Toolkit voor co-therapie light Co-therapie ter bevordering van de sociale participatie van personen met afasie in de chronische fase De Toolkit voor co-therapie light is ontwikkeld in het kader van een zogeheten comakership onderzoek logopedie op bachelorniveau aan Hogeschool Windesheim Flevoland. In dit onderzoek, uitgevoerd tussen februari en juni 2018, werd antwoord gezocht op de vraag wat logopedisten nodig hebben om de sociale participatie van een persoon met afasie (PMA) in de chronische fase te kunnen bevorderen met behulp van co-therapie. Opdrachtgever voor dit onderzoek was Tjitske Klazinga, als logopedist verbonden aan de Stichting Afasietherapie/Afasiecentrum Amsterdam. Regelmatig blijkt dat cliënten hetgeen zij tijdens de logopedische behandeling oefenen in de praktijk niet of amper toepassen, constateren logopedisten van het Afasiecentrum. De transfer naar het dagelijks leven is daardoor niet optimaal, terwijl dat zowel voor de kwaliteit van leven als voor de zelfredzaamheid van PMA essentieel is. Meer ondersteuning is daarom gewenst om de participatie te bevorderen. Binnen het Afasiecentrum en daar buiten bestaat behoefte aan praktische handvatten die de drempel voor co-therapie kunnen verlagen. Streven van het onderzoek Co-therapie ter bevordering van de sociale participatie van personen met afasie in de chronische fase was om factoren in kaart te brengen die van invloed zijn op de inzet en effectiviteit van co-therapie en praktische handvatten te bieden die ertoe kunnen bijdragen dat de logopedische behandeling uiteindelijk meer resultaat oplevert. Hiertoe is literatuur- en praktijkonderzoek uitgevoerd. Het onderwerp co-therapie leeft onder logopedisten werkend met PMA in de chronische fase, zo is gebleken. Respondenten zien mogelijkheden om hiermee de sociale participatie van cliënten te bevorderen, maar ervaren barrières om (vaker) een co-therapeut in te zetten. Een belangrijke drempel is de tijdsinvestering die met co-therapie gemoeid is. Een aantal respondenten blijkt echter met een minder intensieve aanpak positieve resultaten te behalen. Begeleiding van de co-therapeut vindt in die gevallen
doorgaans grotendeels plaats tijdens de behandeling, in aanwezigheid van de cliënt. Verschillende respondenten geven aan dat het hen naast aan tijd ook aan ideeën over een handzame aanpak ontbreekt. Deze toolkit speelt hierop in en is ontwikkeld om de drempel te verlagen voor logopedisten om cotherapeuten in te zetten ter bevordering van de sociale participatie van cliënten. Uitgangspunten Er is gekozen voor co-therapie light vanuit de gedachte dat de werkwijze toegankelijk en haalbaar moet zijn in de huidige dagelijkse praktijk van de logopedist. Het uitgangspunt van de toolkit is dat de logopedist de transfer van het geleerde en daarmee de effectiviteit van de behandeling kan bevorderen door zich: - te allen tijden bewust te zijn van de kansen die co-therapie biedt; - dit vanaf de intake naar de cliënt en diens omgeving uit te dragen en; - co-therapie als mogelijk onderdeel van elk behandelplan te beschouwen. Inhoud toolkit De toolkit bestaat uit een stroomschema met een overzicht van te zetten stappen inclusief handige instrumenten en formulieren. Voor de opbouw van het stroomschema is naast uit informatie aangedragen door respondenten onder meer geput uit gevalsbeschrijvingen en groepsgewijze programma s met betrekking tot co-therapie (De Haan-Neven et al., 2014; 2015; McVicker et al., 