Maartje Heymans & Ruud de Korte Uw computer en netwerk veilig Blijf indringers de baas
1 e druk, februari 2009 Auteurs: Maartje Heymans & Ruud de Korte Verder werkte mee: André Schild, afdeling Onderzoek Consumentenbond Eindredactie: Vantilt Producties, Nijmegen Foto s: istockphoto Grafische verzorging: Het vlakke land, Rotterdam ISBN: 978 90 5951 110 1 NUR: 980 Copyright 2009 Consumentenbond, Den Haag Auteursrechten op tekst, tabellen en illustraties voorbehouden Inlichtingen Consumentenbond Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld, mag zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbende op het auteursrecht c.q. de uitgever van deze uitgave, door de rechthebbende(n) gemachtigd namens hem op te treden, niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op de gehele of gedeeltelijke bewerking. De uitgever is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor kopiëren, als bedoeld in artikel 17 lid 2, Auteurswet 1912 en in het KB van 20 juni 1974 (Stb. 351) ex artikel 16B Auteurswet 1912, te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden. Hoewel de gegevens in dit boek met grote zorgvuldigheid zijn bijeengebracht, aanvaardt de uitgever geen aan sprakelijkheid voor eventuele (zet)fouten of onvolledigheden. De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten van derden zo goed mogelijk te regelen; degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich tot de uitgever wenden.
Inhoud Inleiding 7 1 Bedreigingen van buitenaf 9 1.1 Virussen 10 1.2 Spyware 12 1.2a Hoe komt spyware op uw pc? 13 1.3 Spam 15 1.3a Spamvarianten 16 1.3b Hoe komt een spammer aan uw e-mailadres? 18 1.4 Trojaanse paarden 19 1.5 Wormen 20 1.6 Hoax 20 1.7 Adware 21 1.8 Crimeware 21 1.9 Scam 22 1.10 Phishing 24 1.10a Hoe werkt phishing? 24 1.11 Pharming 26 1.12 Keyloggers 26 1.13 Zombienetwerken (botnet) 27 1.13a Misbruik 28 2 Veiligheid voor alles! 29 2.1 Tips voor veilig internetten 31 2.2 Mogelijkheden om uw pc te beveiligen 32 2.2a Virussen 32 2.2b Spyware 32 2.2c Spam 34 2.2d Phishing en pharming 37 2.2e Zombie-pc 39 2.2f Pop-upvensters 39 2.2g Wat doet een provider? 40 2.3 Cookies 41 2.4 Een antivirusprogramma kiezen 41 2.4a Hoe werkt een virusscanner? 42 2.4b Technische ontwikkelingen 43 2.4c Losse programma s of suites? 44 2.4d Gratis beveiliging 45 2.5 Betaalde beveiliging 54 2.5a GData 55 2.6 Workshop uw computer schoonmaken 62 2.6a Hitman Pro 62 3 Netwerk en WiFi 67 3.1 Kabels 68 3.2 Draadloos 68 3.3 Apparaten en netwerkmogelijkheden 69 3.3a Modem of router? 71 3.4 De gevaren van onbeveiligde netwerken 72 3.4a Warchalking 72 3.4b Wardriving 72 3.4c Wat mag wel en wat niet? 74 3.5 Hotspots (WiFi-zones) 74 3.5a Veilig op een hotspot? 75 3.6 Draadloos netwerk beveiligen 76 3.6a De provider 76 3.6b Instellingen verbeteren 77 3.6c Schakel UPnP uit 80 3.7 Herstellen lek in k p n-router 80 4 Firewall: bescherming aan de poort 83 4.1 ip-adres 84 4.2 IPv6 85 4.3 Standaardfirewall 86 4.3a Vista Home Premium 86 4.3b De Windows firewall activeren 87 4.4 Gratis firewalls 91 4.4a ZoneAlarm 91 4.5 Hardware firewall 100 5 Hardware 101 5.1 Beveiliging tegen diefstal 102 5.1a Apparaten merken 102 5.1b cpu Lock Box 102 5.1c Slot voor de systeemkast 103 5.1d Antidiefstalkabel 103 5.2 Draadloze apparatuur in auto s 103
