JONGEREN, RELATIES EN DIGITALE MEDIA Joris Van Ouytsel @jorisvanouytsel 1
Het werkvan Joris Van Ouytsel wordtgesteunddoor het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek-Vlaanderen (FWO-Aspirant). Het werk van Ellen Van Gool werd gesteund door het Bijzonder Onderzoeksfondsvan de Universiteit Antwerpen (41/FA040300/ FFB140209 and 41/FA040300/FFB140078). Relaties zijn belangrijk voor adolescenten Staat centraal in de leefwereld van jongeren 2
Relaties zijn belangrijk voor adolescenten Belangrijk voor identiteitsontwikkeling en ontwikkelen van interpersoonlijke vaardigheden Relaties van jongeren zijn nog niet dezelfde als die van volwassenen Overzicht Cyberliefde: Sociale media en romantische relaties Sexting (Cyber)relationeel geweld 6 3
Cyberliefde Ervaringen van Vlaamse jongeren Van Ouytsel, Van Gool, Walrave, Ponnet & Peeters (2016) 4
Ervaringen van Vlaamse jongeren Van Ouytsel, Van Gool, Walrave, Ponnet & Peeters (2016) Steekproef 57 adolescenten (15 18 jaar) 11 focusgroepen Same-sexfocusgroepen Aan de deelnemers werd verzekerd dat hun deelname anoniem was Toestemming door de ethische commissie van de UAntwerpen. Onderzoeksvraag Het gebruik van digitale media in romantische relaties van scholieren Voor een relatie Tijdens de relatie Relatiebreuk 10 5
Voor een relatie Tijdens de relatie Relatiebreuk 11 Vóór een relatie Makkelijker om te flirten Makkelijker om contact te houden Afwijzing komt niet zo hard aan Bron van informatie 6
Onderzoek bij jongeren 14 7
Ervaringen van Vlaamse jongeren Van Ouytsel, Van Gool, Walrave, Ponnet & Peeters (2016) Start van een romantische relatie Foto s zijn een belangrijke bron van informatie Hoe hij is afgebeeld zegt veel over zijn persoonlijkheid. (FG1R1; meisje) Zoals bijvoorbeeld, als hij daar halfnaakt is afgebeeld, dan weet ge dat hij een groot ego heeft (FG1R3; meisje) Ervaringen van Vlaamse jongeren Van Ouytsel, Van Gool, Walrave, Ponnet & Peeters (2016) Mogelijk afknappers: Frequentie van posts op profiel Afwijkende spelling Te veel info over vorige relaties Maar ook als ge ziet dat iemand een heleboel relaties heeft gehad. Zoals elke 2 maanden een ander meisje, ik denk dat dat een teleurstelling is Dan is die precies niet serieus. Zo ne player (FG2R2; meisje) 8
Ervaringen van Vlaamse jongeren Van Ouytsel, Van Gool, Walrave, Ponnet & Peeters (2016) Start van een romantische relatie Tonen romantische interesse door likes en commentaren. Gebruik van emoticons Uit het niks wordt alles ineens geliked. Bijvoorbeeld van een paar jaar geleden of drie jaar geleden of zoiets. Dan doe ik hetzelfde terug (FG7R3; jongen) Als ge geen emoticons gebruikt, dan zijt ge zo droog (FG4R4; jongen) Voor een relatie Tijdens de relatie Relatiebreuk 18 9
Tijdens een relatie: Facebook Official Onderzoek bij jongeren 20 10
Ervaringen van Vlaamse jongeren Van Ouytsel, Van Gool, Walrave, Ponnet & Peeters (2016) Tijdens een romantische relatie Facebook official is niet belangrijk Niet iedereen hoeft dat te weten. (FG6R6; meisje) En dan komen er foto s van hen, [ ] dan zie je foto s van hen waarin ze kussen en zo. En dan weet ge die zijn in een relatie (FG1R6; meisje) Ervaringen van Vlaamse jongeren Van Ouytsel, Van Gool, Walrave, Ponnet & Peeters (2016) Tijdens een romantische relatie Jaloezie door likes en comments SnapChattop 3 Dat is meer met commentsen minder met likes (FG3R6; meisje) 11
Ervaringen van Vlaamse jongeren Van Ouytsel, Van Gool, Walrave, Ponnet & Peeters (2016) Tijdens een romantische relatie Controle 1. Delen van wachtwoorden 2. Controleren of berichten gelezen zijn via apps zoals Facebook Messenger of WhatsApp 3. Controleren van de vriendenlijst via Facebook Voor een relatie Tijdens de relatie Relatiebreuk 24 12
Relatiebreuk Monitoren van de ex-partner 48 van Amerikaanse jongvolwassenen heeft al eens een ex-partner opgezocht Blootstelling van de beelden bemoeilijkt de persoonlijke groei Ervaringen van Vlaamse jongeren Van Ouytsel, Van Gool, Walrave, Ponnet & Peeters (2016) Einde van een romantische relatie Niet noodzakelijk ontvrienden Verwijderen van foto s Gemene en emotionele statusupdates Overdreven gelukkige foto s posten met vrienden Het laagste punt dat ben jij (FG4R3, jongen) Ik dacht dat jij anders was (FG4R3, jongen) 13
Conclusie Denk aan je onlinereputatie! Wat zal je doen met berichten uit vorige relaties? Jaloezie samen besproken met vormen van controle. Hoeveel vertrouwen kun je elkaar gunnen? Delen van wachtwoorden is teken van vertrouwen => gelinkt met slachtofferschap Sexting 14
Sexting 29 Sexting = het versturen van zelfgemaakte naakt/halfnaakt beelden via internet of smartphone 30 15
