneer dat niet afdoende is gaat een medewerker van het consultatiebureau op huisbezoek. Pagina 10 van 15
Met de ouders van doelgroepkinderen vinden periodiek individueel gesprekken plaats over hoe ouders thuis de taalontwikkeling van hun kind kunnen stimuleren. 1a5 Integraal vve-programma In het nieuwe vve-beleid van de gemeente Midden-Delfland (dat nog goedgekeurd moet worden door het college) is beschreven dat de instellingen binnen Midden-Delfland vrij zijn in de keuze voor een erkend vve-programma. Doordat er binnen de gemeente weinig doelgroepkinderen zijn die verdeeld zijn over relatief veel locaties is de invloed op de programmakeuze beperkt. De gemeente heeft geen aanvullende eisen hierover vastgelegd. Over de registratie van de vorderingen, zijn er op gemeentelijk niveau geen afspraken. 1a7 Interne kwaliteitszorg voor- en vroegscholen Op gemeentelijk niveau dient aangegeven te zijn wat belangrijk is met betrekking tot de kwaliteit van vve en hoe deze kwaliteit gemeten en geborgd wordt. Met de basisscholen en peutervoorzieningen heeft de gemeente hierover nog geen afspraken gemaakt. Wellicht komt dat ter sprake bij de bespreking van het concept beleidsplan. De gemeente overweegt vanaf 2016 een jaarverslag te maken over het vve-beleid waarin onder andere de kwaliteit van de vve voorziening onderdeel gaat uitmaken. 1a8 Doorgaande lijn De gemeente heeft met de vve-instellingen en schoolbesturen de afspraak gemaakt dat er een warme overdracht van kindgegevens moet plaatsvinden. De voorzieningen hebben een eigen verantwoordelijkheid om het vve-aanbod vorm te geven. 1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau Jaarlijks bespreekt de gemeente de voortgang en de resultaten van de voor- en vroegschoolse educatie tijdens het overleg van de lokaal educatieve agenda. Systematisch vindt er geen evaluatie plaats, maar het overleg gaat uit van geconstateerde knelpunten. Wanneer de gemeente met een jaarverslag gaat werken zal de evaluatie meer systematisch plaatsvinden. 3 Voldoende 1a1 Definitie doelgroepkind Een peuter in Midden-Delfland behoort tot de doelgroep als er sprake is van: Pagina 11 van 15
Een achterstand in spreken op basis van onvoldoende taalaanbod in een taalarme thuissituatie (wordt beoordeeld met behulp van de Gewichtenscore); Een achterstand in de taalspraakontwikkeling op basis van wetenschappelijk vastgestelde criteria (wordt beoordeeld met behulp van het Van Wiechenschema); Een dreigende achterstand in de sociaal-emotionele ontwikkeling (wordt beoordeeld aan de hand van de professionele afweging van de medewerker JGZ). De schoolbesturen zijn betrokken bij de formulering van de doelgroepdefinitie in het overleg LEA in januari 2016. 1a2 Bereik Binnen Midden-Delfland zijn er in 2015 167 peuters, waarvan er 13 als doelgroeppeuter aangemerkt worden. Daar heeft de gemeente plaatsen voor gesubsidieerd. De gemeente houdt zicht op de bezetting middels de subsidieaanvragen. Van die 13 zijn 11 plaatsen door kinderen bezet met taal- en spraakproblemen. De JGZ onderneemt actie richting de kinderen die niet geplaatst zijn op gesubsidieerde plaatsen. De gemeente voert hierin de regie door de afspraken met de JGZ in het beleid op te nemen en te monitoren. 1a3 Toeleiding De JGZ verzorgt de toeleiding van doelgroepkinderen en rapporteert daarover naar de gemeente, mede naar aanleiding van het subsidiebeleid, in haar jaarverslag. Daarin beschrijft de JGZ haar monitoring. De gemeente neemt dit verslag als uitgangspunt voor monitoring op de toeleiding. 1a6 Externe zorg De basisscholen maken gebruik van de maatschappelijk werker van het maatschappelijk team. Het maatschappelijk team zit op de scholen en heeft daardoor regelmatig contact met de scholen. De JGZ verzortgt de toeleiding en doet tevens de monitoring op de ingekochte zorg. Dit is beschreven in het nieuwe beleid van de gemeente en daarmee is de regierol geregeld. 1b vve-coördinatie op gemeentelijk niveau De gemeente is regievoerder als het gaat om de uitvoering van het vve-beleid. In het nieuwe beleidsplan is beschreven dat er zo veel mogelijk, maar minimaal 75 % van de doelgroeppeuters daadwerkelijk deelnemen aan het vveprogramma. De JGZ is voor de gemeente de uitvoerder en houdt de gemeente middels subsidieaanvragen en jaarverslag op de hoogte. Pagina 12 van 15
Jaarlijks agendeert de gemeente het vve-beleid voor de lokaal educatieve agenda. Hierbij worden vooral knelpunten besproken en monitort de gemeente de uitvoering van het beleid. 2a De gemeente heeft geregeld dat de GGD de kwaliteit van de voorscholen beoordeelt. De gemeente heeft geregeld dat de GGD jaarlijks alle vve-locaties beoordeelt, zowel op basiskwaliteit als de kwaliteit van de voorschoolse educatie. 2b Er is een gemeentelijk subsidiekader In 2015 is de nieuwe subsidieregeling voor de peuteropvang ingevoerd. In deze subsidieregeling is rekening gehouden met kinderen die in aanmerking komen voor een vve-plaats. Verder heeft Midden-Delfland geen aanvullende voorwaarden opgenomen in het beleidskader voor het verstrekken van subsidie. 4 Voorbeeld voor anderen Er zijn geen standaarden als voorbeeld voor anderen beoordeeld. Pagina 13 van 15
3 CONCLUSIES De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Midden Delfland beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. Conclusies gemeentelijk vve-beleid Ten opzichte van de bestandsopname in 2012 heeft de gemeente Midden Delfland veel vooruitgang geboekt rondom het vve-beleid. Destijds was er op 11 onderdelen van het gemeentelijk beleid verbetering mogelijk. Nu is dat nog op een vijftal onderdelen, waarvan de verwachting is dat de verbetering op een groot deel van deze punten, dit jaar zal plaatsvinden. Verbeterafspraken De gemeente houdt de inspectie op de hoogte van de eventuele wijzigingen in het concept VVE-beleidsplan 2016/2017. Daarnaast zal de gemeente de verbeterpunten agenderen voor het eerstvolgende LEA-overleg. Verbeterpunten 1a4 Ouders 1a5 Integraal vve-programma 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegsholen 1a8 Doorgaande lijn 1a9 Gemeentelijke VVE-resultaatafspraken 1c Systematische evaluatie en verbetering op gemeentelijk niveau Voldoende oordelen 1a1 Definitie doelgroepkind 1a2 Het bereik 1a3 Toeleiding 1a6 Externe zorg 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2a GGD-rapport 2b Gemeentelijk subsidiekader Vervolgafspraken: Signaalgestuurd toezicht: wij zullen eind 2016 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico s. Tevens Pagina 14 van 15
nemen wij de uitkomsten van eventuele locatieonderzoeken mee. Op grond van de analyses bekijken wij opnieuw in welke gemeenten in 2017 een onderzoek plaats zal vinden. Pagina 15 van 15