RESTAURATIETRAININGEN

RESTAURATIETRAININGEN 2018-2019

Aanbod trainingen Restauratie, beheer en onderhoud Stichting RIBO biedt trainingen aan voor professionals in de restauratie. Een gevarieerd aanbod praktijkgerichte restauratietrainingen voor onder andere medewerkers van restauratie/bouwbedrijven, toezichthouders, bouwkundig inspecteurs, monumentenadviseurs, medewerkers architectenbureaus, bouwkundig medewerkers vastgoed bedrijven, monumentenambtenaren en leden van erfgoedcommissies. Voorbereiding, uitvoering en begeleiding Restaureren in de praktijk Restauratie en onderhoud; uitvoering en begeleiding Behoud en beheer van historisch interieur Hollands bouwen Sporen en stijlen uit het verleden Stutten en stempelen historische panden Hout en steen Historisch timmerwerk en houtconstructies Houtsoorten, aantasting en herstel Restauratie van houten vloeren en balklagen Masterclass Historisch metselen voegwerk Herstellen van scheuren in gevels Toepassing van CNC-gestuurde houtbewerkingsmachines in de restauratie; basistraining. Duurzaam erfgoed Na- isoleren van monumentale panden Behoud en hergebruik van historisch bouwmateriaal Duurzaam erfgoed; energiebesparing bij historische panden. Praktijktrainingen Verwerken van bladlood in de restauratie Inboeten, repareren en voegen van oud metselwerk Restauratie knipen snijvoegen Herstellen van ramen, deuren, kozijnen en luiken Herstel van houtconstructies Natuursteen; verwerking en toepassing in monumenten Leem; verwerking en toepassing. De trainingen vinden plaats in het Praktijkcentrum Restauratie en Ambacht (PRA), gevestigd op een historisch erf op het Landgoed Twickel. RIBO beschikt met dit centrum over een inspirerende en technisch goed geoutilleerde praktijk-leer omgeving. Er zijn verschillende ruimtes voor instructies en een uitstekende (machinale) werkplaats met moderne machines. Bovendien heeft RIBO de beschikking over een grote verscheidenheid aan historische bouwmaterialen. Deze materialen kunnen bij de trainingen als lesmateriaal worden gebruikt. Het PRA is tevens een ontmoetingsplek voor erfgoed professionals en belangstellenden voor cultureel erfgoed en opleidingen. Een aantal trainingen wordt ook verzorgd vanuit de locatie Bouwmensen in Ruinen. In company trainingen Verschillende trainingen kunnen in company of op locatie worden verzorgd. Neem contact op voor de mogelijkheden. Docenten De trainingen worden verzorgd door vakkundige docenten die hun sporen in hun specifieke vakgebied hebben verdiend. Cursuslocatie Contactpersoon Praktijkcentrum Restauratie en Ambacht Martin Bellers Haarweg 3 7555 PC Hengelo T 06-55793787 T 074 2919555 info@restauratietrainingen.nl www.restauratietrainingen.nl Aanmelding Aanmelden kan via www.restauratietrainingen.nl of per email info@restauratietrainingen.nl Tijden De trainingen zijn vanaf 8.30 uur tot 15.30 uur. Doorgaan van de trainingen De training gaat bij voldoende deelnemers altijd door. Mocht de training niet doorgaan, dan blijft de inschrijving geldig tot de volgende datum waarop deze training weer wordt aangeboden. Betaling Na ontvangst van de uitnodiging voor de training en de factuur, dient de betaling binnen 14 dagen te geschieden. Annulering Annuleren kan uitsluitend schriftelijk of per email (info@restauratietraingen.nl). Tot 7 dagen voor aanvang van de training kan kosteloos worden geannuleerd. Annuleringen vanaf 7 dagen voor aanvang van de training worden volledig in rekening gebracht. Certificaat Deelnemers ontvangen na afloop een certificaat bij voldoende resultaat. Inbegrepen Lunch, koffie en thee en syllabus ed. zijn bij de prijs inbegrepen. WWW.RESTAURATIETRAININGEN.NL

Restaureren in de praktijk Restauratie en onderhoud; uitvoering en begeleiding Behoud en beheer van historisch interieur Toepassing van CNC-gestuurde houtbewerkingsmachines in de restauratie; basistraining Het vakmanschap van restaureren beperkt zich niet alleen tot de vaklieden op de bouwplaats maar begint feitelijk al bij de opdrachtgever. Professioneel opdrachtgeverschap, een gedegen restauratieplan, een gespecialiseerde aannemer met vakbekwaam personeel zijn, naast een goede kwaliteits- en kostenbewaking, de sleutel tot een succesvolle restauratie. In deze training komen alle facetten van het restaureren aan de orde, van de restauratievisie tot aan de oplevering en van bouwhistorie tot herbestemming. Daarnaast worden de restauratieonderdelen besproken met de keuzes die enerzijds in de bouwkeet en anderzijds op het steiger of in de werkplaats met de vakman zijn gemaakt. Deze training geeft een praktische handreiking naar een ieder die het behoud van cultureel erfgoed voor ogen heeft. restauratievisie, programma van