Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 1 van 22

Vergelijkbare documenten
Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 1 van 16

Energie Management Programma. InTraffic

Energiemanagement actieplan

Energiemanagement actieplan 2016

Energiemanagement actieplan. 20 januari 2016

Energiemanagement actieplan 2016

Energiemanagement actieplan 2017

Energiemanagement actieplan

Energie Audit verslag 2019 Energie Management Actieplan 2016 t/m 2021

Meijerink Wegenbouw bv, Gezichtslaan 276, 3723 MA Bilthoven Versie: juni Energiemanagement actieplan Datum:...

Energiemanagement actieplan. 24 september 2015

Energie Audit verslag 2017 Energie Management Actieplan 2016 t/m 2021

ENERGIEMANAGEMENTACTIEPLAN mateco b.v. Pittsburghstraat BL Rotterdam

14 april 2013 (JF) Energie Management Actieplan

3.B.2 Energie Management plan. Pagina van 6

ENERGIEMANAGEMENTACTIEPLAN 2019

Energiemanagement actieplan september 2015

Energiemanagement actieplan februari 2017

Energie Management Actieplan 2014 tot Extern

Energie Management Actieplan Extern. Gerard Bos Machineverhuur B.V. te Ammerstol. Opgesteld door:

Energie Audit verslag 2017 Energie Management Actieplan 2016 t/m 2020

(Energie) management-actieplan

Energie Audit verslag 2014 Energie Management Actieplan 2015

Energie Management Actieplan Conform niveau 3 op de CO2 prestatieladder

Energiemanagement actieplan 2017

Energie Audit verslag 2016 Energie Management Actieplan 2016 t/m oktober 2016

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 1 van MVO & CO2 4.4 Energiebeoordeling 2017 Versie 1.0

Inhoudsopgave: 1. Inleiding Reductiedoelstellingen Algemeen 2.2 Per scope

CO 2 -Prestatieladder

JAARPLAN CO Verkley te Drachten Versie: april Jaarplan CO April 2018

Energie Management Actieplan [3.B.2] HOOIJER Renkum B.V. HOOIJER Wegenbouw B.V. Versie d.d , Geactualiseerd d.d.

Energie management Actieplan

Energie Management Actieplan Opgesteld: maart 2013

Energiemanagement actieplan Februari 2017

Energiemanagement actieplan Klaver Giant Groep B.V. Op basis van de internationale norm ISO , 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6, en 4.6.

3.B.2 Energie management actieplan Ter Riele B.V.

Energie Management Actieplan Conform 3.B.2

Energiemanagement actieplan Schilderwerken De Boer Obdam B.V. 2017

Roy Verstegen. Managementenergie Actieplan

Energie Management Actieplan

Jaarverslag Criteria. Conform niveau 3 op de CO2- prestatieladder 3.0 en ISO norm. Opgesteld door Paraaf. Datum Versie 2

Jaarplan 2018 Meijerink Wegenbouw bv, Gezichtslaan 276, 3723 MA Bilthoven Versie: april Jaarplan CO April 2018

Energie Management Actieplan

Jaarplan 2019 Peek Bouw & Infra B.V. Versie: 27 februari Jaarplan CO februari 2019

Energie Audit verslag 2013 Energie Management Actieplan maart 2014 DB

Inhoudsopgave. 3_B_1_Energiemanagement_actieplan 2

Energie Management Actieplan

Energie Management Actieplan

Energie Management Actieplan

ENERGIE MANAGEMENT ACTIEPLAN 2016

Energiebeoordeling 2017

Energie Audit verslag 2014 Energie Management Actieplan juni 2014

Energie Management Actieplan

Energie Management ACTIE Plan

Energie Audit verslag 2014 Energie Management Actieplan maart 2015 versie definitief

VOORTGANGSRAPPORTAGE REDUCTIE DOELSTELLILNGEN 2017

ENERGIE MANAGEMENT ACTIEPLAN 2015

3.B.2 Energie management actieplan Ter Riele B.V.

Energiemanagementplan

Energie Management Actieplan

1.B.1, 2.B.1, 3.B.2 Energie actieplan

Energie Management Actieplan

Energie Beoordeling Co2 reductie

Jaarplan CO Directeur: E. Klomp

CO2 Prestatieladder Stuurcyclus en beleidsverklaring

Jaarplan 2019 Van Delft Holding Versie: , concept 1.0. Jaarplan CO November 2018

Document: Energie management actieplan

Energiebeoordeling 2017

Carbon footprint 2017 (3.C.1) In de onderstaande tabellen staan de energieverbruiken van ICS Groep uitgedrukt in CO2-eq.