2009; Nabuurs, 2018; Silverman, 2011). Behalve het stroomschema omvat de toolkit een beknopte toelichting per stap, een standaardtekst waarmee het cliëntsysteem van de PMA kan worden benaderd, basisinformatie over afasie voor de cotherapeut en een format voor een behandelplan voor de co-therapeut. De logopedist kan dit in overleg met cliënt en co-therapeut in- en aanvullen op basis van het behandelplan dat ze sowieso voor de cliënt opstelt. Tot slot volgen nog enkele in de praktijk gehanteerde instrumenten toegevoegd. Om de extra inspanning te beperken, worden alleen instrumenten aangedragen die al door meerdere respondenten worden ingezet. Toekomstmuziek De toolkit is een organisch document, opgesteld op basis van beperkt literatuur- en praktijkonderzoek. De toolkit is ongetwijfeld niet volledig en bovendien niet in de praktijk getest. Aanvullingen en verbetersuggesties zijn van harte welkom. Deze kunnen worden gemaild naar de auteur. Als dit leidt tot aanpassing van de toolkit, zal deze opnieuw worden verspreid onder de geïnteresseerden. Online toegang tot de toolkit kan het tijdsbeslag van de logopedist beperken. Een optie is het bouwen van een gebruiksvriendelijke website met de toolkit inclusief links naar downloadbare versies van de betreffende documenten (voor zover deze gratis beschikbaar zijn). Een randvoorwaarde hiervoor is de beschikbaarheid van voldoende middelen en tijd om de website te onderhouden. In een later stadium kan de toolkit eventueel onder de aandacht worden gebracht van zorgverzekeraars, met als doel indirecte tijd gemoeid met co-therapie vergoed te krijgen. Argument hiervoor zou kunnen zijn dat co-therapie ter bevordering van de sociale participatie op termijn de zorgkosten verlaagt door toegenomen zelfredzaamheid, welzijn en gezondheid van de patiënt en werklastvermindering van de logopedist (Zorg voor innoveren, z.d.). Voorwaarde hiervoor is dat het effect van co-therapie op de sociale participatie van PMA middels grootschalig onderzoek wetenschappelijk is aangetoond. Inzender: Christine Lucassen - email: christine.lucassen@windesheimflevoland.nl / christine.lucassen@gmail.com adres: Pedro de Medinalaan 142-1086 XR Amsterdam - telefoon: +31 6 4473 2557
Bijlage Toolkit voor co-therapie light Co-therapie ter bevordering van de sociale participatie van personen met afasie in de chronische fase Door: Christine Lucassen, juni 2018 In opdracht van: Tjitske Klazinga, Afasiecentrum Amsterdam Opgesteld in het kader van Comakership Onderzoek Logopedie op Bachelorniveau Hogeschool Windesheim Flevoland
Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Stroomschema co-therapie light 5 3. Toelichting 6 4. Co-therapeut zoeken 8 4.1 Brief netwerk PMA 9 4.2 Intakeformulier aanvraag individuele ondersteuning 11 5. Basisinformatie voor co-therapeut 12 6. Format behandelplan 16 7. Overige handige instrumenten en formulieren 18 7.1 A-FROM 18 7.2 Sociale Netwerkanalyse 19 7.3 Profielschets co-therapeut 20 8. Literatuurlijst 21 2
