Bestuurdersdialogen Persoonsvolgende Financiering Sector Ondersteuning Personen met een Handicap Gent, 14 november 2016 Brussel, 21 november 2016 1
Inleiding Onze samenleving kent diepgaande wijzigingen 2
PVF komt daar bovenop - Hoe wij kijken naar en hoe we denken over mensen met een handicap bepaalt hoe we vinden dat we best de zorg of ondersteuning voor hen uitbouwen. - Een lange geschiedenis van segregatie naar burgerschapsparadigma en inclusie - VN verdrag voor de rechten van personen met een handicap (2004) - Ratificatie door België en de lidstaten in 2009 - Perspectief 2020 : naar een nieuw ondersteuningsbeleid voor personen met een handicap (Min. J. Vandeurzen, juli 2010) 3
PVF is dus méér dan een financieringstechniek Paradigmawijziging: Persoon met handicap wil - als burger erkend worden - zo gewoon mogelijk leven en wonen - de regie in eigen handen houden - bij nood aan ondersteuning zorg op maat - éérst beroep doen op reguliere zorg en pas dan gespecialiseerde zorg Persoonsvolgende Financiering is hiertoe een belangrijke hefboom! 4
Model van de concentrische cirkels 1. Persoon met handicap 2. Gezin waar de persoon woont 3. Familie, vrienden en informele contacten 4. Algemene zorg en dienstverlening 5. Gespecialiseerde zorg en dienstverlening 5
= vermaatschappelijking van de zorg Vermaatschappelijking van de zorg = niet alleen de overheid draagt zorg, maar ook het eigen netwerk, vrijwilligers, de buurt, de reguliere diensten enz Al deze verschillende ondersteuningsbronnen moeten samenwerken om de nodige steun te bieden 6
Het huidig moment voelt voor velen eerder (of héél) onzeker aan Gebruikers: van wij hebben er niet om gevraagd tot jammer dat PVF niet voor iedereen een cashbudget is Vakbonden: onzekerheid owv wegvallen van personeelskaders / personeelsnormen Aanbieders van zorg- en ondersteuning : evolutie naar sociaal welzijnsgericht ondernemerschap Overheid: implementatieproces, PVF veralgemenen? 7
Het huidig moment voelt voor aanbieders van zorg en ondersteuning eerder (of héél) onzeker aan - Hoe zal mijn relatie zijn met de gebruiker? - En met de medewerkers? - Welk organisatiemodel of -structuur hebben we nodig? - Hoe moeten we leiding geven? - Hoe verhouden we ons tot de reguliere zorg? - En hoe verhouden we ons tot gespecialiseerde zorg? - Zal ik financieel rondkomen? - Zal ik nog kunnen bouwen of mijn gebouwen in stand houden? - Zullen we overleven? - komt er commercialisering? - Hoe moeten we besturen? - 8
Maar eerst een stand van zaken PVF: stand van zaken vandaag Mevr. Diane Serneels, sectorcoördinator Vlaams Welzijnsverbond 9
Persoonsvolgende financiering is NU: enkele mijlpalen Decreet PVF dateert van april 2014 Trap 1 basisondersteuningsbudget uitgewerkt voor minder- en meerderjarigen en wordt ingevoerd vanaf september 2016 Trap 2 budget voor niet rechtsreeks toegankelijke ondersteuning: Voor de volwassenen is de invoering van trap 2 gestart - 1 januari 2016 erkenning bijstandsorganisaties - 1 april 2016 nieuwe aanvraagprocedure voor persoonsvolgend budget meerderjarigen - 1 september 2016 toekenning eerste persoonsvolgende budgetten 10
