Onderdeel HA Hypotheken Acceptatienormen

Onderdeel HA Hypotheken Acceptatienormen HA1 AANVRAGERS... 2 HA1.1 Profielschets... 2 HA1.1.1 Leeftijd en ingezetenschap... 2 HA1.1.2 BKR, SFH en EVA... 3 HA1.2 Inkomen... 4 HA1.2.1 Minimum inkomen en berekening inkomen... 4 HA1.2.2 Variabel inkomen... 4 HA1.2.3 Tijdelijk inkomen... 5 HA1.2.4 Flexwerk... 5 HA1.2.5 Inkomen uit vermogen... 5 HA1.2.6 Alimentatie-inkomen... 6 HA1.2.7 Sociale uitkeringen... 6 HA1.2.8 Zelfstandigen...7 HA1.2.9 Inkomstenbewijzen... 7 HA1.3 Budgettering... 8 HA1.3.1 Budgetcalculatie... 8 HA1.3.2 Consumptief krediet... 9 HA1.3.3 Alimentatie... 9 HA1.3.4 Afwijking standaardbepalingen Gedragscode... 10 HA2 ONDERPAND... 12 HA2.1 Onderpanden... 12 HA2.1.1 Acceptabele onderpanden... 12 HA2.1.2 Beperkt acceptabele onderpanden... 12 HA2.1.3 Niet acceptabele onderpanden... 12 HA2.2 Taxatie... 13 HA2.2.1 Taxatierapport... 13 HA2.2.2 Taxatievrijstelling bestaande bouw... 13 HA2.2.3 Taxatievrijstelling nieuwbouw... 14 HA3 LENINGVOORWAARDEN... 15 HA3.1 Bevoorschotting... 15 HA3.1.1 Naar onderpand... 15 HA3.1.2 Bij erfpacht... 15 HA3.1.3 Bij aflossingvrije hypotheken... 16 HA3.2 Divers... 17 HA3.2.1 Minimaal krediet en looptijden... 17 HA3.2.2 Opstal- en overlijdensrisicoverzekering... 17 HA3.2.3 Tweede hypotheek... 18 HA4 NATIONALE HYPOTHEEK GARANTIE... 19 HA5 GEDRAGSCODE HYPOTHECAIRE FINANCIERINGEN... 20 versie 3.7, oktober 2007 1 Direktbank Hypotheken

HA1 AANVRAGERS HA1.1 Profielschets HA1.1.1 Leeftijd en ingezetenschap basisvoorwaarden: Meerderjarig (18 jaar of ouder). Handelingsbekwaam. Kredietverlening geschiedt uitsluitend aan ingezetenen van Nederland. De maximale bevoorschottingsregels gelden als: de aanvrager(s) de Nederlandse nationaliteit heeft/hebben; de aanvrager(s) de buitenlandse nationaliteit heeft/hebben, mits wordt voldaan aan de volgende voorwaarden: beschikking over een type document II (onbepaalde tijd regulier) of document EU/EER (gemeenschapsonderdaan) of verblijfsdocument Duurzaam verblijf burgers van de Unie *; minimaal 2 jaar een vast dienstverband met de huidige werkgever; minimaal 5 jaar woonachtig in Nederland. Als de aanvrager met het hoofdinkomen wel in aanmerking komt voor een hypotheek maar de partner met een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd niet, dan gelden de maximale bevoorschottingsregels. Het inkomen van de partner wordt echter niet meegenomen bij de bepaling van het maximale hypotheekbedrag. Indien de aanvrager met het hoofdinkomen een buitenlandse nationaliteit heeft en beschikt over een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd of niet voldoet aan de hierboven genoemde voorwaarden, dan kan geen hypotheek worden verstrekt. Alle aanvragers dienen zich als volgt te kunnen legitimeren: ingezetenen van Nederland met een geldige identiteitskaart (ID-kaart) of een geldig paspoort; inwoners van de EU/EER-landen** met een geldige identiteitskaart (ID-kaart) of een geldig paspoort (inwoners van Bulgarije en Roemenië alleen met een geldig paspoort); aanvragers met een andere buitenlandse (niet eerder genoemde) nationaliteit met een geldig paspoort; niet-eu/eer-onderdanen met een verblijfsvergunning en een geldig paspoort; ook als het inkomen van een niet-eu/eer-onderdaan niet nodig is voor de financiering. Alle geldnemers zijn hoofdelijk aansprakelijk. In overleg met de afdeling Acceptatie Hypotheken zijn persoonlijke borgstellingen toegestaan, echter alleen in de vorm van hoofdelijk medeschuldenaarschap. Niet acceptabel zijn borgstellingen van werkgevers en tussenpersonen. Aan woongroepen worden geen kredieten verstrekt. * Burgers van de Unie zijn onderdanen van één van de lidstaten van de Europese Unie (EU). Onderdanen van de lidstaten van de Europese Economische Ruimte (EER) en onderdanen van Zwitserland hebben dezelfde rechten als burgers van de Unie. ** Bij de EU aangesloten landen zijn: België, Cyprus (Griekse gedeelte), Duitsland, Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Groot-Brittannië inclusief Noord-Ierland, Hongarije, Ierland, Italië, Malta, Letland, Litouwen, Luxemburg, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slowakije, Slovenië, Spanje, Tsjechië en Zweden. Bij de EER aangesloten landen zijn: Liechtenstein, Noorwegen en IJsland. versie 3.7, oktober 2007 2 Direktbank Hypotheken