Energie Management Actieplan

Energie Management Actieplan

Voortgangsrapportage. Voortgang van CO 2 reductieplan van Genap B.V (tm juni) Copyright 2017 Genap B.V.

Energie Management Actieplan Megaborn Traffic Development bv

5.B.1_2 Voortgangsrapportage Review Co₂-emissies 2017 H1. Conform Co₂-prestatieladder B.1 met 2.A A A B.2

1.B.1, 2.B.1, 3.B.1, 3.B.2 Energie actieplan

Energiebeoordelingsverslag 2016

CO2-reductieplan. Samen zorgen voor minder CO2. Rapportage M

Carbon footprint 2017 (3.C.1) In de onderstaande tabellen staan de energieverbruiken van ICS Groep uitgedrukt in CO2-eq.

Energiemanagementprogramma FUHLER SERVICES BV

Energiemanagementprogramma. De Roo B.V.

Document: Energiemanagementplan

Energie management actieplan

ENERGIE AUDIT VERSLAG 2015 ENERGIE MANAGEMENT ACTIEPLAN

3.B.2 Energiemanagement actieplan :

Energie Management Actieplan

2.A.2_1 Review CO 2 reductiesysteem. Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 3.0

Energie Kwailteitsmanagement systeem

Inhoud. Pagina 2 van 7

Reductiebeleid en (kwantitatieve) doelstellingen (3.B.1)

Energiemanagement actieplan

Review CO2 reductiesysteem. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 2.2

Energie beoordelingsverslag

3.B.2 Energie Management Actieplan

Review CO2 reductiesysteem ste half jaar Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.2

Energie beoordelingsverslag februari 2017

Energie Management Actieplan [3.B.2] HOOIJER Renkum B.V. HOOIJER Wegenbouw B.V. Versie d.d , Geactualiseerd d.d.

Energie Management Actieplan 2017 t/m

Review CO2 reductiesysteem. Conform niveau 5 op de CO2-prestatieladder 2.2

3.B.1_1 De Wilde Infra- & Cultuurtechniek B.V. CO 2 reductiedoelstellingen Conform niveau 3 op de CO 2 -prestatieladder 2.1

Energie Management Actieplan

Transcriptie:

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 1 van 22 4. MVO & CO2 4.6 Energie Management Actieplan 2017 - Versie 1.0 1. Inleiding In dit Energiemanagement Actieplan worden de CO2-reductiemaatregelen en reductiedoelstellingen, zoals vastgesteld door de directie van Nederlands Loodswezen BV beschreven. De voortgang met betrekking tot de reductiedoelstellingen wordt regelmatig geanalyseerd het managementreview en intern en extern gecommuniceerd. 1.1 Werkprocessen CO2 Prestatieladder Onderstaand figuur laat zien welke werkprocessen NLBV hanteert voor het reduceren van de CO2-uitstoot 1.2 Inbedding in Kwaliteitssysteem NLBV Maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt opgenomen in het kwaliteitshandboek. Dit, en het onderliggende kwaliteitssysteem borgt dat NLBV op een consistente, beheerste en gestructureerde manier producten maakt die aan de klanteneisen en de relevante normen en regelgevingen voldoen. De werkprocessen rond de CO2-prestatieladder zijn opgenomen in de lijn: de uitvoering van activiteiten voor de CO2-prestatieladder vallen binnen het directie jaarplan. In het jaarplan van de directie is opgenomen: - Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO): maatschappelijk ondernemen gericht op economische prestaties (profit), met respect voor de sociale kant (people), binnen de ecologische randvoorwaarden (planet): de triple-p-benadering.

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 2 van 22 4. MVO & CO2 4.6 Energie Management Actieplan 2017 - Versie 1.0 1. Boundaries 2. CO2- footprint bepalen 3. Reductiemaatregelen 4. Monitoring en bijstelling reductiemaatregelen Jaarlijks ½ jaarlijks Jaarlijks Kwartaal (review) Jaarlijks 5. Monitoren keteninitiateven A Updaten boundary document: assessment van organisatorische en operationele boundary A Verzamelen data B Updaten emissiefactoren C Berekenen footprint D Rapporteren footprint E Uitzetten verbetermaatregelen F Communicatie intern en extern A Uitvoeren energiescan B Keuze reductiemaatregelen en doelstellingen C Besluiten reductiemaatregelen en doelstellingen D Rapporteren reductiemaatregelen en doelstellingen E Communicatie intern en extern A Bewaken reductiemaatregelen B Vaststellen afwijkingen en inventariseren mogelijkheden bijstelling C Besluiten tot bijstelling A Inventariseren keten emissies B Keuze maken C Bijwerken inventarisatie partners en keteninitiatieven D Kwantificeren bijdragen E Besluiten deelname keteninitiatieven F Monitoring voortgang keteninitiatieven G Communicatie 2. Reductiedoelstellingen Voor Scope 1 & 2 zijn aparte reductiedoelstellingen opgesteld. Het Plan van Aanpak in het volgende hoofdstuk beschrijft welke maatregelen er getroffen worden om deze reductiedoelstellingen te behalen binnen de NLBV. Eindverantwoordelijke: Directeur NLBV. MVO valt binnen het jaarplan van de directie.

