Limburgse reconversiemaatschappij

Vergelijkbare documenten
TOT TOTAAL ONTVANGSTEN

over de controle van de rekeningen van Gimvindus nv

VERSLAG. van het Rekenhof. over de controle van de rekeningen van Gimvindus nv

Verslag. Waarborgbeheer nv: Controle van de rekeningen van het Rekenhof. 37-A (2009) Nr juli 2009 (2009) stuk ingediend op

LAMPIRIS COOP Coöperatieve Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid Rue Saint-Laurent, LUIK BTW BE

DE VLAAMSE MINISTER VAN BINNENLANDS BESTUUR, INBURGERING, WONEN, GELIJKE KANSEN EN ARMOEDEBESTRIJDING,

Halfjaarcijfers N.V. Dico International

LAMPIRIS COOP Coöperatieve Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid Rue Saint-Laurent, LUIK BTW BE

Persbericht 1 e Halfjaar cijfers 2013

LAMPIRIS COOP Coöperatieve Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid Rue Saint-Laurent, LUIK BTW BE

VBI WINKELFONDS NV ANNEXUM. Directie Annexum Beheer B.V. WTC, G-Toren Strawinskylaan XX Amsterdam HALFJAARBERICHT 2012

Bedrijfsrevisor. Verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoud

ARTHUR nv. Naamloze vennootschap Maatschappelijk kapitaal: Maatschappelijke zetel: rue d Estienne d Orves COLOMBES

Jaarrekening 2013 van het Vlaams Zorgfonds

Persbericht Fluxys Belgium

RESILUX Halfjaarlijks financieel verslag per 30 juni 2012 INHOUDSTAFEL

VLAAMS PARLEMENT VERSLAG. van het Rekenhof. over het onderzoek van de rekeningen 2000 en 2001 van Gimvindus NV. Stuk 37-A ( ) Nr.

Klynveld Peat Marwick Goerdeler

INCLUSIE INVEST cvba-so. Coöperatieve Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid met Sociaal Oogmerk. Veilig investeren met respect!

Nota aan de leden van de Vlaamse Regering

JAARLIJKS FINANCIEEL VERSLAG 2013 FLUXYS BELGIUM

Schiphol Nederland B.V. Halfjaarlijkse financiële verslaggeving over de periode 1 januari 2013 t/m 30 juni 2013

Halfjaarbericht N.V. Dico International

SOLVAC: DIVIDENDVOORSCHOT ONVERANDERD OP 2,20 EUR NETTO


pwc UMICORE NV 27 maart2013

VERSLAG OVER DE ALGEMENE REKENINGEN 2013 VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP. Presentatie in de Commissie Algemeen Beleid, Financiën en Begroting

SOLVAC: CASHRESULTAAT 8,5% HOGER DIVIDENDVOORSCHOT ONVERANDERD OP 2,20 EUR NETTO

Beluga JAARRESULTATEN 2006

Fiscale aspecten bij éénmalige revisorale opdrachten. ViasDFK3 BEDRIJFSREVISOREN

COMMISSIE VOOR BOEKHOUDKUNDIGE NORMEN. CBN-advies 2013/4 De boekhoudkundige verwerking van step disposals. Advies van 20 februari 2013

ABN AMRO Basic Funds N.V. Jaarrekening 2013

Deze 3 verslagen dienen in onderlinge samenhang te worden gelezen en kunnen niet afzonderlijk van elkaar worden gezien of gebruikt.

VR DOC.1027/2

Tax shelter voor startende ondernemingen (binnen 4 jaar na oprichting)

Halfjaarbericht 2017 NedSense enterprises N.V.

PUNCH INTERNATIONAL NAAMLOZE VENNOOTSCHAP 9830 Sint-Martens-Latem, Koperstraat 1A RPR (Hierna, de Vennootschap )

CASHRESULTAAT EN DIVIDEND SOLVAC STABIEL IN 2009 VERGELEKEN MET 2008

SOLVAC : CASH-RESULTAAT EN DIVIDEND STABIEL IN 2010 IN VERGELIJKING MET 2009

Persbericht Embargo, 1 augustus 2014 om 17u40 GEREGLEMENTEERDE INFORMATIE HALFJAARLIJKS FINANCIEEL VERSLAG

Resultaten eerste halfjaar Dico International

Fiscaliteit van beleggingen door een vennootschap. Jobert Van In 05/12/2013

Vlaamse Adviescommissie voor Boekhoudkundige Normen. Advies 2017/5 betreffende het boeken van subsidies in natura van 08/03/2017

