NIEUWSBRIEF van de CONFERENTIE van VLAAMSE GERECHTSDEURWAARDERS NAAR EEN NIEUWE FISCALE CULTUUR? CVG CAUSERIE - 10 JUNI 2002 - ANTWERPEN - MTER ALAIN ZENNER & MTER VICTOR DAUGINET 2 e jaargang Nummer 3 September 2002 IN DIT NUMMER: P1. CVG Causerie 10/06/02 P5. De CVG & de fiscale controles P6. Opzoekingen rijksregister en de fiscale gevolgen Op uitnodiging van de Conferentie van Vlaamse Gerechtsdeurwaarders hield Meester Alain Zenner op maandag 10 juni 2002 in het prestigieuze Antwerpse Provinciehuis een geanimeerde uiteenzetting over de globale fiscale politiek en de fiscale maatregelen die de huidige federale regering vooropstelt. CVG-Voorzitter Guido Discart verwelkomde Alain Zenner en de ruim 160 aanwezige leden als volgt : " De laatste tijd wordt ons beroep ook zelfs geviseerd door de fiscale administratie en niet zelden komen de fiscale controles die wij ondergaan eerder over als een fiscale "inquisitie" van een potentieel verdachte beroepsgroep. Daarom zijn we bijzonder verheugd als gastspreker niemand minder dan meester Alain Zenner te mogen verwelkomen, die sedert het jaar 2000 door de federale overheid benoemd werd als regeringscommissaris, toegevoegd aan de minister van Financiën en belast met de vereenvoudiging van de fiscale procedures en de strijd tegen de grote fiscale fraude. Meester Alain Zenner is zowat de "éminence grise" - figuurlijk dan toch - voor de fiscale materie en de impact van de fiscaliteit op de openbare financiën en de maatschappelijke evenwichten. Gelijklopend met de opdracht van meester Zenner is ook de gerechtsdeurwaarder als openbaar ambtenaar dagelijks bezorgd over het paradigma dat we allen kennen : " Geef aan de keizer wat aan de keizer toekomt", met andere woorden : " Geef aan de Overheid -of aan de Staat- wat aan de Overheid -of de Staat- toekomt ". In onze welvaartsstaat met zijn sociaal gecorrigeerde markteconomie is dit een fundamenteel draagvlak. We zijn dan ook verheugd dat we één van de meest bevoegde personen in ons midden hebben die de grote "contouren" en krachtlijnen omtrent de moderne fiscaliteit en de noodzaak tot een evenwichtige belastingspolitiek kan toelichten. " Meester Zenner is tegelijk een begenadigd en boeiend spreker met de nodige ironie en humor én kent als praktijkjurist en politicus de fiscale problematiek door - en - door. De conferentie van meester Zenner was dan ook een pareltje van deskundig overzicht van de fiscale krachtlijnen die momenteel door het huidige politieke beleid worden uitgetekend. Nieuwsbrief van de Conferentie van Vlaamse Gerechtsdeurwaarders vzw september 2002 P. 1
Drie grote thema's waren in de uiteenzetting van meester Zenner aan bod : het creëren van een nieuw fiscaal "klimaat" door een doorgedreven fiscale veréénvoudiging, de reorganisatie van de federale overheidsdienst van Financiën, een heroriëntatie van de strijd tegen de georganiseerde fiscale fraude. Een nieuw fiscaal klimaat of " fiscale cultuur" scheppen verloopt volgens Alain Zenner voornamelijk via een 3 -tal krachtlijnen : - de fiscale en parafiscale druk verlagen, - de betrekkingen van de fiscus met de belastingplichtige burger herschikken, - de strijd tegen fiscale fraude en vooral het "witwassen van zwart geld" organiseren. Op 21 maart 2001 lanceerde Alain Zenner als regeringscommissaris een globaal actieplan, waarbij twee grote beleidslijnen dienen verzoend te worden : enerzijds de globale verlaging van de belastingdruk en anderzijds de herschikking en de verlaging van de loodzware overheidsschuld. 