ROP Oost in 2017 Restauratie Opleidingsprojecten in de provincie Overijssel

Transcriptie

1 ROP Oost in 2017 Restauratie Opleidingsprojecten in de provincie Overijssel RIBO Hengelo Februari 2018

2 Inhoud verslag 2017 ROP Oost in 2017 Doelstellingen Opleidingen in de restauratie Leerlingen in opleiding Praktijkcentrum Restauratie en Ambacht Restauratieopleidingsprojecten PR en Voorlichting Restauratiefair Finale Skills Restauratie Depot historisch bouwmateriaal Prognose

3 ROP OOST IN 2017 Stichting RIBO maakt het ook in het verslagjaar mogelijk dat jonge bouwvakkers zich kunnen bekwamen in het restaureren monumentale gebouwen. Het gaat om leerling die in opleiding zijn of medewerkers van bedrijven die zich verder willen bekwamen in de restauratie. Overdracht van restauratiekennis en vaardigheden blijft hard nodig om in de toekomst monumenten op een verantwoorde wijze te kunnen blijven restaureren. Goede PR en voorlichting blijft van belang om jongeren te interesseren voor vakmanschap. In het verslagjaar heeft RIBO daar veel aandacht aan besteed. Daar waar vele regio s nog steeds te kampen hebben met een tekort van leerlingen in de bouw, kende RIBO in 2017 daarentegen een groeiend aantal leerlingen. Deze groei voor RIBO is te herleiden tot de volgende sleutelbegrippen: aandacht voor vakmanschap, ambachtelijkheid en kwaliteit in een inspirerende leeromgeving. Na jaren van crisis trekt de economie enorm aan. Ook voor de komende jaren wordt een economische groei voorzien. Consumenten en bedrijven hebben vertrouwen in de toekomst en durven, na jaren in de wachtkamer te hebben gezeten, weer te investeren. Bouw- en restauratieopdrachten komen mede daardoor in hoog tempo op de markt. Ook de vraag naar ambachtelijke producten groeit sterk. Dergelijke producten zijn puur, uniek en eerlijker dan massaproducten. Consumenten vragen meer naar maatwerk, zijn meer geïnteresseerd in hoe iets wordt gemaakt, waarderen vakmanschap en zijn bereid om te betalen voor kwaliteit. Het maken van ambachtelijke producten, maar ook behoud en instandhouding van monumenten vereist specialistisch vakmanschap. Bedrijven hebben echter steeds meer moeite om de opdrachten op tijd en op de juiste wijze te kunnen uitvoeren. Veel bedrijven moeten opdrachten opschuiven of zelfs afzeggen Er is sprake van een structureel tekort aan leerlingen om de tekorten aan vaklieden op te kunnen vangen. De nood is hoog. Het is van essentieel belang dat jonge vaklieden worden opgeleid. RIBO is enkele jaren geleden, mede door dit dreigende tekort aan vaklieden, een andere koers gaan varen om leerlingen enthousiast te maken voor een bouwopleiding en deze daadwerkelijk te kunnen opleiden. RIBO kiest duidelijk voor het breed en flexibel opleiden van vaklieden. Dat sluit goed aan op het laatste SER-advies Toekomstgericht beroepsonderwijs (november 2017) waarbij vakmanschap in een uitdagende leer- en werkomgeving de inspiratiebron is. Een nieuwe frisse kijk op opleiden waarbij de waardering voor het ambacht het uitgangspunt is. Specialistische vaklieden die hierin kunnen worden opgeleid gaan een goede toekomst tegemoet. Ambacht wordt weer gewaardeerd en de combinatie met innovatieve technieken moet vooral jongeren nieuwe perspectieven voor de toekomst bieden. Jaarlijks komen veel VMBO-leerlingen naar het Praktijkcentrum Restauratie en Ambacht in Hengelo (O), voor een eerste kennismaking met de bijzondere wereld van restauratie. 3