eisen inspectie en restauratieplan archeologie, bouwhistorie en kleurverkenning tekeningen bestaand en nieuw, restauratiebestek en directiebegroting vergunningen van overheden organisatie op de bouwplaats herstel van daken en gevels herstel van ramen, deuren en luiken herstel van smeedwerk herstel van het interieur restauratieschilderwerk instandhouding Timmerlieden, voorlieden, uitvoerders en begeleiders bij aannemers en timmerbedrijven die zich willen gaan bekwamen op het gebied van (monumenten)onderhoud, restauratie en renovatie. De training is ook interessant voor monumentenambtenaren en bouwkundig inspecteurs. Kwaiteitsborging bij restauratie en onderhoud krijgt gelukkig steeds meer aandacht. Er worden nadrukkelijk eisen gesteld aan de restauratiekennis en -vaardigheden van medewerkers van bedrijven die deze restauraties uitvoeren. Helaas komt het ook nog steeds voor dat restauraties en onderhoud niet goed worden uitgevoerd. Ondeskundigheid, het maken van verkeerde keuzes en fouten, kan leiden tot onherstelbare schade aan het monument. Het begeleiden van het restauratieproces is daarom van groot belang. In deze driedaagse traing worden handvaten aangereikt om restauraties goed te kunnen uitvoeren en begeleiden. Tijdens de training wordt theorie afgewisseld met een bezoek aan enkele monumentale panden om in de praktijk opdrachten uit te voeren en restauratieaspecten nader toe te lichten. toepassing restauratieladder wettelijke kader, regelingen, veiligheidsvoorschriften uitvoerings- en beoordelingsrichtlijnen onderhoudsplannen historisch metselen voegwerk natuursteen schade aan gevels herstelmethoden historische houtconstructies aantasting, oorzaken en herstel daken herstel ramen, deuren, kozijnen schilderwerk aan monumenten beglazing isoleren oude gebouwen Ambtenaren belast met monumententaken en/of handhaving, medewerkers restauratiebedrijven betrokken bij restauratie en onderhoud, medewerkers van architectenen adviesbureaus, monumentenwachters, bouwkundig inspecteurs, medewerkers woningcorporaties en vastgoedbeheerders, leden van erfgoedcommissies. Instandhouding van een monument beperkt zich niet alleen tot het behoud van het casco. Behoud en beheer van historisch interieuronderdelen wordt steeds belangrijker. Een historisch interieur of delen ervan zijn vaak van onschatbare waarde. Goed behoud en beheer vereist de juiste kennis, vaardigheden en zorg. Daardoor kan veel schade en daarmee dure restauraties worden voorkomen. De training is sterk op de praktijk gericht. Deelnemers zijn zich na afloop van de training bewust van het zorgvuldig omgaan met historisch interieur; kunnen schades signaleren en kunnen de kennis op wisselende praktijksituaties toe passen. benoeming van diverse interieurstijlen behoud van roerende en onroerende interieuronderdelen signaleren van schades aan interieur oorzaken van schade preventieve conserveringsmogelijkheden o.a. klimaat- en lichtbeheersing Beheerders en eigenaren van historische panden, ambtenaren belast met monumententaken, medewerkers restauratiebedrijven betrokken bij restauratie en onderhoud, medewerkers van architectenen adviesbureaus, medewerkers musea, leden van erfgoedcommissies. In de restauratiesector komt er steeds meer aandacht voor de toepassing van hightech materialen en technieken. Stilstaan is achteruitgang en dat geldt ook in de restauratiebranche. Werkstukken die arbeidsintensief zijn, worden vaak niet meer gemaakt omdat de kosten daarvoor te hoog worden. Denk aan het maken van ornamenten, aparte trappen, maar ook bijzondere verbindingen. Met behulp van Computer Numerical Control (CNC)-gestuurde houtbewerkingsmachines kunnen deze werkstukken in een beduidend kortere tijd worden vervaardigd waardoor ze weer betaalbaar worden. Bovendien kan een hoge en vooral ook continue kwaliteit worden geleverd. Naast de ambachtelijke vakkennis en vaardigheden zal het toepassen van CNC in de restauratie in de toekomst niet meer weg te denken zijn. RIBO beschikt voor deze training over een CNC-houtbewerkingsmachine met een 5-assige motor om complexe bewerkingen te kunnen uitvoeren, zoals freeswerk en zaagbewerkingen. Doel van de training is om medewerkers kennis te laten maken met de toepassing van CNC binnen de restauratie. wat is CNC; beschrijving en werking machine toepassingsmogelijkheden van CNC in de restauratie instellen en bedienen CNC machine kennismaking met software en het programmeren van CNC veiligheid Tijdens de training maken de deelnemers kennis met besturingssoftware en een CNC bewerking. Werkplaats timmerlieden, machinaal houtbewerkers en iedere medewerker die zich voorbereidt op het werken met CNC. Docent: Louis Gerdessen Cursusdata: 7 februari 2019 28 november 2019 Docent: Tom Temmink Cursusdata: 13, 20 en 27 juni 2019 10, 17 en 24 oktober 2019 Cursusprijs: 785,= (excl. BTW) Docent: Susanne van den Beukel Cursusdata: 6 juni 2019 Docent: Alfred Evers Cursusdata: 24 mei 2019 1 november 2019 Cursusprijs: 275,= (excl. BTW)