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 3 van 22 3. Plan van Aanpak Dit plan van aanpak beschrijft de maatregelen van 2017/ getroffen worden om de reductiedoelstellingen te behalen. Werkproces Boundary Bepalen van de organisatorische en operationele boundary voor de CO2-prestatieladder Toepassingsgebied CO2 prestatieladder A Updaten boundary document: assessment van organisatorische en operationele boundary Controleren operationele en organisatorische boundary Nagaan of de beschreven boundary nog strookt met de omschrijving zoals in document emissieinventaris (basisrapportage) is opgenomen, en waar nodig het boundary document aanpassen en voorleggen aan de certificerende instantie WG * Laatste aanpassing juni Gecheckt interne audit 07-08- * WG = Werkgroep Duurzaamheid

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 4 van 22 Werkproces CO2-Footprint Het inventariseren en beoordelen van de CO2-footprint Toepassingsgebied Alle relevant emissie-categorieën en emissie-activiteiten zoals bepaald in de boundary assessment. A Verzamelen data Verzamelen emissiecategorie Voor alle emissie-activiteiten worden de Mdw. Inkoop Voor het 1 ste half jaar worden Doorlopend en emissie activiteiten data benodigde gegevens verzameld en onderbouwd met bronbestanden. Indien er een schatting of extrapolatie wordt toegepast, wordt dit toegelicht. de gegevens opgevraagd B Updaten Updaten De lijst met toe te passen emissiefactoren moet Mdw. Inkoop Lijst wordt gecheckt op internet Doorlopend emissiefactoren emissiefactoren worden gecontroleerd op eventuele wijzigingen C Berekenen footprint Samenstellen footprint Aan de hand van data en lijst met Mdw Inkoop Footprint voor 1 ste halfjaar wordt Doorlopend D Rapporteren footprint E Uitzetten verbetermaatregelen F Communicatie intern en extern Rapporteren en toelichten footprint Samenstellen en uitzetten verbetermaatregelen emissiefactoren wordt de footprint samengesteld De footprint wordt nader toegelicht in een rapportage. In de rapportage wordt aandacht besteed aan een vergelijking met de footprint van vorig jaar (significante veranderingen) en een raming van de footprint van komend jaar Wanneer de footprint gereed is, worden waar nodig verbetermaatregelen samengesteld en uitgezet ter vereenvoudigen en/of verbetering van de footprint van volgend jaar. Mdw K&V MT & WG Communicatie Intern en extern communiceren van de footprint Mdw Comm. & Website samengesteld Emissie-inventarisatie (basisrapportage) 1 ste halfjaar wordt samen-gesteld na ontvangst van data van mdw. Inkoop Footprint zal worden besproken in de WG Zodra foorprint en bijbehorende documenten zijn vastgesteld in de vergadering van de werkgroep zullen deze door de mdw. Communicatie en de mdw. voor de website worden gepubliceerd Planning 18-09- Planning oktober

