Odrzksrtikl lz Yld v dr Grf Jst Zt Op d hgt blijv v d iuwst twikklig is it gmkklijk, mr ht lz v rtikl vr drzk is dt k it. Er zij t vl mdisch tijdschrift mt dri k g s vl ifrmti di vr d kliisch prktijk irrlvt is. U mt uit dt wud rtikl brdl wlk blgrijk zij vr uw kliisch prktijk wlk it. D mst rtikl vll tuurlijk i d ltst ctgri, wt r zij it wklijks spctculir bvidig mt grt csqutis vr d mdisch prktijk. Ht blgrijkst i drzksrtikl is d vrgstllig. Als u hirbij bgit, kut u l vl wtschpplijk litrtuur trzijd lgg. D mthdlgiscti is sstil, mdt u dr dz t lz vl tijd kut bspr. I dit rtikl m w u stp vr stp m bij ht lz v drzksrtikl. D rtikl i z Mthdlgi-sri di hirbij ls chtrgrd. Dz rtikl zij gbudld i tblt-pp, di bschikbr is vi www.tvg.l/mthdlgi. Ndrlds Tijdschrift vr Gskud, Amstrdm. Prf.dr. Y. v dr Grf, djuct-hfrdctur kliisch pidmilg (tvs: Julius Ctrum vr Gzdhidswtschpp Erstlijs Gskud, UMC Utrcht); dr. J. Zt, djuct-hfrdctur huisrts. Ctctprs: prf.dr. Y. v dr Grf (y.vdrgrf@tvg.l). Op d hgt blijv v d iuwst twikklig is it gmkklijk, mr ht lz v rtikl vr drzk is dt k it. Er zij t vl mdisch tijdschrift m bij t ku hud, mt dri k g s vl ifrmti di vr d kliisch prktijk irrlvt is. 1 Dr mt d wtschp plssig vr zk, mr ituss zit u wl mt di vrvld d vrg wt u wl it mt lz. H u fficiët zkt r mdisch ifrmti is dr mr t vid p d wbsit v ht NTvG (www.tvg.l/ cdmi/istructis). Mr d, h brdlt u f drzksrtikl rlvt is d kwlitit rv gd gg is? Ok ptiët km rtikl tg will wt f d ihud vr h v btkis is. 2 Om ht kf v ht kr t schid hbt u hlml g gdg plidig tt wtschpplijk drzkr dig. I dit rtikl schts w wr u vrl p mt ltt bij ht lz v wtschpplijk litrtuur. Vl lzrs hbb hkl d mthdlgiblkjs i drzksrtikl. Zt u vr uw wrzi h, wt ls u di blkjs wl lst, hft u d rst vk it mr t lz dt sprt tijd. W m u stp vr stp m. Bij lk stp lrt u t brdl f drzksrtikl dugt f blgrijk gg is m vrdr t lz. Vk is dt it ht gvl kut u ht rtikl trzijd lgg. D rtikl i z 1
Mthdlgi-sri di hirbij ls chtrgrd (www. tvg.l/rtikl/dssirs/mthdlgi-v-drzk). Di sri prtdrt it cmplt t zij, mr gft wl gd izicht i grt tl prblm bij ht d v drzk vuit ht prspctif v d lzr. D rtikl uit d sri zij gbudld i tblt-pp, di bschikbr is vi www.tvg.l/mthdlgi. VRAAGSTELLING Zk rst r hldr vrgstllig. Of ht u m kliisch tril f bsrvtil drzk gt, r mt vrgstllig ht id v d ilidig st. Als di tbrkt, stp d mr mt lz. Ws rgwd ls drzkrs its i krt will brg, wt d gt ht vk m kpjs tll. Sms is Om ht kf v ht kr t schid is gdg plidig tt wtschpplijk drzkr it dig dt uttig m prblm t dfiiër, mr vr uw dglijks blid hbt u r it vl. Als d vrgstllig tbrkt, stp d mr mt lz E vrgstllig idigt ltijd mt vrgtk bstt uit éé f mrdr dtrmit, uitkmstmt dmi (figuur 1), bijvrbld: Wt is ht ffct v gripvcciti p d