CLB jaarverslag 2010 1
Inhoud Het jaar 2010 Blz. 3 3 maart 2010: desastreuze verkiezingsnederlaag Blz. 4 Herindelingverkiezing 24 november 2010 Blz. 4 Voorbereiding Provinciale Statenverkiezing 2011 Blz. 4 Voorbereiding Provinciale statenverkiezing Blz. 4 Het CLB in 2010 Blz. 5 leden Blz. 5 doel Blz. 5 begroting Blz. 5 bestuur Blz. 6 medewerkers Blz. 7 communicatie Blz. 7 Hoofdlijnen jaarprogramma 2010 Blz. 8 Activiteiten in 2010 Blz. 8 Algemeen Blz. 8 Netwerkactiviteiten Blz. 8 functiegebonden netwerken Blz. 8 thematische netwerken Blz. 11 regionale netwerken Blz. 12 CLB-werkgroepen Blz. 13 Advies en bemiddeling Blz. 14 onderzoek en advies Blz. 15 Publicaties Blz. 15 2
Het jaar 2010 Voor het CLB stond 2010 vooral in het teken van de verdere invulling van de koerswijziging zoals vastgesteld bij de verzelfstandiging van de vereniging. De koerswijziging is gericht op het versterken van bestaande netwerken, ontwikkelen van nieuwe netwerken en het verbeteren van de dienstverlening in de meest brede zin van het woord aan de leden van het CLB. Pro-actief en extern gericht zijn daarbij sleutelbegrippen. Het grote belang van lokale en regionale politiek voor de sociaaldemocratie is evident. Zeker nu we na de landelijke verkiezingen van juni 2010 een oppositiepartij zijn geworden, is de lokale en regionale politiek dé plaats waar we zichtbaar en herkenbaar zijn. In 2010 is verder gewerkt aan de versterking van de band van het CLB en zijn leden. Dit is onder andere gedaan door middel van het ontwikkelen van een nieuwsbrief voor alle leden voor actuele informatie, meer en andere bijeenkomsten per doelgroep en of per thema, versnelling van de beantwoording vragen die binnenkomen via het contactformulier, en verbeteringen in de verwerking van nieuwe en oude leden. Daarnaast worden op wisselende momenten werk- en kennismakingsbezoeken in het land gedaan door medewerkers van het CLB. De relatie tussen leden en CLB is ook vorm en inhoud gegeven door middel van de Algemene Ledenvergadering waarop jaarprogramma en begroting worden vastgesteld. De eerste ALV van het CLB is bezocht door 60 leden. Met de verzelfstandiging van het CLB is het opleidingsdeel ondergebracht bij de Suze Groenewegschool. Het CLB heeft met het opleidingsinstituut afspraken gemaakt over het opleidingsprogramma voor zijn leden. De afspraken waren gericht op de ontwikkeling van een aanbod gericht op alle leden van het CLB en een aanbod per CLB-doelgroep. Verder zijn er afspraken gemaakt betreffende het resultaat voor de deelnemers, de actualiteit in het aanbod en het bereik onder de CLB-leden. Daarnaast zijn afspraken gemaakt over het blijven betrekken van oud-clb leden bij opleidingen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van hun opgedane ervaring en deskundigheid in de overdracht naar nieuwe leden. Op deze wijze geeft het CLB invulling aan de makelaarsfunctie op het gebied van scholing. De verzelfstandiging van het CLB brengt ook binnen de PvdA een andere positie met zich mee. Het CLB participeert in een aantal overleggen. Voorbeelden hiervan zijn het Kommer en Kwel -overleg, de landelijke scoutcommissie en het directeurenoverleg. Vanuit het partijbureau wordt regelmatig een beroep gedaan op de specifieke kennis die het CLB heeft over de lokale en regionale politiek. Daarnaast adviseert het CLB het partijbestuur over dergelijke onderwerpen, gevraagd en ongevraagd. Zo heeft het CLB in 2010 een advies geschreven naar aanleiding van de commissie-pattje. Een punt van zorg is het op orde zijn van de ledenadministratie. De CLB-leden en buitengewone leden zijn een deelverzameling in de algemene ledenadministratie van de PvdA. Wijzigingen bijvoorbeeld ten gevolge van verkiezingen of tussentijds dienen door de secretarissen van afdelingen te worden doorgegeven aan de ledenadministratie. Dit gebeurt niet adequaat genoeg waardoor het ledenbestand vervuild en niet altijd actueel is. Om hier verbeteringen in aan te brengen is onder leiding van het CLB in 2010 een projectgroep ingericht bestaande uit vertegenwoordigers van de afdeling services en verenigingszaken. Dit heeft slechts voor een deel tot verbeteringen geleid. Tussentijdse wisselingen zijn in de ledenadministratie nog steeds niet snel genoeg bekend. Het CLB heeft voor zijn leden een eenvoudige database om snel en gemakkelijk collega s in het land te kunnen vinden. In deze database kan worden gezocht op portefeuille-inhoud, 3
functie en gebied. Op die manier kunnen wethouders elkaar snel vinden, kunnen hulpvragen makkelijk worden uitgezet en is het voor de leden van het CLB makkelijk om met elkaar te communiceren. Het invoeren van de portefeuilles van de wethouders van de nieuwe colleges na de raadsverkiezingen van 2010 is door het CLB voorbereid en wordt administratief verwerkt door de ledenadministratie van de PvdA. Met de PvdA is afgesproken in 2010 een verbeterplan op te stellen om vervuiling in het ledenbestand te voorkomen. Inzet op wethouders / raadsleden zonder mailadres of mijnpvda.nl. Ongeveer 40 wethouders en een grote groep raadsleden heeft in de ledenadministratie aangegeven geen mail te willen ontvangen van de PvdA of geen mijnpvda account te hebben. Deze leden ontvangen daardoor geen nieuwsbrief, uitnodigingen voor relevante activiteiten en bijeenkomsten. Deze leden zijn benaderd om hun mailadres kenbaar te maken en een account aan te maken. 