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 5 van 22 Werkproces Vaststellen van reductiemaatregelen en energiedoelstellingen Het jaarlijks vaststellen van doelstellingen, taakstellingen en programma s voor de diverse energieaspecten die uiteindelijk leiden tot verbetering (w.o. het in detail in kaart brengen de hiervoor benodigde energiestromen) Toepassingsgebied Alle relevant emissie-categorieën en emissie-activiteiten zoals bepaald in de boundary assessment. A Uitvoeren energiescan In kaart brengen energiestromen. Mdw. Inkoop B Keuze reductiemaatregelen en doelstellingen C Besluiten reductiemaatregelen en doelstellingen D Rapporteren reductiemaatregelen en doelstellingen E Communicatie intern en extern Vaststellen van de energiedoelstellingen en reductiemaatregelen Keuze reductiemaatregelen De geselecteerde reductiemaatregelen en energiedoelstellingen worden uitgewerkt in een rapportage Communicatie Voor de locaties die binnen de boundary vallen, worden alle energiestromen bevalt het in kaart gebracht Op grond van de data verzameld in de processen (CO2-emissies en energiestromen) ter bepaling van het energieverbruik zijn reductiemaatregelen opgesteld De werkgroep duurzaamheid maakt een keuze uit de set van reductiemaatregelen en adviseert het MT over uitvoering ervan. De set van reductiemaatregelen leidt ook tot een advies over de vast te stellen energie-doelstelling. De reductiemaatregelen worden opgenomen in de jaarplannen en begrotingen. Daarmee zijn de divisies en afdelingen verantwoordelijk voor de realisatie van de reductiemaatregelen. De doelstelling en bijbehorende reductiemaatregelen worden zowel intern als extern gecommuniceerd. WG WG MT Mdw Comm. & Website Planning beschikbaar data voor 1 ste halfjaar in augustus / planning 2 e halfjaar beschikbaar in februari Footprint 1 ste half jaar te bespreken in WG op 18-09- waarna evt. (extra)reductiemaatregelen kunnen worden opgesteld om de Scope 1 & 2 doelstellingen NLBV (2016-2020) te behalen NLBV wil in de komende 5 jaren 4 % minder CO2 uitstoten.* Footprint 1ste half jaar te bespreken in WG op 18-09- waarna evt. reductiemaatregelen kunnen worden opgesteld. Na 18-09- kan het 1 ste halfjaar worden gepubliceerd Elk half jaar zijn de energiestromen in kaart gebracht en gepubliceerd Elk half jaar zijn de energiestromen in kaart gebracht en kunnen er reductiemaatregelen worden toegepast. Elk kwartaal is er een management review waarin ook kan worden geconcludeerd dat er reductiemaatregelen noodzakelijk zijn. Meegenomen in de begrotingscyclus van NLBV Elk half jaar zijn de energiestromen in kaart gebracht en gepubliceerd

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 6 van 22 Werkproces Monitoring en bijstelling van reductiemaatregelen Het monitoren van de uitvoering en het effect van de ingezette reductiemaatregelen Toepassingsgebied Afhankelijk van de keteninitiatieven A Bewaken reductiemaatregelen Ieder kwartaal vindt monitoring plaats op alle reductiemaatregelen Ieder kwartaal B Vaststellen afwijkingen en inventariseren mogelijkheden bijstelling Bewaking voortgang uitvoering reductiemaatregelen Vaststellen afwijkingen en inventariseren mogelijkheden bijstelling In de rapportage wordt vermeld in hoeverre de reductiemaatregelen volgens planning zijn uitgevoerd. Afwijkingen worden geregistreerd. C Besluiten tot bijstelling Voorstellen tot bijstelling Bij afwijkingen worden voorstellen tot bijstelling van de maatregelen en/of de te realiseren doelstelling gemaakt. Deze voorstellen worden ter goedkeuring aan de directie voorgelegd. WG & MT (man. Review) WG & MT (man. Review) WG & MT April management review geweest. In augustus wordt hiervan het verslag goedgekeurd In het verslag van de review wordt hier melding van gemaakt Ieder kwartaal

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 7 van 22 Werkproces Inventarisatie en monitoring keteninitiatieven Het inventariseren en kiezen van keteninitiatieven die tot doel hebben energie-emissies te reduceren Toepassingsgebied Afhankelijk van de reductiemaatregel A Inventariseren keten emissies WG & MT B Keuze categorieën C Bijwerken inventarisatie partners en keteninitiatieven D Kwantificeren bijdragen E Besluiten deelname keteninitiatieven F Monitoring voortgang keteninitiatieven Inventarisatie van de keten emissies, en eerste aanzet tot kwantificeren van deze emissies Keuze relevante categorieën Inventarisatie partners en keteninitiatieven Inventarisatie van keten emissies. In deze fase wordt onder het kwantificeren van emissies verstaan, het verkrijgen van een eerste beeld, inschatting van de grootte van emissies. Dit gebeurt op basis van kerncijfers/kentallen en input-output analyse (die een kosten/co2-relatie leggen tussen activiteiten/producten en de gerelateerde emissies). Keuzes maken van 2 tot 3 meest relevantie/significante door NLBV beïnvloedbare keten emissies. Relevant wordt in dit kader bepaald op basis van typische kernactiviteiten, inschatting van risico emissiecategorieën en activiteiten (in de keten) en de bedrijfsdoelstellingen. Inventarisatie en identificatie van mogelijke partners en potentiële programma s, samenwerkingsverbanden, gezamenlijke ontwikkelinitiatieven of andere vormen van keteninitiatieven die aansluiten bij de gekozen categorieën uit stap B. Kwantificeren bijdragen In deze stap worden de emissies verder gekwantificeerd. WG Beslissing deelname keteninitiatieven Monitoring van de voortgang van de keteninitiatieven De Werkgroep Duurzaamheid kiest één of meerdere keteninitiatieven op basis van gesprekken met mogelijke partners en de potentiële bijdrage aan de emissies. De directie besluit aan welke keteninitiatieven deelgenomen zal worden De keteninitiatieven worden opgenomen in de jaarplannen en begrotingen. Er wordt over de voortgang van de keteninitiatieven gerapporteerd. WG & MT WG & MT WG WG & MT G Communicatie Communicatie Het keteninitiatief wordt op de site van de SKAO gepubliceerd. Mdw Comm. & Website Keteninitiatief loopt t/m 2020.er zijn meerdere keteninitiatieven echte niet alle initiatieven behoren bij reductie CO2 Zie document keteninitiatief Augustus