Miko N.V. Steenweg op Mol Turnhout KBO nr RPR Turnhout. Halfjaarlijks financieel verslag 2016

RESILUX Halfjaarlijks financieel verslag per 30 juni 2010 INHOUDSTAFEL

Global Opportunities (GO) Capital Asset Management BV gevestigd te AMSTERDAM. Rapport inzake de jaarrekening 2014

Financiële staten. a) IAS 1, Presentatie van de jaarrekening

C57 ECO9 Commissievergadering

Financiële verslaggeving lokale besturen: is er een probleem? Jan Leroy, directeur bestuur VVSG

Fiscale aspecten bij éénmalige revisorale opdrachten

Evaluatie van de Limburgse Reconversie Maatschappij (NV LRM) Managementsamenvatting 9 januari 2019

Beluga. GEREGLEMENTEERDE INFORMATIE JAARRESULTATEN 2013 PERSBERICHT PER 28/02/ u00. Jaarlijks communiqué

ONTWERP VAN DECREET TEKST AANGENOMEN DOOR DE PLENAIRE VERGADERING

Limburgse Reconversiemaatschappij - Acquisitiebeleid bedrijventerreinen

Jaarbericht Weller Wonen Holding BV 2015

PCB. Beheersverslag over de jaarrekening voorgelegd aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 18 mei 2005

1. Hoeveel bedraagt de totale beheersvergoeding die PMV ontvangt? Graag een overzicht per jaar voor de periode

Veel interesse in reverse listing via Dico

Verslag van de raad van bestuur in het kader van de bepalingen van de artikelen 583, 596 juncto 603 en 598 van het wetboek vennootschappen

COMMISSIE VOOR BOEKHOUDKUNDIGE NORMEN. CBN-advies 2013/4 De boekhoudkundige verwerking van step disposals. Advies van 20 februari 2013

Jaarbericht Weller Wonen Holding BV 2014

Inhoud DEEL 1 ALGEMENE INLEIDING BOEKHOUDING EN RAPPORTERING... 1 HOOFDSTUK 1 HISTORISCHE EVOLUTIE EVOLUTIE VAN DE BEGRIPPEN...

Halfjaarlijks financieel verslag

Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening

HALFJAARREKENING 2015 MTY HOLDINGS N.V.

Aantal werknemers * Het resultaat na belasting en het eigen vermogen zijn gedeeld door aandelen.

Global Opportunities (GO) Capital Asset Management BV gevestigd te AMSTERDAM. Rapport inzake de jaarrekening 2013

RESILUX Halfjaarlijks financieel verslag per 30 juni 2011 INHOUDSTAFEL

Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening

Inhoud. Deel 1. Voorwoord 13

1. De Belgische Energiecrisis

Geconsolideerde jaarrekening

VR DOC.0987/2BIS

Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening (VMW)

Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek nv

Halfjaarbericht 2017 NedSense enterprises N.V.

Verklaring (niet) in financiële moeilijkheden

SOLVAC: DIVIDENDVOORSCHOT BEPAALT OP 2,20 EUR NETTO

Sterke groei van de Resilux kern business : stijging van de volumes met 9% zorgt voor toename Ebitda met 12%

Opgesteld te Halle op 7 september De Raad van bestuur, Bijlage: Staat van activa en passiva per 31/07/2009. Piet Colruyt), bestuurder

VOLMACHT. De ondergetekende, (volledige naam en adres van de aandeelhouder; voor een rechtspersoon, volledige benaming, zetel en ondernemingsnummer)

CMB Persmededeling Gereglementeerde informatie Press release- Regulated information

De intrinsieke waarde per aandeel Bever op basis van het aantal uitstaande aandelen per 30 juni 2016 bedroeg ca. 4,94.

Schiphol Nederland BV Vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening

AFDELING 2 RAAD VAN BESTUUR

a) Hoeveel aanvraagdossiers werden in de periode jaarlijks ingediend voor de Innovatiemezzanine? Over hoeveel ondernemingen gaat het?