3 maart 2010: desastreuze verkiezingsnederlaag De gemeenteraadsverkiezingen maart 2010 hebben grote gevolgen gehad voor de PvdA en het CLB. In één klap zijn we ruim 1000 CLB-leden kwijtgeraakt. Het politieke landschap is ten gevolge van deze verkiezingen enorm veranderd. Er zijn meer partijen gekomen, de verschillen (in zetels) tussen de partijen onderling zijn verder verkleind. De tendens van politieke versnippering is, met deze uitslag, bevestigd. Voor de PvdA is de klap enorm. In nog slechts 53% van de gemeenten is de PvdA coalitiepartij. In de traditioneel rode bolwerken zoals bijvoorbeeld Arnhem en Oude Pekela zijn wij een oppositiepartij geworden. In de colleges waar wij nog wel zijn vertegenwoordigd zijn onze coalitiepartners vooral het CDA en de VVD. Juist die partijen waar we landelijk oppositie tegen voeren. De uitslag heeft het CLB genoodzaakt een aantal heroverwegingen te doen. De gevolgen van de uitslag hebben grote financiële consequenties voor de komende jaren. Naast deze zakelijke consequenties zijn er ook inhoudelijke gevolgen. Voor oppositiefracties zijn er aparte netwerkbijeenkomsten georganiseerd. Voor inhoudelijke bijeenkomsten met de Tweede Kamerfractie worden ook fractievoorzitters uitgenodigd van die gemeenten waar wij geen coalitiepartij meer zijn. Naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen zijn er door het CLB onderzoeken gedaan. Deze zijn: - het evaluatieonderzoek Gemeenteraadsverkiezingen 2010 waarin alle resultaten op een rij zijn gezet, - onderzoek naar voorkeurstemmen om effecten van voorkeurstemmen in kaart te brengen en deze nader te analyseren. Beide onderzoeken zijn gepubliceerd in Lokaal Bestuur en op de website. Herindelingverkiezingen 24 november 2010 Op 24 november gingen 17 gemeenten naar de stembus. In 10 gemeenten vonden uitgestelde reguliere verkiezingen plaats in verband met het controversiële karakter van de voorgenomen herindelingen. De PvdA verloor bij deze herindelingverkiezingen 41 raadszetels, gecorrigeerd naar het aantal totaal beschikbare zetels, betekende dit een verlies van 30%. Voorbereiding Provinciale Statenverkiezing 2011 Op 2 maart 2011 vinden er verkiezingen plaats voor de Provinciale staten. In het kader van de ondersteuning van gewesten in de voorbereiding van deze verkiezing heeft het CLB in samenwerking met veel statenleden en gedeputeerden, een voorbeeldverkiezingsprogramma ontwikkeld. 4
Het CLB in 2010 Leden Per 31 december 2010 telde het CLB in totaal 2084 leden. Dit aantal is als volgt onder te verdelen: Overzicht leden aantal: 2009 1 juli 2010 31 december 2010 Deelraadsleden 226 140 139 DB-leden, incl voorzitters 50 27 25 Raadsleden 2126 1383 1372 Wethouders 438 256 243 Burgemeesters, incl waarnemend 108 112 112 Statenleden 111 111 110 Gedeputeerden 20 20 20 CdK s 3 3 3 Waterschappen, AB en DB 61 61 60 Totaal 3143 2113 2084 Het lidmaatschap vloeit voort uit de functie die de leden hebben als lokale, regionale of provinciale PvdA-politicus. Functie en lidmaatschap zijn onlosmakelijk verbonden. Vanaf 12 december 2009 bestaat binnen het CLB ook de mogelijkheid voor oud-bestuurders of - volksvertegenwoordigers om buitengewoon lid te worden van het CLB. Deze mogelijkheid is er ook voor kandidaten die op een kandidatenlijst staan voor gemeente, provincie of waterschap. Op deze wijze slaat het CLB een brug tussen leden met meer en minder ervaring. In 2010 zijn 42 personen buitengewoon lid geworden. Doel van het CLB De vereniging stelt zich ten doel de toepassing van de sociaaldemocratische beginselen in gemeenten, deelgemeenten, stadsdelen, provincies, waterschappen en andere regionale publiekrechtelijke lichamen te bevorderen. Aan dit doel is op verschillende manieren gewerkt, zie hiervoor de beschrijving van de activiteiten en netwerken. Daarnaast heeft het CLB geadviseerd over politiek-bestuurlijke onderwerpen en hierover het debat gestimuleerd, zoals bijvoorbeeld door middel van de werkgroep Binnenlands Bestuur. Het CLB kan hiervoor eigen standpunten ontwikkelen. Begroting CLB De leden van het CLB betalen contributie. De hoogte van deze contributie is afhankelijk van de vergoeding die zij voor hun werkzaamheden als PvdA- politicus krijgen. Elk lid draagt 5.5 % van zijn bruto politieke inkomen af. 3% wordt geïnd door het partijbureau 1. In 2009 zijn er nieuwe afspraken gemaakt met betrekking tot de verdeling van deze drie procent over het VerkiezingsFonds Partij(1.6), het CLB (1.1) en de Suze Groenewegschool (0.3). Voor de inning van deze afdrachten is in juli 2010 het zogenaamde 1 factuursysteem ingevoerd waarmee voorkomen wordt dat leden veel verschillende acceptgiro s ontvangen. 1 2.5% wordt door de lokale afdeling of het gewest geïnd. 5