Persoonsvolgende financiering: enkele mijlpalen - 1 september 2016 vergunde aanbieders (alle bestaande VAPH voorzieningen zijn vergunde aanbieder) - 1 januari 2017 alle vragen van de wachtenden zijn omgezet in vragen naar budgetten - 1 januari 2017 alle huidige gebruikers van PAB/PGB en de mensen in de voorzieningen hebben persoonsvolgende budgetten - 1 januari 2017 de huidige regelgeving FAM stopt! De voorzieningen voor volwassenen zijn dan vergunde aanbieders die zorg en ondersteuning bieden aan personen met persoonsvolgende budgetten 11
Persoonsvolgende financiering: enkele mijlpalen Voor minderjarigen moet de uitwerking van trap 2 nog gebeuren: - Wellicht start op 1 januari 2019 - Voor de voorzieningen minderjarigen blijft de erkenning MFC nog bestaan Daarnaast zullen voorzieningen voor minder- en meerderjarigen een erkenning hebben voor rechtstreeks toegankelijke hulp (RTH) 12
Persoonsvolgende financiering Bestaat uit een getrapt ondersteuningssysteem voor personen met een handicap. Trap 1: basisondersteuningsbudget : een maandelijks vast forfaitair bedrag, verstrekt in het kader van de zorgverzekering, waarmee de persoon met een handicap die een duidelijk vast te stellen behoefte aan zorg en ondersteuning heeft, niet-medische hulp- en dienstverlening kan bekostigen Trap 2: budget voor niet rechtstreeks toegankelijke zorg en ondersteuning 13
Trap 1: Basisondersteuningsbudget - wordt toegekend aan personen met een erkende handicap en een vastgestelde ondersteuningsnood - Het wordt automatisch toegekend aan mensen met bestaande attesten (verhoogde kinderbijslag, attest integratietegemoetkoming cat 3 of hoger) - Het kan ook toegekend worden na aanvraag op basis van multidisciplinair onderzoek - de uitbetaling gebeurt door de zorgkassen - 300 euro per maand 14
Trap 1: Basisondersteuningsbudget - Het is combineerbaar met rechtstreeks toegankelijke hulp, andere premies van de zorgverzekering en hulpmiddelen - Het is NIET combineerbaar met trap 2 : budget voor nietrechtstreeks toegankelijke hulp - Besteding : bv. poetsdienst, thuiszorg, speciaal vervoer of betalen van de eigen bijdrage voor rechtstreeks toegankelijke hulp. - Geen verantwoording 15
Trap 1: Basisondersteuningsbudget wordt gefaseerd ingevoerd - Sept 2016: volwassenen op wachtlijst die nog geen VAPH hulp krijgen - Januari 2017: minderjarigen op wachtlijst die nog geen VAPH hulp krijgen - Sept 2017: minderjarigen met verhoogde kinderbijslag van 12 punten of meer en jongvolwassenen van 21 tot 25 jaar. - 2019: na evaluatie bepalen waar de voorziene middelen worden ingezet. Voorlopig alleen automatische toekenningen, je kan geen aanvraag indienen 16 16
Rechtstreeks toegankelijke hulp - Personen met een handicap kunnen rechtstreeks toegankelijke ondersteuning krijgen voor volgende functies: mobiele/ambulante begeleiding dagondersteuning verblijf/woonondersteuning - Het gaat om een beperkte intensiteit of frequentie op jaarbasis, bijvoorbeeld 36 mobiele begeleidingen of 91 dagen dagopvang of 61 keer logeren of 36 keer dag- en nachtopvang - Er is geen aanvraag of toegangsprocedure nodig - Voorzieningen hebben een erkenning voor het bieden van rechtsreeks toegankelijke hulp en worden daarvoor rechtstreeks gefinancierd. Dit is dus geen persoonsvolgende financiering. 17
Trap 2: persoonsvolgend budget voor niet rechtstreeks toegankelijke hulp (meerderjarigen) Wie meer ondersteuning nodig heeft dan een BOB, eventueel in combinatie met rechtstreeks toegankelijke hulp, kan een persoonsvolgend budget aanvragen (PVB) We bespreken : - Hoe krijg je een budget? De toeleiding - Aan de slag met een budget : besteden van het budget - Hoe worden vergunde aanbieders gefinancierd? - Hoe komen onze huidige cliënten aan een budget? 18