HOLLAND IMMO GROUP BEHEER B.V. TE EINDHOVEN. Halfjaarcijfers per 30 juni Geen accountantscontrole toegepast

Het provinciedecreet voert wel een nieuwheid in, nl. het budgethouderschap. (art. 154 e.v. Provinciedecreet)

Jaarverslag Houdstermaatschappij Zuid-Holland B.V. (HZH) 2017

Verklaring geen financiële moeilijkheden

Verklaring geen financiële moeilijkheden

Halfjaarlijks financieel verslag boekjaar 2014/2015

AuditchArter VAn het AGentSchAp Audit VLAAnderen 1 / 9

Essentiële beleggersinformatie

Subsidiëring Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland ten behoeve van de Drentse Participatie Maatschappij

HOLLAND IMMO GROUP BEHEER B.V. TE EINDHOVEN. Halfjaarcijfers per 30 juni Geen accountantscontrole toegepast

JAARREKENING 2012 ROM-D HOLDING NV

Document te versturen aan Befimmo CommVA ten laatste op 19 april STEMMEN PER CORESPONDENTIE

Transcriptie:

Limburgse reconversiemaatschappij (LRM-groep) Transparantie en financiële resultaten Verslag van het Rekenhof aan het Vlaams Parlement Brussel, december 2018

Limburgse reconversiemaatschappij (LRM-groep) Transparantie en financiële resultaten Verslag goedgekeurd in de Nederlandse kamer van het Rekenhof op 18 december 2018 Vlaams Parlement, 39 (2018-2019) Nr. 1

Inhoud

LRM-GROEP / 5 REKENHOF, DECEMBER 2018 Hoofdstuk 1 Structuur en opdrachten 9 1.1 Inleiding 9 1.2 Limburgs karakter van de LRM-opdrachten 9 1.3 Overlappingen met andere investeringsmaatschappijen 10 1.4 Rapportering 11 Hoofdstuk 2 Financiële omvang en resultaten 13 2.1 Financiering 13 2.2 Waarderingsmethodiek 14 2.3 Resultaten en dividenden 15 Hoofdstuk 3 Conclusies en aanbevelingen 17 Bijlage 1 Structuur van de LRM-groep 21 Bijlage 2 Evolutie van de LRM-ESR-entiteiten 23

Limburgse reconversiemaatschappij (LRM-groep) Transparantie en financiële resultaten

LRM-GROEP / 9 REKENHOF, DECEMBER 2018 HOOFDSTUK 1 Structuur en opdrachten 1.1 Inleiding De Limburgse Reconversiemaatschappij (LRM) is een privaatrechtelijk vormgegeven, extern verzelfstandigd agentschap (EVA). De investeringsmaatschappij is een naamloze vennootschap van publiek recht met het Vlaams Gewest als enige quasi aandeelhouder 1, met wie het op 13 juni 2014 een samenwerkingsovereenkomst heeft gesloten. LRM kan participeren in vennootschappen, verenigingen, samenwerkingsverbanden en andere juridische entiteiten of ze zelf oprichten, eventueel samen met anderen. Bovendien kan LRM initiatieven en projecten initiëren, opstarten of uitbouwen, al dan niet met het oog op de realisatie van publiek-private samenwerking in alle bevoegdheidsdomeinen. Ook kan LRM bijzondere opdrachten van de Vlaamse Regering uitvoeren, waarbij afzonderlijke overeenkomsten met het Vlaams Gewest de uitvoeringsmodaliteiten, verantwoordelijkheden, kostendekking en vergoedingen regelen 2. Bijlage 1 geeft de structuur van de LRM-groep weer op datum van 31 december 2017. De LRMgroep is een bedrijfseconomische consolidatie van 26 entiteiten. Daarvan worden er 12 door het INR gecategoriseerd onder sector 1312, wat wil zeggen dat ze deel uitmaken van de Vlaamse overheid. Alle entiteiten binnen de LRM-groep die onder sector 1312 ressorteren, vormen de LRM-ESR-groep. Uit bijlage 2 blijkt dat de LRM-ESR-groep sinds 2014 verschillende wijzigingen heeft ondergaan. De LRM-ESR-groep had op 31 december 2017 een netto portefeuillewaarde van 289 miljoen euro, waarvan 59% via participaties en 41% via leningen. De nog niet gerealiseerde minderwaarden op de portefeuille op 31 december 2017 bedroeg voor aandelen 62,9 miljoen euro en 13,1 miljoen euro voor leningen. Ter ondersteuning van de controle van de jaarrekening heeft het Rekenhof de diverse activiteiten van LRM en de verbonden vennootschappen geanalyseerd, alsook de financiering en de resultaten van de LRM-groep. 1.2 Limburgs karakter van de LRM-opdrachten De hoofdopdracht van LRM bestaat erin een dynamisch investeringsbeleid uit te voeren door bedrijven en projecten te financieren die duurzame activiteiten en tewerkstelling genereren in 1 1 aandeel van LRM wordt aangehouden door PMV. 2 Artikel 4, 2, van het decreet van 7 mei 2004 betreffende de investeringsmaatschappijen van de Vlaamse overheid.