HA1.1.2 BKR, SFH en EVA Alle aanvragers worden getoetst bij de Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR), de Stichting Fraudepreventie Hypotheken (SFH) en de Externe Verwijzingsapplicatie (EVA). aanvraag zonder NHG Een hypotheekaanvraag van een aanvrager één lopende of één afgeloste of één herstelde A -registratie zonder overige coderingen is onder specifieke voorwaarden mogelijk en dient bij Direktbank voorgelegd te worden. De hypotheekaanvraag van een aanvrager met meer dan één afgeloste en/of lopende en/of herstelde "A"-registratie zonder overige coderingen en/of één of meer geregistreerde A -registraties met overige coderingen m.b.t. achterstandsmeldingen, wordt afgewezen. Tevens worden aanvragen afgewezen indien sprake is van een codering SR (lopende schuldregeling) of HY (achterstand hypotheek). Is de melding ten onrechte geweest, dan dient de betrokken maatschappij alsnog aan het BKR de opdracht te geven om de BKR-registratie te verwijderen. Is de BKR-registratie verwijderd, dan wordt de aanvraag volgens de overige normen beoordeeld. Ook indien de aanvrager reeds een hypotheek bij Direktbank heeft lopen waarop achterstanden zijn of zijn geweest, dan kan een nieuwe aanvraag door Direktbank worden geweigerd. Bij een bij het BKR geregistreerde aandelenlease hanteert Direktbank de NHG-regels. Voor de betalingsverplichting wordt in de budgettering het hoogste bedrag meegenomen van: of de maandelijkse verplichting, of 2% op maandbasis van de slottermijn/uitgestelde betaling (de waarde van de beleggingen, welke zijn opgebouwd op het moment van de slottermijn, wordt hierbij buiten beschouwing gelaten). aanvraag met NHG Voor een hypotheekaanvraag met NHG conformeert Direktbank zich aan de normen van de Nationale Hypotheekgarantie (NHG) zoals deze zijn opgesteld door de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen (zie ook www.nhg.nl). Over A -registraties vindt u meer in Voorwaarden & Normen 2007 op bladzijde 16 onder Kredietwaardigheid : NHG wordt (met uitzondering van het gestelde in de volgende alinea) niet verleend indien: uit de werkgeversverklaring blijkt dat sprake is van loonbeslag en/of uit de opgaven van het BKR blijkt dat sprake is van: een code 1 tot en met 4, of een nog lopende schuldregeling (SR), of een A -registratie. Geen belemmering voor de verstrekking van NHG vormen A - of A1 -registraties waarbij: blijkens de opgave van het BKR een herstelcode (H) is vermeld, of blijkens de opgave van het BKR de desbetreffende lening is afgelost, of blijkens een verklaring van de desbetreffende geldgever de achterstanden zijn ingelopen of de lening is afgelost. versie 3.7, oktober 2007 3 Direktbank Hypotheken

HA1.2 Inkomen Algemene informatie over het inkomen vindt u bij Minimum inkomen en berekening inkomen en Inkomstenbewijzen. Meer specifieke informatie over inkomen vindt u bij: Variabel inkomen; Tijdelijk inkomen; Flexwerk; Inkomen uit vermogen; Alimentatie-inkomen; Sociale uitkeringen; Zelfstandigen. HA1.2.1 Minimum inkomen en berekening inkomen Van éénverdieners dient het inkomen minimaal EUR 13.500,- bruto per jaar te bedragen. Van tweeverdieners dient het gezamenlijke inkomen minimaal EUR 16.000,- bruto per jaar te bedragen. De inkomens van tweeverdieners worden bij elkaar opgeteld, waarbij rekening gehouden wordt met overige regels zoals deze bijvoorbeeld gelden voor tijdelijke inkomens. Het bruto jaarinkomen wordt berekend uit: jaarsalaris; vakantietoeslag; vaste 13 e maand; VEB-toelage; vaste bonus of vaste gratificatie; variabele inkomensbestanddelen, zoals vermeld onder HA1.2.2. Indien aantoonbaar gemaakt kan worden dat het inkomen op korte termijn gaat stijgen, wordt met dit hogere inkomen rekening gehouden bij het bepalen van de maximale woonlast. Daarbij gelden de volgende voorwaarden: de periode van inkomensstijging ligt niet meer dan een half jaar in de toekomst; er wordt een schriftelijke verklaring van de werkgever overlegd, waarin de inkomensstijging zonder enig voorbehoud wordt toegezegd. Een overzicht van salarisschalen waaruit de uitloop blijkt, wordt niet als toezegging gezien. buitenlands inkomen Indien de hoofdaanvrager een buitenlands inkomen geniet en is vrijgesteld van belastingbetaling in Nederland, wordt er een afwijkende woonquote gehanteerd van 20% en wordt een onderpand in Nederland gefinancierd tot maximaal 100% executiewaarde van het onderpand. HA1.2.2 Variabel inkomen Met de volgende variabele inkomensbestanddelen kan rekening gehouden worden in de kredietbeoordeling: inkomensbestanddelen volgens CAO- of contract-bepalingen; onregelmatigheidstoeslag, indien van een permanent karakter en gelet op de aard van het beroep (bv. verplegend personeel); overwerk: indien sprake is van een structurele aard door de beroepsuitoefening (bv. internationale vrachtwagen-chauffeurs). Het meenemen van deze inkomsten is dan toegestaan tot het gemiddelde van de afgelopen 2 jaar met een maximum van 37,5% van het bruto basis jaarinkomen (exclusief vakantietoeslag en 13 e maand). Bovendien mag dit gemiddelde niet hoger zijn dan het bedrag aan overwerk dat in het laatste jaar is verdiend. provisie-inkomsten: voor provisie-inkomsten geldt dezelfde regeling als voor overwerk. versie 3.7, oktober 2007 4 Direktbank Hypotheken