1. Inleiding Deze Toolkit voor co-therapie light is ontwikkeld in het kader van een zogeheten comakership onderzoek logopedie op bachelorniveau aan Hogeschool Windesheim Flevoland. In dit onderzoek, uitgevoerd tussen februari en juni 2018, werd antwoord gezocht op de vraag wat logopedisten nodig hebben om de sociale participatie van een persoon met afasie (PMA) in de chronische fase te kunnen bevorderen met behulp van co-therapie. Opdrachtgever voor dit onderzoek was Tjitske Klazinga, als logopedist verbonden aan de Stichting Afasietherapie/Afasiecentrum Amsterdam. Regelmatig blijkt dat cliënten hetgeen zij tijdens de logopedische behandeling oefenen in de praktijk niet of amper toepassen, constateren logopedisten van het Afasiecentrum. De transfer naar het dagelijks leven is daardoor niet optimaal, terwijl dat zowel voor de kwaliteit van leven als voor de zelfredzaamheid van PMA essentieel is. Meer ondersteuning is daarom gewenst om de participatie te bevorderen. Binnen het Afasiecentrum en daar buiten bestaat behoefte aan praktische handvatten die de drempel voor co-therapie kunnen verlagen. Streven van het onderzoek Co-therapie ter bevordering van de sociale participatie van personen met afasie in de chronische fase was om factoren in kaart te brengen die van invloed zijn op de inzet en effectiviteit van co-therapie en praktische handvatten te bieden die ertoe kunnen bijdragen dat de logopedische behandeling uiteindelijk meer resultaat oplevert. Het onderwerp co-therapie leeft onder logopedisten werkend met PMA in de chronische fase, zo is gebleken. Respondenten zien mogelijkheden om hiermee de sociale participatie van cliënten te bevorderen, maar ervaren barrières om (vaker) een co-therapeut in te zetten. Een belangrijke drempel is de tijdsinvestering die met co-therapie gemoeid is. Een aantal respondenten blijkt echter met een minder intensieve aanpak positieve resultaten te behalen. Begeleiding van de co-therapeut vindt in die gevallen doorgaans grotendeels plaats tijdens de behandeling, in aanwezigheid van de cliënt. Verschillende respondenten geven aan dat het hen naast aan tijd ook aan ideeën over een handzame aanpak ontbreekt. Deze toolkit speelt hierop in en is ontwikkeld om de drempel te verlagen voor logopedisten om cotherapeuten in te zetten ter bevordering van de sociale participatie van cliënten. Er is gekozen voor co-therapie light vanuit de gedachte dat de werkwijze toegankelijk en haalbaar moet zijn in de huidige dagelijkse praktijk van de logopedist. Het uitgangspunt van de toolkit is dat de logopedist de transfer van het geleerde en daarmee de effectiviteit van de behandeling kan bevorderen door zich: - te allen tijden bewust te zijn van de kansen die co-therapie biedt; - dit vanaf de intake naar de cliënt en diens omgeving uit te dragen en; - co-therapie als mogelijk onderdeel van elk behandelplan te beschouwen. Hiertoe is om te beginnen een overzicht gemaakt van stappen die kunnen worden gezet plus van instrumenten en formulieren die daarbij kunnen worden gebruikt. Voor de opbouw van dit zogeheten stroomschema is onder meer geput uit gevalsbeschrijvingen en groepsgewijze programma s met betrekking tot co-therapie (De Haan-Neven et al., 2014; 2015; McVicker et al., 2009; Nabuurs, 2018; Silverman, 2011). 3
Het stroomschema wordt gevolgd door een beknopte toelichting per stap. Zo worden voor de stap co-therapeut zoeken twee documenten aangedragen die de logopedist kan gebruiken, afhankelijk van de situatie. De toolkit bevat tevens een format voor een behandelplan voor co-therapie light, bestemd voor de co-therapeut. De logopedist kan dit in overleg met cliënt en co-therapeut in- en aanvullen op basis van het behandelplan dat ze sowieso voor de cliënt opstelt. Verder bevat de toolkit basisinformatie over afasie en het communiceren met personen met afasie die de logopedist de potentiële co-therapeut kan mailen. Ter afsluiting volgen nog enkele in