Utrecht brengt geluid in kaart

Utrecht brengt geluid in kaart Geluidskaarten en tabellen over het jaar 2016 Ontwikkelorganisatie Ruimte Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid datum: 12 december 2017 Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016

Utrecht brengt geluid in kaart De gemeente heeft op grond van de Europese Richtlijn Omgevingslawaai in kaart gebracht op welke plekken in de stad in 2016 meer dan 55 decibel geluid heerst. De kaarten en tabellen geven informatie over het geluid dat wordt veroorzaakt door het wegverkeer, spoor en industrie/bedrijven. Bovendien geven ze een indicatie van het aantal mensen dat door lawaai wordt gehinderd of wordt verstoord in hun slaap. Wat vertellen de kaarten en tabellen? Ongeveer 17% (57.800) van de Utrechters ondervindt hinder van geluid (alle bronnen gezamenlijk). Van deze groep zijn ongeveer 23.800 mensen ernstig gehinderd (7% van alle Utrechters). Circa 3% (8.600) wordt 's nachts door geluid in hun slaap verstoord. Ten opzichte van de vorige kartering vijf jaar geleden is er een lichte afname te zien van deze percentages. Hoe zijn de geluidkaarten gemaakt? De geluidskaarten en tabellen zijn gemaakt met een rekenmodel van de stad waarin meer dan een miljoen rekenpunten zitten. Er zijn dus geen geluidsmetingen verricht. Voor de berekeningen gelden landelijke regels. Zo wordt er gerekend met de wettelijke maximale snelheid van het autoverkeer. Op sommige locaties kan de werkelijke geluidssituaties dus wel eens iets afwijken. Met de berekende geluidsniveaus kan vervolgens worden bepaald hoeveel mensen last hebben van het geluid. Hoe hoger het geluidsniveau, hoe meer mensen last hebben. Daarvoor worden vaste tabellen met percentages gehinderden en slaapverstoorden gebruikt. Gegevens zijn basis voor Actieplan Geluid De EU gebruikt de informatie om te beoordelen hoeveel van haar inwoners last hebben van omgevingslawaai en of hiervoor Europees beleid moet worden aangepast. Voor de gemeente levert het onderzoek aanknopingspunten voor het overwegen van maatregelen die geluidshinder tegengaan. Deze worden beschreven in het Actieplan Geluid, dat volgt in 2018. Bij de uitwerking van de geluidsmaatregelen zal rekening worden gehouden met andere uitvoeringsprogramma's zoals o.a. voor luchtkwaliteit en verkeer. Het actieplan moet zich in elk geval richten op de gemeentelijke wegen. Rijksinfrastructuur (snelwegen en spoorwegen) vallen buiten de gemeentelijke verantwoordelijkheid. Hiervoor zal het rijk zelf een actieplan opstellen. Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 2 van 18

Verkeerslawaai belangrijkste bron van geluidshinder in Utrecht Bij een eerste blik op de geluidskaart vallen vooral de snelwegen op. In veel gebieden levert dat een deken van geluid op, maar ook is te zien dat de geluidswallen en -schermen langs de snelwegen het geluid tegenhouden. Met name is het effect van de Leidsche Rijntunnel goed te zien. De hoofdstroomwegen in de stad zijn duidelijk terug te vinden; hier bevinden zich de woningen met de hoogste geluidsbelastingen (bijvoorbeeld St. Josephlaan). Maar ook smalle woonstraten met klinkers dragen bij aan de hoeveelheid woningen met een geluidsbelasting boven de 55 db. Tegelijkertijd laten de kaarten zien dat het ruimtelijk beleid in Leidsche Rijn een positief effect heeft. De verkeersstructuur in Leidsche Rijn heeft een beperkt aantal doorgaande wegen en grote woonwijken waar een 30-kilometerzone van kracht is. Ten opzichte van vijf jaar geleden is het aantal woningen boven de 55 db toegenomen. Bij de stedelijke verdichting zijn namelijk niet altijd meer rustige locaties beschikbaar om nieuwe woningen te bouwen. Ook zijn sommige wegen drukker geworden. De geluidskaart laat ook zien dat toekomstige ontwikkellocaties - zoals de Cartesiusdriehoek en het zuidelijk deel van de Merwedekanaalzone op gebied van geluid nog de nodige aandacht zullen vergen. Het totaal aantal geluidgehinderden in de stad is echter afgenomen van 18% naar 16%. Dit komt onder andere door maatregelen op de meest lawaaiige plekken in de stad. Bijvoorbeeld de aanleg van de Leidsche Rijntunnel, verlagingen van de maximum snelheid (70 naar 50 en 50 naar 30 km/u), aanleg van stillere wegdekken en andere verkeerskundige ingrepen die op sommige locaties hebben geleid tot minder verkeer. Het effect is soms goed merkbaar maar soms is er sprake van een kleine verbeteringen. Deze hebben op de schaal van de hele stad echter wel effect. In de nabije toekomst staan nog meer maatregelen in de planning zoals nieuwe geluidsschermen langs de A12 (bijvoorbeeld bij Hoograven). Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 3 van 18