Hollands bouwen Sporen en stijlen uit het verleden Stutten en stempelen van historische panden Historisch timmerwerk en houtconstructies Houtsoorten, aantasting en herstel Tijdens een restauratie is het van groot belang dat bij de medewerkers op de bouwplaats voldoende basiskennis aanwezig is. Dit om de opdrachtgever en adviseur bij te staan bij de vele complexe afwegingen om zo samen een restauratie gedegen uit te voeren. Waarom is juist deze profilering voor dit kozijn zo belangrijk? Kennis en inzicht hebben in bouwhistorie en bouwtechnieken zijn daarvoor onontbeerlijk. Het restaureren met liefde en respect voor historie, eerlijke materialen, traditioneel vakmanschap en karakteristieke details binnen de Hollandse bouwtraditie staat centraal in deze training. Hollands Bouwen heeft een rijke traditie in Nederland en kende een bloeiperiode van 1700 tot ongeveer 1960. achtergrond van het Hollands Bouwen landelijke en stedelijke bouwkunst in Nederland bouwhistorie van het Hollands Bouwen bouwnaden, littekens en bouwsporen de historie van de bouwtechnologische ontwikkelingen van o.a. materialen leren dateren van gebouwen herkennen van profileringen telmerken, betekenis en datering oude houtverbindingen en kapvormen muurdikten, steenformaten en gevelvormen invloed van trends en mode op de ontwikkeling van de bouwwerken Timmerlieden, metselaars, voorlieden en begeleiders bij aannemers en timmerbedrijven die in de praktijk werkzaam zijn op het gebied van (monumenten)onderhoud, restauratie en renovatie, medewerkers van architectenen adviesbureaus, leden van erfgoedcommissies. Stutten en stempelen is veelal een van de minst in het oog springende activiteiten als er een historisch pand gerestaureerd moet worden. Goede kennis van stut- en stempelwerken is echter meer dan noodzakelijk. Immers, wanneer dit werk goed en vakkundig wordt uitgevoerd geeft het de minste kans op stagnatie en ongewenste schade tijdens het bouwproces. Vooral bij monumentale panden is het van belang dat stut- en stempelwerk op de juiste wijze wordt uitgevoerd. De training bestaat onder meer uit een praktijkopdracht. spanning, krachten en vervorming ondergrond en bodemgesteldheid krachten die invloed uitoefenen op een bouwwerk krachten en vervormingen in kolommen krachten, belastingen en vervormingen in monumenten schadegevallen waardoor stempelen noodzakelijk wordt sterkte, stijfheid en stabiliteit stut en stempel methoden schroefstempels Timmerlieden, voorlieden, uitvoerders en begeleiders bij aannemers en timmerbedrijven die in de praktijk werkzaam zijn op het gebied van (monumenten)onderhoud, restauratie en renovatie. De training is ook interessant voor monumentenwachters en bouwkundig inspecteurs. Toepassen van uitvoeringsrichtlijnen in de restauratie. Om historisch timmerwerk en houtconstructies verantwoord te kunnen behouden zijn afspraken gemaakt over de juiste wijze van het restaureren en het uitvoeren van onderhoud. Deze afspraken zijn in uitvoeringsrichtlijnen vastgelegd. Tijdens de training wordt uiteengezet op welke wijze, de uitvoeringsrichtlijnen die gericht zijn op hout, het beste in de praktijk kunnen worden toegepast. Ook het interpreteren en het in de praktijk toepassen van de zogenaamde restauratieladder komt daarbij aan de orde. Het betreft de volgende uitvoeringsrichtlijnen: Uitvoeringsrichtlijn historisch timmerwerk; geveltimmerwerk afbouwtimmerwerk trappen (URL 4001) Uitvoeringsrichtlijn historische houtconstructies; balklagen/gebinten kapconstructies geveltimmerwerk binnen timmerwerk (URL 3001) Hout - houtsoorten, vervangende houtsoorten en herkomst - eigenschappen van hout en het beoordelen van hout - bewerkingstechnieken ed. Restauratie historisch timmerwerk - uitvoeringsrichtlijn en restauratieladder - herstel van o.a. buitenkozijnen, - ramen, -deuren, luiken - herstel binnenluiken, -kozijnen, -betimmeringen, lambrisering, hang sluitwerk. Restauratie historische houtconstructies - uitvoeringsrichtlijn en restauratieladder - herstel van o.a. kapconstructies, balklagen, balkkoppen, stijlen,muurplaten De training bestaat uit theorie afgewisseld met praktijkvoorbeelden. Timmerlieden, uitvoerders, voorlieden en begeleiders bij aannemers en timmerbedrijven die in de praktijk werkzaam zijn op het gebied van (monumenten)onderhoud en restauratie. De training is ook interessant voor monumentenambtenaren, bouwkundig