50 concrete maatregelen inzake fiscale vereenvoudiging en 50 maatregelen inzake de strijd tegen de grote fiscale fraude en de witwaspraktijken werden in het actieplan van Zenner voorgesteld. In 1981 bereikte onze globale overheidsschuld nog 147 % van ons Bruto Binnenlands Product (BBP). Vandaag staan we op 103 %. Volgend jaar moeten we beneden de symbolische stap van de 100 % dalen, en binnen een 10-tal jaar moeten we volgens de geldende beruchte "Maastricht-norm" het criterium van 60 % bereiken. België heeft derhalve voor de sanering van zijn overheidsfinanciën nog een lange en geleidelijke weg af te leggen. Anderzijds moet ons land zijn belastingtarieven, zowel voor personen als voor vennootschappen, structureel verlagen en rekening houden met het Europese gemiddelde, teneinde de fameuze concurrentiekracht van onze economie slagvaardig te houden. Tegen 2006 zou onze globale belastingdruk ruim 23 % moeten verlaagd worden via maatregelen zoals o.m. een fiscale stop, de herindexering van de belastingschalen, de geleidelijke afschaffing van de aanvullende crisisbijdrage en de hervorming van de personenbelasting. Dit is géén sinecure en vereist een volgehouden politiek. De vennootschapsbelasting dient naar 33,99 % inclusief crisisbijdrage te dalen, met als doelstelling 30 % ( ter vergelijking : de vennootschapsbelasting in de USA bedraagt gemiddeld 28 % ). De fiscale procedures moeten volgens meester Zenner drastisch veréénvoudigd worden met als uitgangspunten : duidelijke, rechtlijnige en billijke regels die op een correcte, éénvoudige en transparante manier worden toegepast. Objectieven zijn : verbeteren van de rechtszekerheid ; verminderen van de administratieve rompslomp en de fameuze papierberg door het invoeren van moderne ICT- technieken en e- government ; verbeteren van de "klantvriendelijke" werking van de fiscale administraties. Voorstander van overleg met de beroepsfederaties. Meester Zenner is een fervent voorstander van overleg en samenwerking tussen de overheid en de beroepsgroepen. In deze context verwees meester Zenner naar het overleg met de Kamer van Notarissen en de Kamer van Gerechtsdeurwaarders. Nieuwsbrief van de Conferentie van Vlaamse Gerechtsdeurwaarders vzw september 2002 P. 2
Voor de uitwisseling van gegevens moet er structureel gewerkt worden met moderne elektronische systemen. Zo worden bij de BTW-aangifte nieuwe systemen ingevoerd voor elektronische verwerking, zoals Edivat en Intervat en het rechtsgeldig aanvaarden van de elektronische handtekening. Binnen een paar jaar moet men via internet en intelligente elektronische formulieren en de fiscale gegevensbank Fisconet zijn aangifte kunnen doen voor natuurlijke personen, vennootschappen, bedrijfsvoorheffing, inschrijving van voertuigen, enz. De "digitale revolutie" moet bij Financiën nog ten volle uitgebouwd worden. Meester Zenner ziet in de hervorming van de " federale overheidsdienst Financiën" een tweede uitdaging. Er moet in het kader van de grote Copernicus-hervorming van de federale administraties tevens een nieuwe "bedrijfscultuur" bij de belastingsadministratie ingang vinden. Bij belastingcontroles moet men uitgaan van volgende principes : pragmatischer en billijker controles ; de wet moet op redelijke en uniforme wijze worden toegepast ; men moet afzien van zgn. "jachttabellen" ; responsabilisering van de uitvoerende diensten ; bij twijfel of bij " naheffing" mag men niet automatisch taxeren. Als derde pijler van een vernieuwd belastingsbeleid moet men de strijd tegen de grote fiscale fraude en de georganiseerde misdaad prioritair aanpakken : de strijd tegen de