4 RIBO werkt nauw samen met het ROC van Twente. Deze samenwerking heeft onder meer geleid tot het ontwikkelen en uitvoeren van de opleiding Technicus Hout en Restauratie (THR). Deze driejarige hout brede opleiding is in 2015 als experiment gestart en is in het voorjaar van 2017 door het Ministerie van OC&W als cross over goedgekeurd (crebo-nummer 26001). Vmbo-leerlingen zien deze opleiding als een goed alternatief voor de bestaande bouwopleidingen. Vakmanschap en ambacht gecombineerd met innovatie, blijkt jongeren aan te spreken. In september 2017 is een derde groep leerlingen met deze opleiding gestart. De vooruitzichten voor de komende jaren zijn positief. Veel jongeren tonen interesse in deze nieuwe aanpak en opleiding. We mogen hierbij op de brede steun van het bedrijfsleven rekenen. Maar liefst 40 bedrijven hebben een samenwerkingsovereenkomst getekend en onderschrijven het belang van deze nieuwe opleiding Technicus Hout en Restauratie. Het maken van wrongstukken; leerling en leermeester. Andere regio s in Nederland hebben reeds belangstelling getoond. RIBO is graag bereid mee te werken aan een uitrol van deze opleiding en de kennis en ervaringen te delen en samen te werken om deze opleiding ook op meerdere locaties te laten uitvoeren. Naast deze nieuwe opleiding Technicus Hout en Restauratie zijn in 2017 ook de nieuwe opleidingen Specialist restauratie timmeren en Specialist restauratie metselen ontwikkeld op niveau 4. Op niveau 3 kunnen bouwleerlingen keen voor een keuzedeel basis restauratie timmeren en metselen. Deze nieuwe opleidingen en keuzedelen moeten volledig van de grond komen. Dat vraagt de nodige aandacht in In het verslagjaar zijn tevens de eerste aanzetten gedaan om tot een nauwe samenwerking te komen met ROP Noord, Friese poort en ROC van Twente. Voorlichting, acquisitie en de uitvoering van restauratieopleidingen kunnen in een goede samenwerking vanaf 2018 worden opgepakt. 4

5 DOELSTELLINGEN RIBO kent de volgende vier opleidingsdoelstellingen: het behouden van kleine specialistische beroepen, vakmanschap en ambachtelijke opleidingen; het creëren van voldoende restauratieopleidingsprojecten en opdrachten/werkstukken, noodzakelijk voor een goede beroepspraktijkvorming; het koppelen en/of makelen van de leerling aan een opleidingsplaats; het volgen en begeleiden van de leerling op de werkplek gedurende de opleiding; verbreden en verdiepen van restauratiekennis en vaardigheden bij restauratievaklieden, uitvoerders, bouwkundig inspecteurs, monumentenambtenaren etc. door middel van korte restauratietrainingen. Het op peil houden van vakmanschap is van belang voor de bouw in het algemeen en voor de instandhouding van monumenten in het bijzonder. Het gaat daarbij zowel om het aantal vaklieden als de noodzakelijke kennis en vaardigheden. Opdrachtgevers stellen terecht steeds meer eisen aan bedrijven als het gaat om vakmanschap in de restauratie. Kwaliteit bij restauraties kan alleen dan worden geborgd als zowel in de voorbereiding als in de uitvoering de noodzakelijke restauratiekennis en vaardigheden aanwezig is. Restauratiebedrijven die deze kwaliteit kunnen en vooral willen blijven leveren, zullen zich blijvend moeten inzetten voor het opleiden van jonge vaklieden en het verbreden en verdiepen van vakkennis en vaardigheden bij de eigen werknemers. Specialistische vakmensen hebben een goede toekomst. Ze beschikken over brede restauratiekennis en -vaardigheden, hebben improvisatievermogen, zijn breed en flexibel inzetbaar en zijn ondernemend. RIBO coördineert en voert het ROP Oost uit, zet zich in om jongeren te bekwamen in het restaureren van monumentale gebouwen en historische objecten. Zij heeft zich, mede vanwege het opheffen van de bestaande restauratieopleidingen niveau 3, vooral gericht op het enthousiasmeren en opleiden van jongeren voor specialistisch vakmanschap: de opleiding Technicus Hout en Restauratie. In de afgelopen jaren heeft RIBO veel tijd gestoken in het ontwikkelen en promoten van deze nieuwe opleiding en plukt daar nu de vruchten van. Voorlichting aan leerlingen Vmbo scholen 5

