SintLiba en Hildegard Michaelis Achtergrnfinfrmatie Sint Liba We gaan naar het Libaklster in Egmnd. Liba, waarm heet het klster z? Het klster is genemd naar de heilige* Liba. Dit is haar verhaal : Een drm Lang geleden, z ngeveer in het jaar 700 na christus, leefde er een echtpaar in Wessex (wat nu Engeland is). Het echtpaar was kinderls. Ten de vruw, Ebba genaamd, p hele late leeftijd tch zwanger werd drmde zij dat ze een klk dreg in haar buik. In de drm trk ze de klk uit haar buik waarbij de klk luid ging luiden! Wat zu deze drm nu te betekenen hebben? Vreg zij zich af... Wat denken jullie? Wat zu deze drm kunnen betekenen? Ebba vreg het aan haar verpleegster, zij was een heel gelvig christen*. En die mevruw vertelde dat in de bijbel een verhaal staat waarin k een echtpaar pas heel laat kinderen kreeg. De vruw raadde haar aan hetzelfde te den als in dit Bijbelverhaal: dat Ebba haar kind na de gebrte zu afstaan m het aan Gd te wijden. Z zu de naam van het kind straks klinken als een klk! Wat zu de vruw bedelen met haar naam zal klinken als een klk? Wat zu de vruw bedelen met je kind wijden aan Gd? Naar het klster Het kind werd gebren met de naam [spreek uit p z n Engels:] Truthgeba, in het Engels van die tijd betekende dit een waar geschenk f gave van de waarheid. Maar al gauw kreeg zij een ksnaam: Liba dat lieveling f lieverd betekent, een naam die heel ged bij haar blijkt te passen, luister maar he het verhaal verder gaat. De uders vlgden de raad van de vruw p en brachten Liba p heel jnge leeftijd naar een klster. Het was in deze tijd nrmaal m tijdelijk vr schling in een klster te blijven, als je van gede kmaf was, dat wel. Schlen vr kinderen zals we die nu kennen hadden ze ten niet. Adellijke* uders wensten vr hun kinderen een gede leerschl. In het klster kn Liba leren lezen, schrijven en handwerken. Later werden de kinderen meestal dr de uders uitgehuwelijkt aan een adellijke familie, sms al vanaf 10 jaar! Dit gebeurde echter niet bij Liba, en dat was uitznderlijk. Zij mcht als enig kind in het klster blijven. Wat vind je ervan dat Liba z jng aan het klster werd afgestaan? Wat vind je ervan dat in die tijd kinderen van adel p z n jnge leeftijd al werden uitgehuwelijkt? Waarm was dat z denk je? Waarm denk je dat Liba in het klster mcht blijven?
Een lange reis Liba ndernam dus als klein meisje de lange reis van Wessex helemaal naar de kust, in het meest stelijke puntje van Kent: een afstand van ver de driehnderd kilmeter. Zuden haar vader en meder haar hebben gebracht? Of had je daar aparte persneelsleden vr? We weten het niet, mdat dergelijke dingen ten z nrmaal waren, dat niemand de meite nam zulke vanzelfsprekende dingen p te schrijven. We weten dus k niet f Liba misschien zelf paard reed, f dat ze met een kar ging, f misschien een kets. Of lag het tch meer vr de hand per bt de kust rnd te varen? Wat denken jullie? De kninkrijken van Grt Brittannië rnd het jaar 800 In het klster Liba greide dus p in het klster en werd dr de abdis*en alle nnnen met veel zrg nderwezen. Ze had geen belangstelling vr meisjesachtige dingen en richtte zich enkel p het nastreven van heilige kennis. Wat zu dat betekenen, heilige kennis? Vrtdurend las Liba uit de Bijbel en leerde de teksten uit haar hfd. Wat ze leerde bracht zij k in praktijk: ze was matig in het gebruik van vedsel en was tevreden met alles wat haar gegeven werd. Daarnaast bad ze aan een stuk dr. Als ze niet aan het bidden was deed ze handenarbeid. Al het werk dat haar werd pgedragen deed ze van harte. Z leefde ze vrtdurend vanuit de heilige kennis uit de Bijbel, met Jezus als grt vrbeeld. Hierdr was ze erg geliefd bij alle nnnen. Ze leerde veel van hen en gehrzaamde ze allemaal. Ze nam van iedere nn k hun miste eigenschap ver. Bijvrbeeld zelfbeheersing van de een en vrlijkheid van de ander, mildheid van de een en geduld van de ander. Maar bven alles deed ze alles vanuit liefde vr alles en iedereen m haar heen. Heb jij k iets van waaruit jij leeft? Vanuit een gelf? Vanuit liefde? Vanuit iets anders? Heb jij een vrbeeld, iemand die een eigenschap heeft die jij graag verneemt?