Door het verlies bij de Gemeenteraadsverkiezingen en herindelingverkiezingen zijn de inkomsten van het CLB fors afgenomen. De ramingen die voor de begroting 2010 waren opgenomen (516.568 euro) zijn niet gehaald. De inkomsten liggen ook lager doordat er na maart 2010 meer wethouders met een parttime factor zijn gekomen, en doordat er vaker een beroep wordt gedaan op het sociaal tarief. Een andere oorzaak voor het achterblijven van de inkomsten zijn de leden met een betalingsachterstand. In 2010 zijn met het partijbestuur afspraken gemaakt hoe om te gaan met leden met een betalingsachterstand. Deze aanpak is gericht op het uitleggen van de contributieregeling met de daaraan ten grondslag liggende gedachte van onderlinge solidariteit en een versnelling van acties naar leden die een achterstand dreigen te krijgen. Elk lid met een achterstand ontvangt drie maal een mail met daarin een oproep om aan de verplichtingen te voldoen. Tussentijds wordt er gebeld. Leden worden gewezen op de mogelijkheid van het sociaal tarief en de mogelijkheden voor het treffen van een betalingsregeling. Mocht dit geen oplossing bieden, dan volgt uiteindelijk na 9 maanden achterstand een beëindiging van het lidmaatschap. Deze hardere lijn is noodzakelijk om te voorkomen dat de groep leden met betalingsachterstanden groter wordt. In deze aanpak wordt geen onderscheid naar functie gemaakt. Als er leden zijn die om deze redenen worden uitgeschreven, wordt dit kenbaar gemaakt aan afdeling of gewest en fractie. Bestuur Het bestuur van het CLB bestond eind 2010 uit de volgende personen: Functie Naam Voordracht Bijzonderheden Voorzitter Leen Verbeek ALV Commissaris der Koningin Flevoland Penningmeester Bert Cremers Gewest Zuid Holland Burgemeester Waddinxveen Aangetreden als penningmeester juni 2010, daarvoor AB-lid AB lid Jan-Willem Gewest Wethouder Stadskanaal van der Kolk AB lid Nieske Ketelaar AB lid Albert Huizing AB lid Margreet Horselenberg AB lid Dennis Bouwman AB lid Simon van de Pol AB lid Erik van Esterik AB lid Vacature Gewest Noord Holland AB lid Ernst Radius Gewest Zeeland Groningen Gewest Friesland Gewest Drenthe Gewest Flevoland Gewest Overijssel Gewest Gelderland Gewest Utrecht Wethouder Smallingerland Statenlid Burgemeester Lelystad Raadslid Enschede Wethouder Ede Raadslid De Stichtse Vecht Vanaf november 2010 Vanaf november 2010 Raadslid Middelburg Vanaf mei 2010 6
AB lid Vacature Gewest Brabant AB lid José Ie Gewest Limburg AB lid Carlos Afdeling Gonçalves Rotterdam AB lid Vacature Afdeling Amsterdam Wethouder Stein Vanaf mei 2010 DB voorzitter Vanaf november 2010 In 2010 zijn tussentijds afgetreden: Henk Snier (wethouder Breda, Brabant) penningmeester, Harm de Kroon (raadslid Leeuwarderadeel, Friesland) AB lid, Bert Lubbinge (wethouder Nieuwegein, Utrecht) AB lid, Aty Harwijne-Vroomman (raadslid Middelburg, Zeeland) - AB lid, Koos Kappert (raadslid Weesp, Noord Holland) AB lid, Paul Mengde (burgemeester Sevenum, Limburg) - AB lid. In 2010 zijn adviserende leden geweest: Bert Otten (vice voorzitter PvdA), Pierre Heijnen (Tweede Kamerfractie), Jacqueline Kalk (secretaris / dir CLB). Het CLB-bestuur heeft in 2010 drie maal keer vergaderd. Het dagelijks bestuur is zes maal bijeen geweest. In november 2010 is de eerste Algemene Ledenvergadering gehouden. Medewerkers. Het CLB wordt ondersteund door een kleine professionele staf. Deze bestaat vanaf 1 januari 2010 uit: Jessica Schipper, secretaresse, 0.8 fte Margriet Visser, beleidsmedewerker, 0.69 fte Jan de Roos, redacteur Lokaal Bestuur, 0.74 fte Jacqueline Kalk, secretaris, 1 fte Communicatie Als zelfstandige organisatie heeft het CLB een eigen communicatieplan opgesteld. De communicatiestrategie is gericht op het vergroten van het draagvlak van het CLB onder zijn leden en de betrokkenheid van de leden bij het CLB en de activiteiten van het CLB. De netwerkfunctie van het CLB stond hierin centraal. Bealngrijke middelen in de communicatie met de leden zijn: Lokaal Bestuur, de nieuwsbrief en de website. De nieuwsbrief is een nieuw instrument in de communicatie. In 2010 zijn er 11 edities verschenen. 7
Hoofdlijnen jaarprogramma 2010 2010 heeft vooral in het teken gestaan van de versterking van de netwerkfunctie. Hiervoor zijn een aantal activiteiten die al langer bestaan opnieuw opgezet en uitgevoerd (eventueel in een ander jasje). Daarnaast zijn er een groot aantal nieuwe (tijdelijke) netwerken opgezet en ondersteund. Activiteiten in 2010 Algemeen Wibautlezing De onzichtbare bouwput; modern sociaal activisme Wethouder Lodewijk Asscher sprak op 4 februari de 12e Wibautlezing uit, de jaarlijkse lezing van het CLB. Wibaut, wethouder van Amsterdam tussen 1914 en 1931, had een groot vertrouwen in het gemeentelijk beheer als instrument voor democratische bestuursopbouw. Heeft Lodewijk Asscher dat ook? En wat betekent modern sociaal activisme in dit verband. Asscher verbond in zijn lezing aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen het sociaaldemocratische verleden met het heden. Ruim 100 bezoekers zijn bij de lezing aanwezig geweest. Festival Op zaterdag 9 oktober vond het jaarlijkse Festival van het Binnenlands Bestuur plaats in Fort Voordorp, een oud fort dat onderdeel uitmaakt van de verdedigingslinie De Hollandse Waterlinie. Job Cohen was aanwezig om met de aanwezigen in gesprek te gaan over de politieke actualiteit. Het thema van de dag was Stad en Land, ingeleid door Theo Beckers - em. hoogleraar Vrijetijdskunde Universiteit Tilburg. Over een viertal thema s is verder gediscussieerd: (1) Krimp in het grensgebied versus groei in de (nieuwe) steden, (2) Opgroeien in de stad of op het