strft bij ptiët mt fwrstris? Hiri is gripvcciti d dtrmit, strft d uitkmstmt zij ptiët mt fwrstris d grp ms wrvr d studi its wil zgg (dmi). Er zij grfwg 3 put wr ht bij d vrgstllig l mis k g: d ppulti is gl slct gzlschp, d dtrmit is it gd bschrv f d uitkmstmt is it rlvt. Ht mt hldr zij m wlk ptiët f ms d studi gt. D cclusis v grdmisrd gctrlrd trils (RCT s) zij vr ht lgm wt vkr vlid d di v bsrvtil drzk (RCT: www.tvg.l/a9018). Dr stt wl tgvr dt d studippulti i RCT bprkt slcti is. Ht is u m d rsultt t vrtl r d ptiët di qu iclusicritri it vr d tril i mrkig kwm. Dt is g it z gmkklijk ls u dkt. Oudr vr- FIGUUR 1 Scrsht v ht filmpj Wt is gd drzksvrg? i d tblt-pp. 2
m i d mst spcilism blgrijk grp, mr zij i trils vk it f t wiig vrtgwrdigd. E zlfs ls di udr wl i trils zitt, k r g prblm zij. Z td Ndrlds drzksgrp dt d vruw v 75 jr udr mt brstkkr di i trils gïcludrd wrd, gmiddld jgr wr, midr cmrbiditit hdd klir tumr hdd d vruw bv d 75 jr di i d kkrrgistrti wr pgm. 3 Ovr ht lgm hbb kliisch rlvt uitkmstmt di k cht its vr d ptiët btk d vrkur, dus g lbrtriumwrd f dimtrs v vt. Bkijk f d drzkrs ll kliisch rlvt uitkmstmt hbb gkz. Vr jg vruw mt brstkkr is strft di zikt d blgrijkst uitkmstmt, mr bij udr is ht uitsluitd bstudr v 1 zikt t simpl is ziktspcifik strft vk it d bst uitkmstmt. Nit ltijd is ht mglijk m hrd uitkmstmt t mt. D is ht u m t brdl f titrstijgig ht ptrd v grip gd uitkmst zij m til vccitiprgrmm p t tuig. I vl drzk bplt d hlbrhid k d kuz v d uitkmstmt. E itrmdiir uitkmstmt vrgt vl klir studippulti d RCT mt hrd uitkmstmt di vr d ptiët blgrijk zij (itrmdiir uitkmstmt: www.tvg.l/a6400). AARD ONDERZOEKSDESIGN AARD VAN HET ONDERZOEK N d brdlig v d vrgstllig lt u p d rd é d pzt v ht drzk. I kliisch drzk drschid w tilgisch, digstisch, thrputisch prgstisch drzk. D vrgstllig d rd bpl h d pzt v studi mt zij. Etilgisch vrg lid tt dr pzt d digstisch f prgstisch vrg. Vr lk typ drzk is wl chcklist t vid p itrt, bijvrbld bij ht EQUATOR Ntwrk (www. qutr-twrk.rg). Eiglijk zij di lijstjs vr uturs rdctis bdld, mr k vr u ls lzr vrm z blgrijk hulpmiddl m t g f drzk dugt. ONDERZOEKSDESIGN Pst d drzkspzt ( dsig ) v d studi bij d drzksvrg? Wlk grp wrd vrglk is r vldd ctrst tuss di grp? Dt is vrg di u k zdr l t vl kis v mthdlgi kut btwrd. Mt cvtil dubblblid vrglijkd studi hbt u ht gmkklijk. U kmt chtr stds vkr iuwr dsigs tg mt vk fri m. Als drzkrs t dt d iuw bhdlig v wrkzm is ls d cvtil mr midr bijwrkig hft, mt u p dr spct ltt d bij d klssik RCT ( -ifririty -studis: www.tvg.l/a4665). Ht rdmisr v cmplx itrvtis p idividul ivu is vk mglijk, bijvrbld wl f g tlmitrig p d IC. D is ht stppd wdg -dsig, wrbij itrvti p grpsivu gtrpt wrdt igvrd, mi ltrtif (stppd-wdgdsig: www.tvg.l/ A4069). Sms wil m it éé mr mrdr iuw bhdlig vrglijk mt d ud. D is mrrmig tril plssig. Trils zij duur drm zk drzkrs r vlid fficiëtr dsigs. D chrt multipl rdmizd ctrlld tril k plssig zij (chrt multipl rdmizd ctrlld tril: www. tvg.l/a5762). Als ht ffct v d bhdlig tijdlijk is, bidt d crss-vrstudi ltrtif (crss-vrstudi: www.tvg.l/a5542). Hirbij is d ptiët zij f hr ig ctrlprs krijgt hij f zij ll bhdlig. Bij ht vststll f fctr tt zikt lid is tril Uitkmstmt mt vr d ptiët rlvt zij, dus g lbrtriumwrd vk thisch bidt slim bsrvr vrglijk uitwg. Sms wil m wt wrm d ptiët p bpld mmt zik wrd, m z chtr triggrs vr di zikt t km (ptiët-crss-vrstudi: www. tvg.l/a5896). D klssik dsigs m d rlti tuss dtrmit ht ptrd v zikt vst t stll zij ht fllw-up- ptiët-ctrldrzk. Wt d drzkr d i rtikl hrt t rpprtr, is t vid p d wbsit v Strgthig th Rprtig f Obsrvtil studis i Epidmilgy (STROBE, www. strb-sttmt.rg). Bij ptiët mt zldzm zikt f bijwrkig v mdicti is ptiët-ctrldrzk vk d ig mglijkhid (ptiët-ctrldrzk: www.tvg.l/a5697). D chillshil v dit typ drzk is d slcti v d ctrlprs. U 3
FIGUUR 2 Scrsht v ht filmpj Wt is cfudig? i d tblt-pp. mt ls lzr d brdl f d ctrls btruwbr bld gv v d xpsiti f dtrmit. Vl drzkrs v bsrvtil studis g t vr i hu clim dt r cusl vrbd is. Als r i bsrvtil drzk rlti is tuss bpld fctr, bijvrbld vitmi D, strft, btkt dt g it dt xtr supplti v vitmi D d strft rducrt. Als u zich dit rlisrt, vlt d bdm uit vl bvlig (cusl rdr: www. tvg.l/a5882). I kl gvl k Mdlis rdmisti plssig bid (Mdlis rdmisti: www. tvg.l/a7547). I gmbrd sscitistudis drzkt m vrbd tuss gtisch vritis zikt. Dz studis vrg spcifik kis. Wt wl it uit dit srt studis gccludrd k wrd, kut u i ht NTvG p d tblt-pp bkijk (gmbrd sscitistudis: www.tvg.l/a5821). FIGUUR 3 Scrsht v ht filmpj Wt zij missd wrd? i d tblt-pp. 4
IKEL S HET ARTIK IIS ST? RELEVANT JUIIS IS HET T AANTAL MISSDE WAARD AANVAARDBA AANVAARDBAAR AAR R WORDT T ER ADEQUAAT MEE OMGEGAAN?? Uitvl i i studis sttudi d s is di s vri v vr vrijwl jw l jw ltijd slctif. s lc lcti ti i f. f. V Vrd V rd d l v Vrdl d twi wijf wi fl d f mr? mr? m r twijfl d l ksrtik z drrz v rs z Vl lz d hkl z hbb u dz scti. Als rst hdlgi d mth u ft mt, h r d z z t st l is l li chck mr t vk it l ik rt t d. v h tijjd rt ti prt dt sp ZIJN DE E STATISTISCHE E MET METHOD E HODE BESCHREV BESC CHR REV DE JUISTE JUIIS ST TE EFFECTMAT E EF FECTMA M T GE GEBRUIKT? EBR RUIKT?? Sl htt kpj j Alys Alys y it vr, wt ht is s uw l ltst tstt h hlt ltt vr r d r rsultt! su sul u ttt! N N ZET Z ZE T U OV OVER O ER U UW W WE WEERZIN EERZIIN HE HE... E... Er is Er is v v vrkrd rrk rd rd ffct ff fff ct ff c mtt gbr m g gbruikt. br bruik b uikt. t Um mt zlf t z