HA1.2.3 Tijdelijk inkomen tijdelijk inkomen met intentieverklaring Bij tijdelijke inkomens is vereist dat men minimaal 4 maanden in dienst is. Indien de werkgever een intentieverklaring conform NHG-model afgeeft, worden tijdelijke inkomens voor 100% meegenomen in de beoordeling (ook indien beide inkomens tijdelijk zijn). Een intentieverklaring conform NHG-model bevat de volgende tekst: Bij gelijkblijvend functioneren en ongewijzigde bedrijfsomstandigheden wordt de tijdelijke arbeidsovereenkomst bij beëindiging daarvan opgevolgd door een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. tijdelijk inkomen zonder intentieverklaring Indien de werkgever geen intentieverklaring conform NHG-model afgeeft, wordt tijdelijk inkomen als volgt meegenomen in de kredietbeoordeling: Op basis van het gemiddelde inkomen over de laatste 3 jaren tot maximaal het jaarinkomen in het laatste jaar, indien gedurende deze periode aaneengesloten inkomen is genoten. Van dit berekende jaarinkomen wordt 80% meegenomen in de kredietbeoordeling. HA1.2.4 Flexwerk Inkomen uit flexwerk wordt als volgt meegenomen in de kredietbeoordeling: Inkomen genoten uit een flexibele arbeidsrelatie kan worden meegenomen op basis van het gemiddelde inkomen over de laatste 3 jaren tot maximaal het jaarinkomen in het laatste jaar, indien gedurende deze periode aaneengesloten inkomen is genoten. Van dit berekende jaarinkomen wordt 100% meegenomen in de kredietbeoordeling. N.B. Direktbank accepteert alleen inkomens van uitzendkrachten bij landelijk opererende uitzendorganisaties (zoals Content, Randstad, etc), die in vaste dienst zijn (dus bijvoorbeeld geen tijdelijke agrarische medewerkers). Dit is van toepassing voor hypotheken zowel onder voorwaarden van Direktbank als van Nationale Hypotheek Garantie. Dit geldt ook voor Verhuiskredieten en overbruggingskredieten. HA1.2.5 Inkomen uit vermogen Direktbank hanteert de volgende richtlijnen om inkomen uit vermogen mee te tellen voor de bepaling van de maximaal te verstrekken hypotheekbedrag. Onder vermogen wordt verstaan: vrij beschikbaar vermogen op beleggings- en/of spaarrekeningen (exclusief een eventuele eerste storting voor de nieuwe hypotheek). Inkomen uit vermogen kan alleen worden meegenomen als het vrije vermogen tenminste een waarde van EUR 20.000,- vertegenwoordigt. Overwaarde in onroerende zaken en waarde in polissen, opties, warrants, niet verhandelbare effecten e.d. komt niet in aanmerking voor de regeling inkomen uit vermogen. onverpand vermogen Als er sprake is van vermogen dat niet verpand wordt, dan wordt voor het bepalen van het inkomen uit vermogen rekeninggehouden met 75% van dit vermogen. Het rendement over dit vermogen (huidig rentepercentage 3% *) wordt direct opgeteld bij de maximale woonlast op basis van inkomen uit arbeid. * Dit percentage is vastgesteld in de Gedragscode Hypotheken en kan gewijzigd worden. Er wordt gerekend met een lager percentage, indien de (bij een combinatielening gemiddeld gewogen) rente lager is dan het standaard percentage. versie 3.7, oktober 2007 5 Direktbank Hypotheken

Voorbeeld: eigen vermogen EUR 100.000,- extra bedrag te besteden aan financiële lasten EUR 100.000,- x 75% x 3% = EUR 2.250,- Door eigen vermogen van EUR 100.000,- aan te tonen, kan (bij een toetsrente van 5%) ongeveer EUR 35.000,- extra geleend worden. Uiteraard blijven de maximale bevoorschottingspercentages van toepassing. Het eigen vermogen hoeft niet aan Direktbank verpand te worden. Het moet wel worden aangetoond. Dit kan op 2 manieren: Indien uw klant reeds over eigen vermogen beschikt: door een (recent) afschrift van de beleggings- en/of spaarrekening(en) te overleggen. Indien eigen vermogen bijvoorbeeld uit de af te sluiten hypothecaire geldlening wordt opgenomen, of vrijvalt uit de overwaarde van de oude woning: door bij acceptatie van de hypotheekofferte de (door Direktbank opgestelde) Betalingsopdracht Onverpande Beleggingsrekening door uw klant(en) ondertekend te retourneren. Hiermee wordt aan de notaris opdracht gegeven om het eigen vermogen op een beleggings- of een spaarrekening over te maken. verpand vermogen Indien vermogen verpand wordt ter verhoging van de maximale hypotheek, wordt dit vermogen volledig (100% i.p.v. 75%) meegerekend. Het extra bedrag dat besteed kan worden aan financiële lasten wordt berekend zoals hierboven vermeld staat bij onverpand vermogen. Om vermogen te kunnen verpanden, zijn er echter afspraken nodig tussen de vermogensbeheerder en Direktbank. Indien u gebruik wenst te maken van de mogelijkheid om vermogen te verpanden ter verhoging van de maximale woonlast, neemt u dan contact op met uw Account Manager bij Direktbank. N.B. Het verpanden van vermogen om het bedrag dat maximaal geleend kan worden te verhogen, is anders dan het verpanden van een beleggingsrekening voor aflossing van de hypotheek bij een beleggingshypotheek. Beide verpandingen kunnen niet dezelfde beleggingsrekening betreffen. Meer informatie over het verpanden van vermogen ter aflossing van een beleggingshypotheek vindt u bij de produktinformatie over de beleggingshypotheek. HA1.2.6 Alimentatie-inkomen Inkomen uit ontvangen alimentatie van de ex-partner wordt niet meegenomen in de kredietbeoordeling. HA1.2.7 Sociale uitkeringen Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen worden als volgt meegenomen in de kredietbeoordeling: 100% WAO-inkomen meenemen als de aanvrager voor 1 juli 2004 reeds een WAO-uitkering ontving en geboren is voor 2 juli 1954. 100% WAO-inkomen meenemen als de aanvrager voor 1 juli 2004 reeds een WAO-uitkering ontving en de uitkerende instantie verklaart dat deze uitkering vast en blijvend is. 100% meenemen als sprake is van een IVA-uitkering (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten). 50% WAO-inkomen meenemen als de aanvrager niet aan bovenstaande voldoet, ongeacht de hoogte van de gevraagde hypotheekbedrag. Andere uitkeringen zoals WW en Bijstand worden niet als inkomen meegenomen in de kredietbeoordeling. versie 3.7, oktober 2007 6 Direktbank Hypotheken