6 In het verslagjaar zijn ruim 25 Vmbo-scholen in de wijde regio bezocht om de 3e en 4e jaars leerlingen te informeren over de opleiding. Ook is aan vele Opendagen deelgenomen. RIBO is lid van de Vereniging ROP-Nederland en heeft deelgenomen aan diverse landelijke bijeenkomsten van coördinatoren en vereniging. Landelijke ontwikkelingen m.b.t. de opleidingen, toekomst ROP ed. werden daarbij uitvoering besproken. OPLEIDINGEN IN DE RESTAURATIE In het aanbod aan restauratieopleidingen is in het verslagjaar een enorme verandering tot stand gekomen. De restauratieopleidingen op niveau 3 zijn inmiddels beëindigd. Nieuwe eenjarige opleidingen zijn ontwikkeld, maar werden in 2017 niet of slechts door een beperkt aantal leerlingen gevolgd. Op dit moment worden door het ROC van Twente i.s.m. RIBO de volgende restauratieopleidingen aangeboden: Basis module restauratie timmeren Basis module restauratie metselen Technicus hout en restauratie 3 jaar (BOL3) Specialist timmeren restauratie 1 jaar (BBL4) Specialist metselen restauratie 1 jaar (BBL4) Restauratie Professional 2 jaar (BBL4) De afgelopen jaren is de markt sterk aan verandering onderhevig. Bouwbedrijven richten zich niet uitsluitend op bouw maar ook op interieur. Meubelmakers maken trappen en luiken en restauratiebedrijven hebben in hun werkplaats behoefte aan vakmensen die naast restaureren ook machinaal hout kunnen bewerken en meubels maken. Denk hierbij aan het herstel van historisch interieur. Restauratietimmerlieden zijn meer opgeleid voor de bouw dan voor de werkplaats en beschikken in de regel over te weinig ervaring op gebied van machinale houtbewerking. Technici Hout en Restauratie kunnen echter uitstekend uit de voeten in zowel de bouw als de werkplaats. Opleiding Technicus Hout en Restauratie Met de opleiding THR willen RIBO en ROC van Twente leerlingen kunnen blijven opleiden die hout breed inzetbaar zijn en in de leemte voorzien die is opgetreden na het wegvallen van de restauratieopleidingen op niveau 3. Deze opleiding is in het voorjaar van 2017 als cross over door het Ministerie van OC &W goedgekeurd. De lesstof is samengesteld uit de bouw- en restauratieopleidingen, machinaal houtbewerken en meubel maken. Het instroomniveau van de studenten voor deze hout brede opleiding is hoger dan voor de reguliere opleidingen timmeren, metselen, tegelzetten ed. Creativiteit, ambacht en innovatie komen volop aan bod in deze opleiding. In het zojuist verschenen SER-advies Toekomstgericht beroepsonderwijs worden voorstellen gedaan voor een sterk en innovatief beroepsonderwijs. De nadruk ligt sterk op het praktijkgericht en op breed en flexibel opleiden. Mbo-leerlingen moeten over een breed pallet aan vaardigheden beschikken. De cross over THR biedt de leerlingen mogelijkheden om cross-sectorale vaardigheden op te doen met steun van een groot aantal bedrijven. 6

7 De opleiding THR bestaat uit een dag theorie (ROC van Twente), drie dagen stage en een dag praktijkinstructie per week (RIBO). Praktijkinstructie De praktijkinstructie vormt de kern van de opleiding en vindt plaats in het Praktijkcentrum Restauratie en Ambacht van RIBO. Leerlingen werken aan verschillende opdrachten die tussentijds en na voltooiing met elkaar worden besproken. Alle leerlingen worden zo uitgedaagd om het beste uit zich zelf te halen. Voor de een ligt dat op een hoger niveau dan voor de ander. Deze onderwijskeuze vraagt om een gerichte individuele aanpak en maatwerk. Uitdagende opdrachten en werkstukken zijn daarvoor enorm belangrijk. Het bouwen van een bijenstal (met pen en gat verbindingen) t.b.v. de Generatietuin in de gemeente Wierden. Voorbeelden van opdrachten zijn de bouw van een bijenstal, de restauratie en herbestemming van een treinwagon tot bed en breakfast, het maken van een bijzondere kapconstructies, de bouw van een klokkenstoel voor een monumentale kerk, maar ook het maken van meubels en het herstellen van ramen en deuren. Voor veel van deze opdrachten wordt gebruik gemaakt van historische bouwmaterialen uit het depot van RIBO. Deze manier van praktijkinstructie vraagt veel van de instructeurs. Werkstukken moeten tijdig worden voorbereid en op kwaliteitsniveau zijn. RIBO zorgt voor het aandragen van opdrachten en werkstukken. Herstel en ombouw van een treinwagon tot B&B 7

8 Bouw van een mock-up van een cockpit van een vliegtuig Innovatie In de restauratiesector komt er steeds meer aandacht voor de toepassing van hightech materialen en technieken. Stilstaan is achteruitgang en dat geldt ook in de restauratiebranche. Daarom leren leerlingen ook te werken met onder meer 5-assig CNC frezen. Werkstukken die arbeidsintensief zijn, worden vaak niet meer gemaakt omdat de kosten daarvoor te hoog worden. Denk aan het maken van ornamenten, kuip en wrongstukken. Door toepassing van 3D scan technieken en het gebruik van CNC kunnen deze werkstukken in een beduidend kortere tijd worden vervaardigd waardoor ze weer betaalbaar worden. Deze aanpak is nu vrij vernieuwend binnen de restauratie, maar zal in de toekomst niet meer weg te denken zijn. Het samenbrengen van oude en nieuwe technieken in de opleiding THR geven een impuls aan het behoud van ambachtelijke vakkennis maar ook aan de toepassing van innovatieve technieken binnen de restauratiewereld. Toepassing van innovatieve technieken, zoals CNC Stage Stage vindt plaats bij bedrijven die werken met hout: van bouw- en restauratiebedrijven tot ambachtelijk meubelmakers en op restauratieprojecten. RIBO is voortdurend op zoek naar restauratieprojecten waar leerlingen kunnen werken en leren. Hierover worden afspraken gemaakt met onder andere provincie, gemeenten, opdrachtgevers en bedrijven. Jaarlijks wordt aan zo n 25 restauratieprojecten mee gewerkt en leerlingen kunnen daardoor op een uitstekende stageplek rekenen. RIBO koppelt de leerling zoveel mogelijk aan de voor hem/haar juiste werkplek. Dat resulteert in maatwerk. RIBO bezoekt de leerlingen op projecten en tijdens stage, bespreekt met de leerling en leermeester de voortgang en het functioneren van de leerling, maar ook de opleidingsonderdelen die tijdens de stage in de praktijk kunnen worden uitgevoerd. Bedrijven zijn erg ingenomen met deze leerlingen en bieden graag stageplekken aan. 8