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 8 van 22 3.1 Maatregelen voor behalen van reductiedoelstelling Scope 1 Gasverbruik Diesel Wagenpark Diesel Schepen Benzine Wagenpark Brandstoffen en energieopwekking Deze maatregelen voor behalen van reductiedoelstelling hebben betrekking op de volgende meest materiële emissies: brandstofverbruik schepen Werkproces Alternatieve brandstof voor schepen (biobrandstof toevoeging) Testen van bio brandstof Toepassingsgebied Deze maatregel heeft betrekking op diesel schepen Regio Rijnmond met Loodsvaartuig, tender en jol test Er wordt 30% bijgemengd Mgr. VB Test loopt 31-12- Alle schepen Regio Rijnmond Alle schepen landelijk 2019 worden alle schepen binnen de regio Rijnmond voorzien van biobrandstof 2020 worden alle schepen binnen de regio Rijnmond voorzien van biobrandstof Er wordt 30% bijgemengd Mgr. VB 31-12-2019 Er wordt 30% bijgemengd Mgr. VB 31-12-2020 2019 aantal liters per jaar RM CO2emissiekg C02 aantal liters per jaar NO/IJM/SM CO2emissiekg C02 4.246.000 100% NEN 590 3,24 13.757.040 6.431.000 100% NEN 590 3,24 20.836.440 2020 aantal liters per jaar CO2emissiefactoren kg C02 10.677.000 100% NEN 590 3,24 34.593.480 2.972.200 70% Nen 590 3,24 9.629.928 1.273.800 30% Bio Good Fuels 0,345 439.461 Totale uitstoot 2019 incl RM HVO B30 30.905.829 10.069.389 Totale uitstoot 2019 excl RM HVO B30 34.593.480 verschil KG 3.687.651 verschil in % / 2019 12 Indien de testen goed gaan en de verdere implementatie wordt uitgevoerd, verwacht NLBV dat wij hierdoor onze Scope 1 & 2 doelstellingen het 4 % minder CO2 uitstoten (2016-2020) gaan halen. 7.473.900 70% Nen 590 3,24 24.215.436 3.203.100 30% Bio Good Fuels 0,345 1.105.070 25.320.506 verschil KG 9.272.975 verschil in % 27

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 9 van 22 Werkproces Nieuwbouw commissie tenders 2019 Onderzoeken (reductie) maatregelen bij bouw nieuwe tenders Toepassingsgebied Deze maatregel heeft betrekking op diesel schepen Onderzoek naar nieuw te bouwen tenders Resultaten uit innovatie tender onderzoeken worden gebruik voor nieuwe tender Ontwerp is gereed 31-12-2020 Onderzoek naar nieuw te bouwen tenders Onderzoek naar nieuw te bouwen tenders Onderzoek naar nieuw te bouwen tenders Onderzoek naar nieuw te bouwen tenders Onderzoek naar bouw van elektrische jol Restwarmte van motoren gebruiken om stuurhuis mee te verwarmen Automatische schakeling van stroomverbruikers naar stand-by wanneer de boot binnen ligt eventueel op afstand te bedienen (smartphone of sms). Hybride aandrijving tenders: aangezien tenders een redelijk beperkt werkgebied hebben zijn dit de ideale omstandigheden om deze uit te rusten met hybride aandrijving Onderzoek naar lichtere tenders die tegelijkertijd wel voldoende stabiliteit en comfort hebben Invoeren elektrische jol aan boord van de P- klasse Loodsvaartuigen Gebruik van onderzoeksresultaten (samenwerkingsverband) innovatie tender. MAN motoren: De motoren zijn in vergelijking met de CAT s lichter, het verbruik is minder en voldoet goed. In de specificatie tender 2019 wordt de MAN motor dan ook opgenomen Onderzoek uitvoeren Onderzoek uitvoeren Onderzoek uitvoeren Voor de tenders die vanaf 2019 in de vaart zullen komen, zal het gewicht aanzienlijk afnemen om brandstof te besparen en CO2 uitstoot te verminderen. Maar dienen voor de bemanning nog steeds voldoende comfort te bieden. De Lucida en de Luna zijn ± 4 ton lichter dan de Lesath/Libra. De gewichtsvermindering bij de Luna wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de lichtere MAN motoren terwijl de gewichtsreductie bij de Lucida hoofdzakelijk wordt veroorzaakt Nieuwbouw commissie 2019 Nieuwbouw commissie 2019 Nieuwbouw commissie 2019 Nieuwbouw commissie 2019 Mgr. VB/ Mgr. VD Status navragen Status navragen Status navragen Status navragen door toepassing van een lichtere fender. Onderzoek uitvoeren Mgr. VB Status navragen