Gerepen Uiteindelijk werd Liba gerepen dr Bnifatius*. Hij was al een tijdje in Duitsland het christelijke gelf aan het verspreiden en buwde daar klsters. Liba was zijn nichtje en hij had via briefwisseling een bijzndere vriendschap met haar. Maar k dr de vele gede verhalen die ver haar bekend waren wilde hij graag dat zij hem kwam helpen dr in Duitsland abdis* te wrden van een nnnenklster. Met pijn in het hart lieten de nnnen van het klster haar gaan. Ze hadden haar liever gehuden maar ze begrepen dat Liba gerepen was m belangrijk werk te gaan den. Zij werd de eerste nn die in Duitsland een klster, maar je kunt k zeggen een leerschl vr vruwen prichtte. Vel jij je wel eens gerepen? Vel jij een grte drang m iets bijznders- te den? Z ja: Wat is het? He velt het? Waar kmt dit vandaan? Waarm juist dit? Z nee: Wees eens een paar minuten stil. Stel jezelf eenmalig de vraag: Wat wil ik (in de nabije tekmst)? en kijk dan, znder zelf iets te gaan bedenken, f er iets spntaan in je pkmt.
Feiten en weetjes * heilige= ga naar werkblad ver heiligen * hier krt iets ver gelvigen en heidenen in deze tijd vermelden? * adellijke= De adel zijn alle mensen die titels hebben bij elkaar. Titels zals: Barn - Barnes, Hertg Hertgin, Graaf Gravin, Jnkheer Jnkvruw, Markies Markiezin, Kning Kningin, Keizer - Keizerin. Kenmerkend aan deze mensen is dat hun titel erfbaar is. Sterft bijvrbeeld een hertg, dan wrdt zijn zn de nieuwe hertg. Vaak zijn deze mensen rijk, en wnen ze in grte huizen. In de middeleeuwen was de adel de hgste stand. (brn: wikikids) * abdis= Hfd nn, leider van het nnnenklster * Bnifatius= Bnifatius was een bekende zendeling die dr een aantal fanatieke Friezen bij Dkkum werd vermrd, ten hij prbeerde hen te bekeren. Ondanks de grte afstand, ntwikkelde Liba en Bnifatius een zeer hechte vriendschap. Op verzek van Bnifatius is Liba vlakbij hem in de buurt begraven. Wist je dat:... zwel de gebrtedatum als de sterfdatum van Liba nzeker zijn? Liba is waarschijnlijk gebren tussen 700 en 710 en verleden p 23 september ergens tussen 779 en 782. Liba in hg aanzien stnd bij de kning, de bisschppen, adel en abten? Liba werd dr veel mensen m advies gevraagd, k dr de adel en de bisschppen. Met de tweede vruw van kning Karel, Hildegard slt zij een intense vriendschap. De kningin had haar het liefste bij haar in het paleis gehad, maar Liba hield niet van het hf. Ze vnd het er te rumerig en te weinig religieus. De sarcfaag van Liba in de Peterskerk bekend staat als de Schreierssteen? De stffelijke resten van Liba zijn in 836 bijgezet in de crypte van de Peterskerk. In 915 is haar stffelijk verscht hier weggehaald vanwege een inval van de Hngaren. Vanaf dat mment bleef haar sarcfg leeg achter. Meders legden hun kleine kinderen bij ziekten in deze sarcfaag in de hp dat zij dr Liba genezen zuden wrden. De kinderen zetten het vaak p een huilen en daarm staat deze steen bekend als de Schreierssteen
Hildegard Michaelis We gaan naar het Libaklster, pgericht dr Hildegard Michaelis Is het Libaklster dan niet dr Sint Liba pgericht? Nee, Liba is nit in dit klster geweest. Zij stierf rnd 780, dat is 1155 jaar vrdat het Liba klster in Egmnd is ntstaan! Het klster is naar Sint Liba genemd mdat zij als grt vrbeeld wrdt gezien dr de nnnen van dit klster. Stichteres van klstergemeenschap Het Libaklster is dus gesticht dr Hildegard Michaelis in 1935. Ze begn met drie zusters (benedictijnennnnen) in Egmnd maar de klstergemeenschap greide al snel uit met ng een aantal Libaklsters in Zwitserland en Frankrijk. Vr de nnnen die er wnen is Hildegard Michaelis, net als Sint Liba, een grt vrbeeld. Alleen staat ze heel dichtbij hen want ze is niet van 11 eeuwen geleden! Er