inspecteurs, monumentenwachters en leden van erfgoedcommissies. Hout is een van de meest voorkomende materialen in historische panden. Hout in verschillende soorten en maten werd voor diverse toepassingen aangewend, van kapconstructies tot interieur. Helaas is hout ook kwetsbaar. Houtaantasting komt dan ook veelvuldig voor met alle gevolgen van dien. Vaak ontstaat (onherstelbare) schade aan hout en de constructies. De training gaat in op de verschillende houtsoorten, hun eigenschappen, aantasting en herstelmogelijkheden. houtsoorten in monumenten en specifieke eigenschappen duurzaamheid van hout signaleren, herkennen en opsporen van houtaantasting schade aan hout door vocht soorten houtaantastingen; schimmels, insecten behandel methoden van aantastingen zowel preventief als curatief herstelmethodes traditioneel en nieuw Timmerlieden, voorlieden, uitvoerders en voorlieden bij aannemers en timmerbedrijven die in de praktijk werkzaam zijn op het gebied van (monumenten)onderhoud, restauratie en renovatie, medewerkers van architectenen adviesbureaus, leden van erfgoedcommissies. Docent: Eelco Ekker Cursusdata: 18 april 2019 Cursusprijs: 245,- (excl. BTW) Docent: Eelco Ekker Cursusdata: 8 februari 2019 / 8 november 2019 Docent: Louis Gerdessen Cursusdata: 15 februari 2019 / 31 oktober 2019 Docent: Hans Luft Cursusdata: 2 april 2019

Masterclass historisch metselen voegwerk Herstellen van scheuren in gevels Na-isolatie van monumentale panden Behoud en hergebruik van historisch bouwmateriaal In de praktijk blijkt dat de kennis van gevelherstel vaak beperkt blijft tot de basiskennis, ervaring en hetgeen in het bestek is voorgeschreven of door een leidinggevende wordt opgedragen. Deelnemers aan de training krijgen specifieke kennis met achtergronden op het gebied van materialen, bouwstoffen, restauratietechnieken, toepassingsmogelijkheden en restauratie-ethiek. Het niveau van de deelnemer wordt naar een hoger niveau getild, waardoor het vak in de praktijk meer verantwoord wordt uitgeoefend. Tijdens deze trainingsdag wordt de theorie afgewisseld met het bestuderen van materialen en bouwstoffen, met discussiemomenten en met oplossingsgericht denken. De training draagt bij aan een grotere kennis op het gebied van het herstel van baksteen- en voegwerk baksteen; klei, fabricage, soorten, eigenschappen en kwaliteiten bouwstoffen; soorten en eigenschappen van zand, bindmiddelen en toeslagstoffen mortels; samenstelling, prefabmortels, eigenschappen, toepassingsmogelijkheden, kwaliteitseisen herstel van metselwerk; schadebeelden, schadeanalyse, diverse herstelmethoden, kwaliteitseisen herstel van voegwerk; schadebeelden, schadeanalyse, diverse herstelmethoden, kwaliteitseisen gevelreiniging; methoden, toepassingsmogelijkheden en risico s restauratie-ethiek; behoud en herstel, goed of slecht metselwerk; zoutschade, techniek van ontzoutingsprocessen, kompressen ed. Bij oude gebouwen treffen we helaas vaak de nodige scheuren in het metselwerk aan. Scheurvorming kan verschillende oorzaken hebben. Om gevels op de juiste wijze te kunnen herstellen dienen de problemen bij de oorsprong te worden aangepakt. Na het vaststellen en wegnemen van de oorzaak kan de scheurvorming worden hersteld en kunnen maatregelen worden genomen om verdere schade aan de gevel te voorkomen. Deze praktijkgerichte training richt zich op het opsporen van oorzaken van scheuren en herstellen van metselwerk Signaleren van schade en analyse opsporen van mogelijke oorzaken van scheurvorming soorten scheurvorming diverse herstelmethoden constructief versterken van gevels door het aanbrengen van wapening, muurankers ed. gebruik van gereedschappen en materialen toepassing van de juiste mortels, samenstelling ed. De training bestaat ten dele uit het maken van praktijkopdrachten Metselaars, voegers, uitvoerenden van restauratiebedrijven betrokken bij restauratie en onderhoud, ambtenaren belast met monumententaken, beheerders van historische panden Bij het isoleren van monumenten staat het behoud van het monument voorop. Vooral thermische isolatie is precisiewerk waarbij deskundigheid noodzakelijk is. De thermische evenwichtssituatie van het monument wordt veranderd hetgeen niet mag leiden tot een aantasting van de bestaande constructie. Met behulp van de nieuwste technieken wordt de bestaande situatie geanalyseerd. Resultaten van internationale onderzoeken van na-geïsoleerde monumenten worden gebruikt om een zo optimaal mogelijke en duurzame oplossing te creëren. Koudebruggen, oppervlakte- en inwendige condensatie en optrekkend vocht zijn met het geleerde in deze training deskundig te beheersen. Ook aan het deskundig aanbrengen van geluidsisolatie wordt aandacht