platteland, (3) Groen rond de stad: oorlog of synthese tussen landbouw, recreatie, water, natuur, wonen en bedrijventerreintjes, en (4) Moderne stedelingen en de Grote-stedenproblematiek. De bijeenkomst werd (muzikaal) begeleid door het Beleidstheater. Ruim130 leden hebben het festival bezocht. Voorafgaande aan het Festival vond de eerste Algemene Ledenvergadering van het CLB plaats. Deze werd bezocht door ongeveer 60 leden. Netwerkactiviteiten Functiegebonden netwerkactiviteiten Wethoudersdag Den Haag In verband met de gemeenteraadsverkiezingen op 3 maart en de daarop volgende coalitieonderhandelingen en de vervroegde landelijke verkiezingen op 9 juni, vond de jaarlijkse wethoudersmiddag pas na de zomervakantie plaats: 15 september. Het hoofddoel was kennis maken met de nieuwe Kamerleden en de collega-wethouders in het land. Na het welkomstwoord van de nieuwe fractievoorzitter Job Cohen was er gelegenheid voor inhoudelijke gegevensuitwisseling en discussie. Ruim 80 wethouders waren in de Tweede Kamer aanwezig. 8
Inzet voor de komende jaren is hechtere samenwerking en afstemming tussen wethouders en de Tweede Kamerfractie. Op een zestal thema s zijn wethouders gevraagd de oren en ogen van het CLB te zijn en in actie te komen als de actualiteit daar om vraagt. Anders dan voorgaande jaren zijn de wethouders leidend op de inhoudelijke thema s en werken zij nauw samen met de kamerleden. Burgemeestersdagen In 2010 heeft het CLB twee keer een burgemeestersdag georganiseerd. Op vrijdag 9 april waren alle burgemeesters en DB-voorzitters op uitnodiging van Ahmed Aboutaleb in Rotterdam te gast. Er is uitgebreid gesproken over de uitslag en consequenties van de gemeenteraadsverkiezingen, dit in aanwezigheid van partijvoorzitter Ploumen. Na een presentatie van het Veiligheidshuis brandde de discussie over de rol van de burgemeester los. Is deze een burgervader/moeder of een sheriff? Guusje ter Horst, Pierre Heijnen en Henny Sackers (hoogleraar bestuurlijk sanctierecht Radboud Universiteit Nijmegen) debatteerden met elkaar en met de burgemeesters over deze vraag. De afsluitende discussie over de vraag: Hoe houd ik mijn college tot het eind overeind? werd doorgeschoven naar de tweede burgemeestersdag in 2010, op 3 september in Lelystad. Burgemeester Margreet Horselenberg ontving de collega s in de Bataviahaven op het klassieke zeilschip Abel Tasman. Naast de discussie over aftredende wethouders en burgemeesters als rotsen in de branding, is er een begin gemaakt met de discussie over de wijze waarop de burgemeester wordt aangesteld. Tijdens de burgemeestersdag in april 2010 hebben we afgesproken om onder de vlag van het CLB een werkgroep in te stellen die het standpunt over de gekozen burgemeester actualiseert. Dick de Cloe is bereid gevonden deze werkgroep voor te zitten. De eerste burgemeestersdag werd bezocht door ongeveer 40 leden, de tweede door 22. Fractievoorzitters G-38 Na de verkiezingen van 3 maart heeft het CLB de fractievoorzitters van de 38 grote gemeenten uitgenodigd voor een eerste kennismakingsbijeenkomst, deze vond plaats op 25 april tijdens het congres van de PvdA in Nijmegen. Doel was om de wensen te inventariseren t.a.v. ondersteuning vanuit het CLB en gezamenlijke acties en thema s te benoemen. Na deze eerste bijeenkomst volgden in september en oktober een drietal bijeenkomsten elkaar snel op, met als doel het schrijven van een discussietekst t.b.v. een gesprek met de partijtop (partijbestuur, fractiebestuur Den Haag, partijbureau/campagne). Dit gesprek vond plaats op 27 november. Besproken is de communicatie tussen Tweede Kamerfractie en lokale fracties, aansluiting van speerpunten PvdA landelijk en lokaal, en afspraken over vervolggesprekken. De G38-groep bestaat uit de 100.000+ gemeenten en gemeenten die te maken hebben met het Grote Stedenbeleid. Netwerk Jonge Politici Na 3 maart heeft de PvdA gelukkig nog veel jonge politici in haar gelederen. Tijdens het congres van de PvdA op 25 april in Nijmegen organiseerde het CLB een kennismaking tussen de oude jonge raadsleden en Statenleden en de nieuwe jonge raadsleden. Yasin Torunoglu, raadslid in Eindhoven, was op 25/26 juni gastheer voor een reguliere netwerkbijeenkomst van de Jonge Politici. Naast social media zijn ook de trainingen Positiebepaling en -versteviging in de fractie en Initiatief nemen en profileren aangeboden. Op zaterdagmiddag is er een bezoek gebracht aan Strijp S, een enorm voormalig bedrijventerrein van Philips. De bijeenkomsten worden steeds bezocht door een wisselende groep van ongeveer 20 jonge politici. 9