leven nu ng nnnen die haar hebben gekend. Je kunt zeggen dat Hildegard p dezelfde manier leefde als Sint Liba maar dan meer in nze tijd. De manier waarp de nnnen vandaag de dag hun leven leiden in het klster is dr Hildegard bedacht: met veel studie en lezen uit de Bijbel en andere teksten van grte wijzen. Maar k met hard werken m zelf de kst te verdienen en met veel aandacht vr de schnheid van de natuur en vr de kunsten. Het verhaal van Hildegard Michaelis Hildegard is in 1900 gebren in Duitsland. De vader van Hildegard is een handelaar in blemen en reist veel naar het buitenland. De meder van Hildegard is vaak ziek en uiteindelijk verlijdt ze als Hildegard ng maar 13 jaar ud is. En alsf dat niet erg geneg is verlijdt haar udere brer 4 jaar later als sldaat in de Eerste Wereld rlg... Weet je iets ver WOI te vertellen? Eigen weg Als jng meisje wil Hildegard een pleiding in de kunstnijverheid vlgen, maar haar vader vindt een handelsschl beter. Na deze pleiding heeft ze verschillende baantjes. Maar als ze 24 jaar is vlgt ze tch haar hart en gaat ze naar een hgeschl vr beeldende kunst. Hier leert zij nder andere weven en in deze peride werkt ze k als weefster in het Bauhaus*. Hildegard maakt de pleiding niet af en zwerft van drp naar drp. Ze vindt nderdak bij een nderwijzer. In ruil daarvr past ze p zijn kinderen. Ze vertelt de kinderen veel verhalen. Hierver zei ze eens: en tegelijkertijd vnd ik ten mijn Schepper terug in de minuscule blempjes p de heiden. Ga jij je eigen weg? Luister jij naar je uders als zij zeggen het beter vr ju te weten? Heb je k iets f iemand anders waar je naar luistert wanneer je iets belangrijks f meilijks met den? Of als je vr een belangrijke keuze staat? Weet jij al wat je later wilt wrden? Wat denk je dat Hildegard bedelt met ik vnd mijn Schepper terug in de minuscule blempjes p de heiden? Wat zie/ervaar jij als je in de natuur bent, naar de natuur kijkt?
Kunst en cultuur Hildegard heeft het in deze tijd arm maar is cultureel rijk : ze leefde in een wereld van kunstenaars, beremde mensen uit het theater waren haar vrienden. Maar ze leert k het mnnikenleven kennen dr een benedictijns abdij in de buurt en de kathlieke kerk. De vieringen hier maken grte indruk p haar. En het kunst- werk van de mnniken inspireert haar. Ze krijgt in deze peride een pdracht van een nuntius, de latere paus Pius XII, m een kazuifel* te weven, haar eerste kerkelijke gewaad, later vlgden er veel meer. Langzamerhand wrdt Hildegard steeds bekender m haar kunst bij de Kathlieke kerken in Nederland. Sinds haar kennismaking met het mnastieke leven* velt Hildegard dat zij zelf k graag in een klster zu willen leven. Maar ze had daar hele eigen ideeën ver he dat zu meten. Dat je in het klster bijvrbeeld mest werken m zelf je geld te verdienen. Dat was in die tijd niet gebruikelijk. Klsters leefden ten van het geld dat iemand meebracht als hij/zij in het klster trad. Daarbij werd er ten nderscheid gemaakt tussen nnnen die studeerden (krzusters) en nnnen die werkten (werkzusters). Vr Hildegard is er geen nderscheid tussen studie, werk en gebed. Dit is vr haar een eenheid. Zij wilde graag werken en studeren. De bestaande klsters waren het niet eens met haar feministische ideeën*. Z greide bij Hildegard de gedachte m een nieuw srt klster p te richten. (He) Ga jij k je eigen(wijze) weg? Hildegard wrdt dr de mnialen (zusters) die nu ng in het Libaklster wnen herinnerd als iemand die alles met aandacht deed. Ze had veel liefdevlle aandacht vr mensen dieren en dingen. Vr Hildegard was werken iets mis. Z zegt zij: als je iets mis maakt vr Gd, dan grei je zelf, dan wrd je mier en greit je liefde. Hildegard Michaelis is in 1982 verleden.