besteed. het verantwoord isoleren van bouwconstructies bij restauratie: - (houten) vloeren - massieve muren aan de binnenzijde, eventueel aandacht aan spouwmuren - hellende daken, beschoten kappen, traditionele open rieten daken en schroefdaken veel gemaakte fouten bij het uitvoeren van isolatie werkzaamheden met de constructieve en financiële gevolgen. Handvatten en (verwerkings)regels aanreiken om fouten en daaruit voortvloeiende schade te voorkomen bouwfysica in de praktijk. Genoemde bouwconstructies worden onderworpen aan consequenties van het isoleren, vocht en zoutmigratie, brandveiligheid, geluidsaspecten EPG isolatienormen en behaaglijkheid d.m.v. isoleren van bouwconstructies in de restauratie Hergebruik van historisch bouwmateriaal wordt vanuit het oogpunt van duurzame monumentenzorg steeds belangrijker. Zorgvuldig historische onderdelen beoordelen, documenteren, ontmantelen en opslaan is een systematiek wat bij restauratieprojecten van wezenlijk belang is. Vaak ontbreekt echter de juiste kennis, waardoor onderdelen door elkaar komen, kwijt worden gemaakt of zelfs in de container belanden. Om dit te voorkomen en om op een betere wijze historische bouwmaterialen her te gebruiken, is deze praktische cursus ontwikkelt. duurzaamheid in monumentenzorg herkenning van historische bouwonderdelen, materialen en bouwperioden beoordeling van historische materialen toepassing van werkmethoden om te coderen, documenteren en te markeren ontmantelen, opslag, verpakken en transport van materialen depot historisch bouwmateriaal praktijkopdrachten met historisch bouwmateriaal uit het depot Timmerlieden, metselaars, voorlieden en begeleiders bij aannemers en timmerbedrijven die in de praktijk werkzaam zijn op het gebied van (monumenten)onderhoud, restauratie en renovatie. De training is ook interessant voor monumentenambtenaren, bouwkundig inspecteurs en leden van erfgoedcommissies. Ervaren metselaars, ervaren voegers, uitvoerders, monumentenwachters, inspecteurs en toezichthouders die werkzaam zijn in de renovatie en restauratie. Timmerlieden, metselaars, voorlieden en begeleiders bij aannemers en timmerbedrijven die in de praktijk werkzaam zijn op het gebied van (monumenten) onderhoud, restauratie en renovatie. De training is ook interessant voor monumentenambtenaren en bouwkundig inspecteurs. Docent: Louis Gerdessen Cursusdata: 25 april 2019 / 7 november 2019 Cursusprijs: 245,- (excl. BTW) Docent: Jo Bogers Cursusdata: 22 maart 2019 Cursusprijs: 245,- (excl. BTW) Docent: James Groen Cursusdata: 10 januari 2019 / 12 april 2019 14 november 2019 Docent: Eelco Ekker Cursusdata: 11 januari 2019 15 november 2019

Duurzaam erfgoed; energiebesparing bij historische panden Verwerken van bladlood in de restauratie Inboeten, repareren en voegen van oud metselwerk Restauratie knipen snijvoegen Het wonen in een historisch pand met het comfort van een nieuw huis? Het lijkt een utopie, maar het kan. Het treffen van energiebesparende maatregelen in een historisch pand vraagt om een juiste aanpak. Dergelijke ingrepen mogen de historisch waarde van het pand niet aantasten. Dit lijkt een onmogelijke opgave, maar toch zijn er tal van mogelijkheden om een historisch pand te verduurzamen zonder dat dit afbreuk doet aan het karakter van het pand energiescan als uitgangspunt voor verduurzaming energiebesparende maatregelen aan en in het gebouw toepassen van technische installaties in historische panden toepassen van nieuwe materialen, isolatieproducten en -systemen beglazing in historische panden gevaren van verkeerd isoleren het gebruik van een pand (bufferzones, gebruik historische onderdelen zoals luiken e.d.) beoordelen van isolatieplannen praktijkvoorbeelden Beheerders en eigenaren van historische panden, ambtenaren belast met monumententaken, medewerkers restauratiebedrijven betrokken bij restauratie en onderhoud, medewerkers van architectenen adviesbureaus, leden van erfgoedcommissies. De juiste toepassing van bladlood is belangrijk om een constructie waterdicht te maken. Onzorgvuldig en/of ondeskundig verwerken en toepassen van bladlood leidt snel tot schadegevallen met vaak hoge herstelkosten. De waterdichtheid van monumentale panden vraagt van de vakman dat hij bekend is met de voor de restauratie noodzakelijke technieken. Deze tweedaagse training omvat zowel theoretische instructie als praktijkopdrachten. schades aan lood fels- en knoopverbindingen vastzetten met klampen toepassen van noklood maken van sierranden elektrolyse tussen metalen aantasten van lood door zuren en zouten inslijpen van lood loodklemmen en loodproppen toepassen van loodwol trotseerloodjes lood patineren Timmerlieden, metselaars, uitvoerenden