llff b b rd rr l ll h rg rg d dt is. dt is. brdl h P ht rti Pk rtikl ikl strt m m mtt lz. strt! st trt! N IS ER EE E E N ON ONDE ONDERZOEKSVRAAG D RZ R OEKS K VR RAAG WORD WO RD DET E ER RMI M NA N NT N, UI ITK T OM OMSTWORD DETERMINANT, UITKOMSTMAAT E MA N DO DOMEIN OMEIN NB BOEMD? E OE OEMD D? J Mi. M M i. i U kut ku utt vrdr vrdr v rd dr lz, lz ll z,, m m mr r jui r juich uiich i u i it itt tt vrg. grtst vlkuil vlg g. vr v rg. D D g gr r tst t t v v lku kuil ku il il l v vlg llg lg lg g g. N I HET IS HET D DOMEIN OMEI OM E N TE VERTAL VER ERTALE L N NAAR R E E P POPULATIE OPUL OP ULAT ATIE IE W WAARIN AARI AA RIN NU GEÏNTERESSEERD GEÏN GE ÏNTE TERE RESS SSEE EERD RD BT? BT? NT? G G v vrdr vr d dr d r m m mtt lz: lz z : Lt Ltt p L p d d dt t h ht t i ht h h rtikl it rtik r rt rtiik k l iit tt gt gt g tt m m kpjs k kp k pjs p j tll, t ll, ll l, wt w tt dr d r d hbt vr dglijks h hb tuv v r uw w d dgli dg g li lijks j blid bl l id d wiig wiig wi w i.. 5
ZIJN CONFOUN CONFOUNDERS NDERS GEMET? GEMET E? ff r r is s k kli li k li l k ks s s p p s sy sys ys y tm ti t sc sc v sch rttk k k k iiig. i g systmtisch vrtkig. A cfudig Als rl sp splt, p lt, is drvr dqut gcrrigrd? IS ER SPRAKE VAN SEL SELECTIEBIAS? E ECTIEBIAS? J GEFELICITEERD! GEFELICIT TEER RD! KAF KOR ZIJN GESCHEID. G SC GE CHEID E. E wrdt Er w dtt gw wr gwrkt wrk tm mt t gs gst g gstdrdisrd t d d rdi d rdi rd d s di rd rd d d mtistrumt. m mti ti s stt um str t t.. N I d bs bschuwig schuwi w g g km k km dz dz zk zk k it d rd: rd: rd u mt uw ig cclusis c clusis c trkk k. trkk. N WORDT HET ON WO ONDERZOEK ONDE ERZ ZOE O K VERTEKD VERTEK K ND DOOR DO OOR R INFORMATIEBIAS? INFORMA MATI T EB E IA AS? WORD WORD WO RD N DE DE BELANGRIJKSTE BELA BE LANG NGRI GRIJK JKSTE RESULTAT RESU RE SULT LTAT AT E N BE BEPERKING N VA VAN N STU TUDIIE BESPROK? BESP BE S RO ROKE K? N? DE STUDIE Zij Z Zij d d rsultt grlisrbr? g rl rlis isrb rbr r?? Hbb b d rsul rsultt ltt tt gvlg gvlg gv lg vr vr uw uw kli kliisch l is ch h hdl? hdl d? Lt tt p p: p: s sms ms m zi ms z zij ij j m mrd mrdr rdr rd r ds d dsigs ig ig gs mg m mglijk glijk glij g lijjk zit zitt z itt t t r m mr r hk r h hk k g g g twdkuspzt tw tw w w d dku d dkusp k s sp p pzt pzt t (g t (gvligr gvli vli v l g gr r vr vr bis). bis). bi s)). s J IS DE ONDE ONDERZOEKSOPZET DERZOEKS SOPZET ( DESIGN ( DESIGN ) N) OMSCHREV HELDER OMSCH C RE R V N E PAST DEZE Z BIJ DE ONDERZO ONDERZOEKSVRAAG? OEKSVRAAG G? IS DE DE DETERMINANT DETE DE TERM MIN I AN ANT T RE RELE RELEVANT? L VA VANT NT?? J Ls v L vrlijk r ijk rl k vrdr v rd v rdrr rd bkijk bkijk bki ki kijk h d d dtrmit dtrm dt rm rm mi i t is i gmt. g t gm t.. N IIS D DE E UITKOMSTMAAT UITK UI TKOMSTMAAT AT KLINISCH KLIN KL I IS SCH C R RELEVANT? ELEV EL E AN A T?? Als r i itrmdiir tr md mdii iir r uitkmstmt t gbruikt gbrui gb ruikt kt wrdt, wrdt is dit d t k di k gd gd itrmdiir uitkmstmt? itrm it rmdi diir ir u i ms itk mstm m t? t? NED TIJDSCHR GEESKD. 2015;159:A9004 6