Netwerk fractievoorzitters Provinciale Staten Het netwerk van provinciale fractievoorzitters is in 2010 drie keer bij elkaar gekomen. Op 20 maart is gesproken over de CLB-werkgroep Binnenlands Bestuur (zie CLB-werkgroepen) en de voorbereiding van de verkiezingsprogramma's. Op 14 juni is het basisverkiezingsprogramma PS besproken, een document opgesteld door het CLB met daarin op de belangrijkste provinciale thema s standpunten en toelichting. De laatste bijeenkomst in de toenmalige samenstelling vond plaats op 20 november. Gezien het thema van de bijeenkomst (organisatorische fractie-)voorbereiding op de PS-verkiezingen zijn ook de lijsttrekkers voor deze bijeenkomst uitgenodigd. Na 2 maart 2011 nemen wij afscheid van de voorzitter van het netwerk, John Arkes. Wij willen hem graag bedanken voor zijn tijd en inzet. Gedeputeerdennetwerk De gedeputeerden namens de PvdA zijn in 2010 3 keer bij elkaar gekomen. Begin 2010 hebben zij gezamenlijk het pamflet De toekomst is aan het Middenbestuur opgesteld en aan fractievoorzitter Mariëtte Hamer overhandigd. De gedeputeerden hebben een aantal uitgangspunten geformuleerd die wat hen betreft inzet moeten zijn voor de discussie binnen en buiten de PvdA: (1) geen blauwdruk als inzet, (2) er zal een middenbestuur zijn, (3) er zal een open huishouding zijn, (4) democratische legitimatie, (5) een eigen belastinggebied, en (6) structuren mogen ter discussie staan. Op 10 december kwamen de gedeputeerden voor de laatste keer in de huidige samenstelling bijeen. De voorbereidingen op de PS-verkiezingen, de gevolgen van het regeerakkoord voor het lokale en regionale bestuur en het nieuw te sluiten bestuursakkoord zijn ter sprake gekomen. Waternetwerk Op zaterdag 23 januari organiseerde het PvdA-Waternetwerk in samenwerking met het CLB de 5e waterconferentie. Alle woordvoerders in waterschappen, Provinciale Staten en gemeenteraden waren voor de bijeenkomst uitgenodigd. Op de agenda stonden een viertal punten: landelijke bezuinigingen en herstructurering, het oprichten van een platform van provinciale contactpersonen, inhoudelijke thema's uit de regio s en de CLB-plannen voor de waterschapsbestuurders. Waterschappers Speciaal voor bestuurders in waterschappen is in juni in samenwerking met de Suze Groenewegschool een waterdag georganiseerd met veel discussie rond actuele ontwikkelingen op het gebied van watermanagement en waterveiligheid. Bij de bijeenkomst waren ongeveer 50 waterschappers aanwezig. Alumnibijeenkomst oud-wethouders De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen was voor de PvdA zeer slecht; wij zijn ruim 1/3 van de raadsleden verloren en hebben afscheid genomen van de helft van onze wethouders. Van 425 wethouders (exclusief de herindelinggemeenten) voor 3 maart naar 243 nu. Voor deze oud-bestuurders hebben wij op 22 juni een bijeenkomst georganiseerd, om met elkaar de ervaringen te delen, naar het verleden en de toekomst te kijken en met elkaar te bespreken wat de carrièremogelijkheden zijn. Ruim 60 oud-wethouders maakten gebruik van dit aanbod, meer dan 25% van de wethouders die na 3 maart zijn gestopt. Namens het partijbestuur waren Johanna Haanstra en Bert Otten aanwezig, beiden tevens oud-wethouder per 4 maart. 10
Sociaal Netwerk Er stappen vanwege allerlei oorzaken - al dan niet gedwongen - PvdA-bestuurders op. De behoefte aan een luisterend oor en contact vanuit onze partij is logisch. Ook om andere reden wil het CLB in contact blijven met oud-bestuurders. Het zou zonde zijn, de kennis en ervaring van onze bestuurders zomaar verloren te laten gaan. Het sociaal netwerk beschikt over een aantal vaste contactpersonen in alle provincies. De contactpersonen (ervaren bestuurders en bekende partijgenoten) zijn in hun eigen regio beschikbaar als 'luisterend oor', en nemen contact op met de opgestapte partijgenoot-bestuurder op verzoek van het CLB. In het sociaal netwerk zijn 25 personen actief. Intervisorennetwerk Samen met de Suze Groenewegschool heeft het CLB een intervisorennetwerk ontwikkeld. Ongeveer 30 oud-bestuurders of volksvertegenwoordigers hebben een korte training gehad om als intervisor aan de slag te gaan. Het intervisie aanbod wordt vervolgens door de school uitgezet onder alle raadsleden, wethouders, fractievoorzitters. De intervisor begeleidt een groep intervisanten drie keer zodat zij vervolgens zelfstandig aan de slag kunnen. Op deze wijze wordt en gebruik gemaakt van de ervaring en kunde van oud CLB- ers en kan op een relatief eenvoudige wijze een aanbod worden gedaan aan een hele grote groep leden zonder dat daar veel kosten voor worden gemaakt. Thematische netwerkbijeenkomsten Welkomstbijeenkomsten In samenwerking met diverse gewesten heeft het CLB welkomstbijeenkomsten georganiseerd voor nieuwgekozen raadsleden en wethouders na 3 maart. Vaste onderdelen van de netwerkbijeenkomsten waren een toelichting op de activiteiten en het nut van het CLB, nieuw raadslid maar wat nu?, en het bespreken van dilemma s waar een politicus mee te maken kan krijgen. De overige programmaonderdelen waren vrij in te vullen. De aftrap van de reeks welkomstbijeenkomsten vond plaats op 6 maart in Amsterdam, daarna volgden Drenthe, Groningen, Zeeland (3x), Gelderland, Flevoland, Limburg en Friesland. Naast de welkomstbijeenkomsten heeft het CLB zich ook bij de Wibautleergang gepresenteerd, de leergang van de Suze Groenewegschool voor nieuwe raadsleden. Oppositiefracties Na de verkiezingen van 3 maart en daaropvolgende coalitieonderhandelingen werd snel duidelijk dat de PvdA lokaal veel minder vaak deelneemt aan colleges dan daarvoor; Van 78% deelname naar 53%. Dat betekent dat een heleboel fracties in de opposities zijn beland, soms na 30 tot 60 jaar onafgebroken besturen. Hoe moet dat, oppositievoeren? Op 24 september heeft het CLB een speciale bijeenkomst voor oppositiefracties georganiseerd over financiën. Hoe schuif je in een begroting en hoe bezuinig je op een sociaaldemocratische manier? Pierre Heijnen (Tweede Kamerfractie) en Paul Schings (wethouder Alphen aan den Rijn) hebben alle tips en trucs met de deelnemers gedeeld. Naast een inhoudelijke kennisachterstand door het missen van een wethouder in het college, bleek ook het oppositievoeren an sich een uitdaging. Daarom heeft het CLB een netwerk van oppositiefracties in het leven geroepen, zodat ervaringen makkelijker uitgewisseld kunnen worden en men elkaar kan helpen met moties en acties. Op 13 november is dit netwerk voor 11