9 E-portfolio Nieuw in deze opleiding is ook het gebruik van E-portfolio. Leerlingen gebruiken een E-portfolio om de opgedane kennis, vaardigheden, werkstukken en werktekeningen digitaal vast te leggen. Daarmee kan worden aangetoond over welke vaardigheden de leerlingen beschikken en welke ervaringen ze hebben opgebouwd. Het gevulde E-portfolio wordt tevens als bewijs gebruikt om aan op het einde van de opleiding tot de proeve van bekwaamheid te worden toegelaten. Leerlingen Technicus Hout en Restauratie maken gebruik van E-portfolio Veel leerlingen zien deze opleiding als een goed alternatief voor onder meer allround timmeren en meubelmaken. Vakmanschap en ambacht, gecombineerd met innovatie, blijkt jongeren enorm aan te spreken. In de afgelopen jaren is veel tijd gestoken in het promoten van deze nieuwe hout brede opleiding, met als resultaat een jaarlijkse instroom van 15 tot mogelijk 20 leerlingen. LEERLINGEN IN OPLEIDING In 2017 namen nog slechts 4 leerlingen deel aan de restauratieopleidingen op niveau 3, waarvan 1 metselaar uitstroom herstel en restauratie en 3 restauratietimmerlieden. In het verslagjaar hebben deze 4 leerlingen hun diploma en praktijkcertificaat ontvangen. Deze opleiding is daarmee definitief ten einde gekomen. Leerlingen Technicus Hout en Restauratie. Met de instroom in augustus 2017 kwam het totaalaantal leerlingen THR in het verslagjaar uit op 39 leerlingen (1 e, 2 e en 3 e jaars). Aangezien de 3 e jaars met deze opleiding als experiment zijn gestart hebbe alle leerlingen de keuze gekregen hun opleiding als THR of als Allround timmerman af te ronden. Vier leerlingen besloten om dit experiment af te ronden als Allround timmerman (BOL 3). Zij volgende echter wel de praktijkinstructie die bij de opleiding THR hoort. 9

10 Het totaalaantal leerlingen in de verschillende opleidingen in 2017 komt uit op 43! Twee leerlingen zijn om uiteenlopende reden gestopt met de opleiding en hebben voor een andere opleiding gekozen. 4 leerlingen hebben hun de opleiding met succes afgerond. 37 leerlingen vervolgen hun opleiding in Bijlage 1 geeft een overzicht van de leerlingen restauratie timmeren en metselen; technicus hout en restauratie en de gediplomeerden in Overijssel in Gastcolleges, workshops en excursies In het verslagjaar zijn diverse activiteiten uitgevoerd om leerlingen kennis te laten met andere disciplines en aspecten in de restauratie dan die in de eigen opleiding aan bod komen. Deze activiteiten bieden een verdieping en verbreding van de reguliere opleiding en worden door de leerlingen bijzonder gewaardeerd. Workshops o o o o Herstel Houtconstructies (13 januari) Constructief herstel van houtconstructies komt veelvuldig voor bij restauraties van monumenten. Tijdens deze workshop werd ingegaan op gebreken en aantastin van houtconstructies en herstelmethoden en technieken. De nadruk lag op het uitvoeren van diverse praktijkopdrachten, zoals aanhelen eiken gebinten, sporen; aan scherven van muurplaten; zwaluwstaarten etc. Hans Luft verzorgde deze praktijktraining. Duurzaam erfgoed (10 februari) Martijn Haitink verzorgde een workshop over het verduurzamen van monumentale panden. Maatregelen die daarvoor worden getroffen mogen de historische waarde en kenmerken van het pand niet aantasten. Dit vraagt veelal om maatwerk. Verwerken van Bladlood (3 juli) Bladlood wordt toegepast om een constructie waterdicht te maken. Het is belangrijk dat dit op de juiste wijze gebeurd. Wim de Groot gaf tekst en uitleg over het verwerken van bladlood en de leerlingen kregen daarvoor een aantal praktijkopdrachten. Trainingscentrum Novanta/Festool (1 juni) Leerlingen Technicus Hout en Restauratie brachten een bezoek aan het trainingscentrum van Novanta/Festool in Dalfsen. Zij kregen daar van Titus Kamphuis een toelichting op het gebruik van Festol gereedschappen. Ook konden ze de verschillende gereedschappen uittesten. Een bijzonder leerzame praktijkdag Excursies o Op 18 april en 12 december bezochten de 1 e jaars leerlingen THR de Houtzagerij Twickel, Delden. In de zagerij wordt in hoofdzaak hout gezaagd van bomen afkomstig van het landgoed Twickel. Zagerij Twickel levert voornamelijk aan restauratiebedrijven. 10