FIGUUR 4 Scrsht v ht filmpj Wt is btruwbrhidsitrvl? i d tblt-pp. BIAS ANALYSE BIAS Is r rlvt drzksvrg é gd dsig? D is d vlgd vrg: klpt ht drzk f is r sprk v bis? Bis btkt dt d rlti tuss bhdlig f risicfctr d kliisch uitkmst systmtisch vrtkd is. Ht rtikl vr d 3 vrm v bis dit zij slctibis, ifrmtibis cfudig hlpt u bij ht idtificr drv (3 vrm v bis: www.tvg.l/a6497). Vr cfudig kut u crrigr, mits dz gmt is r i d lys dqut m is mgg (cfudig: www.tvg.l/ A4221) (figuur 2). Z it, d k dt rd zij ht rtikl i d prullbk t gi. Ht schtt (imputr) v missd wrd is g truc mr dzk Ok bij vrglijkig v d kwlitit v zikhuiz is cfudig v d grtst struiklblkk (prstti-idictr vr zikhuiz: www.tvg.l/ A5487). Effct v gsmiddl zij lstig t schtt uit bsrvtil drzk, mdt r ltijd rd zij wrm dktrs bpld ptiët juist di pill vrschrijv. Mt prpsity scr scht m d ks p bpld bhdlig gbruikt m dz scr vrvlgs m t crrigr vr cfudig m d rlti tuss thrpi uitkmst gd t schtt (prpsity-scrs: www.tvg.l/a6179). I RCT s is cfudig g issu mr, mdt d vrstrd vribl mi vrdld zij vr d thrpirm ll d thrpi vrschilt. I digstisch drzk splt vrl ifrmtibis rl, mdt vk it bij idr d rfrtitst gd wrdt. Dit k lid tt zilijk vrtkig, wrdr d wrd v d tst milijk t itrprtr is (rfrtistdrd: www.tvg.l/a7202). I digstisch prgstisch drzk splt cfudig g rl. Ht gt hir m ht schtt v bslut ks mt cmbiti v fctr wrbij cuslitit hlml g rl hft t spl (prdictirgls: www.tvg.l/a7041). MISSDE WAARD Vl drzkrs lt d wrmig wrv ggvs tbrk buit hu lyss (figuur 3). Vrijwl ltijd lidt dt tt vrtkd rsultt. Ht schtt (imputr) v di missd wrd i drzk is g truc mr rdr dzk. Ht zgt its vr d kwlitit v studi, mdt ptiml gbruik wrdt gmkt v d vrzmld ggvs (tbrkd ggvs: www.tvg.l/a5539). 7
ANALYSE Als d vrgstllig ht dsig gd bschrv rlvt zij, kmt u bij ht kpj Alys i drzksrtikl. Nit vrsl! Ht is uw ltst hlt vr d rsultt. D sttistisch lys vlgt dirct uit d vrgstllig ht drzksdsig. D rst tbl bschrijft ltijd d drzksppulti; dz tbl stt vk dr ht kpj Rsultt. D pmk v dz tbl is fhklijk v d rd v ht drzk. I RCT stt i d tbl mt uitggswrd ( bsli - vribl) d vrdlig v prgstisch fctr vr d bid rm v d tril. Op dz mir krijgt d lzr idruk v d srt ptiët di is igslt drm k vr d grlisrbrhid v d rsultt v d tril. I z tbl hr g p-wrd t st, wt k ls r bhrlijk vrschill zij, zij di ht gvlg v tvl. I tilgisch studi st i dz tbl d frqutis v rlvt ptiëtkmrk di zij pgsplitst r ctgrië v d dtrmit. I digstisch prgstisch drzk