HA1.2.8 Zelfstandigen Voor zelfstandigen gelden de volgende regels: Inkomen uit eigen onderneming wordt gebaseerd op de gemiddelde winst over de afgelopen 3 jaren tot een maximum van de winst in het laatste jaar. Uitsluitend kredietverstrekking voor woonhuizen ten behoeve van eigen bewoning. Maximaal kredietverlening tot 100% van de executiewaarde. Uitzondering hierop vormen de vrije beroepsbeoefenaars (zoals artsen en advocaten), voor wie verstrekking tot 125% van de executiewaarde mogelijk is. N.B. Zelfstandige horeca inkomens worden niet meegenomen bij de beoordeling van een hypotheekaanvraag. HA1.2.9 Inkomstenbewijzen Elke hypotheekofferte dient te worden voorzien van: bij loondienstverband: een maximaal 3 maanden oude werkgeversverklaring en de laatste salarisstrook. bij zelfstandigen of directeur/aandeelhouders: de laatste 3 jaarrekeningen en kopie aangifte- en aanslagbiljet IB/VB van de afgelopen 3 jaren. vanaf de 55 jarige leeftijd tevens: de laatste opgave van pensioenaanspraken. bij pensioen- of WAO-inkomen: een toekenningsbesluit en een jaaropgave van het huidige inkomen. versie 3.7, oktober 2007 7 Direktbank Hypotheken

HA1.3 Budgettering HA1.3.1 Budgetcalculatie De budgetcalculatie geeft aan hoeveel uw klant kan lenen op grond van gegevens over inkomsten en bestedingen. Daarbij worden ook overige jaarlijkse financiële verplichtingen meegenomen. berekening maximale woonlast De maximale jaarlijkse woonlast wordt als volgt berekend: Eerst wordt de woonquote bepaald die hoort bij het inkomen. Dit gebeurt op basis van een woonquotetabel zoals opgesteld door het NIBUD. Deze financieringslasttabellen kunt u ook vinden op de website van het NHG. De tabel maakt onderscheid tussen aanvragers tot en vanaf 65 jaar. Vervolgens worden de eventuele jaarlijkse lasten voor alimentatie in mindering gebracht op het inkomen. Het percentage van de woonquote wordt vermenigvuldigd met het inkomen na aftrek van alimentatie. Het bedrag uit deze berekening betreft de maximale jaarlijkse woonlast op basis van inkomen uit arbeid. Dit bedrag wordt vermeerderd met eventuele inkomsten uit vermogen. Dit bedrag wordt verlaagd met eventuele overige betalingsverplichtingen die voortvloeien uit geldleningen of overige vormen van krediet. Het resultaat van deze berekening is de maximale woonlast. Twee inkomens: Indien beide partners inkomsten hebben, dan mogen beide inkomens bij elkaar worden opgeteld. De bijbehorende woonquote is de woonquote die hoort bij het hoogste inkomen (voor aftrek van alimentatie). De berekeningsmethodiek is verder gelijk. berekening maximale hypotheek Het maximaal te verstrekken hypotheekbedrag wordt gebaseerd op de maximale woonlast. Bij leningen met een rentevastperiode vanaf 10 jaar, zal gerekend worden met de lasten van een 30- jarige annuïteitenhypotheek op basis van werkelijk geoffreerde hypotheekrente. Voor leningen met een rentevastperiode korter dan 10 jaar en doorloophypotheken zal getoetst worden met een door het Contactorgaan Hypothecair Financiers (CHF) vastgesteld percentage. Dit percentage zal ieder kwartaal opnieuw worden vastgesteld en verwerkt in het budgetteringsformulier. Indien de werkelijke rente behorend bij een rentevastperiode korter dan 10 jaar hoger is dan de standaard toetsrente, dan zal gerekend worden met het (hogere) werkelijke rentepercentage. Deze regels gelden ook voor leningen met Clickrente. Het uitgangspunt voor het bepalen van de toetsrente is bij leningen met Clickrente de rentevastperiode zoals die geldt na het klikmoment. Als die rentevastperiode 10 jaar of langer is, dan wordt met de werkelijk geoffreerde rente getoetst. Is de gekozen periode korter dan 10 jaar, dan geldt het standaard toetspercentage zoals hierboven aangegeven. Indien sprake is van een combinatie van leningen met verschillende rentevastperioden, zullen de lasten per leningdeel berekend worden. De budgetcalculatie kunt u uitvoeren met behulp van het budgetteringsformulier. Het budgetteringsformulier van Direktbank kunt u vanaf Servicenet downloaden. Bovenstaande berekeningswijze is conform de Gedragscode Hypothecaire Financieringen. Daarin is bepaald dat er naast de standaardbepaling voor vaststelling van de maximale leencapaciteit ( comply ) ruimte is om onder voorwaarden hiervan af te wijken ( explain ). Om richting te geven aan de situaties waarin Direktbank wil overwegen om van de standaardbepaling af te wijken, is een aantal klantprofielen geformuleerd. Voorbeeld Beide aanvragers genieten inkomen en zijn jonger dan 65 jaar. Onderstaande bedragen zijn per jaar in euro s. hoogste inkomen EUR 50.000,- versie 3.7, oktober 2007 8 Direktbank Hypotheken