10 de provincie Limburg. Die hoofdopdracht wordt uitgevoerd door moederonderneming LRM nv en dochterondernemingen Mijnen nv, KMOFIN 1 (in vereffening) en KMOFIN 2. Voor de LRM-investeringen moet een aanwijsbare band bestaan of worden gecreëerd met de provincie Limburg 3. Enkele bedrijven hebben echter geen onmiddellijke link met de provincie Limburg: ze zijn gehuisvest in andere provincies en in het buitenland. Dat is bijvoorbeeld het geval voor Topsportlab en Promethera. Verschillende andere bedrijven hebben nu nog geen link met Limburg, maar plannen er wel activiteiten op te starten. Alvorens te investeren, vraagt LRM wel om een duidelijke return te bewerkstelligen in Limburg. LRM moet bij voorkeur rechtstreeks investeren in vennootschappen of projecten die passen binnen haar investeringskader 4. Enkel bij gemotiveerde uitzondering kan LRM investeren in een investeringsfonds. Op datum van 31 december 2017 heeft LRM 16,6 miljoen euro geïnvesteerd in zeven fondsen. Een analyse van die fondsen toont aan dat er meestal geen specifieke link is met de provincie Limburg. Bovendien hebben LRM en de betrokken fondsen gelijktijdig participaties genomen in dezelfde ondernemingen, wat de transparantie van de overheidsinvesteringen vermindert. LRM ontwikkelt ook bedrijventerreinen en sectorspecifieke infrastructuur. Die ontwikkeling kan worden toegewezen aan de ESR-dochters Brustem Industriepark (BIP), Greenville en het Waterschei Project (HWP), én de bedrijfseconomische dochters van LRM nv en Mijnen nv, zoals Corda Campus, Life Sciences Development Campus (LSDC), be-dive, Kristalpark III, Maas Valley Development Compagnie (MVDC) en LRM lease. LRM engageerde zich daarnaast op het vlak van beheer en valorisatie van het materieel en immaterieel mijnerfgoed 5. Die opdracht wordt vervuld door de vennootschap Mijnschade en Bemaling Limburgs Mijngebied (MBLM nv) en door Mijnen nv. Mijnen nv is momenteel uitgegroeid tot een investeringsvennootschap. Historisch gezien was zij vooral belast met de afwikkelingen van het mijnverleden. Meer bepaald stond zij tot eind 1996 in voor de personeelsverplichtingen uit de CAO s, de milieusaneringen van de mijnterreinen en de restauratie of sloop van de mijngebouwen. Ook nadien moest Mijnen NV de vereiste continuïteit geven aan die activiteiten. De vennootschap is nog steeds verantwoordelijk voor: bemalingskosten via MBLM, mijnschade via MBLM, kosten voor de bodemsanering. 1.3 Overlappingen met andere investeringsmaatschappijen Naast LRM zijn nog twee andere publieke investeringsmaatschappijen actief op Vlaams grondgebied: de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM) en de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV). Het specifiek Limburgs karakter van enkele LRM-opdrachten verklaart het bestaan van LRM naast de andere Vlaamse investeringsmaatschappij PMV. Volgens het management zijn de 3 Artikel 5 en 6 van de samenwerkingsovereenkomst met het Vlaams Gewest. 4 Artikel 8 van de samenwerkingsovereenkomst. 5 Artikel 5 van de samenwerkingsovereenkomst.