fiscale criminaliteit met BTW-carrousels, schijnvennootschappen, stromannen en dubieuze internationale transacties. Dit is een grensoverstijgende problematiek die Europese en zelfs internationale samenwerking en een doorgedreven coördinatie en gegevensuitwisseling vereist. De haven van Antwerpen is een schoolvoorbeeld voor dergelijke aanpak, waar pas sedert kort de eerste mobiele scanner voor controle van containers en goederentransport is ingeschakeld. Fiscale fraude leidt volgens meester Zenner tot concurrentievervalsing. Een geruchtmakend arrest van het Hof van Cassatie van 21 maart 2001 gaf aan een Oostendse vishandelaar die failliet ging zelfs het recht schadevergoeding te eisen van concurrenten die frauderen. De witwas-bestrijding kan enkel effect hebben op Europees niveau. Er is momenteel de regeling om contante betalingen voor alle aankopen van lichamelijke roerende goederen te beperken tot 15.000 euro. De komende maanden zullen er nieuwe witwasrichtlijnen geïmplementeerd worden, mede ten gevolge van de fameuze " Patriot Act " van 24 april 2002 die in de Verenigde Staten werd ingevoerd. Meester Zenner rekent op een groter voluntarisme om een efficiënte fraudebestrijding beter te kunnen organiseren, waarbij de principes van de rechtsstaat overeind blijven. Boeiend debat met moderator meester Victor Dauginet. Na de uiteenzetting van Alain Zenner trad advocaat Victor Dauginet op als gewaardeerd moderator bij de vraagstellingen die door de leden van de CVG werden aangebracht. Meester Dauginet had uit de talrijke vraagstellingen een aantal indringende vragen samengevat rond o.m. de vrije beroepen die werken in een vennootschap, de "onderzoeksmachten" van de fiscale administratie bij een fiscaal tegensprekelijk onderzoek, de grens tussen " zwijgrecht" en " spreekplicht" bij doorgedreven fiscaal onderzoek, de "gedwongen" medewerking met de fiscus die eist uw privé-vertrekken te betreden en te onderzoeken, de problematiek van de "uitschotten",enz. Nieuwsbrief van de Conferentie van Vlaamse Gerechtsdeurwaarders vzw september 2002 P. 3
Een uitermate leerzaam en verhelderend debat ontspon zich tussen Alain Zenner, Victor Dauginet en de medewerker van meester Zenner, de heer Philipsen. Men vreest dat op een bepaald moment de gerechtsdeurwaarders die in een vennootschap functioneren niet meer zouden kunnen genieten van de lagere vennootschapsbelasting. Volgens Alain Zenner is er vanuit bepaalde poltieke fracties inderdaad druk geweest om deze maatregel af te schaffen voor alle vrije beroepen die onder vennootschapsvorm functioneren, doch er is géén sprake van dat men deze regeling zou terugschroeven. Nadien formuleerde meester Dauginet nog een aantal pertinente vragen rond een problematiek waar de laatste tijd het korps van gerechtsdeurwaarders op het terrein mee te maken heeft : hoever gaan de zgn. onderzoeksmachten van de fiscale administratie? Quid de bescherming van de privé-sfeer? Quid de rechtsgeldigheid van inzage door de fiscus in privé-vertrekken? Quid de toezichtsbevoegdheid van de gerechtsdeurwaarder inzake gegevens van derdencliënten? Kan de fiscus zomaar een back-up harde schijf van het computerbestand meenemen? Quid bij verdeling van bewijslast? Hoever kan de fiscus gaan bij "naheffingen" onder een zekere "dwang"? Allemaal vragen en knelpunten die momenteel héél wat confraters beroeren? De vraag naar " behoorlijk bestuurlijk handelen" vanuit de fiscale administratie blijkt wel degelijk aan de orde te zijn. In een uitgebreid betoog werd deze problematiek toegelicht door de sprekers. Meester