De eerste kaart laat het etmaal-gemiddelde geluidsniveau zien (Lden). (Zie bijlage voor uitvergrotingen) Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 4 van 18

De tweede kaart laat het gemiddelde geluidsniveau zien in de nacht (Lnight). Deze periode duurt van 23:00 uur in de avond tot 07:00 uur in de ochtend. De Lnight is een maat voor slaapverstoring. Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 5 van 18

Geluidshinder van spoorwegen beperkt door schermen en stille(re) treinen De geluidskaarten voor het spoorwegverkeer laten zien dat de hoofdspoorwegen door Utrecht minder geluidshinder opleveren dan verkeerswegen. Ten opzichte van vijf jaar geleden zijn voornamelijk de locaties met de hoogste geluidsniveaus verbeterd. Het effect van het vervangen van bruggen, leggen van stiller spoor en het plaatsen van nieuwe geluidsschermen langs het spoor, bijvoorbeeld nabij het Tolsteegplantsoen en de Pelikaanstraat, zijn duidelijk in de berekeningen terug te vinden. De uitstraling van geluid bij de stalen bruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal is wel goed te zien. Door een meer nauwkeurige rekenwijze is het invloed van deze bruggen groter dan op de kaart van vijf jaar geleden. De geluidshinder door de sneltram is relatief beperkt. Dit komt omdat het tramspoor door brede straten gaat. Door het Rijk worden binnenkort nog verschillende maatregelen uitgevoerd zoals het stiller maken van de (oude) spoorbrug bij de Schepenbuurt en maatregelen bij de Koningsweg (N411) en Tuindorp. De eerste kaart geeft het etmaal-gemiddelde geluidsniveau (Lden). Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 6 van 18

De tweede kaart laat het gemiddelde geluidsniveau zien in de nacht (Lnight). Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 7 van 18

Industrielawaai vrijwel overal binnen de perken De geluidskaart van de industrie/bedrijven laat zien dat er in Utrecht weinig woningen zijn waar de geluidsbelasting door industrielawaai boven de 55 decibel uitkomt. Dit geldt bijvoorbeeld voor industrieterrein Lage Weide aan de noordkant van de Amsterdamsestraatweg en in de Schepenbuurt. Industrieterrein Hooggelegen veroorzaakt 55 db(a) of meer bij woningen in de buurt. Er zijn drie bedrijven, Douwe Egberts, het Spoorwegemplacement en Stadion Galgenwaard die 55 db(a) of meer mogen maken volgens hun vergunning. Een geluidsbelasting met meer dan 60 decibel komt niet voor binnen de gemeente. Ten opzichte van vijf jaar geleden is het aantal woningen boven de 55 db(a) afgenomen. In Utrecht zijn geen woningen die een geluidsbelasting in de nacht (Lnight) hebben van meer dan 50 db. Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 8 van 18

Aantal personen dat hinder ondervindt van omgevingslawaai In verschillende tabellen is aangegeven hoeveel woningen in een bepaalde geluidsklasse vallen. Daarnaast staat het aantal personen vermeld dat in deze huizen woont. Uit landelijk onderzoek blijkt dat niet al deze mensen hinder ondervinden van lawaai. Het aandeel mensen dat hinder ondervindt neemt toe met de hoogte van het geluidsniveau. In de volgende kolommen is aangegeven hoeveel mensen hinder of ernstige hinder hebben van het geluid en om hoeveel procent van de totale Utrechtse bevolking het gaat. In de laatste kolom is het aantal overige geluidsgevoelige gebouwen aangegeven, zoals scholen en ziekenhuizen. De aantallen personen zijn afgerond op honderdtallen. Het aantal woningen in Utrecht bedroeg in 2016 ca. 154.000. Het aantal inwoners in 2016 was ca. 339.000. Er zijn twee typen tabellen. De eerste geeft het etmaal-gemiddelde geluidsniveau aan (Lden) met het aantal (ernstig) gehinderden. De tweede laat het gemiddelde geluidsniveau zien in de nacht (Lnight) met het aantal slaapverstoorden. Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 9 van 18