de eerste keer bij elkaar gekomen. Naar aanleiding van deze bijeenkomst is een enquête uitgezet om de wensen en behoeften te inventariseren. Hier gaat het CLB in 2011 mee verder. Fracties met burgemeesterswisseling Op 19 juni organiseerde het CLB in samenwerking met Pierre Heijnen, woordvoerder Binnenlandse Zaken en vanuit de PvdA actief met burgemeestersbenoemingen, een bijeenkomst voor fractievoorzitters die te maken hebben/krijgen met (her)benoeming van een burgemeester in de gemeente. Er is gesproken over de gang van zaken rond beoordeling/herbenoeming en werving van burgemeesters (kroonbenoemingen en waarnemers). De ervaring leert dat in de loop van een raadsperiode in ca. 1/3 van de gemeenten een vacature ontstaat. De kans is dus groot dat een fractievoorzitter in de loop van de raadsperiode in een vertrouwenscommissie zal plaatsnemen. Het is goed om de kennis hierover met elkaar te delen. Ook fractievoorzitters die ervaring hadden opgedaan met een benoemingsprocedure, werden uitgenodigd deze met collega-fractievoorzitters te delen. Krimp Marianne Besselink was tot de verkiezingen op 9 juni woordvoerder krimp in de Tweede Kamerfractie. Samen met de fractievoorzitters van de Staten in Groningen, Friesland en Drenthe en met (organisatorische) ondersteuning van het CLB organiseerde Besselink een aantal discussiebijeenkomsten over het thema krimp, o.a. op 1 februari in Groningen. Er is gesproken over het standpunt van de Tweede Kamerfractie, de krimpnotitie van minister Van der Laan en de rol van het thema krimp in de gemeenteraadscampagne. Regionale netwerkbijeenkomsten De CLB-netwerken uit Noord-Nederland zijn erg actief. Zowel los als gezamenlijk organiseren Drenthe, Groningen en Friesland een groot aantal netwerkbijeenkomsten. Zij maken goed gebruik van de subsidiemogelijkheden vanuit het CLB voor dergelijke activiteiten. Een van de gezamenlijke activiteiten was in 2010 een discussieavond over de toekomst van het middenbestuur. In het voorjaar heeft een CLB-werkgroep een advies geschreven over de toekomst van het binnenlands bestuur (zie CLB-werkgroepen). Dit advies is onder hoge tijdsdruk tot stand gekomen en nog niet af. Net zo min als de inrichting van het Binnenlands Bestuur. Aan deze discussie is deelgenomen door CLB-leden uit de Noordelijke provincies, William Moorlag (gedeputeerde Groningen), Fouad Sidali (lid partijbestuur), Ard van de Tuuk (Statenlid Drenthe), Bertus Mulder (voorzitter gewest Friesland) en Jacqueline Kalk (secretaris CLB). Wat zijn de gevolgen van het regeerakkoord? Welke opstelling kiest de PvdA? Is bestuurlijke drukte alleen een probleem in de Randstad? Vervult de provincie de rol van hoeder van de kleine gemeente? Heeft taakdifferentiatie binnen de verschillende overheidslagen de voorkeur boven herinrichting van het bestuur? En hoe zit het met de gesloten huishouding van de provincie? Zijn we in staat om weer meer invloed te krijgen op het maatschappelijke middenveld en de organisaties die werken met publieke middelen? Hoe organiseren we de waterschappen en waterveiligheid? Wordt kostenbeheersing bereikt met minder overheid en minder gemeenten? Dit is maar een greep uit de vele vragen op dit onderwerp waarover we in discussie zijn gegaan. 12
Het netwerk rond Amsterdam heet BAR: Bestuurskring Amsterdamse Regio PvdA. Zij organiseren vier maal per jaar een netwerkactiviteit voor alle PvdA-politici in de regio Amsterdam. Zij ontvangen van het CLB subsidie en het CLB verleent organisatorische ondersteuning. CLB-werkgroepen Binnenlands Bestuur In aanloop naar het opstellen van het landelijke verkiezingsprogramma voor de PvdA (toen nog gepland voor mei 2011) heeft het CLB een werkgroep in het leven geroepen die zich bezig ging houden met discussie over de inrichting van het binnenlands bestuur. Alle bestuurslagen waren vertegenwoordigd. Onder druk van de vervroegde verkiezingen en het versnelde schrijfproces voor het verkiezingsprogramma, is het advies van de werkgroep ook in minder tijd opgesteld dan van te voren gepland. Het advies is gepubliceerd in Lokaal Bestuur en op de website. Daarnaast is het ingebracht in het kader van de voorbereidingen voor het verkiezingsprogramma 2010 Iedereen Telt Mee. WMO-pamflet Eenvoud en Daadkracht Onder de titel Eenvoud en daadkracht hebben een achttal PvdA-wethouders een pamflet opgesteld waarin zij (toenmalig) staatssecretaris Bussemaker oproepen om de lokale overheid meer ruimte te geven om participatie van burgers te kunnen ondersteunen. De initiatiefnemers waren de wethouders Gerda van den Berg (Leiden), Otwin van Dijk (Doetinchem), Edo Haan (Zoetermeer), Johanna Haanstra (Almere), Tom Horn (Haarlemmermeer), Jantine Kriens (Rotterdam), Albert de