De toeleiding naar een PVB Stap 1: opmaak ondersteuningsplan - Nagaan wat de wensen en verwachtingen naar ondersteuning zijn en wie deze ondersteuning kan opnemen : cfr model van de concentrische cirkels - Wat je nodig hebt aan ondersteuning vanuit het VAPH wordt vertaald in ondersteuningsfuncties - Ondersteuningsfuncties zijn enerzijds meer collectieve functies: dagondersteuning (overdag) en woonondersteuning (s nachts). Anderzijds zijn het individuele ondersteuningsfuncties, bijvoorbeeld psychosociale begeleiding of praktische hulp. Je kan ook oproepbare permanentie aanvragen. 19
De toeleiding naar een PVB Stap 1: opmaak ondersteuningsplan - Bijvoorbeeld : persoon woont thuis en vraagt 2 dagen dagopvang en 1 nacht woonondersteuning en 1 uur psychosociale begeleiding per week - Persoon maakt zelf een ondersteuningsplan op, of laat zich ondersteunen door een dienst maatschappelijk werk of een dienst ondersteuningsplan (DOP) 20
De toeleiding naar een PVB Stap 2: Objectivering door een multidisciplinair team - MDT beoordeelt of het een persoon met een handicap betreft - Voldoet de persoon aan leeftijd en verblijfsvoorwaarden? - Schat de ondersteuningsnood in en doet zo nodig een inschaling met een zorgzwaarte-instrument (ZZI). Dit is een set van schalen, die leidt tot een beoordeling van de nood aan begeleiding (B) en de nood aan permanentie (P) - Berekent de budgetcategorie - Beoordeelt de criteria voor de prioriteitsbepaling 21
De toeleiding naar een PVB Stap 3: bepaling van de budgetcategorie - De twee bouwstenen om tot een budget te komen zijn het ondersteuningsplan enerzijds (wat vraagt iemand?) en de objectivering door het MDT anderzijds (hoe zwaar zorgbehoevend is iemand?) - Aan de ondersteuningsfuncties wordt een gewicht gekoppeld. Dat gewicht varieert naargelang de zorgzwaarte. Bv. een dag dagbesteding bij een zwaar zorgbehoevende persoon (hoge B en P waarden op het ZZI) krijgt een zwaarder gewicht - Via een bepaalde methodiek komt men dan tot een budgetcategorie - Er zijn 12 budgetcategorieën : ze worden uitgedrukt in euro en in zorggebonden punten 22
23 De toeleiding naar een PVB
De toeleiding naar een PVB Stap 4: prioritering en toewijzing van een budget Er wordt automatisch een budget voorzien voor: - Noodsituatie en PVB na noodsituatie - Spoedprocedure - Minderjarigen die de overstap maken naar meerderjarigen - Maatschappelijke noodzaak: de integriteit is ernstig in het gedrang Voor alle andere vragen wordt de vraag beoordeeld door de regionale prioriteitencommissie en ingedeeld in prioriteitengroep 1, 2 of 3. Prioriteitengroep 1 moet op korte termijn een budget krijgen, de anderen op langere termijn. 24
Besteden van het budget - Wie een budget heeft gekregen kan aan de slag - Binnen de 4 maanden moet het budget ingezet worden voor zorg en ondersteuning - Mensen organiseren hun zorg zelf of willen beroep doen op één of meer zorgaanbieders - Men kan zich laten bijstaan door een bijstandsorganisatie. Zij adviseren over de aanwending en kunnen ook helpen in de onderhandelingen met een zorgaanbieder - Momenteel : Absoluut, Onafhankelijk Leven en Alin - Als een persoon niet aan de slag geraakt, wordt nagegaan of bemiddeling moet worden opgezet 25