LRM-GROEP / 11 REKENHOF, DECEMBER 2018 LRM-doelstellingen nog niet bereikt, wat haar eigenheid verantwoordt. De conversie van de provinciale economie werd nog in de verf gezet met het Strategisch Actieplan Limburg in het Kwadraat (SALK), waar een belangrijke taak voor LRM is weggelegd. Toch zijn ook nadelen verbonden aan het houden van verschillende investeringsmaatschappijen in Vlaanderen: een vermindering van de transparantie PMV en LRM investeren soms in dezelfde ondernemingen en een versnippering van het publiek durfkapitaal. Co-investeringen tussen overheidsinvesteerders vormen een risico voor de financiële transparantie en voor een efficiënt financieel beleid. De ontwikkeling van enerzijds een participatie- en anderzijds een subsidiedatabank is een goed instrument voor de coherente inzet van investerings- en subsidiemiddelen, op voorwaarde dat een coördinerende administratie bijvoorbeeld het departement EWI die databanken beheert. De praktijk toont echter aan dat PMV de databank beheert en dat LRM enkel input verleent. 1.4 Rapportering LRM moet de toezichthoudende minister halfjaarlijks informeren over haar activiteiten, door onder meer het budget, de meerjarenplanning en de (half)jaarlijkse cijfers op voordracht van de raad van bestuur voor te leggen 6. Uitzonderlijke feiten of gebeurtenissen met een wezenlijk belang moet de maatschappij onverwijld aan de minister rapporteren. LRM voert de afgesproken semestriële rapportering aan de toezichthoudende minister niet op een formele manier uit. Informeel zijn er echter wel periodieke besprekingen. Bovendien zetelt een regeringscommissaris in de raad van bestuur van LRM en haar deelentiteiten, wat bij PMV niet het geval is. De regering oefent op die manier rechtstreeks toezicht uit op het bestuur van de LRM-groep. Artikel 12 van de samenwerkingsovereenkomst tussen LRM en het Vlaams Gewest maakt melding van de entiteiten die tot de beperkte consolidatiekring behoren en waarvan de operationele kosten jaarlijks moeten worden gerapporteerd aan de voogdijminister. Er wordt echter geen melding gemaakt van Greenville, BIP, Limburg gas, Immo Schurhoven en Be-dive, die ook ressorteren onder sector 1312 en dus ook rechtstreeks onder het beleid van het Vlaams Gewest vallen. De rapportering gebeurt dan ook zonder die vijf entiteiten. De samenwerkingsovereenkomst dient te worden aangepast om rekening te houden met alle entiteiten van de LRM-ESR-groep 7. LRM en haar entiteiten rapporteren aan het brede publiek met hun jaarrekening en jaarverslag. De raad van bestuur van LRM stelt een jaarrekening op met een balans, een resultatenrekening en een toelichting volgens een algemeen rekeningenschema en met toepassing van de waarderingsregels. De LRM-groep maakt ook een bedrijfseconomische geconsolideerde jaarrekening en een jaarverslag op. Die jaarrekening wordt gecontroleerd door de commissaris-revisor en publiek 6 Artikel 7 van de samenwerkingsovereenkomst. 7 LRM meldt in haar reactie dat een aanpassing van de samenwerkingsovereenkomst zou kunnen leiden tot consequenties in het beleid voor deze vennootschappen, aangezien de opgesomde vennootschappen specifieke werkingsvennootschappen zijn die wat betreft operationele kosten niet kunnen gelinkt worden aan de werking van LRM zelf én over eigen inkomsten uit hun activiteiten beschikken. Het Rekenhof stelt echter vast dat er reeds vennootschappen in de beperkte consolidatiekring zitten die kunnen worden beschouwd als specifieke werkingsvennootschappen (zoals HWP), die wat betreft operationele kosten niet kunnen worden gelinkt aan de werking van LRM én die eigen inkomsten hebben.

12 gemaakt door LRM. Het betreft de consolidatie van de 26 entiteiten waarover LRM nv rechtstreeks of onrechtstreeks controle heeft. Van de LRM-ESR-groep, die bestaat uit 12 entiteiten van de bovenvermelde 26, wordt geen consolidatie gemaakt. Daardoor is het voor het brede publiek niet eenvoudig om vast te stellen hoeveel schulden en bezittingen de LRM-ESR-groep geconsolideerd bezit, noch hoeveel het geconsolideerd jaarlijks resultaat bedraagt, na eliminatie van de interne aanrekeningen of doorfacturaties. De bedrijfseconomische consolidatie geeft wel een indicatie van die elementen, aangezien de 12 entiteiten de belangrijkste zijn van de groep van 26. De jaarverslagen van zowel de individuele entiteiten als van de geconsolideerde jaarrekening geven een goede beschrijving weer van de gebeurtenissen in het rapporteringsjaar.