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 10 van 22 Werkproces Gewichtsbesparing huidige tenders Onderzoeken (reductie) maatregelen bij huidige tenders Toepassingsgebied Deze maatregel heeft betrekking op diesel schepen Verminderen gewicht van huidige tenders Uitvoeren werkzaamheden voor vermindering gewicht van huidige tenders Op de huidige vloot proberen wij het gewicht van de tenders te verminderen omdat gewichtsbesparing leidt tot brandstofbesparing en daardoor minder CO2 uitstoot. Op de Aquila klasse hebben wij bijvoorbeeld de rubberen matten verwijderd. Deze matten die 400 kg wegen, leiden tot een reductie in verbruik van 2,8 liter per uur. Bij een tender in Rijnmond die 3000 uur per jaar vaart, zou dit neerkomen op 8400 liter per jaar. Op de L-klasse tenders is 455 kg aan overbodige isolatie verwijderd wat een soortgelijke besparing oplevert. Mgr. VB Gerealiseerd 30-06- Vermindering van gewicht A-klasse 400 kg / totaal gewicht 46.900 KG (3 schepen) Vermindering gewicht in % t.o.v. totaal gewicht = 0.85 % per schip Vermindering van gewicht L-klasse 455 kg totaal gewicht 52.200 KG (6x) Vermindering gewicht in % t.o.v. totaal gewicht = 0.87 % per schip

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 11 van 22 Werkproces Gewichtsbesparing huidige tenders Minder brandstof bij huidige tenders Toepassingsgebied Deze maatregel heeft betrekking op diesel schepen Verminderen van het aantal liters diesel Mgr. VB/ Mgr. VD Status navragen Een besparing die verder direct gerealiseerd kan worden is door minder brandstof mee te nemen De Aquila en L-klasse hebben een bunkercapaciteit van ongeveer 4200 liter, de Discovery klasse heeft een bunkercapaciteit van 3200 liter. In Rijnmond wordt er per 12 uur op een Aquila en L-klasse ongeveer 2000 liter verbruikt. Als de tender vol wordt gebunkerd, wordt er ongeveer 2200 liter niet gebruikt. Uiteraard moet men een ruime hoeveelheid reserve brandstof achter de hand houden. Als men echter structureel 1000 liter (830 kg) minder brandstof meeneemt, zou dit leiden tot een reductie in verbruik van 5,8 liter per uur. Bij een Aquila en L-klasse tender in Rijnmond die 3000 uur per jaar vaart, zou dit neerkomen op 17400 liter minder brandstof en 56000 kg minder CO2 uitstoot per jaar Landelijk werd er in 2017 bijna 20.000 uur met Aquila en L-klasse tenders gevaren. Als al deze tenders structureel 1000 liter minder brandstof mee zouden nemen, zou dit leiden tot een besparing van 116.000 liter brandstof, 52.200,- lagere brandstofkosten en 376 000 kg minder CO2 uitstoot per jaar. Hier bovenop komt dan nog de besparing van de Discovery klasse tenders. Ook deze tenders kunnen structureel minder brandstof meenemen.

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 12 van 22 Werkproces Campagne voeren Bewustwording medewerkers Toepassingsgebied Deze maatregel heeft betrekking op het verbruik van diesel Verminderen van gebruik diesel Mgr. VD Check status Opzetten van bewustwordingsprogramma s die invloed hebben op brandstofverbruik: (vaar)gedrag en inzetplanning Besparing van het dieselverbruik en CO2- reductie door inzicht in vaargedrag en overzicht van de consequenties van het vaargedrag. Werkproces SEEMP Verbetervoorstellen (L:\COD\Vervoer\Technische Dienst\1. P-klasse\Projecten & modificaties) Toepassingsgebied Deze maatregel heeft betrekking op het verbeteren van energie efficiëntie van de Loodsvaartuigen Z3 SEEMP: 10048995; in onderzoeksfase SEEMP; P-Klasse; LT systeem boegschroef; koelwater naar de drives voor de boegschroeven in de zeeweek verminderen; verminderen verbruik van de Emotor van de pomp. Er is een proces en een formulier voor SEEMP voorstellen. Mgr. VB / superintendent Status is nagevraagd, wacht op antwoord Z3 SEEMP: 10049399; in onderzoeksfase Z3 SEEMP: 10049400; in onderzoeksfase Z3 SEEMP: 10049401; in onderzoeksfase Z3 SEEMP: 10049402; in onderzoeksfase SEEMP; P-Klasse; UPS ipv 2e C18 SEEMP; P-klasse; automatiseren PowerManagementSYsteem D&A-PMS-back up scherm+funties SEEMP; P-klasse; verbeteren inzicht PMS op de brug en geluidsignaal bij teveel gens online Er is een proces en een formulier voor SEEMP voorstellen. Er is een proces en een formulier voor SEEMP voorstellen. Er is een proces en een formulier voor SEEMP voorstellen. Er is een proces en een formulier voor SEEMP voorstellen. Mgr. VB / superintendent Mgr. VB / superintendent Mgr. VB / superintendent Mgr. VB / superintendent Status is nagevraagd, wacht op antwoord Status is nagevraagd, wacht op antwoord Status is nagevraagd, wacht op antwoord Status is nagevraagd, wacht op antwoord