bij aannemers- en timmerbedrijven, monumentenwachters en bouwkundig inspecteurs. Met deze training bieden we kennis en vaardigheden aan metselaars en voegers voor de afwerking van metselwerk aan historische panden. Goed voegwerk is belangrijk om het doorslaan van regenwater en vorstaantasting te voorkomen. Voor het uitvoeren van herstelwerkzaamheden aan historisch metselen voegwerk dient de vakman op de hoogte te zijn van de toepasbaarheid van materialen en gereedschappen. Daarvoor zijn onlangs de nieuwe uitvoeringsrichtlijnen vastgelegd. Deze tweedaagse training sluit daarop aan en bestaat voornamelijk uit praktijkopdrachten. bakstenen voor en na 1900 soorten bindmiddelen basisvaardigheden eenvoudig voegwerk schadebeelden en herstel signaleren van gebreken en herstel repareren van kapotte stenen met reparatiemortel op kleur brengen van metselwerk mechanisch en pneumatisch verwijderen van verweerd voegwerk samenstellen en beoordelen van voegmonsters bereiden van hydraulische kalkmortel platvol, door gestreken en verdiept voegwerk en daggestreep reinigen van vervuilde gevelstenen kwaliteitseisen zoals vastgelegd in de uitvoeringsrichtlijnen restauratie voegwerk Metselaars, voegers en voorlieden die zich willen bekwamen in het afwerken en repareren van historisch metselen voegwerk. Restauratie en herstel van bestaand voegwerk, in het bijzonder knipen snijvoegen, vraagt om extra aandacht, kennis en vaardigheden. Goed voegwerk is belangrijk om het doorslaan van regenwater en vorstaantasting te voorkomen. Deze aspecten komen zowel in theorie als praktijk aan de orde. Deze driedaagse training bestaat in belangrijke mate uit praktijkopdrachten met betrekking tot het maken van knipen snijvoegen. beoordelen van schade aan metselwerk voorkomen en herstel van schade behandelen van bakstenen van voor en na 1900 soorten bindmiddelen, kalken en zandsteensoorten het benoemen van streekgebonden voegtypen samenstelling van voegmortels kwaliteitseisen, zoals vastgelegd in de uitvoeringsrichtlijnen restauratie voegwerk bereiden van hydraulische kalk en cementmortel het opzetten en afsnijden van een snijvoeg het opzetten en afsnijden van een knipvoeg Ervaren voegers en metselaars die zich verder willen bekwamen in het maken van knipen snijwerk. Docent: Martijn Haitink Cursusdata: 5 april 2019 Cursusprijs: 245,- (excl. BTW) Docenten: Wim de Groot Cursusdata: 28 februari en 1 maart 2019 19 en 20 december 2019 Cursusprijs: 525,= (excl. BTW) Docent: Jo Bogers Cursusdata: 17 en 18 januari 2019 12 en 13 december 2019 Cursusprijs: 505,- (excl. BTW) Docent: Jo Bogers Cursusdata: 13,14 en 21 december 2018 21,22 en 29 november 2019 Cursusprijs: 852,- (excl. BTW)

Herstellen van houten vloeren en balklagen Herstellen van ramen, deuren, kozijnen en luiken Herstel van houtconstructies Natuursteen; verwerking en toepassing bij monumenten In veel oude gebouwen komen nog houten vloeren en balklagen voor. Houten vloeren vormen een wezenlijk onderdeel van het historische interieur en maken deel uit van het monument. Bij restauratie verdienen vloeren en de onderliggende constructie dan ook de nodige aandacht. Veel houten vloeren zijn helaas reeds verdwenen, omdat er te weinig aandacht voor was, maar ook vanwege schade. Tijdig onderhoud en herstel kan verdere schade voorkomen. Schade kan ontstaan als gevolg van onder meer vocht, insecten en zwammen en slijtage. Om deze vloeren vakkundig te kunnen herstellen is het van belang de oorzaak van de schade te achterhalen en op basis daarvan het herstelplan op te stellen. De training gaat in op het vakkundig herstel van deze schade aan vloeren en de onderliggende constructie. Onderzoek naar soort vloer, houtsoort en onderliggende constructie. Balklagen: enkelvoudige en samengestelde Moerbint: functie, kenmerken en herstel Vloeren: kinderbinten en vloerdelen en herstel Timmerlieden, voorlieden, uitvoerders en begeleiders bij aannemers en timmerbedrijven die in de praktijk werkzaam zijn op het gebied van (monumenten)onderhoud, restauratie en renovatie. De training is ook interessant voor monumentenwachters en bouwkundig inspecteurs. Docent: Hans Luft Cursusdata: 5 februari 2019 26 november 2019 Herstellen van vloerconstructies en ravelingen Ondersteuning van vloerconstructies: sleutelstukken, korbelen, console en muurstijlen IJzers en ankers, typen, aantasting en herstel Onderhoud van vloeren Herstel van ramen, deuren, kozijnen en luiken dient duurzaam te worden uitgevoerd en tegelijkertijd naadloos aan te sluiten bij het historische karakter van het pand. De hiervoor noodzakelijke kennis is uitgangspunt bij deze training. Een belangrijk deel van de training bestaat uit verschillende