11 Houtzagerij Twickel o o De tweede en derde jaars THR brachten op 18 december een bezoek aan de Botterwerf in Spakenburg en de Batavia in Lelystad. De Botterwerf, die een belangrijke rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de Zuiderzeevisserij, is een specifieke houtwerf en heeft al meer dan 150 jaar ervaring in het bouwen en repareren van houten schepen. Daarbij wordt nog steeds gebruik gemaakt van oude technieken o.a. voor het uigen van hout. Aansluitend volgende een rondleiding op de Batavia. Botterwerf in Spakenburg Diplomauitreiking Op donderdag 10 november ontvingen de laatste 4 restauratieleerlingen hun vakdiploma. Het diploma is de kroon op hun opleiding. De uitreiking vond plaats in café-restaurant De IJzeren Pot in Wierden. Naast het vakdiploma ontvingen de gediplomeerden eveneens het Praktijkcertificaat ROP, waarop is aangegeven op welke restauratieprojecten zij hun beroepspraktijk-vorming hebben gedaan. Deze vond in belangrijke mate plaats op speciale erkende Restauratie Opleidingsprojecten (ROP) en bij restauratiebedrijven. Deze projecten zijn in samenwerking met restauratieleerbedrijven en hun leermeesters uitgevoerd. Het ROC van Twente en de Stichting RIBO, zetten zich blijvend in voor een goede infrastructuur voor de restauratieopleidingen in de regio. Instandhouding van het restauratieambacht is essentieel voor het behoud van het cultureel erfgoed. 11

12 Diploma uitreiking 2017 PRAKTIJKCENTRUM RESTAURATIE & AMBACHT (PRA) Het PRA is de opleidingslocatie van RIBO in Hengelo. RIBO heeft de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in ondermeer hout bewerkingsmachines (onder andere CNC), gereedschappen en instructieruimten. RIBO wil met dit praktijkcentrum voor de komende jaren een stevige basis leggen om te kunnen blijven werken aan specialistisch vakmanschap. Het praktijkcentrum PRA richt zich op: het verzorgen van restauratieopleidingen; het aanbieden van restauratietrainingen; het hergebruik van historisch bouwmateriaal (depot); het dienen als erfgoed platform; het promoten van duurzaam erfgoed. RIBO heeft met het PRA de beschikking over een goed geoutilleerde praktijkomgeving met een enorme collectie aan historische bouwmaterialen en een technisch goede werkplaats. Het PRA biedt daardoor een bijzonder inspirerende leer- en werkomgeving voor de restauratiebranche en Technicus Hout en Restauratie in het bijzonder. Het PRA kan zo uitgroeien tot een restauratielab waar innovatie in de restauratie verder tot ontplooiing kan komen. Dit maakt het PRA uniek in Nederland. Werkplaats Praktijkcentrum Restauratie en Ambacht 12

13 Het PRA vormt een bijzondere inspirerende locatie voor verschillende activiteiten zoals de Restauratiefair; bezoek VMBO-scholen voor een kennismaking met restauratie; en de Skills Restauratie. Vakmanschap heeft de toekomst. De markt verandert. Consumenten vragen meer en meer om maatwerk. Restaureren van gebouwen, objecten en meubels is ook maatwerk. Specialistische vakmensen zijn in de toekomst hard nodig om daarin te kunnen voorzien. Het is dan ook van enorm belang om jongeren dat te laten zien en daarvan te overtuigen. RESTAURATIE OPLEIDINGSPROJECTEN Goede restauratieopleidingsprojecten zijn essentieel voor het opleiden van restauratie vaklieden. Om het welslagen van de opleidingen. De omvang en aard van de uit te voeren werkzaamheden bepalen of en in hoeverre het betreffende project als opleidingsproject geschikt is. Voor leerlingen is het erg belangrijk dat zij gedurende hun opleiding perspectief hebben op een goede opleidingsplek in de restauratie. Meewerken op een restauratieproject of in de werkplaats bij een restauratiebedrijf levert veel praktische restauratievaardigheden op. In het verslagjaar konden opleidingsplekken worden ingevuld op diverse restauratieprojecten. Daarnaast zijn voor de leerlingen THR goede stageplekken georganiseerd bij verschillende bedrijven (bouw, restauratiebedrijven en ambachtelijk meubelmakers). RIBO heeft goed contact met het werkveld: objecteigenaren (particulieren, landgoedeigenaren, stichtingen, etc.) gemeenten in Overijssel steunpunt monumentenzorg in Overijssel, de provincie Overijssel architecten Monumentenwacht Overijssel-Flevoland restauratieleerbedrijven en opleidingsbedrijven ROC van Twente Provincie Overijssel neemt, bij het toekennen van subsidies aan rijksmonumenten, de voorwaarde op dat bij de uitvoering tenminste 1 restauratieleerling via RIBO dient te worden ingezet. Het was niet mogelijk om alle restauratieprojecten op een goede wijze te voorzien van de juiste leerling. Dit kwam vooral vanwege het stoppen van de restauratie opleidingen op niveau 3 waardoor er nog slechts een 4-tal restauratieleerlingen in opleiding waren. Daarnaast waren leerlingen THR slechts op een beperkt aantal restauratieprojecten inzetbaar. De meeste THR-leerlingen zijn nog jong en zijn nog niet in bezit van een rijbewijs en auto, waardoor het wat lastiger is om over grotere afstanden naar een restauratieproject te komen. Desondanks konden in het verslagjaar bij 18 restauratieprojecten een goede opleidingsplek aan leerlingen worden aangeboden. 13