het stroomschema en de toelichting genoemde instrumenten en formulieren die de logopedist kan gebruiken in het kader van behandeling en co-therapie ter bevordering van de sociale participatie. Om de extra inspanning te beperken, worden alleen instrumenten aangedragen die al door meerdere respondenten worden ingezet. Dit is een organisch document, opgesteld op basis van beperkt literatuur- en praktijkonderzoek. Deze toolkit is ongetwijfeld niet volledig en bovendien niet in de praktijk getest. Aanvullingen en verbetersuggesties zijn van harte welkom. Deze kunnen worden gemaild naar christine.lucassen@gmail.com. Als dit leidt tot aanpassing van de toolkit, zal deze opnieuw worden verspreid onder de geïnteresseerden. Tjitske, andere logopedisten en cliënten van Afasiecentrum Amsterdam, respondenten, behulpzame auteurs van wetenschappelijke artikelen, medestudenten Ans, Eveline, Karen en Monique en docent Rinus van der Schoof: dank dat jullie deze toolkit mede mogelijk hebben gemaakt! Lezers: dank voor de interesse, ik hoop dat de toolkit u en anderen verder kan helpen! Christine Lucassen Amsterdam, juni 2018 4
2. Stroomschema co-therapie light 5
3. Toelichting op stroomschema voor co-therapie-light 6
7
4. Co-therapeut zoeken Potentiële co-therapeut(en) binnen het netwerk van de cliënt De tekst op de volgende pagina kan worden gebruikt om personen uit het netwerk van de cliënt te benaderen die mogelijk de rol van co-therapeut op zich kunnen nemen. In de tekst wordt toegelicht waarom en waarvoor een co-therapeut wordt gezocht en wat er van die persoon verwacht wordt. De tekst is zo opgesteld dat deze makkelijk door de logopedist kan worden aangepast aan de cliënt en diens situatie. Als er binnen het netwerk van de cliënt een potentiële co-therapeut aanwezig is, kan de logopedist de tekst meegeven met het verzoek deze aan de potentiële co-therapeut te overhandigen. De tekst kan ook in overleg met de cliënt rechtstreeks naar de potentiële cotherapeut worden gemaild. Geen kandidaten binnen het netwerk van de cliënt Als er binnen het netwerk van de cliënt geen potentiële co-therapeut aanwezig is maar de organisatie wel met vrijwilligers werkt, kan de logopedist kijken of via de vrijwilligerscoördinator een co-therapeut kan worden gevonden. Hiervoor kan het Intakeformulier aanvraag individuele ondersteuning worden ingevuld. Dit formulier is gebaseerd op het formulier dat door het Afasiecentrum Amsterdam wordt gebruikt. Indien er binnen de eigen organisatie geen vrijwilligers aanwezig zijn, kan hiervoor een andere organisatie worden benaderd. Zie bijvoorbeeld de website van Vrijwilligers & werk (z.d.). 8
4.1 Brief netwerk PMA Onderwerp: <naam cliënt> zou graag (weer) Wilt u hem/haar daarbij helpen? Beste vriend/broer/zus/buurman/buurvrouw/ van <naam cliënt>, Zoals u weet, heeft <voornaam cliënt> afasie. Hierdoor gaat het praten en communiceren niet meer zoals voorheen. Niet alles lukt meer zoals vroeger. <voornaam cliënt> is aan het leren hoe hij/zij hier het best mee om te gaan. <voornaam cliënt> zou bijvoorbeeld graag (weer).. Om dit makkelijker te maken, oefenen we tijdens de logopedische behandeling met.. Dat gaat aardig goed. Maar iets oefenen tijdens de behandeling is iets anders dan het in het dagelijkse leven ook echt doen. Dat is vooral in het begin lastig, en de logopedist is er buiten de therapie niet bij. Daarom zoeken we iemand uit de omgeving van <voornaam cliënt> die goed met hem/haar overweg