Besteden van het budget - Het budget dient om de ondersteuningsfuncties die men nodig heeft te vergoeden. Het kan in cash of in voucher worden opgenomen - Cash zijn euro s, een voucher wordt uitgedrukt in personeelspunten en is een trekkingsrecht bij een vergunde aanbieder. - Met cash kan men terecht bij een vergunde aanbieder, - maar ook zelf assistenten in dienst nemen - of bij een dienst thuiszorg of een voorziening voor ouderenzorg aankloppen. 26
Besteden van het budget - Men kan bij een zorgboerderij voor dagbesteding terecht - Of een klein initiatief opgezet door ouders - Men kan ook terecht bij vrijwilligersorganisaties, dienstenchecques, zelfstandige hulpverleners etc. - Met voucher kiest de persoon ervoor om niet zelf met cash te betalen, maar loopt de betaling rechtstreeks van het VAPH naar de vergunde zorgaanbieder. De persoon hoeft de hele administratie niet op te nemen, dat doet de vergunde aanbieder - Met voucher kan men dus enkel terecht bij door VAPH vergunde aanbieders 27
Vergunde zorgaanbieders - Een vergunning is verplicht voor elke zorgaanbieder die personeel tewerkstelt voor het aanbieden van ondersteuning - Uitzondering: - Ouderinitiatieven met max. 15 cliënten - Organisatie erkend door Welzijn, volksgezondheid en gezin voor max. 15 cliënten (bv. ouderenzorg) - Groene zorginitiatieven voor dagbesteding - Een vergunning moet ook niet voor individuele dienstverlening (niet collectief) - Zonder vergunning kan alleen met cash worden gewerkt 28
Vergunde zorgaanbieders - Alle huidige VAPH voorzieningen hebben automatisch een vergunning gekregen voor onbepaalde duur - Ook anderen kunnen een vergunning aanvragen mits men voldoet aan de vergunningsvoorwaarden, o.a.: * enkel rechtsvormen zonder winstoogmerk, * uit de statuten moet blijken dat één van de doelen is * personen met handicap te ondersteunen * loon- en arbeidsvoorwaarden van ons paritair comité * naleven het kwaliteitsbesluit naleven 29
Vergunde zorgaanbieders: met welke middelen werken zij? - Zorggebonden middelen: De zorgaanbieder komt overeen met een persoon met een persoonsvolgend budget welke ondersteuningsfuncties hij biedt aan welke prijs (ingeval cliënten met cash inkopen) of voor hoeveel punten (ingeval van voucher) Cliënten kunnen kiezen voor een voucher of voor cash. Het voordeel van voucher voor de cliënt is dat hij zich niets van de administratie en betaling hoeft aan te trekken. Voor de voorziening is het voordeel dat de punten vergoed worden aan de reële anciënniteit van medewerkers 30
Vergunde zorgaanbieders - Organisatiegebonden middelen : Bovenop de middelen die rechtstreeks via de overeenkomsten met de cliënten komen (cash of voucher) ontvangt de vergunde aanbieder 25,35% van de zorggebonden middelen bovenop voor de organisatiegebonden kosten (personeel dat niet zorggebonden is, werkingskosten). Dit wordt gebaseerd op het gemiddelde van de zorggebonden middelen van de voorbije 2 jaren 31
Vergunde zorgaanbieders - Voor welbepaalde (zware) doelgroepen kunnen ook nog VIPAmiddelen geactiveerd worden om de meerkost van infrastructuur te dekken (nog in ontwikkeling) - De personen betalen hun eigen woon- en leefkosten vanuit hun inkomen - Een vergunde zorgaanbieder heeft dus geen vaste capaciteit meer zoals vroeger of geen vaste puntenpot zoals in de FAM. De middelen gaan waar de cliënt gaat. De zorggebonden middelen verschuiven onmiddellijk mee, de organisatiegebonden middelen fluctueren iets minder snel 32