14 Sociëteit in Almelo Voor de uitvoering van de ROP-projecten komen bouwbedrijven in aanmerking die aantoonbare ervaring hebben met restauratie en erkend zijn om leerlingen in het restauratievak op te leiden. Dat geldt ook voor ZZP ers. Naast opleidingsplekken op restauratieprojecten kon voor met name de leerlingen THR goede stageplekken worden gevonden voor bedrijven die met hout werken. Zowel bij ambachtelijk meubelmakers, timmer en klusbedrijven als restauratiebedrijven. In totaal hebben in het verslagjaar 20 verschillende restauratieleerbedrijven meegewerkt aan het opleiden van jonge restauratievaklieden. Bijlage 2 geeft een overzicht van de projecten waaraan leerlingen van ROP Oost in 2017 aan hebben meegewerkt en welke restauratieleerbedrijven daarbij betrokken zijn geweest. PR EN VOORLICHTING RIBO heeft in 2017 samen met het ROC van Twente, veel tijd geïnvesteerd aan Pr en voorlichtingsactiviteiten om met name jongeren enthousiast te maken voor vakmanschap en ambacht. Het geven van voorlichting aan jongeren over de restauratie en de opleidingsmogelijkheden, blijft van belang. Het kennis laten maken van jongeren met bouwtechnieken en cultureel erfgoed zal op termijn zeker zijn vruchten afwerpen. De volgende activiteiten vonden in het verslagjaar plaats: Voorlichting Technicus Hout en Restauratie. Om de nieuwe opleiding THR onder de aandacht te brengen heeft RIBO en het ROC van Twente een groot aantal VMBO-scholen in heel Overijssel en delen van Gelderland bezocht. Presentatie vond plaats aan zowel 3 e als 4 e jaars leerlingen in de maanden januari t/m maart. Zowel leerlingen als docenten van de VMBOscholen waren erg enthousiast over de inhoud van de opleiding. Door deze actieve benadering hebben zich in het voorjaar 2017 zeventien leerlingen aangemeld die in 14

15 september met de opleiding zijn gestart. Verschillende scholen hebben ook een bezoek aan het Praktijkcentrum gebracht. Deelname aan Open dagen ROC van Twente (meerdere locaties) en VMBO-scholen, om leerlingen en ouders te informeren over opleidingsmogelijkheden binnen de restauratie en THR. Open dag op 14 februari in het Praktijkcentrum Restauratie en Ambacht. Om leerlingen en hun ouders kennis te laten maken met de locatie waar de praktijkinstructie van de opleiding THR plaats vind hebben we speciaal daarvoor een open dag georganiseerd. Veel geïnteresseerde leerlingen en ouders hebben die dag een bezoek aan het PRA gebracht en hebben met leerlingen gesproken en werkstukken bekeken. Een zeer geslaagde open dag die door de bezoekers bijzonder werd gewaardeerd. Organiseren van de Restauratiefair op 10 juni 2017 om jongeren kennis te laten maken met erfgoed, ambacht, vakmanschap en opleidingen. Skills restauratie: Op 8 en 9 maart vond de landelijke finale Restauratie plaats in het PRA. Daaraan namen 7 restauratieleerlingen uit heel Nederland deel. In het verslagjaar hebben verder diverse Pr-activiteiten plaatsgevonden om de restauratieopleiding onder de aandacht van de leerlingen en/of een breder publiek te brengen: Op de website en werd regelmatig aandacht besteed aan activiteiten binnen ROP Oost. RIBO heeft zich gepresenteerd tijdens verschillende evenementen zoals de Moestuindag op het Landgoed Twickel en de Restauratiefair. Aandacht in de pers en vaktijdschriften voor het PRA en de opleiding THR. Vermelding op de bouwborden van de uitvoering als restauratie opleidingsproject met de daarvoor bestemde ROP-stickers. Mailing aan een groot aantal restauratiebedrijven, gemeenten, architectenbureaus etc. inzake het aanbod aan Restauratietrainingen. Het verslag ROP Oost 2016 werd verspreid onder een groot aantal instanties, bedrijven, leerlingen en organisaties in Overijssel. RESTAURATIEFAIR Prachtige PR voor het restauratieambacht en het cultureel erfgoed. Op zaterdag 10 juni vond de 4 e editie plaats van de Restauratiefair. Ruim 60 standhouders toonden puur vakmanschap. Ondanks dat er minder bezoekers waren dan in 2015, kunnen we terugkijken op een zeer geslaagde Restauratiefair. Het startschot werd verricht door mevrouw Hester May, gedeputeerde van de provincie Overijssel. Zij mocht bij het Neerlandsch Stucgilde als openingshandeling een mal van een ornament afgieten met gips. Veel bekende gezichten maar ook een aantal standhouders die voor de eerste keer deelnamen, zoals onder meer Orgelbouwer Boogaard, Hekkers & van het Spijker Antiek restauratie, Vakgroep Restauratie Stukadoors, Wolters & Ovink restauratie- decoratie en Hollands Binnenhuis. Er is gelukkig steeds meer waardering voor eerlijk vakmanschap en voor hergebruik van authentieke materialen die in en om het huis een 15