Hoe vaak komt sexting voor? 9,1% stuurde een seksueel getinte foto (naakt/halfnaakt) naar een lief 11,7% stuurde een seksueel getinte foto van zichzelf buiten de context van een romantische relatie = 1 op 5 tieners (15-19) doet aan sexting 16
Exploreren van motieven en gebruikte apps Van Ouytsel, Van Gool, Walrave, Ponnet & Peeters (2017) Media Snapchat WhatsApp Waarom? Privé! Makkelijkom fotote makenen te sturen Discussie over Snapchat: safe app! Niet safe! Sommigen denken dat je met Snapchatniet kan saven. Ze voelen zich veiliger en sturen het via Snapchat. Maar het saven kan wel op een andere manier (FG4R1; jongen) Je kan het verzenden en daarna verdwijnt het. Dus da sideaal. (FG4R4; jongen) 34 17
Motieven Flirten Verrassen Teken van liefde/vertrouwen 35 Motieven Relatie behouden/ krijgen (Subtiele) druk Karaktertest dan denk ik, als ze het zo makkelijk met mij doet, dan doet ze het met iedereen (FG7R1; jongen) toon me hoe sterk je van me houdt (FG7R1; jongen) t Is alleen voor mij Ik mis je zo Kan ik je zien? (FG5R1; meisje) 36 18
Risico s Opscheppen(zeggen of tonen) Sommige jongens zullen dit aan hun vrienden tonen, maar meisjes doen dit niet (FG3R4; meisje) Chantage(andere seksuele activiteiten- terug bij elkaar) Wraak(na relatiebreuk) het wordt als een wapen tegen haar misbruikt (FG7R1; jongen) In alle geval zal ik aan iemand zeggen ze heeft me een sext gestuurd. Misschien zal ik het niet tonen, maar ik zal het zeker zeggen (FG7R2; jongen) 37 Conclusie Een substantiele minderheid jongeren doet aan sexting Er bestaat geen veilig alternatief Diverse (positieve) motieven, soms(subtiele) druk Educatie, voorlichting rond safer sexting en omgaan met en post refusal persistence 38 19
(Cyber)relationeel geweld Verkennende studie Van Ouytsel, Ponnet, & Walrave(2017) Tussen maart en mei 2015 7 Vlaamse middelbare scholen 1187 middelbare scholieren (61,3% meisjes) 466 scholieren (71.0% meisjes) tussen 16 en 22 jaar, waren in een relatie Enveloppes om privacy van de respondenten te verhogen. 40 20
Relationeel geweld Fysiek, emotioneel of seksueel geweld of misbruik tussenpartners (CDC, 2016) Fysiek Emotioneel Seksueel met opzetslaan, duwen, schoppen bedreigen, kwetsen, belachelijk maken, pestgedrag... dwingen tot seksuele handelingen 41 Offline vormen van relationeel geweld Fysiek geweld 15% slachtoffer -11% dader Emotioneel geweld 13 % slachtoffer 11% dader Seksueel geweld 6% slachtoffer 2% dader Mijn lief heeft me met opzet geslagen, gekrabd, geduwd, gebeten of op een andere manier lichamelijk pijn gedaan Mijn lief heeft me uitgescholden, beledigd, bespot of andere dingen gezegd om me met opzet te kwetsen Mijn lief heeft me onder druk gezet om seksuele activiteiten te doen door aan te dringen, te smeken, te discussiëren, geweld te gebruiken of door ermee te dreigen onze relatie te beëindigen 21
Waarom belangrijk om relationeel geweld te bestuderen? Staat in verband met andere risico s en negatief welbevinden Relatiepatronen worden meegenomen naar de volwassenheid Slachtofferschap als volwassene is gelinkt aan slachtofferschap als tiener. Cyberrelationeel geweld Gebruik van internet/mobiele toepassingen voor geweld tussen partners Emotioneel Seksueel 44 Controle: aandringenpaswoord, herhaaldelijkbellen, SMSen om te controleren Bedreigen, vernederen: roddels verspreiden, beledigen, bedreigen, vernederende foto sexting onder druk seksuele handelingenonline onder druk sturen van seksueel getinte foto buiten wil partner chanteren publiek maken beelden 22
Cyberrelationeel geweld en offline relationeel geweld zijn met elkaar verbonden Online en offline vormen van relationeel geweld zijn met elkaar gelinkt. Daderschap en slachtofferschap zijn eveneens met elkaar gelinkt. Daderschap en slachtofferschap van cyberpesten en cyberrelationeel geweld zijn eveneens met elkaar gelinkt 45 Controlegedrag bij jongeren Online vormen van controle ondergaan (jongeren in een relatie): 33% berichten lezen onder toestemming 22% herhaaldelijkbellen/berichten sturenom te controleren Daderschap van controle 39% berichten lezen zonder toestemming 25% herhaaldelijkbellen/berichten sturenom te controleren 46 23
Wat verhoogt de kans op slachtofferschap? Lengte van de romantische relatie Frequentie van SNS gebruik Vicieuze cirkel? Online risicogedrag Informatie over veilig internetgebruik Sexting 47 Conclusie Jongeren duidelijk maken wat grensoverschrijdend is Focussen op gezonde relaties en algemene vaardigheden voor zowel vriendschappelijke als romantische relaties Online en offline vormen zijn met elkaar gelinkt Integreren informatie over cyber relationeel geweld in sensibilisering rond relatievorming/seksualiteit 48 24
Vragen? @jorisvanouytsel 49 25