Hoe komen onze huidige cliënten aan een budget? Ook de bestaande cliënten krijgen vanaf 1 januari 2017 een persoonsvolgend budget De middelen die vandaag in de FAM zijn worden verdeeld in enerzijds de zorggebonden punten en anderzijds organisatiegebonden punten. De zorggebonden punten worden straks toegekend in de vouchers van de cliënten Dit gaat gepaard met een herverdeling van de middelen die vandaag in de sector zijn. Voorzieningen hebben voor al hun cliënten hun huidige aanbod moeten vertalen in PVF termen: welke functies en welke frequenties bieden we? Welke zorgzwaarte hebben deze mensen? 33
Hoe komen onze huidige cliënten aan een budget? Dit zal ertoe leiden dat sommige voorzieningen voor hun huidige cliënten punten zullen bijkrijgen en anderen zullen moeten dalen. Dit wordt gespreid over een periode van 4 jaar De bestaande cliënten die vandaag niet zelf hun woon- en leefkosten betalen, maar in een bijdragesysteem zitten, zullen ook over een periode van 4 jaar moeten omschakelen naar het betalen van woon- en leefkosten 34
Hoe komen onze huidige cliënten aan een budget? Voor eind maart 2017 moeten alle cliënten een nieuwe dienstverleningsovereenkomst hebben, die continuïteit biedt voor de ondersteuning die ze vandaag hebben en die dit in PVF termen uitdrukt Cliënten die iets anders wensen (bv. van zorgaanbieder veranderen, een deel omzetten in cash en anders besteden) kunnen dat mits opzeggen van hun overeenkomst en na de wettelijke opzegtermijn Wij stellen model-overeenkomsten ter beschikking Cliënten die overlijden? De punten of euro s komen in de provinciale pot om nieuwe PVB s toe te kennen 35
36 Tot slot : met welke middelen?
Persoonsvolgende Financiering In dialoog! 37
Hoe gaan we deze avond te werk? We clusteren de vragen in 5 blokken: 1. De gebruiker 2. De directie en medewerkers 3. Uitbouwen van onze zorg en ondersteuning 4. Financieel en logistiek beleid 5. Onszelf als bestuur Telkens 15 waarvan 5 inleiding en 10 dialoog 38
De gebruiker - Zullen mijn gebruikers wel blijven? Vragen - Vraaggestuurd antwoord mogen we nog spreken van aanbod, of ondersteuningspakketten? Wordt het u vraagt en wij draaien? - Welke relatie hebben we met gebruikers gelet op de onderhandelingspositie? - Hoe zullen we omgaan met discussies over de IDO? - Hoe kunnen we juridisch ons indekken tegen klachten? - Zullen er nog voldoende cliënten zijn die op ons beroep zullen doen? - Hoe moeten we ons verder profileren? - Hoe worden we een aantrekkelijke zorgaanbieder? 39
De gebruiker aanbevelingen Wat zegt uw Missie, Visie en Waardenkader We zullen in dialoog moeten gaan en afspraken maken in een relatie van gelijkwaardigheid Sjabloon van IDO is klaar Maak een analyse van je doelgroep(en), wie blijft in de kou of wie richt zich nog naar die doelgroep(en) Hoe zijn we voor de gebruiker een aantrekkelijke zorgaanbieder HET WOORD IS AAN U 40
Medewerkers Vragen - Moeten we niet voorzichtiger zijn in ons personeelsbeleid bv. aanwervingen van tijdelijke duur? - Hoe kan ik mijn medewerkers doordrongen krijgen van het nieuwe denken? - Welke disciplines hebben we (niet meer) nodig? - Moeten we alles zelf doen of gaan we ook uitbesteden? 41