Dauginet verwees naar een mijlpaalarrest van het Hof van cassatie uit 1992 dat het grenslijnen aangeeft tussen het zgn. "realiteits-" en "legaliteitsbeginsel" inzake belastingen, gekoppeld aan het "rechtszekerheidsprincipe". Zo kan bijvoorbeeld de fiscus de indruk wekken door het jarenlang toelaten van gedragscodes, dat ze zichzelf beschouwt als niet meer functioneerbaar in de materie die ze jarenlang toegelaten heeft. Een plaatsbezoek van de belastingcontromeur kan en mag enkel en alleen bijdragen tot het vaststellen van de belastbare basis. Verder kan men niet gaan. In deze context verwees meester Zenner ook terloops naar een schrijven van 4 april 2002 uitgaande de fiscale administratie aan de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders omtrent een aantal omstreden onderzoeksmethoden (o.m. inzake inlichtingen bij het Rijksregister) in het kader van de sectoriële fiscale onderzoeksopdrachten van de fiscus, zoals deze ook bij de notarissen zijn gebeurd. Belangrijk hierbij is te noteren dat bij fiscale onderzoeken zaken die te wijten zijn aan pure nalatigheid, aan rekenfouten of aan goede trouw vanwege de belastingplichtige niet onder de noemer van fraude kunnen gecatalogeerd worden. Na dit uitvoerige en indringende debat werd ter afsluiting door Dexia een fraaie receptie aangeboden om alle fiscale emoties weg te spoelen. Het vinnige debat werd nog enkele uurtjes verder gezet. Voor héél wat leden was deze conferentie - letterlijk en figuurlijk - een " blik-opener "! Wie meer uitgebreide inlichtingen wenst omtrent de fiscale beleidsmaatregelen van meester Zenner als regeringscommissaris, kan surfen naar : www.zenner.be Godfried VAN DE PERRE, Extern communicatie-medewerker van de Conferentie van Vlaamse Gerechtsdeurwaarders. Nieuwsbrief van de Conferentie van Vlaamse Gerechtsdeurwaarders vzw september 2002 P. 4
DE CVG & DE FISCALE CONTROLES De vzw "Conferentie van Vlaamse Gerechtsdeurwaarders" nam, gezien haar statutaire mogelijkheden, het initiatief om de grondslagen van de fiscale controles ten lande technisch door te laten lichten. Er volgde een officiële ingebrekestelling in hoofde van de Minister van Financiën. Onze raadsman Mr. Dauginet schrijft ons in datum van 30/08/2002 als volgt: Met deze brief stel ik U graag in kennis van de initiatieven die ik genomen heb ik in het kader van de verdediging van de gerechtsdeurwaarders op het rondschrijven van de Administratie. Gelet op het feit dat de administratie in deze aangelegenheid op een originele, doch met de rechten van de belastingplichtige strijdige wijze, te werk gaat en bovendien een volledige beroepsgroep op eenzelfde wijze bejegend wordt door de administratie, heb ik gemeend dat het wenselijk is de Minister van Financiën voorafgaand aan verdere juridische acties in gebreke te stellen. Een dergelijke ingebrekestelling werd maandag 26 augustus 2002 aan de Minister per gerechtsdeurwaarderexploot betekend. Daarin werden de volgende drie erg fundamentele kritieken - zoals wij ze ook reeds eerder bespraken - geformuleerd. De Administratie verplicht met haar rondschrijven de belastingplichtige tot zelfonderzoek, wat een overschrijding van haar onderzoeksbevoegdheid inhoudt (1). De dreiging met hogere boeten, gecombineerd aan de verplichting afstand te doen van de driejarige termijn en aldus fraude te erkennen, is ongehoord en gaat in tegen de fundamentele rechten in een rechtsstaat die ook aan de belastingplichtige toekomen (2). Tenslotte miskent de Administratie met een dergelijke handelwijze het door haar jarenlange in hoofde van de