Vries (Middelburg) en Bert Cremers (burgemeester Waddinxveen). Op 27 januari werd het pamflet overhandigd aan staatssecretaris Bussemaker tijdens haar bezoek aan Almere in het kader van WMO en route, een tour langs alle provincies in Nederland. In het pamflet wordt de landelijke overheid onder andere opgeroepen tot: - Verbreding en versterking van de WMO; - Decentralisatie van de AWBZ; - Één loket, één integrale indicatiestelling, een participatiebudget; - Versterking van de signaleringsfunctie; - Het organiseren van de uitvoering op kleine schaal; - Het maken van verschil. Het CLB heeft de mogelijkheid gecreëerd om het pamflet digitaal te ondersteunen. Ruim 50 collega-wethouders hebben aan deze oproep gehoor gegeven. Burgemeesterswerkgroep: De burgemeester in Veranderende tijden Tijdens de burgemeestersdag in april 2010 hebben we afgesproken om onder de vlag van het CLB een werkgroep in te stellen die het standpunt over de gekozen burgemeester actualiseert. Dick de Cloe is bereid gevonden deze werkgroep te trekken. De werkgroep buigt zich over het effect van de veranderingen in de bestuurlijk politieke context op de rol en positie van de burgemeester. In april 2011 rondt de werkgroep haar werkzaamheden af. 13
Advies en bemiddeling Collegeonderhandelingen gemeenteraadsverkiezingen Begin 2010 zijn in Amsterdam, Breda, Deventer en Nijmegen trainingen collegeonderhandelingen gegeven. In samenwerking met de afdeling opleidingen van de PvdA tegenwoordig de Suze Groenewegschool heeft het CLB een tweedelige cursus ontwikkeld: (1) Een ervaren collegeonderhandelaar vertelt over het voorbereidings- en onderhandelingsproces. Praktische tips vanuit persoonlijke ervaringen. (2) De techniek van het onderhandelen. Door rollenspelen kon iedereen hierdoor ervaren hoe collegeonderhandelingen in zijn werk gaan. In het kader van ondersteuning bij de collegeonderhandelingen is er na de gemeenteraadsverkiezing een onderhandelings-hotline ingesteld. Via een speciaal telefoonnummer kon er een beroep gedaan worden op de kennis en kunde van ervaren onderhandelaars in onze partij. Een 20-tal gemeenten heeft een beroep gedaan op deze ondersteuningsmogelijkheid. In een aantal gemeenten ging het om een lichte vorm van advisering, in een aantal andere gemeenten zijn de contacten intensief geweest. Databank wethouders Het CLB beheert een databank met kandidaten die beschikbaar zijn om voor de PvdA wethouder te worden. In 2010 is, gezien de verkiezingsuitslag niet verwonderlijk, nauwelijks beroep gedaan op kandidaten vanuit de databank. Veel gemeenteraadsfracties hadden te maken met een verschuiving van coalitie naar oppositie, waar in andere gemeenten de PvdA met minder wethouders kon terugkomen in de colleges. Veel van de oud-wethouders hebben zich wel aangemeld voor de databank, graag gaan zij door als bestuurder in een andere gemeente. Helaas kon het CLB in 2010 weinig voor hen betekenen op dit vlak. Het CLB participeert in de landelijke scoutcommissie van de PvdA en brengt daarin zijn kennis in van de lokale, regionale en provinciale politieke wereld. Advies en bemiddeling Het CLB wordt doorlopend benaderd met adviesvragen, die deels over inhoudelijke onderwerpen gaan, maar ook juridische zaken betreffen en de werkwijze van de lokale politiek. In 2010 zijn opvallend veel adviesvragen binnen gekomen in relatie tot de Wet Openbaarheid van Bestuur, de werking en rijkweidte van de wet. Integriteit en belangenverstrengeling is eveneens een thema waarvoor vaker een beroep op de advisering van het CLB wordt gedaan. Politiek blijft mensenwerk en daar gaan dus ook wel eens zaken mis. Problemen met fracties, tussen fractie, wethouder en burgemeester, problemen met het afdelingsbestuur, etc. Kommer en Kwel Soms zijn problemen in afdelingen en fracties zo groot dat er een bemiddelingspoging moet worden ondernomen. Daarbij speelt ook het CLB een rol. Na alle partijen te hebben gehoord, wordt betrokkenen een voorstel gedaan. Voor dit arbeidsintensieve proces worden soms ervaren bestuurders gevraagd, een andere keer wordt dit door medewerkers van het CLB gedaan. Het CLB participeert hiervoor in het Kommer en Kwel-overleg. In 2010 is op initiatief van het CLB gestart met de ontwikkeling van een aanpak die gericht is op vroegsignalering van risicovolle afdelingen en fracties met betrekking tot interne problemen, scheuringen enz. en om al in vroeg stadium met het traject kandidaatstelling 2014 te beginnen 14
(scouten, profielen, selectie, functioneringsgesprekken, beoordelingen, etc.) samen met partijbureau. Voor Zeeland en een aantal afdelingen in Groningen zijn door het CLB specifieke plannen van aanpak ontwikkeld door het CLB gericht op inhoudelijke versterking en versterking van de fracties en afdelingen. Deze plannen worden in samenwerking met de afdeling Verenigingszaken en de Suze Groenewegschool uitgevoerd. Voor de afdeling Menterwolde is een intensief coachingstraject gestart met bemiddeling van het CLB. CLB-zoek Met een eenvoudige databank en zoekfunctie kunnen alle CLB-leden onderling met elkaar in contact komen. Er kan worden gezocht op functie en regio. Overig: Het CLB heeft een nieuwe voordracht gedaan voor de VNG-commissie rechtspositie raadsleden en wethouders. Er zijn twee