kan en samen in de praktijk wil oefenen. Doel is dat hij/zij het uiteindelijk zelfstandig kan. We benaderen u omdat we denken dat u <voornaam cliënt> daarbij als zogeheten co-therapeut mogelijk kunt en wilt helpen. Hoe werkt het? - U komt met <voornaam cliënt> mee naar de logopedische behandeling. De behandeling vindt plaats op het afasiecentrum <adres>, in principe op de <...dag> van <xx.xx tot xx.xx>. Als dat niet uitkomt, kunnen we kijken of het een keer op een ander moment kan. Tijdens de behandeling leg ik uit en doe ik voor hoe u <voornaam cliënt> kunt ondersteunen om (weer)... We oefenen dit samen en u kunt vragen stellen. We bedenken wanneer en in welke situaties u dit met z n tweeën kunt oefenen. U spreekt met <voornaam cliënt> af wanneer en bij wat voor gelegenheden of situaties u samen gaat oefenen. Idealiter oefent u ten minste. keer per week, op een vast moment. Tussendoor noteert u hoe het gaat. U krijgt informatie en korte instructies mee voor in de praktijk. Als u wilt en <voornaam cliënt> dat ook fijn vindt, kunt u vaker meekomen naar de behandeling. - Nadat u gedurende weken samen in de praktijk heeft geoefend, komt u weer mee naar de behandeling om te evalueren hoe het gaat. Mogelijk kan <voornaam cliënt> inmiddels zelfstandig, mogelijk besluiten we samen om nog even door te gaan. Zo nodig krijgt u hiervoor nieuwe instructies. Als u tussendoor dringende vragen heeft, kunt u mij daarover mailen of bellen. Hoe lang duurt het? - Kijkend naar hoe het tijdens de behandeling gaat, schat ik dat het goed zou zijn als <voornaam cliënt> ten minste keer per week/maand samen met u in de praktijk oefent. Dat zal zo n minuten per keer zijn. - Kijkend naar hoe het tijdens de behandeling gaat, schat ik dat <voornaam cliënt> ongeveer 9
weken/maanden /..keer ondersteuning nodig zal hebben om het weer zelf te kunnen. - Het op deze manier samen oefenen is zowel voor u als voor <voornaam cliënt> nieuw. Het is in het begin misschien spannend of raar. Als het ongemakkelijk voelt proberen we daar tijdens de behandeling iets aan te doen. Mocht u of <voornaam cliënt> desondanks tussentijds besluiten liever niet langer samen te willen oefenen, dan kan dat natuurlijk. Wilt u dit graag doen? Fijn, laat het ons weten! Mail mij zodat we kunnen afspreken wanneer u mee komt naar de behandeling. Als het u niet uitkomt om dit (nu) te doen, wilt u dit dan ook laten weten? Dan zoeken we verder. Dank vast! Met vriendelijke groet, mede namens <voornaam cliënt>,..., Logopedist Afasiecentrum Amsterdam 10
4.2 Intakeformulier aanvraag individuele ondersteuning Persoonlijke gegevens Naam: Geb. datum: Datum gesprek: Adres: Telefoon: Email: Partner/contact: Telefoon: E-mail: Communicatie: vnl sprekend heeft tijd nodig heeft hulp nodig communicatiehulpmiddel, namelijk Hulpvraag: Hobby s: Locatie: aan huis Afasiecentrum elders, namelijk Activiteit: Afspraken: Aanvullende opmerkingen Vrijwilliger toegewezen Naam: Telefoon: E-mail: Startdatum Afspraken Bron: Afasiecentrum Amsterdam (z.d.) 11