Feiten en weetjes ver Hildegard Michaelis en haar Libaklster Wrdenlijst Bauhaus: het Bauhaus was een beremde pleiding vr beeldende kunstenaars, ambachtslieden en architecten in Duitsland (in de peride van 1919 tt 1932). kazuifel: kerkelijk gewaad mnastieke leven: leven in een klster feminist: een feminist is een vruw die pkmt vr vruwenrechten, vr de gelijkwaardigheid tussen mannen en vruwen, vr zelfstandigheid van de vruw Wist je dat het Libaklster heel bekend is in de kerkelijke kunst? Hildegard zei eens ver kerkelijke kunst: het is een samenvleien van inspiratie, de schnheid van het materiaal en de sbere vrm van de kunstvaardigheid. Maar vral is al het kunstwerk geïnspireerd dr de grte liefde vr Gd, de brn van alle schnheid. vreger p het pstpapier van het Libaklster: "Kunst en Handwerk van de Benedictinessen van Egmnd" stnd? bidden en werken samengaan in het libaklster? Alles wrdt met aandacht gedaan. het libaklster gasten ntvangt m daar tt rust te kunnen kmen? (retraite) het libaklster veel activiteiten heeft vr jngeren met verschillende religieuze achtergrnden? (dit nemen ze interreligieuze activiteiten)
Verwerkingssuggesties vr de leerkracht 1. Visualisatie bij verhaal van Liba De je gen maar dicht en stel je vr : je zit in een tijdmachine en gaat terug in de tijd :... je bent heel jng, een kleuter, je uders brengen je naar een klster Vr het eerst ben je ver van huis, je bent lang nderweg Bij het klster aangekmen laten je uders je achter bij de nnnen: Wat vel je?... (wat zie je vr je? Zijn daar k geluiden bij?)...je greit p bij de nnnen, je leert heel veel van ze. Je leest graag in de Bijbel, iedere dag. Je kijkt graag naar de plaatjes: he is dit vr ju? Wat zie je vr je? Heb je hier een gevel bij?...je bent vrtdurend aan het bidden, in gesprek met een Gd waarvan je velt dat hij bestaat en in alles te zien en te ervaren is : He is dit vr ju?... Wat ervaar je nu?......je schrijft brieven naar een neef die heel ver weg ver zee wnt. Je schrijft ver al juw ervaringen Ervaringen die juw neef heel ged begrijpt. Het liefste zu je bij hem willen zijn.het duurt maanden vrdat je antwrd krijgt want de pst wrdt te vet, te paard en met zeilschepen ververd Op een dag wrdt een brief vr ju bezrgd: he is het m een brief te ntvangen? Wat staat er in?...juw neef van verzee vraagt in een brief f jij naar hem te wilt kmen m hem te helpen met het verspreiden van jullie gelf Het hfd van het klster vindt het ged dat je gaat Je gaat p reis, het grte nbekende tegemet : he is het nu vr ju m je veilige wnplaats te verlaten?... He velt het m het nbekende tegemet te gaan?... Bedenk zelf he je reist: te vet, te paard f met een kets?... Wat heb je bij je?... Je met de zee ver. He ziet het schip eruit?... Ben je bang?... Of heb je vertruwen? He velt het m deze reis te maken?... Na weken km je aan bij je neef. He is het m hem te zien?... Afrnding: schrijf enkele ervaringen p en maak er een tekening bij. Wie wil mag zijn/haar ervaringen delen met de grep. 2. Kunstpdrachten: in stilte en met aandacht een zelf gekzen kunstvrwerp natekenen, na betseren, f anders creatief verwerken 3. Kijkpdrachten: in stilte kijken naar Bekijk het beeld/ kunstwerk/ vrwerp/iets uit de natuur/ met aandacht en in stilte. Welke vrmen zie je? Welke kleuren? He zu dit vrwerp/ kunstwerk/ etc. kunnen heten? Welk verhaal kun je erbij bedenken? (zals in een stripverhaal: wat zu er vr- en wat zu er na kunnen gebeuren?). Wat vel je hierbij? Wat denk je erbij? Wat vind je ervan? De hiervan verslag (vertellend, schrijvend, zelf iets maken: vertaal juw beleving naar een eigen creatief werk). 4. Opdrachtkaarten: Glas-in-ldramen; Mnniken, mnialen en kunst; Mnniken mnialen in alle religies. 5. Zie de handleiding vr verdere suggesties.
Brnnen Liba Ikn (ikn van de week) Bigrafie van breder Rudlfus (Engelse vertaling): vita, rudlf vn fulda: http://www.frdham.edu/halsall/basis/leba.asp Wikipedia wikikids Brnnen Hildegard Michaelis Hildegard Michaelis, een glimlach lang/ nur ein Lacheln lang, Karin Lelyveld, Lann 2008 Zr. Karin Lelyveld, Libaklster wikipedia