wethouders en twee raadsleden voorgedragen. Onderzoeken en Advies Het CLB heeft in 2010 onderzoek gedaan naar: - Uitslag gemeenteraadsverkiezingen 3 maart en 24 november 2010, inclusief verhouding man - vrouw - Voorkeurstemmen bij gemeenteraadsverkiezingen 19 november 2009 en 3 maart 2010 Alle onderzoeken zijn gepubliceerd in Lokaal Bestuur. Op verzoek van het Partijbestuur heeft het CLB een advies uitgebracht naar aanleiding van het vervolg commissie-pattje (verschillende modellen voor wethouderskeuzes). Dit advies is in augustus gereed gekomen, maar wacht nog op bespreking in het partijbestuur. Naar aanleiding van het huidige regeringsbeleid is er, in samenwerking met het Tweede Kamerlid Hans Spekman, een motie ontwikkeld die oproept om in het geweer te komen tegen decentralisatie zonder budget. De motie is eind 2010 aan alle lokale PvdA-fracties gestuurd. In 2011 weten we de resultaten hiervan. Publicaties LOKAAL BESTUUR In het najaar hield Lokaal Bestuur een uitvoerig digitaal lezersonderzoek onder alle leden van het CLB. Dat leverde een respons op van 200 lezers, wat volgens deskundigen een representatief beeld geeft. Lokaal Bestuur blijkt zeer goed te worden gelezen en er bestaat onder CLB-leden veel waardering voor de inhoud van het blad. Tweederde van de respondenten vindt een speciaal blad voor PvdA ers in gemeenten, provincies en waterschappen zonder meer noodzakelijk. Zijn geven daarbij de voorkeur aan een gedrukt blad, terwijl een derde liever een digitale editie zou hebben. Tientallen lezers kwamen met suggesties voor onderwerpen of gaven aan dat zij zelf ook wel wat wilden schrijven. De redactie besloot om de resultaten van de enquête in januari 2011 te bespreken en te bezien hoe die kunnen bijdragen aan kwaliteitsverbetering en aan het verminderen van de kosten, want 15
ook dat is door de terugval in inkomsten bij het CLB noodzakelijk. In het decembernummer van Lokaal Bestuur zijn de uitkomsten van het lezersonderzoek samengevat. In de jaargang 2010 werd uitvoerig aandacht besteed aan de gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart. De verkiezingscampagne, de gang van zaken rond de kandidatenlijsten en politieke samenwerking leverden veel artikelen op. Het PvdA-campagneteam schreef op verzoek van de redactie zes columns. Ook werd de verkiezingsuitslag en de daarop volgende collegevorming uitvoerig geanalyseerd. In het najaar werd een nieuwe serie gelanceerd met het oog op de statenverkiezingen van 2 maart 2011. De redactie koos daarbij voor thema s die in de provincies een belangrijke rol spelen. Ruim aandacht was er dit jaar ook voor netwerkbijeenkomsten van het CLB, zoals de bijeenkomsten van waterschappers, statenleden, raadsleden, wethouders en burgemeesters. Interviews waren er onder meer met Eberhard van der Laan, Wouter Bos en Job Cohen. Lokaal Bestuur verscheen in 2010 tien keer. In december/januari en in juli/augustus werd, als gebruikelijk, een gecombineerd nummer uitgegeven. Wegens het aanvaarden van een werkkring buiten het openbaar bestuur verliet Richard Scalzo in de zomer de redactie. Er kwamen twee nieuwe redactieleden bij: Mijnke Bosman en Aukelien Jellema. De redactie bestond eind 2010 uit Hans Alberse (voorzitter, burgemeester van Oude IJsselstreek), Mijnke Bosman (statenlid in Gelderland), Pierre Heijnen (Tweede Kamerlid), Aukelien Jellema (raadslid in Den Helder), Jacqueline Kalk (secretaris CLB), Nico Portegijs (raadslid in Diemen), Kim Putters (Eerste Kamerlid en raadslid in Hardinxveld-Giessendam), Nicole Teeuwen (wethouder in Houten) en Lobke Zandstra (raadslid in Den Haag). Vaste medewerker is Ton Langenhuyzen, die als beleidsmedewerker van de Tweede Kamerfractie de rubriek 2 e Kamer schrijft. CLB-medewerker Jessica Schipper verzorgt het redactiesecretariaat, Jan de Roos voert de eindredactie. Nieuwsbrieven In 2010 is gestart met een CLB-nieuwbrief. Deze verschijnt op onregelmatige tijden, afhankelijk van het aanbod aan informatie. De nieuwsbrief wordt verstuurd naar alle leden en leden van de Eerste en Tweede Kamerfractie, partijbestuur en bureaumedewerkers. De nieuwsbrief in 11 x verschenen en is positief ontvangen. Basisverkiezingsprogramma PS-verkiezingen In het kader van de ondersteuning voor de Provinciale Statenverkiezingen heeft het CLB weer een basisverkiezingsprogramma opgesteld onder de titel De provincie aan zet. Ter voorbereiding hiervan zijn er diepteinterviews gehouden met statenleden en gedeputeerden. De opbrengsten van deze gesprekken zijn besproken bij netwerken van de fractievoorzitters PS en gedeputeerden. Daarnaast is een groep leden aangeschreven voor reacties op conceptstukken. De vormgeving is gedaan aan de hand van een voorbeeldprogramma over de thema s: de provincie doet ertoe, inrichten van de ruimte, natuur en milieu, mobiliteit, demografische ontwikkelingen en jeugdzorg. Website Eind 2009 is de vernieuwde website van het CLB online gegaan. Naast actuele zaken en aankondigingen van bijeenkomsten staat ook de Lokaal Bestuur online. Speciale publicaties kunt u ook terugvinden op de website. www.lokaalbestuur.nl Wibautlezing De onzichtbare bouwput; modern sociaal activisme De uitgave van deze lezing is verspreid onder alle CLB-leden en de nieuwe leden 2010. 16
17