5. Basisinformatie voor co-therapeut Afasie Wat is afasie? Afasie is een taalstoornis, veroorzaakt door hersenletsel. Iemand met afasie kan moeite hebben met: - spreken - lezen - begrijpen van taal - schrijven De vorm en de ernst van de afasie kunnen erg verschillen per persoon. Het loopt uiteen van helemaal niet kunnen spreken en begrijpen tot alleen moeite hebben om op de juiste woorden te komen. Ontstaan en verloop van afasie Delen van de hersenen die met taal te maken hebben (meestal in de linker hersenhelft) zijn beschadigd. De bloedsomloop is verstoord geweest, waardoor er plaatselijk hersencellen zijn afgestorven. Meestal ontstaat afasie als gevolg van een beroerte (een herseninfarct of -bloeding), maar ook een tumor of ontsteking, een progressieve hersenziekte of ongeluk kan afasie veroorzaken. De ernst en de aard van de afasie zijn afhankelijk van de omvang en de plaats van de schade aan de hersenen. En van het taalvermogen vóór de beroerte en iemands persoonlijkheid. Het grootste herstel in het gebruik van taal vindt plaats in de eerste drie maanden. Na zes maanden verandert daar meestal niet veel meer in, maar de communicatie kan nog jarenlang verbeteren. Mensen met afasie kunnen nieuwe vaardigheden en communicatietechnieken leren. Door dagelijks oefenen kan de communicatie verbeteren. Hoe verwerken wij taal? Er zijn verschillende stappen nodig om taal te kunnen produceren (spreken, schrijven) en begrijpen (luisteren, lezen). De output van de ene stap dient als input voor de volgende stap. Een veelgebruikt taalverwerkingsmodel gaat uit van het bestaan van een soort bibliotheek waarin woordbetekenissen liggen opgeslagen. Zowel het begrijpen als het produceren van gesproken en geschreven taal loopt via deze bibliotheek. Het begrijpen van een gesproken woord gaat in meerdere stappen: de klanken worden geanalyseerd 12
en herkend. Vervolgens kan het woord in de bibliotheek worden begrepen. Bij geschreven woorden gaat het ongeveer net zo. De letters worden geanalyseerd, waarna het woord wordt herkend. Daarna kan het met behulp van de betekenissen uit de bibliotheek worden begrepen. Bij spreken en schrijven het produceren van taal - wordt eerst in de bibliotheek bedacht om welke betekenis het gaat. Vervolgens wordt een woordvorm gezocht. Om het woord te zeggen, worden de juiste klanken voor de woordvorm gezocht, waarna deze worden uitgesproken. Om het woord te schrijven worden de letters van de woordvorm gezocht, waarna deze worden geschreven. Bij mensen met afasie werken delen van de hersenen die met taal te maken hebben niet meer goed. Hierdoor kunnen een of meerdere stappen (deels) niet meer goed worden gezet. Bijkomende problemen Meestal heeft iemand met afasie ook andere problemen als gevolg van het hersenletsel. Voorbeelden zijn: halfzijdige verlamming; maar één helft van het gezichtsveld zien; moeite met het bewust uitvoeren van reeksen handelingen (bijv. aankleden, eten); moeite met slikken, eten en drinken; problemen met onthouden, concentreren en waarnemen. Ook het controleren en uiten van emoties kan moeilijker zijn. Hierdoor kan iemand na met afasie soms anders reageren dan vroeger. Communiceren met personen met afasie Met de volgende adviezen, overgenomen van AfasieNet, kunt u zorgen dat u en de persoon met afasie elkaar beter begrijpen. Diegene zal de adviezen niet altijd zelfstandig kunnen toepassen; u kunt hem of haar hierin ondersteunen. Algemene communicatieadviezen Neem de tijd voor het gesprek. Ga op een rustige plek zitten; Maak oogcontact en let goed op non-verbale signalen (mimiek, intonatie, gebaren); Maak duidelijk waar het gesprek over gaat; Gebruik eventueel afbeeldingen of foto s om het onderwerp te verduidelijken; Spreek rustig en in korte zinnen, benadruk de belangrijkste woorden uit een zin; Vraag één ding tegelijk. Dus niet: Wilt u koffie of thee? Maar: Wilt u koffie? ; Schrijf de belangrijkste woorden op. 13
