2018 PROFESSIONALS IN AGRARISCHE PROJECTEN
2 Gezamenlijk nemen we verantwoordelijkheid 3 Verbindend ondernemen Werkgeverschap en onderwijs 9% 11% Bodem & water 21% 6% Evelien Kloosterboer Kringlooplandbouw Dierenwelzijn 22% 22% 9% Notenteelt onder agrariërs stimuleren Gebiedsontwikkeling Energie en klimaat Michaëla van Leeuwen Onbekend maakt onbemind en dat geldt zeker voor de notenteelt. Directeur omplimenten voor onze professionals in agrarische projecten dit jaar. Dagelijks spelen zij een C belangrijke rol in het nog sterker maken van de agrarische sector. Samen met ons netwerk leggen we de juiste verbindingen en zetten we stappen in een sector die haar verantwoordelijkheid neemt. Boeren en tuinders zijn zich steeds meer bewust van het feit dat ze op een duurzame manier gezond voedsel produceren met oog voor de omgeving en het landschap. Thema s als water, bodem, energie en klimaat zijn dit jaar de rode draad. Ruim aandacht krijgt de verbinding met de burger en goed werkgeverschap. In het diagram zie je hoeveel projecten we uitvoeren op de verschillende thema s. De verhalen achter de cijfers? Die vind je terug in dit boekje. Ik ben er trots op! Eise van der Sluis en LTO Noord zijn een sterke combinatie. Directeur LTO Noord Via projecten realiseren we onze afspraken met de overheid. De projectresultaten versterken de positie van onze leden en de agrarische sector als geheel. Een onmisbare schakel die samen met onze beleidsadviseurs, bestuurders en lobbyisten zorgt voor een eigentijdse sector met breed draagvlak! Met mijn communicatiecollega s probeer ik vooroordelen bij boeren weg te nemen en de notenteelt te stimuleren. We gaan met agrariërs in gesprek, nemen ze mee op excursie en schrijven offline en online artikelen. Ik weet dat de voedselsector popelt om Nederlandse noten af te nemen, maar ook kleinschalige notenteelt biedt agrariërs kansen. Notenbomen passen in alle agrarische sectoren, geven vorm aan de eiwittransitie en leveren inkomen op voor de ondernemer. De wortels van de boom vangen de af- en uitspoelende nutriënten op, waardoor de waterkwaliteit verbetert. Een win-winsituatie! Laurens Gerner Adviseur Water en Landbouw bij waterschap Rijn en IJssel De notenteelt is een kansrijk verdienmodel met meerwaarde voor het bodem- en watersysteem. We trekken in een notenproject samen op met de sector om te bekijken wat interessant is voor de agrariër en wat werkt voor het milieu. Die samenwerking vindt het waterschap heel waardevol.
4 5 Waterschap en boer verbeteren samen waterkwaliteit Schoon Erf Schoon Water is met recht slagvaardig, samenwerkend en stimulerend te noemen. Harrie Vreman Zaken goed regelen voor meewerkende partner Liesbeth van der Vegt In dit Friese project moedigen we agrariërs aan maatregelen te nemen die erfafspoeling voorkomen. Dankzij de inzet van het team en nauwe samenwerking met LTO Noord, Wetterskip Fryslân, Provincie Fryslân en adviseurs doen al meer dan 1600 boeren mee! Zij krijgen adviezen over bedrijfsspecifieke maatregelen die ze kunnen nemen om waterafspoeling van het erf naar het oppervlaktewater te voorkomen. Daardoor verbetert de waterkwaliteit in Friesland. Naast het grote aantal deelnemers ben ik trots op onze nominatie voor de Innovatieprijs Handhaving en Toezicht 2018. Dat bewijst dat we daadwerkelijk maatschappelijk effectief en onderscheidend zijn. In het project meewerkende partner zetten we in op laagdrempelige activiteiten die eraan bijdragen dat partners dit, veelal onderbelichte onderwerp, wel samen bespreken. Gezien de respons op de activiteiten gebeurt dat ook. Eerst werkten we alleen vanuit LTO Noord, nu is ook de stap gezet naar een landelijke aanpak. Het is fijn dat hier een steentje aan kan bijdragen door het net even anders te doen. Peet Sterkenburgh Willemien Koning Bestuurder LTO Noord Voorzitter LTO Noord Vrouw & Bedrijf Schoon Erf Schoon Water is een prachtig project waarin boeren en het Wetterskip Fryslân als adviseur samenwerken aan een betere waterkwaliteit in de sloot. Door publiciteit van het regiobestuur en het bezoeken van de afdelingen van LTO door de projectleider van SESW doen heel veel boeren mee. Nieuw in 2017! Stap voor stap geven we samen met de commissie Vrouw & Bedrijf vorm aan het concept meewerkende partner. Voor partners van ondernemers die meewerken op een agrarisch bedrijf is het verstandig om dingen op papier te zetten. Lang niet iedereen doet dit. Daarom hebben we samen met een kennisdossier opgesteld, een animatie gemaakt, een webinar aangeboden en volgend voorjaar volgt nog een serie bijeenkomsten. We zijn heel blij met de begeleiding en ondersteuning van, als bestuurders konden we dit zelf nooit allemaal doen.