hr d pttiël prdictr tg d uitkmst uitgzt t zij. Sl ht kpj Alys it vr I d lysprgrf mt duidlijk vrmld st wlk ffctmt gbruikt wrd m d drzksvrg t btwrd. Lt u it v d wijs brg dr rltiv mt. Dz zgg its vr d krcht v vrbd itrvtis, mr vr ptiët is d fm i bslut ks tuurlijk ht blgrijkst. Bdk chtr k dt d gmiddld bslut risicrducti vr d gmiddld ptiët gldt dt di drs k zij vr ht idividu (idividul bhdlffct vrspll: www.tvg.l/a4510). E wr rltiv mt wrd gprstrd, bkijk f d juist zij gbruikt. Oddsrti s zij bdld vr ptiët-ctrldrzk. Misbruik rv vidt vlvuldig plts ls drzkrs will crrigr vr cfudrs. Dit lidt tt vrschttig v d ffct, mdt d ddsrti t rcht ls risicrti wrdt gïtrprtrd (wg mt ddsrti s: www.tvg.l/ A4775). Als m priri l vrwcht dt r subgrp zij di mr f midr bt hbb bij bhdlig, kijk d f d drzkrs r ffctmdificti hbb gkk (ffctmdificti itrcti: www.tvg.l/a8499). Wr ht drzk vr bimrkr gt, dit u t kijk f d bijdrg v di fctr i rlti tt dr vrsplld fctr wrdt gscht i bijvrbld d tm v d r udr th curv (AUC) d tt-rclssificti-idx f livr g: ht tt-ut wrbij rkig ghud wrdt mt d kliisch ctxt (drschidd vrmg: www.tvg.l/ A5029). I vl kliisch drzk kijk drzkrs r 1 bpld zikt, mr d mt z wl rkig hud mt strft dr rzk. Dit splt ls d fllw-up lg is f ls d ppulti udr is (ccurrrd risic s i kliisch drzk: www.tvg.l/a5176). E spcifik prblm tstt ls tril rdr wrdt gstpt d vklijk d bdlig ws. U mt d rdl f dt trcht ws f r idrdd l vldd bwijs is (tusstijds lys: www.tvg.l/ A5660). RESULTAT Als u bij d rsulttscti bt gkm zdr ht rtikl wg t hv gi, zit ht drzk bhrlijk gd i lkr. Vrijwl ltijd is dit krt prgrf wri d tbll mt d rsultt v d lys gprstrd wrd. Mr lt r p dt u i d rsulttscti d twrd p d vrgstllig krijgt i kwtittiv zi, iclusif 95%-btruwbrhidsitrvl (figuur 4). Nit zld wrd r llrli tbll gprstrd p-wrd pgvrd di mr zijdligs mt d vrgstllig t mk hbb. I rsulttscti hrt g itrprtti. Dt is vr d bschuwig. BESCHOUWING D bschuwig bgit mt krt smvttig v d llrblgrijkst rsultt. Vrvlgs bm d uturs d bprkig v d studi. Wt vd drzkrs i vrglijkbr studis? Wlk dr wtschpplijk bwijs is r bschikbr? Itrprtti v d studirsultt is blgrijk drdl v d bschuwig. Dz hgt strk f v d vrfkis v d drzkrs d wrd di dr ggv wrdt. Ht is gbruiklijk m t vr p d rsultt v mr 1 studi. Vrijwl ltijd wrdt i kliisch drzk d zgmd frqutistisch sttistik gbruikt. Hirbij wrdt strikt drschid gmkt tuss d uitkmst v ht drzk d xtr kis. Tgvr d frqutistisch sttistik stt d Bysis sttistik. Hiri wrd d xtr kis d rsultt v ht drzk dr d drzkrs smgbrcht i gtl (Bysis sttistik: www.tvg.l/a7485). Tt slt hr i bschuwig d implictis v d 8