Hulp bij het begrijpen (voor de gesprekspartner) Spreek rustig, duidelijk en in korte zinnen, maar vermijd kinderlijke taal; Benadruk de belangrijkste woorden. Dit kan met uw stem of met gebaren; Schrijf de belangrijkste woorden op; doe dit ook voor belangrijke mededelingen, zoals afspraken; Ondersteun non-verbaal: wijs aan waarover gesproken wordt. Maak een tekening of gebaar; Vraag één ding tegelijk waarop met ja of nee gereageerd kan worden; Wissel niet te snel van onderwerp. Hulp bij het uiten (voor de gesprekspartner) Iemand met afasie heeft vaak meer tijd nodig om iets duidelijk te maken: heb dus geduld en begin niet te snel met gissen; Verbeter iemand met afasie niet. Het is belangrijker dat diegene begrepen wordt, dan dat hij/zij correct spreekt; Stimuleer om het bedoelde aan te wijzen of er een tekening van te maken; Stimuleer om een ondersteunend gebaar te maken; Vraag één ding tegelijk waarop met ja of nee gereageerd kan worden; Dus niet: Wil je koffie of thee? Maar: Wil je koffie? ; Of stel keuzevragen, en schrijf de mogelijke keuzes onder elkaar op, zodat iemand met afasie kan aanwijzen wat hij wil of bedoelt; Let niet alleen op wat iemand zegt, maar ook op gebaren en lichaamstaal: die spreekt soms boekdelen wanneer iemand met afasie de woorden door elkaar haalt. Meer informatie Meer vrij toegankelijke informatie over afasie en communiceren met personen met afasie is te vinden in onder meer: de folder Afasie, wat is dat? (Afasie Vereniging Nederland, Stichting Afasie Nederland, z.d.) en https://www.afasienet.com/mensen/voor-naasten/communicatieadviezen-voornaasten/ (inclusief downloadbare versie met illustraties) en www.levenmetafasie.be. 14
Bronnen: Afasie Vereniging Nederland, Stichting Afasie Nederland (z.d.). Afasie, wat is dat? Geraadpleegd via https://www.hersenletsel.nl/folders/afasie,_wat_is_dat.pdf op 17 mei 2018 AfasieNet (z.d.). Communicatieadviezen voor naasten. Geraadpleegd op 18 mei 2018 via https://www.afasienet.com/mensen/voor- naasten/communicatieadviezen-voor-naasten/ AfasieNet, Stichting Afasie Nederland, NVLF (2017). Richtlijn Diagnostiek en behandeling van afasie. Versie voor mensen met afasie en naasten. Geraadpleegd op 17 mei 2018 via https://www.afasienet.com/wp-content/uploads/pati%c3%abntenversie-richtlijn- afasie.pdf Bastiaanse, R. (2011). Afasie (1ste druk, 2e oplage). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Logopedisten Overleg Verpleeghuizen Regio Brabant (2000). Afasie Voorlichtingsklapper. Westervoort: Afasie Vereniging Nederland / Stichting Afasie Nederland. 15
6. Format behandelplan voor co-therapeut Cliënt Naam: Adres: Telefoon: Email: Partner/contact: Telefoon: E-mail: Communicatie: vnl sprekend heeft tijd nodig heeft hulp nodig communicatiehulpmiddel, namelijk Algemene aandachtspunten: Co-therapeut Naam: Telefoon: Email: Doelen Hoofddoel 1 Subdoelen horend bij hoofddoel 1 a: b: c: Wat gaan we doen? Waar? Met wie? Wanneer & hoe lang Hoe gaan we dit doen? (actie/opdracht) Stap 1: Stap 2: Stap 3: Is hier nog iets voor nodig? (materiaal) Zo ja: wat? 16
Hoofddoel 2 Subdoelen horend bij hoofddoel 2 a: b: c: Wat gaan we doen? Waar? Met wie? Wanneer & hoe lang Hoe gaan we dit doen? (actie/opdracht) Stap 1: Stap 2: Stap 3: Is hier iets voor nodig? (materiaal) Zo ja: wat? Hoofddoel 3 Subdoelen horend bij hoofddoel 3 a: b: c: Wat gaan we doen? Waar? Met wie? Wanneer & hoe lang Hoe gaan we dit doen? (actie/opdracht) Stap 1: Stap 2: Stap 3: Is hier nog iets voor nodig? (materiaal) Zo ja: wat? Evaluatie Tijdens behandeling cliënt (datum en tijd): Telefonisch (datum en tijd): 17