laagste inkomen EUR 30.000,- alimentatie EUR 2.000,- inkomen uit vermogen EUR 1.500,- consumptief krediet EUR 7.500,- consumptieve jaarlast EUR 1.800,- toetsrente (indicatief) EUR 4,95% De woonquote op basis van het hoogste inkomen van EUR 50.000,- is 31%. Het inkomen na aftrek van alimentatie is: EUR 50.000,- + EUR 30.000,- EUR 2.000,- = EUR 78.000,- Maximale woonlast op basis van inkomen is: 31% x EUR 78.000,- = EUR 24.180,- Maximale woonlast na aftrek lasten consumptief krediet en na bijtellen inkomen uit vermogen: EUR 24.180,- EUR 1.800,- + EUR 1.500,- = EUR 23.880,- Maximaal te verstrekken hypotheek op basis van maximale woonlast: EUR 349.400,- HA1.3.2 Consumptief krediet In de budgetcalculatie wordt ook rekening gehouden met de jaarlasten van lopende verplichtingen (AK, RK en VK*) zoals geregistreerd bij het BKR. Indien echter het totale kredietbedrag van deze verplichtingen (het totaal van de hoofdsommen) het bedrag van EUR 3.500,- niet te boven gaat, dan worden de lasten hiervan niet meegenomen in de kredietbeoordeling. Lasten van een financiële verplichting met een kredietbedrag hoger dan EUR 3.500,- worden in zijn geheel meegenomen en worden in mindering gebracht op het maximaal toegestane woonlast. Bij de beoordeling van de lasten die voortvloeien uit een aandelen lease wordt rekening gehouden met de contractuele lasten uit de lease overeenkomst, indien er sprake is van één lease overeenkomst. Is er sprake van meer dan één lease overeenkomst, dan zullen alle contracten aan de afdeling Acceptatie Hypotheken ter beoordeling voorgelegd dienen te worden. Direktbank behoudt zich het recht voor, een hypotheekaanvraag met meer dan één lease overeenkomst anders te beoordelen dan een hypotheekaanvraag met één lease overeenkomst. Indien uit de aanvraag blijkt dat een krediet afgelost is of wordt, dan worden hiervan stukken opgevraagd in de hypotheekofferte: Wordt de algehele aflossing van het consumptieve krediet voor het passeren van de hypotheekakte verplicht gesteld, dan dient een aflos/ophefbewijs te worden overgelegd. Wordt de algehele aflossing van het consumptieve krediet bij het passeren van de hypotheekakte verplicht gesteld, dan zorgt de notaris ervoor dat (een deel van) de hypotheekgelden naar de betreffende financieringsmaatschappij worden overgemaakt ter aflossing van het krediet. Voor een doorlopend krediet dient de aanvrager voor het passeren van de hypotheekakte een ondertekende opzegbrief te overleggen. De notaris stuurt deze door naar de betreffende maatschappij. Indien de hypotheek met NHG wordt afgesloten, gelden de regels van NHG. De aangevraagde hypotheek dient met (lopende en nieuwe) financiële verplichtingen volgens de regels van NHG op inkomen betaalbaar te zijn. * AK = Aflopend Krediet RK = Revolverend Krediet VK = Verzendhuis Krediet HA1.3.3 Alimentatie In de budgettering wordt met alimentatie als volgt rekening gehouden: Het bedrag van de alimentatieverplichting aan de ex-echtgeno(o)t(e) dient van het bruto jaarinkomen te worden afgetrokken, alvorens de budgettering wordt uitgevoerd. Met inkomen uit ontvangen alimentatie van de ex-partner wordt geen rekening gehouden. versie 3.7, oktober 2007 9 Direktbank Hypotheken

Alimentatie ten behoeve van kinderen wordt evenals kinderbijslag geheel buiten beschouwing gelaten. HA1.3.4 Afwijking standaardbepalingen Gedragscode Direktbank conformeert zich aan de Gedragscode. Daarin is bepaald dat er naast de standaardbepaling voor vaststelling van de maximale leencapaciteit ( comply ) ruimte is om onder voorwaarden hiervan af te wijken ( explain ). Om richting te geven aan de situaties waarin Direktbank wil overwegen om van de standaardbepaling af te wijken, is een aantal klantprofielen geformuleerd. Voor het toepassen van de profielen geldt dat er sprake moet zijn van een hoofdinkomen van minimaal EUR 20.000,-. Wanneer uw klant aan minimaal één van de profielen voldoet, geldt daarnaast een maximum aan het te verstrekken bedrag. Dit maximale bedrag is afhankelijk van de hoogte van het hoofdinkomen. Uiteraard hoort de aanvraag te voldoen aan de overige acceptatievoorwaarden van Direktbank. Tevens dient u zich er van te vergewissen dat de financiering verantwoord is. Wilt u uw klant een hoger hypotheekbedrag bieden en daarmee afwijken van de Gedragscode, dan dient u de klant volledig voor te lichten over de consequenties hiervan. Direktbank houdt zich het recht voor om de aanvraag niet te accepteren. De acceptanten van Direktbank zijn graag bereid om uw aanvraag te beoordelen als niet aan één van de profielen wordt voldaan of als de gevraagde financiering hoger is dan de maximale hypotheek conform de bijlage. Wij verzoeken u deze aanvraag goed gemotiveerd in te dienen. klantprofielen Direktbank wil overwegen om van de standaardbepaling af te wijken als aan minimaal één van onderstaande profielen wordt voldaan: profiel 1: lage bevoorschottingshoogte De gevraagde lening is lager dan 75% executiewaarde, OF de gevraagde lening is tussen de 75% en 100% executiewaarde, in combinatie met rentevaste periode(n) van minimaal 10 jaar. profiel 2: tweede inkomen Er is sprake van een 2e inkomen van minimaal EUR 10.000,- (vast en bestendig). profiel 3: inkomensontwikkeling Hoofdverdiener heeft een vast dienstverband langer dan 2 jaar EN is 35 jaar of jonger, OF is tussen de 35 en 45 jaar oud en heeft als hoogst genoten (afgeronde) opleiding HBO/WO. profiel 4: bestendig leef- en leenpatroon Hoofdverdiener is ouder dan 45 EN heeft een vast dienstverband langer dan 2 jaar EN de gevraagde lening is lager dan 125% van de huidige hypotheek. profiel 5: lagere lasten De gevraagde rentevastperiode is minimaal 10 jaar vast EN de oude bruto hypotheeklast is groter dan de nieuwe bruto hypotheeklast *, OF de gemiddelde huurlast van de afgelopen 3 jaar is groter dan 75% van de bruto hypotheeklast. * De nieuwe bruto hypotheeklast wordt op basis van de geoffreerde rente (met een minimum van de toetsrente CHF) als volgt berekend: tot 50% van de executiewaarde wordt uitgegaan van alleen de rentelasten, EN het meerdere boven de 50% van de executiewaarde met de lasten van een 30-jarige annuïteitenhypotheek. versie 3.7, oktober 2007 10 Direktbank Hypotheken