studi mr k d grlisrbrhid v d bvidig d rd t km. Drvr is bilgisch kis blgrijk dit is blgrijk stp wri d lzr grt rl splt. Its is u ml it t drzk bij idr ht is u m t brdl i hvrr u grlisti r dr mlijk vidt. A ht id v rtikl mt u fwgig mk. Ht is it z dt u rtikl wl f it glft, mr gd twikkld pluis-it pluis -gvl hlpt wl m t diffrtiër. Als u it pluis -gvl hbt, g d trug r d mthdscti prbr t schts h ht drzk r iglijk uit hd mt zi. Als dt it lukt, gi ht rtikl d lsg wg. I d ifgrphic zij d stpp bij ht lz v drzksrtikl g s summir smgvt. TOT SLOT META-ANALYSE Vrdrig i d zrg vid zld plts p bsis v 1 drzk. Vl drzk zij bvdi uitgvrd bij vl t kli grp dlmrs. E mtlys is d wist. Als u p zk bt r litrtuur, kijk d ltijd r vrzichtsrtikl p d wbsit v ht Dutch Cchr Ctr (http://dcc. cchr.rg); dt k u vl tijd schl. Mr k mt-lys is fhklijk v d kwlitit v d dri pgm drzk (mt-lys: www. tvg.l/a6882). m it klkkls d cclusis v d uturs vr Sms wrdt mt-lys vrricht p bsis v idividul ptiëtggvs. D drzkrs hbb d d ggvs bij d vrschilld drzkrs pgvrgd ku dr iuw lyss vk mr vrg btwrd, bijvrbld r ffct i subgrp (mt-lys p bsis v idividul-ptiëtggvs: www.tvg.l/a4743). E grt prblm i d mdisch wtschp is slctiv publicti. D ks p publicti hgt dr dr f v d uitkmst v d studi mr k v d spsr. Hirdr lvr k mt-lyss tch mr bprkt vrzicht v d kis di r cht is (gpublicrd drzksrsultt: www.tvg.l/a7400). KOSTEFFECTIVITEITSANALYSE Odrzk r d kstffctivitit zij lstig t brdl vrg vl kis. Of bhdlig ls kstffctif uit d bus kmt hgt strk f v d m di d drzkrs d. m hirbij zkr it klkkls d cclusis v d uturs vr (d prijs v gw lvsjr: www.tvg.l/a6507). ZELF ONDERZOEK DO Vl rts i plidig mr k mdisch spcilist d kliisch-wtschpplijk drzk, st hu gw wrk ls dktr. Ht twrp uitvr hirv is vk prt mt k glrd wrd. Hirvr zij p vl plts i Ndrld cursuss mstrprgrmm s bschikbr. E rct rtikl i ht NTvG gft gd vrzicht h u mt bprkt tijd middl tch drzk kut d (hrzi rcpt: www.tvg.l/a9117). TABLET-APP Ht NTvG hft dit rtikl 30 rtikl uit z Mthdlgi-sri gbudld i tblt-pp, di bschikbr is vi www.tvg.l/mthdlgi. I dz pp st vrwijzig r filmpjs p ht NTvG Vim-kl. I ruim 1 miuut wrd divrs bsl bgripp uit d mthdlgi, zls p-wrd, grlisrbrhid bis, p vudig mir izichtlijk gmkt (utur: dr. Rlf Grwld, rts-pidmilg, UMC Utrcht, Julius Ctrum vr Gzdhidswtschpp Erstlijs Gskud). Ok kut u bij bpld bgripp i d rtikl dirct drklikk r dr rtikl i d tblt-pp. Blgcflict ficiël drstuig: g gmld. Avrd p 25 mrt 2015 Citr ls: Nd Tijdschr Gskd. 2015;159:A9004 > KIJK OOK OP WWW.NTVG.NL/A9004 9
LITERATUUR 1 Iidis JP. Hw t mk mr publishd rsrch tru. PLS Md. 2014;11:1001747. 2 V d Brul T, Vs HMM. Dktr, wt dt uw ptiët gglt. Itrt d mdisch hulpvrg. Nd Tijdschr Gskd. 2014;158:A8093. 3 V d Wtr W, Kidrl M, Bstit E, Sislig S, Wstdrp RG, v d Vld CJ, t l. Extrl vlidity f tril cmprisd f ldrly ptits with hrm rcptr-psitiv brst ccr. J Ntl Ccr Ist. 2014;106:dju051. 10