belastingplichtige rechtmatig opgewekt vertrouwen (3). Tot op vandaag mocht ik geen officieel antwoord op deze ingebrekestelling ontvangen. Dit betekent echter niet dat de ingebrekestelling geen effect zou hebben geressorteerd. Naar aanleiding ervan werden blijkbaar nieuwe instructies aan de verschillende geledingen en afdelingen van de administratie overgemaakt. Deze zouden concreet inhouden dat afgestapt wordt van het verwijt van belastingfraude en dientengevolge zou er afgezien worden van de uitbreiding van de aanslagtermijn met twee jaar (het vierde en vijfde jaar). Daarnaast zou de administratie te kennen geven rekening te willen houden bij de regularisatie van de 3 jaar met de specificiteit van het geval van de belastingplichtige, of met andere woorden, zou zij bereid zijn op individuele basis akkoordverklaringen te willen onderhandelen. Dit werd bepaalde belastingplichtigen tijdens een telefonisch onderhoud toegelicht. Deze wijziging werd in verband gebracht met de ingebrekestelling aan de Minister. Ten einde echter ieder mogelijk misverstand te vermijden, merk ik graag op dat deze wijziging geen afbreuk doet aan de eerder gemaakte analyse waarbij werd vastgesteld dat de handelwiize van de administratie haar onderzoeksbevoegdheid te buiten gaat en dat ten gronde de handelwijze van de administratie strijdig is met het door haar jarenlange in hoofde van de belastingplichtige rechtmatig opgewekt vertrouwen. lk stelde het op prijs van de recente evoluties in kennis te stellen en houd U uiteraard verder stipt op de hoogte. lk laat het aan uw appreciatie over uw leden al dan niet hiervan in kennis te stellen. Inmiddels verblijf ik, Met de meeste hoogachting, Victor Dauginet. (get.) Nieuwsbrief van de Conferentie van Vlaamse Gerechtsdeurwaarders vzw september 2002 P. 5
OPZOEKINGEN OP HET RIJKSREGISTER EN DE FISCALE GEVOLGEN In de marge van de systematische fiscale controles waarvan ons korps de dupe is, kwam er met de belastingsadministratie een dispuut aan de orde omtrent de notie "aangerekende opzoekingen" op het Rijksregister. Bleek dat er een spraakverwarring is bij de fiscus is omtrent het begrip "opzoekingen " bij het Rijksregister en de fiscale gevolgen vandien. Volgens de belastingsadministratie moet elke "eenheid" bij het Rijksregister in de fiscale boekhouding belastbaar voorkomen. De Nationale Kamer heeft na contact met het Rijksregister een exacte definitie van het begrip " eenheid" kunnen traceren : "Een "eenheid" is elke transactie die u verricht en waardoor de "sleutel" wordt opgehoogd ongeacht de omvang van het antwoord. Zodoende kan men uit het aantal eenheden niet opmaken over hoeveel verrichte opzoekingen het gaat, en kan men dus nog veel minder het aantal aangerekende opzoekingen (weer te geven in uw fiscale boekhouding) bepalen. " Waarvan akte! Hopelijk neemt de belastingsadministratie ook een meer realistische houding aan met betrekking tot deze materie. CONFERENTIE VAN VLAAMSE GERECHTSDEURWAARDERS VZW Drukkerijstraat 16 2000 ANTWERPEN Tel: + 32 3 886 51 77 (Kantoor Discart), + 32 3 218 28 28 (Kantoor Brackeva), + 32 15 21 95 75 (Kantoor Van Lierde) Fax: + 32 3 218 28 98 (Kantoor Brackeva) E-mail: cvg@mail.gdw.be Website : www.cvg.be Bank: 068-2321248-65 Raad van Beheer: DISCART Guido (Voorzitter), BRACKEVA Marc (Ondervoorzitter), BEERTEN Marc (Penningmeester), VAN LIERDE Johan (Secretaris), DE MEY Pierre, DE WILDE Gilbert, EYSKENS Jan, VAN BUGGENHOUT Patrick, VERSCHUEREN Luc, SNOECK Francis. Nieuwsbrief van de Conferentie van Vlaamse Gerechtsdeurwaarders vzw september 2002 P. 6