maximale hypotheek Wanneer voldaan wordt aan minimaal één van bovenstaande profielen, geldt onderstaande tabel: hoofdinkomen maximaal x het totale inkomen kleiner dan EUR 20.000 comply -toets kleiner dan EUR 25.000 5,00 kleiner dan EUR 35.000 5,50 kleiner dan EUR 45.000 5,75 gelijk of groter dan EUR 45.000 6,00 overige (blijvende) financiële lasten Voorgaande tabel gaat ervan uit dat er naast de hypotheek geen overige financiële verplichtingen lopen na het passeren van de hypotheek. Als dit wel het geval is, wordt het totale inkomen aangepast. alimentatie ten behoeve van ex-partner De vermenigvuldigingsfactor wordt bepaald aan de hand van het hoogste inkomen (voor aftrek alimentatie). De vermenigvuldigingsfactor wordt berekend over het totale inkomen verminderd met de alimentatieverplichting per jaar. overige financiële lasten Deze lasten worden verminderd op de maximale toegestane woonlasten. Deze resterende woonlasten worden met dezelfde woonquote teruggerekend naar een herleid totaal inkomen. De maximale verstrekking bedraagt de vermenigvuldigingsfactor behorende bij het hoogste inkomen vermenigvuldigd met het herleide totale inkomen. Voorbeeld hoogste inkomen EUR 31.000,- laagste inkomen EUR 14.000,- consumptieve jaarlast EUR 1.200,- De woonquote op basis van het hoogste inkomen van EUR 31.000,- is 30%. Maximale woonlast op basis van inkomen is: 30% x EUR 45.000,- = EUR 13.500,- Maximale woonlast na aftrek lasten consumptief krediet: EUR 13.500,- EUR 1.200,- = EUR 12.300,- De maximale financieringslast na aftrek wordt teruggerekend naar een herleid totaal inkomen: EUR 12.300,- / 30%= EUR 41.000,-. Vermenigvuldigingsfactor behorend bij hoogste inkomen van EUR 31.000,- = 5,5 maal Maximale hypotheek (5,5 * herleid totaal inkomen): 5,5 * EUR 41.000,- = EUR 225.500,- versie 3.7, oktober 2007 11 Direktbank Hypotheken

HA2 ONDERPAND HA2.1 Onderpanden Direktbank maakt onderscheid in de volgende typen onderpanden: acceptabele onderpanden; beperkt acceptabele onderpanden; niet acceptabele onderpanden. HA2.1.1 Acceptabele onderpanden Voor Direktbank acceptabele onderpanden zijn: Woonhuizen in Nederland bestemd en geschikt voor eigen bewoning door uw klant (vrij van huur); met een goede staat van onderhoud en goede courantheid; met een executiewaarde vanaf EUR 70.000,-. Het onderpand dient uiterlijk op de datum van het notariële transport in eigendom te zijn van uw klant. Afhankelijk van locatie, kwaliteit en uitkomst van de taxatie van het object wordt de uiteindelijke bevoorschotting bepaald met een maximum van 125% van de executiewaarde. Voor nieuwbouw geldt dat de betrokken aannemer/projectontwikkelaar lid dient te zijn van de Stichting Garantie Instituut Woningbouw (GIW). Mocht een eventuele verbouwing door een aannemer worden uitgevoerd, dan dient hij ook lid te zijn van GIW. HA2.1.2 Beperkt acceptabele onderpanden Beperkt acceptabele onderpanden zijn: Appartementen maximaal 115% van de executiewaarde; Alleen indien de executiewaarde van het appartement minimaal EUR 125.000,- en maximaal EUR 500.000,- is, wordt maximaal 125% van de executiewaarde gefinancierd. Woonboerderijen maximaal 100% van de executiewaarde. Woon-/winkelpanden en woon- /bedrijfspanden maximaal 90% van de executiewaarde (0,5% renteopslag). De verhouding tussen woondeel en winkel-/bedrijfsdeel moet minimaal 60/40 bedragen (maximaal 40% winkel-/bedrijfsdeel toegestaan). Gedeeltelijk verhuurd maximaal 90% van de executiewaarde in gedeeltelijk verhuurde staat (0,5% renteopslag). De verhouding tussen eigen bewoning en het verhuurde deel moet minstens 60/40 bedragen (maximaal 40% verhuurd toegestaan). HA2.1.3 Niet acceptabele onderpanden Niet acceptabele onderpanden zijn: Bedrijfspanden; Coöperatieve eigendommen; Geheel verhuurde panden (beleggingspanden); Houten-skeletbouw woningen (bijv. Finse woningen ); Panden met bloot eigendom; Panden met recht van opstal; Recreatiewoningen (waaronder chalets en stacaravans); Woonboerderijen met agrarische bestemming; Woonboten; Woonwagens. versie 3.7, oktober 2007 12 Direktbank Hypotheken

HA2.2 Taxatie Algemene informatie over taxatierapporten vindt u bij Taxatierapport. Informatie over taxatievrijstelling vindt u bij: Taxatievrijstelling bestaande bouw; Taxatievrijstelling nieuwbouw. HA2.2.1 Taxatierapport Direktbank accepteert conform de NHG-normen uitsluitend taxatierapporten die zijn opgemaakt door een persoon die is ingeschreven in het register van: 1. de Stichting Nederlands Register van Vastgoed Taxateurs (NRVT), of 2. de Stichting Vastgoed Cert, kamer Wonen/MKB *, of 3. de Stichting Certificering VBO-Makelaars (SCVM). * Sinds 2005 dienen voormalige CRMT taxateurs zich in hun taxatierapport te profileren onder de naam VastgoedCert te Rotterdam, kamer Wonen/MKB. Omdat men is ingeschreven in de kamer Wonen/MKB (vroegere CRMT), gebruikt men de titel RMT gevolgd door het certificaatnummer. Taxatierapporten waarin de taxateur aangeeft gecertificeerd te zijn bij CRMT worden niet meer geaccepteerd. algemeen geldt: Degene, die het taxatierapport opmaakt, moet plaatselijk actief zijn, maar mag niet bij de transactie betrokken zijn. Direktbank beschouwt een taxateur als 'plaatselijk' indien de taxateur binnen een straal van 25 kilometer tot het getaxeerde onderpand zijn kantoor houdt. Het originele taxatierapport dient, voorzien van een foto van het onderpand, te worden overgelegd. Het taxatierapport mag niet ouder dan 6 maanden zijn. De taxatiekosten zijn voor rekening van uw klant. Online Waarde Check van NBWO Direktbank maakt gebruik van Online Waarde Check van NBWO. Taxatierapporten die bij Direktbank binnenkomen, worden vergeleken met een modelmatig verkregen vrije verkoopwaarde van de woning. Wanneer hierin een groot waardeverschil valt waar te nemen dat niet verklaard kan worden aan de hand van de gegevens in het taxatierapport, zal Direktbank een geveltaxatie of een fysieke taxatie laten uitvoeren door een onafhankelijk taxateur. De kosten van deze extra taxatie zijn voor Direktbank. HA2.2.2 Taxatievrijstelling bestaande bouw Bij hypotheekaanvragen zonder Nationale Hypotheek Garantie is taxatievrijstelling bespreekbaar: bij hypotheekbedragen tot EUR 250.000,-: en tot 60% van de executiewaarde, waarbij de executiewaarde gelijk wordt gesteld aan 90% van de waarde zoals vermeld op de meest recente Beschikking Wet Onroerende Zaak Belasting (WOZ). In plaats van een taxatierapport kunnen dan aan Direktbank worden aangeleverd: recente fotopresentatie van de voor- en achterzijde van het onderpand; en meest recente Beschikking WOZ. versie 3.7, oktober 2007 13 Direktbank Hypotheken