16 prominente plek en daarmee een tweede of derde leven krijgen. Daarbij past ook het vakmanschap en de waardering dat daarbij hoort. We hebben vele positieve reacties van zowel standhouders als bezoekers mogen ontvangen. We hopen in 2019 de 5 e Restauratiefair te kunnen organiseren. Restauratiefair 2017 De Restauratiefair werd mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Provincie Overijssel en Stichting ten Hag Supportfonds FINALE SKILLS RESTAURATIE Deze landelijke finalewedstrijd werd gehouden in het Praktijkcentrum Restauratie en Ambacht aan de Haarweg 3 in Hengelo en werd georganiseerd door World Skills Netherlands, ROC van Twente en RIBO. Aan deze landelijke finale van de Skills Restauratie (die plaatsvond op 8 en 9 maart jl.) namen zeven bevlogen restauratieleerlingen uit heel Nederland deel. In twee dagen tijd werden verschillende opdrachten, die bij loting waren verdeeld, uitgevoerd. Daarbij werd gebruik gemaakt van historisch bouwmaterialen (kerkraam, trap, schuifraam en kerkbank), uit het depot van RIBO. Restauratie vergt immers de nodige improvisatie en vakmanschap. Tijdens deze vakwedstrijd voor mbo ers kregen de studenten volop de kans om hun restauratietalenten te laten zien. Kevin Achterhuis (leerling Technicus Hout en Restauratie ROC van Twente) uit Eibergen werd uitgeroepen tot beste restauratietimmerman van Nederland. Als tweede en derde eindigden respectievelijk Bart Leeflang ( Scalda) en Theo de Groot (HMC Amsterdam). Skills Restauratie 16

17 De prijzen werden uitgereikt door Eddy Gruppen, directeur MBO College voor Bouw, Infra & Interieur ROC van Twente. Deelnemers en organisatie kijken terug op een bijzonder geslaagde beroepenwedstrijd waarbij vakmanschap en passie voor restauratie volop tot uiting kwam. Stichting Gansoord stelde scholingsvouchers beschikbaar voor de prijswinnaars. Deze stichting heeft als doelstelling het bevorderen en instandhouden van Nederlands cultuur- en natuurhistorisch erfgoed en zet zich in voor behoud van het restauratie vakmanschap. Ook in 2018 wordt de landelijke finale in het PRA georganiseerd. De SKILLS Restauratie werd mede mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel en de Stichting Gansoord. DEPOT HISTORISCH BOUWMATERIAAL Dit depot vormt één van de pijlers van het Praktijkcentrum Restauratie en Ambacht. De Stichting Materiaal voor Monumenten (MvM) heeft een ideële doelstelling: behoud van historisch bouwmateriaal en hergebruik ervan bij de restauraties van monumenten. Het depot omvat inmiddels een grote en gevarieerde voorraad aan authentieke bouwmaterialen zoals deuren, ramen, kozijnen, houtconstructies, estriken, wandtegels, gevelstenen, pannen etc. In het voorjaar heeft RIBO een grote partij oude materialen overgenomen van een restaurator uit Brabant, gespecialiseerd in meubel en interieur restauratie. Drie generaties lang zijn prachtige lambrisering, meubels, kerkbanken en interieurdelen, vaak eeuwenoud, bewaard gebleven. Deze unieke materialen worden als lesmateriaal gebruikt tijdens opleidingen en trainingen, maar ook als opdrachten voor restauratie beroepenwedstrijden. Hergebruik van historisch bouwmaterialen is een uitstekend voorbeeld van circulaire economie. Hergebruik is niet alleen goed voor het milieu, maar ook van essentieel belang voor de instandhouding van monumenten. Een goed gesorteerde en gedocumenteerde voorraad van oude bouwmaterialen is voor de monumentenzorg van onschatbare waarde. 17