6 7 Uniek CO2-netwerk in Bommelerwaard Wouter Veefkind Margreet Jongema In de Bommelerwaard en Neerijnen werkt het Glastuinbouwpact aan een vitale tuinbouwsector op het gebied van een duurzame energievoorziening en tuinbouwriolering. Gerard Selman is programmamanager. Gezamenlijk ondersteunen we de glastuinbouwondernemers in de duurzaamheidsambities door verbindingen te leggen en ideeën te ontwikkelen. Groot succes in 2018 is de steun die we van ondernemers en bestuurders hebben voor een extern CO2-netwerk en nieuw leidingnet voor de tuinbouwriolering. Doel is 32 kilometer pijpleiding in de grond en een centrale buffer met daarin vloeibare bio-co2 die aangesloten ondernemers kunnen afnemen. Een uniek en complex project waar we in 2019 vol mee verder gaan! Prioriteit voor een tuinder is CO2 tot je beschikking hebben. Werken aan natuurdoelen met oog voor de omgeving In opdracht van LTO Noord werken we met ons kernteam aan een inrichtingsplan voor het gebied rond de Engbertsdijksvenen. We zorgen dat er straks een plan ligt dat recht doet aan de natuurdoelen en rekening houdt met de belangen van omwonenden. Een stevige uitdaging, waarvoor we ons met plezier en gedrevenheid inzetten. Tijd, geld, draagvlak en een navolgbare onderbouwing van keuzes, dat is onze basis. We voeren veel gesprekken met belanghebbenden en bestuurders en we werken samen met deskundigen. Zo zorgen we ervoor dat de Bestuurlijke Adviescommissie tijdig een afgewogen advies voor de inrichting van het gebied kan geven aan de provincie Overijssel. Rochus van Tuijl Klaas de Lange Tuinder en voorzitter werkgroep energie Glastuinbouwpact Bestuurder LTO Noord Wil je de tuinbouw verduurzamen dan moet er een alternatief komen voor CO2 uit fossiele brandstof. De tuinbouwsector in Bommelerwaard pakt dat nu mede dankzij de projectleiders van gezamenlijk op. De inzet van Wouter en Gerard is geweldig, zij bewaken het proces. Daardoor kunnen wij ons concentreren op onze eigen onderneming. We zorgen dat er straks een plan ligt dat recht doet aan de natuurdoelen en aan de wensen van de omgeving. Voor LTO Noord is dit een belangrijk proces, omdat er een groot aantal boeren bij betrokken zijn. We hechten er veel belang aan dat zij gehoord worden en dat hun belangen op tafel komen. Het Kernteam Engbertsdijksvenen neemt deze taak zeer serieus en gaat hier zorgvuldig mee om. Ik heb er vertrouwen in dat er straks een plan ligt dat op breed draagvlak kan rekenen.
8 9 Deelnemers aan Vruchtbare Kringloop werken aan een toekomstbestendig en duurzaam melkveebedrijf. Gezamenlijk werken aan kringlooplandbouw Kennismakelaar brengt onderwijs en melkveehouders bij elkaar Froukje van der Molen Elsbeth Veltink Samen met onze partners zorgen we dat de melkveehouder vertrouwd raakt met de KringloopWijzer. We organiseren studiegroepen en bieden praktische handvatten zodat boeren zelf aan de slag gaan met kringlooplandbouw en duurzaam bodem- en waterbeheer. Vruchtbare Kringloop loopt in Noord-Nederland nog niet zo lang als in bijvoorbeeld de Achterhoek. Daar kun je al zien wat mogelijk is: klinkende resultaten in de KringloopWijzer en in groepsverband laten zien dat je met zijn allen de goede kant op gaat! Meer dan ooit zien melkveehouders zich geplaatst voor flinke uitdagingen. Dat vergt veel van ze. Een actuele basiskennis en goede ondernemersvaardigheden zijn essentieel om te zorgen dat je de regie houdt over je onderneming. Met dit project spelen we, in afstemming met de LTO vakgroep Melkveehouderij, daarop in. De Kennismakelaar biedt inzicht in alles wat te maken heeft met kennisontwikkeling in de melkveehouderij. Door melkveehouders en de onderwijssector te betrekken, hebben we een breed draagvlak gecreëerd. Verbinden, samenwerken en efficiënt werken, dát zijn de sleutelwoorden in dit project. Henk Jolink Jurgen Jansen Voorzitter Vruchtbare Kringloop Achterhoek en bestuurder LTO Noord Secretaris themagroep Arbeid ketenorganisatie ZuivelNL Wat LTO Noord aanspreekt in dit project is dat de deelnemers gezamenlijk optrekken om te werken aan een duurzaam melkveebedrijf en te voldoen aan wet- en regelgeving. Boeren leren van boeren op basis van bedrijfseigen cijfers uit de KringloopWijzer. Dat Vruchtbare Kringloop inmiddels ook van start is in andere gebieden, bewijst dat de werkwijze door (Projecten) LTO Noord werkt. In ons activiteitenpakket gericht op onderwijs en opleiden ontbrak tot voor kort de melkveehouderij. Een toekomstbestendige zuivelsector, dáár maken we ons als brancheorganisatie sterk voor. Het op peil houden van vakkennis en de ontwikkeling van ondernemerschapskwaliteiten horen daar absoluut bij. In een tijd waarin ontwikkelingen elkaar snel opvolgen, is permanente bijscholing een noodzaak. Gezien de positieve reacties op dit project, raakt de sector daar steeds meer van overtuigd.