HA2.2.3 Taxatievrijstelling nieuwbouw Bij nieuwbouw is in principe geen taxatie vereist. De executiewaarde wordt als volgt berekend: 90% van (koopsom v.o.n. + 50% van het meerwerk) = executiewaarde. Voorbeeld: Koop-/aanneemsom van EUR 230.000,- v.o.n. met EUR 20.000,- meerwerk: De executiewaarde is dan 90% van (EUR 230.000,- + (50% x EUR 20.000,-)) = EUR 216.000,-. De maximale financiering is dan (bij 125% van de executiewaarde): 125% x EUR 216.000,- = EUR 270.000,-. taxatie bij nieuwbouw kan wel verplicht gesteld worden: bij casco-oplevering; en bij niet-seriële bouw (individuele bouw) met een koop-/aanneemsom vanaf EUR 250.000,-. versie 3.7, oktober 2007 14 Direktbank Hypotheken

HA3 LENINGVOORWAARDEN HA3.1 Bevoorschotting HA3.1.1 Naar onderpand Afhankelijk van locatie, kwaliteit en taxatie gelden de volgende bevoorschottingsnormen: Woonhuizen maximaal 125%* van de executiewaarde. Appartementen maximaal 125%* van de executiewaarde als de executiewaarde van het appartement minimaal EUR 125.000,- en maximaal EUR 500.000,- is; in de overige gevallen maximaal 115% van de executiewaarde. Woonboerderijen maximaal 100% van de executiewaarde. Woon-/winkelpanden en woon-/bedrijfspanden maximaal 90% van de executiewaarde. De verhouding tussen woondeel en winkel-/bedrijfsdeel moet minimaal 60/40 bedragen (maximaal 40% winkel-/bedrijfsdeel toegestaan). Gedeeltelijk verhuurd maximaal 90% van de executiewaarde in gedeeltelijk verhuurde staat (0,5% renteopslag). De verhouding tussen eigen bewoning en het verhuurde deel moet minstens 60/40 bedragen (maximaal 40% verhuurd toegestaan). * Indien een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) wordt afgesloten ten behoeve van de hypotheek, kan de koopsom van deze verzekering meegefinancierd worden tot een maximum van 128% van de executiewaarde. Bij een overschrijding van de 125%-grens dient de klant de acceptatieverklaring van de AOV aan te leveren, waarin het bedrag van deze overschrijding minimaal als aanvangsstorting vermeld dient te zijn. HA3.1.2 Bij erfpacht Bij erfpacht wordt rekening gehouden met de afloopdatum van het erfpachtcontract. In principe wordt maximaal 125% van de executiewaarde verstrekt. wel verlenging Voor financieringen boven 100% van de executiewaarde hoeft niet extra afgelost te worden, indien uit het taxatierapport blijkt dat volgens bestemmingsplan verlenging van het erfpachtcontract plaats zal vinden, of zich geen wijzigingen zullen voordoen ten aanzien van huidige bebouwing of erfpachtcontract. geen verlenging Direktbank behoudt zicht het recht voor om geen financiering te verstrekken, indien uit het taxatierapport blijkt dat geen verlenging van het erfpachtcontract plaatsvindt, of er andere bezwarende omstandigheden worden genoemd. geen informatie over verlenging in het taxatierapport Blijkt uit het taxatierapport niets ten aanzien van de erfpacht, dan geldt: Indien de resterende duur van de erfpachtovereenkomst korter is dan de looptijd van de hypotheek, dan dient binnen de resterende duur van het erfpachtcontract extra worden afgelost totdat 100% van de executiewaarde is bereikt. Mocht er door de gemeente een (voor)overeenkomst overgelegd worden, dan zal een extra aflossing niet verplicht worden gesteld. versie 3.7, oktober 2007 15 Direktbank Hypotheken

Voorbeeld: resterende duur van erfpachtsovereenkomst 18 jaar looptijd van de hypotheek 30 jaar executiewaarde EUR 280.000,- hypotheekbedrag EUR 350.000,- (= 125% van de executiewaarde) dus: binnen 18 jaar dient EUR 70.000,- extra afgelost te worden op de hoofdsom van de hypotheek. HA3.1.3 Bij aflossingvrije hypotheken Bij hypotheken zonder aflossingsverplichting gelden de volgende regels: Een hypotheek zonder aflossingsverplichting kan tot 90% van de executiewaarde worden afgesloten. Dit kan in de vorm van een aflossingsvrije hypotheek of in de vorm van een Doorloophypotheek. In combinatie met andere hypotheekvormen wordt maximaal 75% van de executiewaarde aflossingsvrij verstrekt, indien de totale verstrekking hoger is dan 90% van de executiewaarde. Het bedrag boven 75% van de executiewaarde dient wel te worden afgelost. versie 3.7, oktober 2007 16 Direktbank Hypotheken