LRM-GROEP / 13 REKENHOF, DECEMBER 2018 HOOFDSTUK 2 Financiële omvang en resultaten 2.1 Financiering De Vlaamse begroting voorziet niet in kredieten ter financiering van de LRM-investeringen. Tot en met het boekjaar 2012 hebben LRM en Mijnen hun investeringsactiviteiten steeds gefinancierd met eigen middelen, afkomstig uit het gestort kapitaal en de opgebouwde reserves uit de resultaten. Het huidige financieringsmodel van LRM is dat van een rollend fonds. De inkomsten gegenereerd uit de verkopen van participaties, de intresten op leningen en de terugbetalingen van leningen dienen voldoende te zijn om nieuwe investeringen te financieren. Dat impliceert een voldoende grote en gediversifieerde portefeuille, goede dealflow (voldoende opportuniteiten van goede kwaliteit) en daarbij aansluitend voldoende jaarlijkse investeringen om de toekomst van het rollend fonds te garanderen. Het Rekenhof heeft getracht inzicht te verwerven in het investeringsvolume van de investeringsmaatschappijen LRM nv, Mijnen nv, KMOFIN 1 en KMOFIN 2 voor het boekjaar eindigend op 31 december 2017 8. 53% van de nominale waarde van de geconsolideerde investeringsportefeuille van 365 miljoen euro heeft betrekking op investeringen in acht bedrijven. De volgende tabel geeft de vermogenscomponenten van LRM nv weer. Tabel 1: Vermogenscomponenten 2012-2017 van LRM (in miljoen euro) Vermogenscomponenten Bkj 2012 Bkj 2013 Bkj 2014 Bkj 2015 Bkj 2016 Bkj 2017 Kapitaal 208,0 208,0 208,0 208,0 208,0 208,0 Herwaarderingsmeerwaarden 0,0 23,5 23,5 23,5 0,0 0,0 Reserves 40,4 44,3 44,3 40,3 195,5 195,5 Overgedragen winst 0,0 0-5,7-8,9 0,0 3,9 Voorzieningen 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 Externe schulden 102,4 121,6 135,3 156,3 69,0 76,8 Bron: Rekenhof 8 Het Rekenhof heeft geen rekening gehouden met de investeringen door de vier bovenvermelde investeringsmaatschappijen in entiteiten die behoren tot de LRM-ESR-groep. Dat wil dus zeggen dat het enkel rekening heeft gehouden met derdeninvesteringen en investeringen in entiteiten die behoren tot de LRM-groep, maar niet tot de LRM-ESRgroep.

14 LRM heeft eind 2013 vanwege liquiditeitstekorten in het kader van het SALK een lening verkregen van PMV van in totaal 100 miljoen euro, die ze gespreid heeft opgenomen in schijven van 20 miljoen euro per jaar. In januari 2016 heeft ze de laatste schijf opgenomen. De liquiditeitstekorten zijn dus indirect gefinancierd vanuit de Vlaamse overheid. Boekjaar 2016 was een uitzonderlijk jaar, dat zich kenmerkte door de verkoop van één van de grotere participaties van LRM, namelijk Punch Powertrain. LRM heeft daarop een uitzonderlijke en significante meerwaarde van 229,4 miljoen euro kunnen genereren. In het kader daarvan is ook een interim-dividend van 26 miljoen euro uitgekeerd, waarvan 10 miljoen euro betrekking had op het uit te keren dividend van boekjaar 2016 en 16 miljoen euro op het inhalen van het dividend over boekjaar 2014 en 2015. In 2017 is Ducatt failliet verklaard, een van de grote ondernemingen waarin LRM heeft geïnvesteerd. De totale LRM-investering bedroeg 39,3 miljoen euro. Daarvan is op het einde van boekjaar 2016 35,2 miljoen euro als waardevermindering geprovisioneerd. In het boekjaar 2017 was er dus nog een negatief resultaatseffect van 4,1 miljoen euro. De schulden op het einde van het boekjaar 2017 bedroegen 76,8 miljoen euro en bestonden voornamelijk uit: 60 miljoen euro lening van PMV, 10 miljoen euro dividendschuld aan de Vlaamse overheid, 2,9 miljoen euro rekeningcourant schuld aan dochteronderneming Mijnen nv. 2.2 Waarderingsmethodiek Het is essentieel om stil te staan bij de manier waarop LRM haar portefeuille waardeert én aansluitend de manier waarop ze rekening houdt met de niet-gerealiseerde (theoretische) meerwaarden en minderwaarden. Aangezien er jaarlijks niet bijzonder veel exits zijn, bepaalt de waarderingsmethodiek immers mede de uiteindelijke winstgevendheid van LRM. De participaties en leningen in portefeuille van de LRM-groepsondernemingen worden in de boeken opgenomen aan de historische aanschaffingswaarde. Er wordt dus geen rekening gehouden met de niet-gerealiseerde meerwaarden. Daarentegen worden de niet gerealiseerde minderwaarden wel boekhoudkundig verwerkt, zoals de Belgische boekhoudwetgeving dat trouwens verplicht. Jaarlijks maakt de investeringsmanager, samen met de financiële analisten, in de periode julioktober een uitgebreide analyse op per individuele investering. De basis van die analyse zijn de laatst goedgekeurde jaarrekeningen. De Vlaamse investeringsvennootschappen PMV en LRM baseren zich geregeld op verschillende gronden voor de afwaardering van participaties. Zo hebben ze verschillende afwaarderingspercentages gebruikt voor dezelfde participaties, waar zowel PMV als LRM een belang in hebben. Teneinde elke (schijn van) winststuring te vermijden, verdient het aanbeveling om op Vlaams niveau dezelfde waarderingspolitiek te hanteren.