5.3 Verzekering 104 5.4 Opstartwachtwoord 104 5.4a ntracker 105 5.5 Piekstroom en stroomuitval 106 5.5a Beveiliging vanuit de meterkast 106 5.5b Piekstroombeveiliging 106 5.5c Opvangen van een stroomuitval 107 5.6 Autoherstel van bestanden 109 5.7 De werking van de aan-/uitknop 110 5.8 u s b-sticks 112 5.8a Biometrisch wachtwoord 112 5.8b u s b -stick onthoudt uw wachtwoorden 113 5.8c Portable Apps 113 5.8d Opstarten van u s b -stick 115 5.9 Webcams 116 5.9a u s b -webcams 116 5.9b ip-camera s 116 5.10 Wachtwoorden 118 6 Besturingssysteem en software 123 6.1 Veiligheid van besturingssystemen 124 6.2 Een ander besturingssysteem? 124 6.2a Apple Macintosh 124 6.2b Linux 125 6.3 Windows 126 6.3a Opstarten met wachtwoord 127 6.3b Windows op slot 127 6.3c Schermbeveiliging met wachtwoord 128 6.3d Ingebouwde beveiliging (Vista) 129 6.3e Automatische updates 129 6.4 Veilig e-mailen 130 6.4a Minimale eisen 131 6.4b Algemene beveiligingsregels voor e-mail 133 6.4c Online e-mailen 140 6.4d Webmail via de provider 141 6.5 Veilig browsen 142 6.5a Internet Explorer 142 6.5b Firefox 144 6.5c Safari 149 6.5d Andere browsers 150 7 Back-ups maken 151 7.1 Mogelijkheden 152 7.1a u s b -stick 152 7.1b Cd/dvd 153 7.1c Externe harde schijf 153 7.1d Interne harde schijf 155 7.1e Online back-up 156 7.1f Back-upserver 156 7.2 Back-upsoftware 157 7.2a Maak regelmatig een back-up 157 7.2b Slimme back-ups 157 7.2c Waar staan alle bestanden? 158 7.2d Een image maken 159 7.2e Losse back-upsoftware 159 7.2f Gratis software 160 7.2g Testresultaten 160 7.2h Back-uppen in Windows 160 7.2i Windows systeemherstel 165 Woordenlijst 170 Register 172
Inleiding Vanaf het moment dat computers populair werden, verschenen ook de kruimeldieven, inbrekers en criminelen. Natuurlijk om ze te stelen, maar veel vaker om op de computers in te breken en zo waardevolle gegevens te ontvreemden of virussen te verspreiden. Aanvankelijk werden virussen vaak via diskettes verspreid, en cd s of u s b-sticks worden daarvoor nog steeds gebruikt. Maar internet is natuurlijk de eenvoudigste manier om virussen te verspreiden. De bedreigingen beperken zich niet tot virussen; een even grote bedreiging zijn wormen, spam, spyware, keyloggers, phishing, en zo kunnen we nog even doorgaan. Geen enkele computer waarop wordt gemaild, gesurfd, gechat of gedownload is veilig voor invloeden van buitenaf. En dat vraagt om een solide beveiliging, ook van uw netwerk. In 2006 schreven we al een boek over beveiliging waarin de risico s en bedreigingen werden uiteengezet, en aan de hand waarvan voorzorgsmaatregelen konden worden getroffen. Maar de ontwikkelingen gaan zo snel dat een update van die informatie noodzakelijk is. Informatica en internet staan immers nooit stil. Onderwerpen die gisteren belangrijk waren, zijn vandaag misschien vergeten. Hoewel virussen nog steeds een belangrijke dreiging zijn, gaat de aandacht momenteel erg uit naar allerlei andere vormen van malware. Trojaanse paarden waren vroeger vooral uit op vernietiging, terwijl ze nu (onder de nieuwe naam bots) uw computer ongemerkt willen kapen. Maar ook echt nieuwe dreigingen, zoals phishing en spam, worden steeds hinderlijker. Al deze onderwerpen komen uitgebreid aan bod in Uw computer en netwerk veilig. Het boek bevat daarmee onmisbare informatie voor iedere pc-gebruiker die ongestoord en veilig wil werken.