HA3.2 Divers HA3.2.1 Minimaal krediet en looptijden minimaal krediet De minimale hypotheekbedragen zijn: EUR 25.000,- voor een nieuwe eerste hypotheek; EUR 6.500,- voor een tweede hypotheek, als de eerste hypotheek door Direktbank is verstrekt; EUR 10.000,- voor een tweede hypotheek, als de eerste hypotheek elders loopt; EUR 15.000,- minimale kredietlimiet voor een Doorloophypotheek; EUR 6.500,- voor een verhoging binnen de inschrijving van de bankhypotheek*. * Verhoging binnen de inschrijving is niet eerder mogelijk dan vanaf 3 maanden na het passeren van de hypotheekakte. looptijd Bij hypotheken wordt standaard een looptijd van 30 jaar geoffreerd. HA3.2.2 Opstal- en overlijdensrisicoverzekering Verplichte verzekeringen bij het afsluiten van een hypotheek zijn opstal- en overlijdensrisicoverzekering. opstalverzekering Een opstalverzekering is vereist voor tenminste de herbouwwaarde van het onderpand. overlijdensrisicoverzekering Vanaf 90% van de executiewaarde is het verpanden van een overlijdensrisicoverzekering in ieder geval verplicht voor tenminste het bedrag boven 90% van de executiewaarde. Het is ook mogelijk een hoger bedrag verplicht te stellen, dit ter beoordeling van Direktbank. De keuze van de verzekeringsmaatschappij is vrij. Voor tweeverdieners geldt bovendien dat het overlijdensrisico moet worden afgedekt, zodanig dat beide geldnemers evenredig naar inkomen zijn verzekerd en beiden het restant hypotheekbedrag zelf kunnen betalen. Bij de beleggingshypotheek is de overlijdensrisicoverzekering voor 55-jarigen en ouder niet verplicht. Deze leeftijdsgrens geldt voor de aanvrager(s) van wie inkomen wordt meegenomen in de budgettering. In dat geval mag als alternatief op de overlijdensrisicoverzekering gekozen worden voor het verpanden van het deel dat boven de 100% van de executiewaarde ligt. versie 3.7, oktober 2007 17 Direktbank Hypotheken

HA3.2.3 Tweede hypotheek Direktbank verstrekt eerste en tweede hypotheken. Voor tweede hypotheken gelden de volgende normen, afhankelijk van waar de eerste hypotheek is ondergebracht. eerste hypotheek is door Direktbank verstrekt * Voor de totale bevoorschotting (eerste en tweede hypotheek samen) geldt een maximum van 125% van de executiewaarde. Naast de gebruikelijke bevoorschottingsopslagen geldt geen extra renteopslag voor de tweede hypotheek. eerste hypotheek is niet door Direktbank verstrekt In dit geval geldt voor de totale bevoorschotting (eerste en tweede hypotheek samen) een maximum van 100% van de executiewaarde. Bij de berekening van de totale bevoorschotting wordt de restschuld van de eerste hypotheek meegerekend. Is de eerste hypotheek een bankhypotheek, dan wordt gerekend met het inschrijvingsbedrag. Is de totale bevoorschotting niet meer dan 75% van de executiewaarde, dan geldt geen extra renteopslag voor de tweede hypotheek. Voor een totale bevoorschotting vanaf 75% tot 100% van de executiewaarde geldt naast de gebruikelijke bevoorschottingsopslagen een extra renteopslag van 0,5% voor de tweede hypotheek. * Loopt de eerste hypotheek bij een van de volgende Fortis-onderdelen, dan wordt de extra renteopslag voor een tweede hypotheek niet in rekening gebracht: DEFAM; Falcon Leven; Fortis ASR; Fortis Bank; Fortis Mees Pierson. versie 3.7, oktober 2007 18 Direktbank Hypotheken

HA4 NATIONALE HYPOTHEEK GARANTIE Direktbank conformeert zich aan de normen en de inkomenstoets van de Nationale Hypotheekgarantie (NHG) zoals deze zijn opgesteld door de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen. Voor 2007 bedraagt het maximaal te verstrekken hypotheekbedrag met NHG EUR 265.000,-. woonwagens Direktbank verstrekt echter geen hypotheken met NHG voor woonwagens en/of woonwagenstandplaatsen. woonlastenverzekering Bij een hypotheek met NHG kan op verzoek van de aanvrager(s) de koopsom van een woonlastenverzekering meegefinancierd worden. Dit betreft een eenmalige storting, welke (een deel van) de maandelijkse hypotheeklasten uitkeert bij arbeidsongeschiktheid en/of werkloosheid. In dit geval dient na het passeren van de hypotheekakte de originele polis door Direktbank beheerd te worden. oversluiten met NHG bij kwaliteitsverbetering Conform de normen van NHG is het mogelijk om een hypotheek te herfinancieren indien er sprake is van kwaliteitsverbetering. Het is hierbij niet noodzakelijk dat de huidige hypotheek met NHG is verstrekt. Deze aanvragen kunnen via HDN bij Direktbank worden ingediend en zullen in eerste instantie door Direktbank op standaard NHG-normen getoetst worden. In verband met de door u en uw klant op te stellen begroting van de bijkomende kosten kan de hypotheekaanvraag pas na ontvangst van de stukken definitief getoetst worden. Het formulier voor de kostenbegroting NHG kunt u vanaf Servicenet downloaden. NHG en Clickrente De Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen gaat ermee akkoord dat bij een Clickrente van 10 jaar of langer bij de toetsing uitgegaan wordt van de werkelijk geoffreerde hypotheekrente. versie 3.7, oktober 2007 19 Direktbank Hypotheken

HA5 GEDRAGSCODE HYPOTHECAIRE FINANCIERINGEN Direktbank en andere hypotheekverstrekkende instellingen in Nederland hebben gezamenlijk een Gedragscode Hypothecaire Financieringen opgesteld. Doel van deze gedragscode is om de voorlichting over hypotheken en de voorwaarden waaraan voldaan moet worden duidelijker en beter vergelijkbaar te maken. De tekst van de gedragscode kunt u downloaden vanaf Servicenet. versie 3.7, oktober 2007 20 Direktbank Hypotheken