LRM-GROEP / 15 REKENHOF, DECEMBER 2018 2.3 Resultaten en dividenden Het protocol dat de provincie Limburg en het Vlaams Gewest op 9 juni 2008 hebben gesloten, bepaalt onder meer dat de jaarlijkse dividenden uitgekeerd door LRM nv worden overgedragen aan de provincie Limburg (stichting LSM). Artikel 14 van de samenwerkingsovereenkomst tussen LRM en het Vlaams Gewest bepaalt eveneens dat de raad van bestuur van LRM ernaar dient te streven jaarlijks aan de algemene vergadering voor te stellen om een dividend van minstens 10 miljoen euro uit te keren voor zover de te bestemmen winst van het boekjaar en de beschikbare reserves dat mogelijk maken. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de uitgekeerde dividenden door LRM nv voor de laatste 10 jaar. Tabel 2: Door LRM nv uitgekeerde dividenden (2008-2017) Einde Andere Over te dragen resultaat Resultaat Dividend boekjaar reserves } 31/12/2008 43.920.347 147.478.768-103.558.421 31/12/2009-1.687.891 8.000.000-8.000.000-1.687.891 31/12/2010 13.005.797 11.000.000 2.005.797 31/12/2011 16.564.046 10.000.000 6.564.046 31/12/2012 1.498.477 10.000.000-1.619.571-6.881.952 31/12/2013 13.892.089 10.000.000 3.892.089 31/12/2014-5.652.436 0-5.652.436 31/12/2015-3.211.881 4.000.000-4.000.000-3.211.881 31/12/2016 190.132.346 26.000.000 155.268.029 8.864.317 31/12/2017 13.893.179 10.000.000 3.893.179 282.354.073 236.478.768 41.982.127 3.893.179 Bron: Rekenhof totaal toegekend dividend In de laatste 10 jaar was er een reservering van winsten voor een totaal bedrag van 45,9 miljoen euro (positief saldo ten opzichte van 10 jaar geleden). Daarbij is rekening gehouden met het uitzonderlijk jaar 2016. Dat bedrag kan samen met het kapitaal van 208 miljoen euro en de toenmalige reserves (eind 2007) van 153,5 miljoen euro worden gebruikt om te (her)investeren. In dezelfde periode is er 236,5 miljoen euro dividend uitgekeerd aan het Vlaams Gewest. Procentueel uitgedrukt is 16% van de cumulatieve winsten gebruikt om te herinvesteren in de activiteiten van LRM, terwijl 84% als dividend is uitgekeerd aan het Vlaams Gewest 9. Dit dividenduitkeringsbeleid beperkt vanzelfsprekend de investeringsruimte voor de maatschappij. LRM dient bij al haar investeringsbeslissingen een economisch, financieel en maatschappelijk rendement na te streven 10. Winstmaximalisatie is daarbij niet haar enige doelstelling. LRM dient te streven naar een gezond financieel beleid, waarbij zij alleen maar investeert als ze binnen een redelijke termijn uitzicht heeft op een rendement dat ook door een commerciële investeerder kan worden verwacht. Zelfs als een investering met verlies wordt afgesloten, betekent dat niet dat de investering geen sociaal economische meerwaarde voor de provincie 9 De gebeurtenissen in 2016 hebben deze verhoudingen sterk omgegooid. 10 Artikel 5 van de samenwerkingsovereenkomst.

16 Limburg zou hebben opgeleverd. Zo waren bij de instap van LRM in 2011 bij de firma Ducatt nog 155 VTE tewerkgesteld in Limburg 11 en dit bleef zo tot het einde van boekjaar 2016. In november 2014 heeft de Europese Commissie echter een klacht van een concurrent van Ducatt nv ontvangen. De Europese Commissie liet op 19 mei 2016 weten een diepgaand onderzoek te voeren naar mogelijk illegale Vlaamse staatssteun. Volgens EU-staatssteunregels kunnen ondernemingen in financiële problemen alleen overheidssteun krijgen indien de steun voldoet aan de criteria van de richtsnoeren reddings- en herstructureringssteun die de Commissie in 2014 publiceerde. Dit houdt met name in dat er een herstructureringsplan voor de onderneming moet zijn, waarmee deze op de lange termijn opnieuw levensvatbaar kan worden zonder dat verdere staatssteun nodig is en zonder dat de mededinging op de interne markt buitensporig wordt verstoord. De jaarlijkse operationele kosten van de LRM-ESR-groep (12 entiteiten) dienen beperkt te worden tot maximaal 3% van het aangewende eigen vermogen van de betrokken ondernemingen 12. Een jaarlijkse analyse en constante opvolging zijn essentieel om die beheerskosten te beheersen. Immers, hoe hoger de overheadbeheerskosten en dus de vergoedingen daarvoor, hoe minder middelen daadwerkelijk overblijven om te investeren. Hoewel uit analyse blijkt dat de LRM-groep zich momenteel houdt aan de beperking, blijft het een aandachtspunt dat jaarlijks moet worden opgevolgd. 11 In 2016 heeft LRM haar aandeel in Ducatt volledig afgewaardeerd en in 2017 heeft Ducatt het faillissement aangevraagd. 12 Artikel 12 van de samenwerkingsovereenkomst.