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 13 van 22 Z3 SEEMP: 10049403; SEEMP; Pklasse; HEM-fan toerental Er is een proces en een formulier voor SEEMP Mgr. VB / Status is in onderzoeksfase temperatuurafhankelijk maken voorstellen. superintendent nagevraagd, wacht op In combinatie met project E-Jol SEEMP; P-klasse; H2, C18 optimaal belasten door deze wanneer deze vermogen overheeft waterstof te laten produceren, en deze waterstof te gebruiken voor de jol, jol aanpassen naar een jol met Emotor en H2- brandstof-cel. Er is een proces en een formulier voor SEEMP voorstellen. Mgr. VB / superintendent antwoord Status is nagevraagd, wacht op antwoord

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 14 van 22 3.2 Maatregelen voor behalen van reductiedoelstelling Scope 2 Elektraverbruik Koudemiddelen Zakelijke kilometers Deze maatregelen voor behalen van reductiedoelstelling hebben betrekking op de volgende meest materiële emissies: Elektriciteit. Minder gebruik van elektriciteit Toepassingsgebied Deze maatregel heeft betrekking op elektriciteit wat wordt verbruikt in de kantoren/slaapgelegenheden/wachtruimten, werkplaats(en) voor onderhoud van het materieel en op de schepen c.q. walstroom Verminderen van gebruik elektra Groene stroom, zonnepanelen, warmtepompen etc. Verminderen van gebruik elektra Verminderen van gebruik elektra Bouw van nieuw pilot pand met nul op de meter Aanbod voor medewerkers NLBV voor privé aanschaffen zonnepanelen met korting (Via NLBV) In bestaande panden en bij nieuwbouwpanden gebruik maken van Groene stroom, zonnepanelen, warmtepompen, LED verlichting etc. Gebruik van zonnepanelen, warmtepomp etc. Stimuleren gebruik van zonnepanelen door medewerkers NLBV Hoofd Inkoop 04- Echter is doorlopend Nieuwbouw commissie kantoor Ontwerp pand gereed NLBV Gerealiseerd Doorlopend Campagne bewustwording medewerkers Toepassingsgebied Deze maatregel heeft betrekking op het verbruik van elektriciteit en gas en diesel Verminderen van gebruik elektra en gas Publicaties in de e-mail of nieuwsbrieven/intranet etc. (hele jaar) Bewust maken en voorlichten medewerkers over energiebesparingen op kantoor Mgr. HR/ Mdw. Communicatie Portal site / poster Verminderen van gebruik elektra en gas Publicaties in de e-mail of nieuwsbrieven/intranet etc. (hele jaar)! Voor verdere maatregelen zie vanaf pagina 13: maatregelenlijst SKAO Implementeren managementsysteem conform CO2-prestatieladder niveau 3 derde kwartaal NLBV Externe audit 4 en 5 september 02-, echter voorlichting is doorlopend

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 15 van 22 4. MVO & CO2 4.7 Energie Management Actieplan 2017 - Versie 1.0 3.3 Projecten met gunningsvoordeel Niet van toepassing. 3.4 Informatiebehoefte Informatie ten aanzien van de CO2 Prestatieladder en duurzaam ondernemen wordt vergaard bij diverse lidmaatschappen bij SKAO, en in- en externen. 3.5 Monitoring en meting In de stuurcyclus die NLBV heeft ingericht voor haar CO2-beleid en in andere reeds bestaande documenten uit het kwaliteitsmanagementsysteem, is opgenomen dat periodiek de CO2-uitstoot gemeten wordt en dat de voortgang op de doelstellingen en maatregelen periodiek geanalyseerd en gerapporteerd wordt. 3.6 Afwijkingen, corrigerende en preventieve maatregelen Indien afwijkingen worden geconstateerd tijdens het doorlopen van de stuurcyclus, of indien om andere reden correctie nodig is, zal de werkgroep Duurzaamheid & MT bijsturing coördineren volgens de stuurcyclus, managementreview en ander belangrijke documenten in het kwaliteitsmanagementsysteem.. 3.7 Maatregelenlijst Via de website van SKAO is naast de bovenstaande maatregelen de maatregelenlijst ingevuld. In deze maatregelenlijst zijn de maatregelen gekozen die het beste passen bij de huidige maatregelen en strategie.