7. Overige handige instrumenten 7.1 A-FROM Living with Aphasia: Framework For Outcome Measurement A-FROM Originele en pictografische versie A-FROM (Kagan, Simmons-Mackie, Rowland et al., 2008). Bron: Kagan A., Simmons-Mackie N., Rowland A., et al. Counting what counts: a framework for capturing real-life outcomes of aphasia intervention. Aphasiology. 2008;22:258 280. 18
7.2 Sociale Netwerkanalyse Inhoudsopgave van de Sociale Netwerkanalyse, vertaald en aangepast door Vera de Haan (2012). Gebaseerd op Blackstone & Hunt Berg (2003). Bronnen: Blackstone, S., W. & Hunt Berg, M. (2003). Social Networks: a communication inventory for individuals with complex communication needs and their communication partners. Monterey: Attainment Company. De Haan, V., Dalemans, R. & Van Rumst, M. (2014). Weer dirigent zijn van mijn eigen levenslied Coaching van een persoon met chronische afasie in zijn sociale participatie: een gevalsbespreking. Logopedie, 35-48. 19
7.3 Profielschets co-therapeut Opgesteld door Susan Nabuurs (2018), gebaseerd op kenmerken van een goede communicatiecoach (Paemeleire, Desmet, Savonet & Van Beneden, 2011). Bronnen: Nabuurs, S., De Haan-Neven, V. & Paemeleire, F. (ter perse). SMARTER doelbepaling bij een participatiegerichte afasiebehandeling in de chronische fase: een gevalsbeschrijving. Logopedie. Paemeleire, F., Desmet, L., Savonet, A., & Van Beneden, G. (2011). Coaching bij volwassenen met dysartrie: Concrete methodieken uit Dysamix. Signaal, 76, 16-40. 20
8. Literatuurlijst Afasiecentrum Amsterdam (z.d.) Intakeformulier vraag voor vrijwilligershulp Afasie Vereniging Nederland, Stichting Afasie Nederland (z.d.). Afasie, wat is dat? Geraadpleegd via https://www.hersenletsel.nl/folders/afasie,_wat_is_dat.pdf op 17 mei 2018 AfasieNet (z.d.). Communicatieadviezen voor naasten. Geraadpleegd op 18 mei 2018 via https://www.afasienet.com/mensen/voor-naasten/communicatieadviezen-voor-naasten/ AfasieNet, Stichting Afasie Nederland, NVLF (2017). Richtlijn Diagnostiek en behandeling van afasie. Versie voor mensen met afasie en naasten. Geraadpleegd op 17 mei 2018 via https://www.afasienet.com/wp-content/uploads/pati%c3%abntenversie-richtlijn-afasie.pdf Bastiaanse, R. (2011). Afasie (1ste druk, 2e oplage). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Blackstone, S., W. & Hunt Berg, M. (2003). Social Networks: a communication inventory for individuals with complex communication needs and their communication partners. Monterey: Attainment Company. De Haan, V., Dalemans, R. & Van Rumst, M. (2014). Weer dirigent zijn van mijn eigen levenslied Coaching van een persoon met chronische afasie in zijn sociale participatie: een gevalsbespreking. Logopedie, 35-48. Kagan A., Simmons-Mackie N., Rowland A., et al. Counting what counts: a framework for capturing real-life outcomes of aphasia intervention. Aphasiology. 2008;22:258 280. Movisie (z.d.). Vrijwilligers & werk. Geraadpleegd op 16 mei 2018 via https://vrijwilligerswerk.nl/ Nabuurs, S., De Haan-Neven, V. & Paemeleire, F. (ter perse). SMARTER doelbepaling bij een participatiegerichte afasiebehandeling in de chronische fase: een gevalsbeschrijving. Logopedie. Paemeleire, F., Desmet, L., Savonet, A., & Van Beneden, G. (2011). Coaching bij volwassenen met dysartrie: Concrete methodieken uit Dysamix. Signaal, 76, 16-40. 21