LRM-GROEP / 17 REKENHOF, DECEMBER 2018 HOOFDSTUK 3 Conclusies en aanbevelingen Het investeringsbeleid van LRM onderscheidt zich van PMV doordat het is gericht op duurzame activiteiten en tewerkstelling in Limburg. Uit het Rekenhofonderzoek bleek echter dat een aantal bedrijven waarin LRM heeft geïnvesteerd, geen onmiddellijke link hebben met de provincie Limburg. LRM voldoet grotendeels aan haar informatie- en rapporteringsverplichtingen zoals vastgelegd in de samenwerkingsovereenkomst met het Vlaams Gewest ook al worden de semestriële rapporteringen aan de toezichthoudende minister niet formeel opgemaakt. Naast de meer informele rapportering aan voormelde minister, rapporteren LRM en haar entiteiten aan het brede publiek met hun jaarrekening en uitgebreid jaarverslag. De samenwerkingsovereenkomst stelt een consolidatiekring vast om de operationele kosten te rapporteren aan de voogdijminister. Die geconsolideerde rapportering bevat echter niet alle entiteiten van de LRM-ESR-groep. Het Rekenhof beveelt aan die beperkte consolidatiekring in overeenstemming te brengen met de entiteiten van LRM die tot de ESRconsolidatiekring van de Vlaamse overheid (sector 1312) behoren, dus de volledige LRM- ESR-groep. Er zijn voldoende interne procedures aanwezig om een correcte en voorzichtige waardering van de aandelenportefeuille te garanderen conform de vigerende boekhoudwetgeving. In de praktijk blijft de waardering van een bedrijf onderhevig aan het oordeel van de raad van bestuur. PMV en LRM baseren zich regelmatig op verschillende gronden bij de afwaardering van participaties. Het Rekenhof beveelt aan dat op Vlaams niveau de verschillende afwaarderingen worden toegelicht en op consolidatieniveau worden verwerkt. Co-investeringen door andere overheidsinvesteerders bemoeilijken de transparantie van overheidsinvesteringen. De ontwikkeling van een subsidie- en participatiedatabank is een goed instrument voor de coherente inzet van investeringsmiddelen, op voorwaarde dat de databank wordt beheerd door een coördinerende administratie, bijvoorbeeld het departement EWI. De praktijk toont echter aan dat PMV de databank beheert en dat LRM enkel input verleent.

Bijlagen

LRM-GROEP / 21 REKENHOF, DECEMBER 2018 Bijlage 1 Structuur van de LRM-groep = ESR-consolidatiekring

LRM-GROEP / 23 REKENHOF, DECEMBER 2018 Bijlage 2 Evolutie van de LRM-ESR-entiteiten 2013 2014 2015 2016 2017 LRM NV LRM NV LRM NV LRM NV LRM NV Mijnen Mijnen Mijnen Mijnen KMOFIN 1 KMOFIN 1 KMOFIN 1 KMOFIN 1 KMOFIN 2 KMOFIN 2 KMOFIN 2 KMOFIN 2 LRM Beheer LRM Beheer LRM Beheer LRM Beheer Greenville Greenville Greenville Greenville ADV ADV (vereffend 21/11/2016) MBLM MBLM MBLM BIP BIP BIP HWP HWP HWP Limburg Gas Immo Schurhoven Limburg Gas Immo Schurhoven BE-Dive

U kunt dit verslag raadplegen of downloaden op de website van het Rekenhof. Daar kunt u zich ook abonneren op de RSS-feeds om op de hoogte te blijven van nieuwe publicaties. ADRES Rekenhof Regentschapsstraat 2 B-1000 Brussel TEL. +32 2 551 81 11 FAX +32 2 551 86 22 www.rekenhof.be