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 16 van 22 4. MVO & CO2 4.7 Energie Management Actieplan 2017 - Versie 1.0 Status Test Innovatie tender (zie keteninitiatief) Check HR, echter communicatie op zich is doorlopend, echter is doorlopend proces Nog starten

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 17 van 22 4. MVO & CO2 4.7 Energie Management Actieplan 2017 - Versie 1.0 Status Lopende actie Check ICT Check status Check status Check status Check status Planning mei? Check status

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 18 van 22 4. MVO & CO2 4.7 Energie Management Actieplan 2017 - Versie 1.0 Status Check status Planning juni? Check status Planning mei? Check status Planning mei? Check status

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 19 van 22 4. MVO & CO2 4.7 Energie Management Actieplan 2017 - Versie 1.0 Status Gepland 01-2011?? Check status Ontwerp pand is gereed Overtollig gewicht van tenders A- en L-klasse gerealiseerd. Maatregelen Strukton uitgevoerd?

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 20 van 22 4. MVO & CO2 4.7 Energie Management Actieplan 2017 - Versie 1.0 Status, echter doorlopend Check status Planning 01-? Check status Nieuwe telewerkregeling gaat worden geregeld ORdirectie

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 21 van 22 4. MVO & CO2 4.7 Energie Management Actieplan 2017 - Versie 1.0 Status Ontwerp gereed, planning oplevering 1 ste nieuwe tender 2019 Check status Innovatie wordt gebruikt bij ontwerp nieuwe tenders

Formulieren Beleid & Organisatie Pagina 22 van 22 4. MVO & CO2 4.7 Energie Management Actieplan 2017 - Versie 1.0 3.8 Lopende initiatieven Innovatietender Enterprise (zie document keteninitiatief en krantenknipsel) In 2016 en 2017 is de Enterprise ingezet als innovatieve tender en zijn verschillende onderzoeken verricht, zoals: Nieuwe romp vorm Gebruik interceptoren Verfsysteem onder de waterlijn Gebruik stabilisatie vinnen Resultaten worden gebruik voor de nieuw te ontwerpen tender 2019. Om zorg te dragen dat het gebruik van deze nieuwe tenders de CO2 uitstoot t.o.v. de huidige generatie tenders zal verminderen. 3.9 Nieuwe deelnames Het initiatief van de Enterprise loopt door t/m 2020. Toepassen innoverende processen en producten Innovatieve werkmethoden die de belasting voor mens en milieu zo veel mogelijk beperken en een duidelijke bijdrage leveren aan milieudoelstellingen. Opleveren duurzaam Pilot Support Gebouw Prins Hendrikweg in Vlissingen, 0 op de meter. Door de ligplaats voor de loodsvaartuigen achter de sluizen in Vlissingen hoeft slechts de minimale bezetting qua ploeg aan boord te zijn. Door een nieuwbouw pand op het terrein bij de kade te realiseren, een combinatie van kantoorruimte, werkplaats, magazijn en verblijfs- en rustruimte draagt bij aan minder reistijd, meer rusttijd en dus betere arbeidsomstandigheden. Gezamenlijk met het verminderen van logistieke bewegingen naar de kade draagt dit bij aan de duurzaamheid. In combinatie met de realisatie van de pand aan de binnenhaven zal een walstroomaansluiting gerealiseerd worden. Dit resulteert in minder uitstoot van CO2 door de havengenerator. Bij de realisatie wordt gestreefd naar een energieneutraal pand. Innovatie : De Luna zal op 1 november 2017 worden opgeleverd met de MAN motor D2862, inclusief SCR installatie. Gedurende ten minste 1 jaar zal deze nieuwe configuratie worden onder worpen aan een veldtest. De Luna zal in de innovatieve tender zijn. Jaarlijks wordt bekeken welke nieuwe initiatieven binnen de sector interessant zijn voor het behalen van de reductiedoelstellingen. 4. Verantwoordelijkheden en taakstellingen Zie document Stuurcyclus. 5. Projecten met gunningvoordeel Niet van toepassing