Bijlage 1 : Tabellen Wegverkeerslawaai Lden : gemiddelde geluidsniveau per etmaal klasse woningen personen gehinderden waarvan ernstig gehinderd aantal overige geluidsgevoelige gebouwen 55-59 db 51.505 (33%) 113.300 23.795 (7%) 9.065 (3%) 236 60-64 db 31.557 (20%) 69.400 20.828 (6%) 9.025 (3%) 191 65-69 db 10.542 (7%) 23.200 9.509 (3%) 4.638 (1%) 52 70-74 db 70 (<1%) 200 83 (<1%) 46 (<1%) 0 >= 75 db 0 (0%) 0 0 (0%) 0 (0%) 0 totaal >= 55 db 93.674 (61%) 206.100 54.215 (16%) 22.775 (7%) 479 totaal Utrecht 154.047 (100%) 338.900 679 Lnight : gemiddelde geluidsniveau in de nacht (23:00-7:00 uur) klasse woningen personen slaapverstoorden aantal overige geluidsgevoelige gebouwen 50-54 db 33.819 (22%) 74.400 5.208 (2%) 197 55-59 db 13.532 (9%) 29.800 2.977 (1%) 68 60-64 db 330 (<1%) 700 94 (<1%) 2 65-69 db 0 (0%) 0 0 (0%) 0 >= 70 db 0 (0%) 0 0 (0%) 0 totaal >= 50 db 47.681(33%) 104.900 8.280 (2%) 267 totaal Utrecht 154.047 (100%) 338.900 679 Ruim de helft (61%) van het totaal aantal woningen heeft een geluidsbelasting van 55 db of meer als gevolg van het wegverkeer. 16% van de Utrechtse inwoners ondervindt hinder van het verkeerslawaai; 7% heeft ernstige hinder. 2% van de inwoners heeft als gevolg van het verkeerslawaai last van slaapverstoring. Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 10 van 18

Spoorweglawaai Lden : gemiddelde geluidsniveau per etmaal klasse woningen personen gehinderden waarvan ernstig gehinderd aantal overige geluidsgevoelige gebouwen 55-59 db 8.479 (6%) 18.700 2.238 (1%) 560 (<1%) 30 60-64 db 2.081 (1%) 4.600 870 (<1%) 275 (<1%) 21 65-69 db 506 (<1%) 1.100 312 (<1%) 122 (<1%) 5 70-74 db 32 (<1%) 100 28 (<1%) 13 (<1%) 0 >= 75 db 2 (<1%) 0 1 2 (<1%) 1 (<1%) 0 totaal >= 55 db 11.100 (7%) 24.500 3.450 (1%) 970 (<1%) 56 totaal Utrecht 154.047 (100%) 338.900 679 Lnight : gemiddelde geluidsniveau in de nacht (23:00-7:00 uur) klasse woningen personen slaapverstoorden aantal overige geluidsgevoelige gebouwen 50-54 db 3.219 (2%) 7.100 212 (<1%) 28 55-59 db 661 (<1%) 1.500 73 (<1%) 8 60-64 db 70 (<1%) 200 9 (<1%) 0 65-69 db 3 (<1%) 0 1 (<1%) 0 >= 70 db 0 (0%) 0 0 (0%) 0 totaal >= 50 db 3.953 (3%) 8.800 295 (<1%) 36 totaal Utrecht 154.047 (100%) 338.900 679 7% van het totaal aantal woningen heeft een geluidsbelasting van 55 db of meer als gevolg van het treinverkeer. 1% van de Utrechtse inwoners ondervindt hinder van het spoorweglawaai; minder dan 1% heeft ernstige hinder. Minder dan 1% van de inwoners heeft als gevolg van het spoorweglawaai last van slaapverstoring. 1 Afgerond op 100-tallen Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 11 van 18

Industrielawaai Lden : gemiddelde geluidsniveau per etmaal klasse woningen personen gehinderden waarvan ernstig gehinderd aantal overige geluidsgevoelige gebouwen 55-59 db 307 (<1%) 700 176 (<1%) 74 (<1%) 0 60-64 db 0 (0%) 0 0 (0%) 0 (0%) 0 65-69 db 0 (0%) 0 0 (0%) 0 (0%) 0 70-74 db 0 (0%) 0 0 (0%) 0 (0%) 0 >= 75 db 0 (0%) 0 0 (0%) 0 (0%) 0 totaal >= 55 db 307 (<1%) 700 176 (<1%) 74 (<1%) 0 totaal Utrecht 154.047 (100%) 338.900 1900 N.B. Lnight wordt niet in beeld gebracht omdat in de nachtperiode geen woningen een geluidsbelasting van 50 db of hoger hebben. Minder dan 1% van het totaal aantal woningen heeft een geluidsbelasting van 55 db of meer als gevolg van industrielawaai. Een zeer beperkt deel van de Utrechtse inwoners ondervindt hinder van industrielawaai. Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 12 van 18

Bijlage 2 : detail kaarten Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 13 van 18

Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 14 van 18

Douwe Egberts, Spoorwegemplacement, Stadion Galgenwaard en industrieterreinen Lage Weide en Hooggelegen. Europese Richtlijn Omgevingslawaai 2016 pagina 18 van 18