Medewerkers aanbevelingen Zorg dragen voor medewerkers - authentieke werkgemeenschap, - arbeidstevredenheid van medewerkers - Waardering, motivering, ondersteuning van medewerkers - Kansen voor vorming en bijscholing, ontplooiingskansen - Talenten stimuleren - Vertrouwen autonomie en verantwoordelijkheid geven - Verwachtingen expliciteren - Basisattitudes (respect, positieve ingesteldheid, integriteit ) - Deskundigheid, professioneel onderlegd, - Engagement - Gerichte personeelsinzet Transparant HR beleid & Goed sociaal overleg 42
Visie op zorg en ondersteuning vragen - Moet ik met de collega s afspraken maken? - Wat moet ik doen met dat rustoord in de buurt? - Blijf ik aanbieden wat ik nu aanbied, meer van het zelfde? - Wat als mijn gebruiker die ondersteuning niet wil? - Wat als 43
Visie op zorg en ondersteuning aanbevelingen Mijn relatie tot de reguliere zorg: omgevingsanalyse Met wie kunnen we samenwerken? Mijn relatie tot gespecialiseerde VAPH zorg: omgevingsanalyse Wie is er actief in de regio? Wie kan er actief worden in de regio? Concullega s? Collega s? Concurrenten? Word je van samenwerken beter? Mijn relatie tot andere gespecialiseerde zorg: omgevingsanalyse Ouderenzorg, GGZ, thuishulp, CAW, Netwerken? 44
Quid financieel en logistiek vragen Zal ik financieel rond komen - Moeten we niet afwachten tot dat we meer zicht krijgen op de impact? - Hoe kan je een meerjarenbegroting maken in functie van de infrastructuurplannen, moeten we voorzichtiger zijn? - Quid mijn infrastructuur - Zal ik nog VIPA middelen krijgen? - Moet ik een coöperatieve oprichten - Moet ik mijn logistiek afbouwen? - Heb ik nog nood aan een eigen technische dienst? - Doe ik dat samen met anderen? - 45
Quid financieel en logistiek aanbevelingen Krijg een goed zicht op uw kostenstructuur - Maak werk van een analytische boekhouding - Breng in kaart hoeveel uw dienstverlening kost - Welke activiteiten zijn (niet) rendabel? Maak werk van een degelijk gebouwpatrimonium - Uw visitekaartje naar de buitenwereld / naar nieuwe cliënten - Zelf bouwen of huren? - VIPA enkel voor zware doelgroepen - Startkapitaal (uit reserves of leningen) is een noodzaak - Aan te rekenen woonkost versus betaalbaarheid door cliënt Streef naar efficiëntie op vlak van logistiek - Bundel krachten waar mogelijk - Doe ik het zelf beter? Doe ik het zelf goedkoper? 46
En wij als bestuur vragen?! Kunnen we overleven op ons zelf? Moeten we naar schaalvergroting? En waarom zou dat de oplossing zijn? Moeten we toetreden tot een netwerk? Moeten we een coöperatieve oprichten en zo ja waarom? Quid mijn bestuur, kan het zo verder, hebben we de juiste competenties in huis? Hoe ondersteun ik de directie? 47
En wij als bestuur welzijnsgerichte ondernemers Missie Visie - Waarden - gedreven Welzijnsgericht ondernemen Innovatie Pro-activiteit In de maatschappelijke context Gelovend in de krachten binnen de organisatie Vanuit een sterke eigen identiteit Met risicobereidheid Gericht op de cliënt En niet winst-gedreven! 48
En wij als bestuur STRATEGISCHE BELEIDSVOERING Raad van Bestuur functioneert voor de directie als een GPS: - waar gaan we heen - kortste route in tijd of afstand bepalen - alternatieven bij hindernissen formuleren - tijd aangeven - Aanbevelingen goed bestuur (Vlaamse overheid, tool KBS) 49
Verschil zal gemaakt worden door: Kwaliteit en flexibiliteit van medewerkers Klantgerichtheid en samenwerking Goed omgaan met beschikbare middelen Soepelheid van wettelijke bepalingen en regelgeving Management, leiderschap en GOED BESTUUR 50
51