praktijkopdrachten waarbij met historisch bouwmateriaal uit ons depot wordt gewerkt. historisch overzicht van de verschillende venstertypen kruis -, klooster -en bolkozijn schuifraamkozijnen Franse venster Timmerlieden, voorlieden, uitvoerders en begeleiders bij aannemers en timmerbedrijven die in de praktijk werkzaam zijn op het gebied van (monumenten)onderhoud, restauratie en renovatie. De training is ook interessant voor monumentenwachters en bouwkundig inspecteurs. Docent: Hans Luft Cursusdata: 11 en 12 maat 2019 Cursusprijs: 505,= (excl. BTW) gebruik van glas in vroegere tijden deurtypen en luiken gebreken aan ramen deuren en kozijnen oplossingen en restauratie opvattingen Constructief herstel van houtconstructies komt veelvuldig voor bij restauratie van monumenten. De authentieke houtconstructie kan veelal worden gehandhaafd indien dit herstel op de juiste wijze wordt uitgevoerd. Het is van belang om gebreken en aantastingen te onderkennen en te weten wat voor schade daardoor kan ontstaan. Doorgaans kan er uit verschillende reparatietechnieken gekozen worden. Deze keuze dient met kennis van zaken gemaakt te worden. Al deze aspecten komen zowel in de theorie als in de praktijkopdrachten naar voren. houtaantasting door weersinvloeden, schimmels en insecten methoden om gebintstijlen aan te helen, balkkoppen met losse pennen, doorgestoken pennen van ankerbalken vervangen, aanscherven van muurplaten, blokkeels, met verborgen hele en halve zwaluwstaarten tegen Timmerlieden, voorlieden, uitvoerders en begeleiders bij aannemers en timmerbedrijven die in de praktijk werkzaam zijn op het gebied van (monumenten) onderhoud, restauratie en renovatie. Docent: Hans Luft Cursusdata: 21 en 22 januari 2019 2 en 3 december 2019 Cursusprijs: 505,= (excl. BTW) afschuiven, o.a. bij dekbalkjukken aanhelen van sporen hergebruik van afkomend materiaal, voor aanhelen, inzetten losse pennen. bevestiging door middel van bouten, verlijming ed. aandacht voor moderne methoden voor herstel en conservering Natuursteen is een veel voorkomend bouwmateriaal wat in het verleden en heden gebruikt wordt bij het realiseren van gebouwen en restauratie van monumenten. In betreffende bouwwerken treft men vaak verschillende soorten natuursteen aan, voor diverse doeleinden, afkomstig uit vele verschillende landen. De herkenning van de soorten natuursteen, de toepassing, herkomst en de verwerkingstechnieken zijn echter voor velen die werkzaam zijn in de restauratie, deels onbekend. Deze training voorziet in een uitgebreide kennismaking met de wereld van natuursteen en biedt praktische handvatten om bij het toepassen, onderhoud en restauratie van natuursteen de juiste afweging en keuzes te kunnen maken. ontstaan en geschiedenis van natuursteen soorten natuursteen herkomst en winning verwerking; traditioneel en moderne technieken De training vindt plaats bij Natuursteenbedrijf Woertman in Tubbergen en bestaat naast het theorie gedeelte onder meer uit een rondleiding en een aantal praktijkopdrachten. Tijdens de theorie training en het praktijkgedeelte zullen vele verschillende natuursteensoorten worden besproken en getoond en diverse bewerkingen worden gedemonstreerd. Ambtenaren belast met monumententaken en/of handhaving, medewerkers bouw en restauratiebedrijven betrokken bij restauratie en onderhoud, medewerkers van architectenen adviesbureaus, monumentenwachters, bouwkundig inspecteurs, leden van erfgoedcommissies. Docenten: Jos Woertman Cursusdata: 3 mei 2019 Cursusprijs: 265,= (excl. BTW) toepassingsmogelijkheden restauratie van natuursteen praktijkopdrachten in werkplaats (zagen, polijsten en hakken)

Leem, verwerking en toepassing Docenten Leem is een van de oudste bouwmaterialen. Het bestaat uit klei, silt en zand waaraan vaak strohaksel wordt toegevoegd om het te kunnen verwerken. Het is een materiaal dat al eeuwenlang over de gehele wereld wordt gebruikt in huizen. In veel historische gebouwen tref je vaak nog leem aan, meestal in vakwerkbouw. Met de komst van de cement nam het gebruik van leem echter in een snel tempo enorm af. De laatste decennia is de toepassing van leem herontdekt en wordt het steeds vaker als leemstuc in woningen verwerkt. Leem heeft bijzondere eigenschappen. Het is warmte accumulerend, isolerend, vochtregulerend, brandwerend, eenvoudig te herstellen en heeft akoestische kwaliteiten. Bovenal is leem volledig een natuurvriendelijk materiaal. Kortom, leem zorgt voor een prettig en gezond leefklimaat. Met leem kunnen allerlei vormen worden gemaakt en het is toepasbaar op vrijwel elke ondergrond. toepassing van leem door de eeuwen heen eigenschappen van leem samenstellen / bereiden van leemstucmengsels prepareren