18 PROGNOSE In 2018 ligt de nadruk op het verder ontwikkelen van het PRA en vooral het promoten van restauratieopleidingen. Om jongeren te interesseren voor een restauratie opleiding zal deze groep actief worden benaderd. Zo wordt in 2018 wordt een nieuwe brochure uitgebracht met daarin alle restauratieopleidingen die door het ROC van Twente i.s.m. RIBO worden aangeboden. Naast een nieuwe instroom van leerlingen THR zal de focus ook liggen om voor de nieuwe niveau 4 opleidingen de instroom in Noord Oost Nederland op gang te brengen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met Friese Poort, ROP Noord en het ROC van Twente. Ook zullen veel VMBO-scholen worden bezocht om de restauratieopleidingen te promoten of komen deze naar het PRA om met restauratie kennis te maken. In 2018 wordt nadrukkelijk de pers en media gezocht om vakmanschap en de opleidingen te promoten. Met betrekking tot de opleiding THR verwachten we in september met een nieuwe groep leerlingen THR te starten. In februari organiseert RIBO daarvoor een Open Dag in het PRA. We hopen in het verslagjaar te komen tot in totaal van ruim 40 leerlingen THR! In andere regio s is belangstelling voor de opleiding THR. RIBO is graag bereid mee te werken aan een uitrol van deze opleiding en de kennis en ervaringen te delen en samen te werken om deze opleiding ook op meerdere locaties te laten uitvoeren. Beroepenwedstrijden Restauratie. RIBO en ROC van Twente organiseren i.s.m. Skills NL op 16 en 17 maart 2018 wederom de landelijke finale beroepenwedstrijd Restauratietimmerman. M.G.M. Bellers Hengelo, februari 2018 Bijlagen: Bijlage 1: Overzicht leerlingen die in 2017 de opleiding gevolgd hebben en het diploma op niveau 3 restauratie hebben ontvangen Bijlage 2: Overzicht restauratieopleidingsprojecten in

19 Bijlage 1 Leerlingen overzicht ROP Oost in 2017 Leerlingen Vakopleiding restauratietimmeren of -metselen en Technicus Hout en Restauratie naam crebo diploma in 2017 Timmerlieden niv 3 restauratie Kemper, Marc x Munnik van de, Arjan x Vries de, Luc x Metselaars niv 3 restauratie Marc Waaijer x Leerlingen Allround Timmeren (BOL 3) Fokker, Adrian Kerkhoff, Maarten Oord, Elsbeth Schuurman, Jasper Leerlingen Technicus Hout en Restauratie (BOL 3) Achterhuis, Kevin Braakman, Thijmen Kats, Roy Marsman, Joes Severijn, Joep Schutte, Jorian Bekhuis,Tim Dalfsen,Jacco van Dalfsen,Rico van Dikken,Milan Essen,Wilbert van gestopt Harkink,Swen Koedoot,Nathan Koele,Twan Kruders,Bas Rikkink,Thijmen Roemaat,Thico Tiehuis,Siem Vossebeld,Joris

20 Brilman,Nivar Eenkhoorn,Finn Garrelds,Jamie Jansen,Henk Kelder,Bas Kroeske,Rick Muller,Niels Rouwler,Stef Scholten,Han Scholten,Tim Slump,Niek Strookappe,Bob Weiden,Tomas Woltjer,Theo Van Oene, Justin Haak,Nick gestopt ROC van Twente, januari 2018 R. Hazelhoff, Teammanager 20

21 Bijlage 2 Overzicht Restauratieopleidingsprojecten ROP Oost in 2017 object gemeente aannemer VD pand Brink Deventer AKOR, Rijssen Erve Kleinsman Haaksbergen Bouwb. Scharenberg, Rietmolen Boerderij Lusseveld Den Ham Authentiek Bouw, Nieuwleusen Boerderij Delden Delden Noaberbouw, Borne Olde Maatuus Giethoorn Bouwbedr. B. Smit, Giethoorn Boerderij Beukenallee 3 Lemele Bouwbedr. J. Vonder, Ommen Voormalige Rentmeesterij Delden Bouwbedr. Markslag, Hengelo Zoutwagon Hengelo RIBO/ROC van Twente, Hengelo Vlaminckhorst div. projecten Heino Bouwbedr. Hoppen, Heino Villa Prins Hendriklaan Zeist Hanzebouw, Zwolle Sociëteit Almelo Bouwbedr. Löwik, Almelo Div historische panden binnenstad Deventer R. Hans, Vriezenveen Boerderij Collendoorn Hardenberg R. Hans, Vriezenveen Villa Landgoed Schultenwolde Tubbergen R. Hans, Vriezenveen Houten Schuur De Kuper Enschede Noaberbouw, Borne Boerderij Balkerweg Ommen Bouwbedr. Jansen, Staphorst Windmolen Terwolde Molenmaker Groot Wesseldijk, Lochem Huis Landgoed Naarden Hanzebouw, Zwolle Hengelo, 31 december 2017 ROP Oost M. Bellers, Overijssel 21