10 11 Boeren werken graag mee aan betere waterkwaliteit Bonnie Vis Peter Baltus Bewust Boeren Rijnland levert het bewijs: agrariërs zijn gemotiveerd om mee te werken aan verbetering van de waterkwaliteit. Dankzij een Europese financieringsregeling kunnen boeren in aanmerking komen voor allerlei hulpmiddelen. Een veegmachine is daar een mooi voorbeeld van. Daar kan de boer zijn erf mee schoonhouden. Als hij dat op tijd doet, voorkomt hij dat mest- en voerresten tijdens een regenbui van zijn erf afspoelen en in het oppervlaktewater terecht komen. We merken dat de waterproblematiek steeds meer gaat leven in de sector. De intekening op de hulpmiddelen is zó hard gegaan, dat we inmiddels een nieuwe subsidieaanvraag aan het voorbereiden zijn. De maatschappij ziet nu concreet welke bijdrage de agrarische sector levert aan een beter milieu. Huisvestingskeurmerk onderdeel van goed werkgeverschap De huisvesting voor seizoenarbeiders moet leefbaar en veilig zijn. We denken dat een keurmerk kan helpen een kwaliteitsslag te maken en gemeenten te motiveren om huisvesting op agrarische bedrijven mogelijk te maken. Bovendien is een keurmerk nodig om de kosten van de huisvesting via de loonstrook te kunnen verrekenen. We hebben normen en reglementen ontwikkeld en zijn nu bezig met de accreditatie van het nieuwe keurmerk. We hopen het keurmerk begin 2019 te kunnen lanceren. Harold Vlooswijk Wim van den Boomen Bestuurslid Stichting Gebiedscoördinatie Gouwe-Wiericke Bestuurder LTO Nederland Als het om een verbetering van de waterkwaliteit gaat, verwacht ik dat er de komende jaren nog veel meer op de sector afkomt. Dan is een goede samenwerking met de waterschappen van groot belang. Ook in dat opzicht gaat van Bewust Boeren Rijnland een positieve invloed uit. De waterschappen zien reële verbeteringen op de boerenpercelen. Dat maakt de weg vrij voor een constructief contact, een plezierig bijeffect van dit project. In opdracht en onder begeleiding van werkgevers- en werknemersorganisaties in de sector ontwikkelen we een keurmerk voor de huisvesting van seizoenarbeiders. LTO Nederland vindt goed werkgeverschap belangrijk en wil dat ook uitstralen. Met een eigen huisvestingskeurmerk, dat gedragen wordt door werkgevers en werknemers, laten we zien dat we huisvesting voor tijdelijk personeel goed regelen in onze sector. Peter heeft als projectleider in dit traject voortreffelijk de kar getrokken en de juiste mensen aan elkaar verbonden. Ik hoop dat binnenkort alle ondernemers dit keurmerk kunnen dragen.
49 professionals... Uitbreiding van 4,5 FTE t.o.v. 2017...werken vanuit 4 locaties: 153 Wageningen Drachten REGIONAAL 49 voor verschillende opdrachtgevers Zoetermeer 93 projecten Zwolle 15 45 OVER REGIO S LANDELIJK Financiers: 65% Provincies en gemeenten 7% 11% 9% Externe opdrachtgevers Agribusiness 4% Fondsen LTO Noord 2% Waterschappen Overige fondsen 2% Deelnemende agrariërs Kijk voor onze projecten en meer informatie op: www.projectenltonoord.nl Infographic 2018