van de verschillende Timmerlieden, metselaars, uitvoerders, stukadoors, voorlieden en begeleiders bij aannemers en bedrijven die in de praktijk werkzaam zijn op het gebied van (monumenten)onderhoud en restauratie. Docent: André Schopman Cursusdata: 21 juni 2019 Cursusprijs: 275,= (excl. BTW) ondergronden, o.a. steen, hout, riet etc. verwerken van bruinleemstuc / kleurleemstuc afwerkingswijzen van verschillende leemstuctoepassingen Hans Luft is docent restauratie aan het ROC van Twente en heeft daarnaast een eigen restauratietimmerbedrijf. Hij is gespecialiseerd in historische houtconstructies en het herstel van ramen, deuren en kozijnen. Louis Gerdessen is projectleider bij Van Hoogevest Architecten te Amersoort. Bij dit bureau heeft hij sinds 1978 restauraties voorbereid en begeleid. De technische kant van het restaureren heeft zijn speciale aandacht. Kennis en ervaring draagt hij uit bij diverse restauratieopleidingen. Eelco Ekker heeft een Bouw- & Monumenten adviesbureau in Zwolle. Zijn voorliefde voor ambachtelijke technieken, oude gebouwen en natuurlijke materialen heeft ertoe geleid dat hij zich specialiseerde in de restauratietechniek en het Hollands Bouwen. Hij begeleidt restauratieprocessen van begin tot eind. Jo Bogers heeft 40 jaar een eigen restauratiebedrijf gehad met het accent op de restauratie van gevels. Hij beschikt over een grote kennis en praktische vaardigheden met betrekking tot historisch metselen voegwerk. Daarnaast is hij actief als hoofdjury voor de beroepenwedstrijden metselen en voegen en heeft hij meegewerkt aan de richtlijnen voor restauratievoegen. Wim de Groot is technisch adviseur van de Stichting Bouwlood en heeft 50 jaar ervaring in het verwerken en doceren van bladlood in de bouw en specifiek in de restauratie. Hij begeleidt projecten in de monumentenzorg in Nederland en België. Jos Woertman is reeds meer dan 30 jaar werkzaam in de natuursteen. Hij is opgeleid als meester steenhouwer en is directielid van Natuursteenbedrijf Woertman in Tubbergen. Hij volgde zijn meesteropleiding deels in Nederland en in Duitsland en is gespecialiseerd in materialenkennis en de toepassing van natuursteen voor onder meer de restauratie van bouwen grafmonumenten. James Groen heeft een eigen adviesbureau en is gespecialiseerd in het adviseren over warmte en vochttransport in bouwconstructies. Hij heeft werkzaamheden verricht bij diverse architectenbureaus, ingenieursbureaus en Saint-Gobain divisie isolatie. Daarnaast is hij werkzaam als docent bouwfysica, Warmte Vocht en Isolatie. Hij heeft een passie voor bouwfysica bij renovatie en restauratie-vraagstukken. Martijn Haitink is in de bouw begonnen als timmerman. Vandaar uit is hij door gegroeid in de projectvoorbereiding en begeleiding bij restauratiebedrijven en bij de Monumentenwacht. Samen met een compagnon heeft hij een eigen monumentenadviesbureau opgericht. Een van de speerpunten is de combinatie van kennis over erfgoed en restauratie met energiebesparing. Susanne van den Beukel heeft een eigen adviesbureau en is gediplomeerd restaurator én kerkorgelbouwer. Zij beschikt over omvangrijke kennis en praktijkervaring van kunstcollecties en erfgoed. Zij kent de materialen, hun specifieke eigenschappen en bewaarcondities. Zij heeft een scherp oog voor mogelijke schade en kent de methoden om dit te voorkomen. Zij heeft een ruime werkervaring in zowel de museale omgeving als monumentenzorg en combineert materiaaldeskundigheid en collectiebeheer met projectmanagement. Tom Temmink is adviseur erfgoed bij Het Oversticht in Zwolle. Naast advisering in de meest uiteenlopende vraagstukken bij monumenten, is hij ook molenconsulent voor de Stichting De Overijsselse Molen. Hiervoor heeft hij 15 jaar bij een restauratiearchitect gewerkt, eerst als bouwkundig tekenaar, later als projectleider. Het zo zorgvuldig mogelijk adviseren van restauratieprojecten is zijn passie. André Schopman heeft zich na 4 jaar studie aan de Akademie voor bouwkunst gespecialiseerd op leem en volgde een speciale opleiding aan de Ecole d Architecture / Cra-Terre in Grenoble. Hij is sinds 1995 zelfstandig met zijn leembouwbedrijf in Zuid-Limburg. Hij heeft grote ervaring verworven in de vele toepassingen van leem in de bouw en is uiterst vakkundig op dit gebied. Alfred Evers is docent bij het ROC van Twente en houdt zich voornamelijk bezig met restauratie- en meubeltechnieken en innovatie daarin. Vooral de toepassing van CNC - gestuurde houtbewerkingsmachines in de restauratie heeft zijn passie. Zowel de voorbereiding als de uitvoering daarvan.

RIBO Haarweg 3 7555 PC Hengelo T 074 2919555 info@restauratietrainingen.nl www.restauratietrainingen.nl RESTAURATIETRAININGEN