INNAX Gebouw & Omgeving Gebouwverduurzamer van A tot Z Pieter Klep, 26 oktober 2017
Waarom energietransitie?
Belangrijke ontwikkelingen Regeerakkoord (Rutte II) energieneutraal 2050 Klimaatakkoord Parijs Energieakkoord 2.0 gemeenten regie naar aardgasloos Nul op de meter BENG
Definities Energieneutraal: het energieverbruik wordt duurzaam opgewekt binnen het project Het energieverbruik, 3 niveau s: Gebouwgebonden (EPC=0) Gebouwgebonden én huishoudelijk gebruik (Nul-op-de meter) Gebouwgebonden én huishoudelijk én materiaalgebonden energiegebruik CO 2 -neutraal: het energieverbruik wordt duurzaam opgewekt, opwekking buiten de project/systeemgrens en compensatie zijn toegestaan Klimaatneutraal: handelingen hebben geen invloed op het klimaat. Betreft alle broeikasgassen
Route naar CO 2 -neutraal C D E F G Energieneutraal CO 2 -neutraal NL: 2050
Route naar CO 2 -neutraal Verschillende accenten & tempo s Sneller Veel opslag nodig Trager Minder afhankelijk van opslag
Definities EI/EPC BENG NOM PH E-neutraal E- positief CO2- neutraal gebouwgebonden ja ja ja ja ja ja gebruikersgebonden (huishoudelijk) nee nee ja ja keuze keuze opwekking op afstand <10km (EMG) ja ja nee keuze ja ja opwekking op afstand >10 km / groen inkopen nee nee nee keuze nee ja EMG: Energiemaatregelen op gebiedsniveau Gebouwgebonden: alle energie nodig voor verwarmen, ventileren, warm tapwater en koeling inclusief hulpenergie (pompen e.d.)
NOM
NOM EPV Ruimteverwarmingsvraag bepalend voor hoogte EPV
Toekomst: BENG 1. De maximale energiebehoefte [kwh/m2 GO per jaar] 2. Het maximale primair fossiel energiegebruik [kwh/m2 GO per jaar] 3. Het minimale aandeel hernieuwbare energie [%] BENG indicator 1 2 3 Woningen en woongebouwen 25 25 50 Utiliteitsgebouwen 50 25 50 Onderwijsgebouwen 50 60 50 Gezondheidszorggebouwen 65 120 50
BENG vs NOM Wat is ambitieuzer/lastiger? EIS: EPC 0,4 BENG: EPC 0,2 NOM: EPC -0,4 BENG NOM Behoefte verwarming 25 kwh/m2 50 kwh/m2 Primair fossiel verbruik 25 kwh/m2 - Duurzame opwekking 50% 100% Huishoudelijk gebruik Exclusief Inclusief
BENG vs NOM Praktijkcase: tussenwoning/hoekwoning tussenwoning hoekwoning hoekwoning NOM NOM BENG Rc,vloer (m2k/w) 4,5 4,5 8 Rc,gevel 6 6 9 Rc,dak 6,7 6,7 10 Qv,10 0,4 0,4 0,15 Uraam (W/m2K) 0,9 0,9 0,9 PV-panelen # 15 18 1 EPC -0,32-0,39 0,2 eis 1 BENG (kwh/m2) 24,2 30,6 24,9 Project de Streek Etten-Leur
Route naar CO 2 -neutraal Aanpak transitie: Trias energetica 1. Vraagreductie 2. Duurzame opwekking 3. Fossiel efficiënt (uitfaseren)
Route naar CO 2 -neutraal Trias energetica 1. Vraagreductie 2. Duurzame opwekking 3. Fossiel efficiënt Bouwkundige maatregelen: Isolatie Beglazing Luchtdichtheid Koudebruggen Installaties: Ventilatie met warmteterugwinning Warmteterugwinning uit douchewater Zonneboiler Warmtepompen Zonnepanelen Pelletkachels Infrarood Hybride oplossingen
Stap 1 aandachtspunten Ruimteverwarming Isoleren Bouwbesluit / BENG / Passiefhuis bepalend voor installaties luchtdichtheid (Qv,10 < 0,15 l/s/m2) Lineaire koudebruggen grote invloed Ventileren mét warmteterugwinning Tapwater (wordt de dominante vraag) Bepaalt nu al vermogen combi-apparatuur Warmteterugwinning Zonthermische ondersteuning
Stap 2 opwekkingsmogelijkheden All electric Warmtenetten Groen gas 50% 30% 10% Syntetisch gas: H + CO 2 = CH 4 zinvol voor woningen?
Wat is volhoudbaar? 71 panelen 37 panelen CO2 neutraal, gasgestookt, niet (na)geïsoleerd compensatie met extra PV CO2 neutraal, gasloos, niet (na)geïsoleerd infraroodpanelen opwekking met PV Woning van 120 m2 met 3 personen
Wat is volhoudbaar? 20 panelen 16 panelen 15 panelen Nul op de meter BENG Passiefhuis Woning van 120 m2 met 3 personen
Wat is volhoudbaar? 1. Eén woning gasloos en energieneutraal geen probleem 2. Kijk naar alle consequenties met name op grote schaal 3. Denk groot 4. Belangrijke puzzelstukken: Opslag en smart grids Wat is ALTIJD goed? ENERGIEVRAAG REDUCEREN!!
Ontwikkelingen Isoleren prioriteit: onderkent ook Rutte III BENG en beter: collectieve systemen passé Verwarming gaat naar individuele oplossingen Lucht/luchtwarmtepomp (1,5 kw) Kanaalverwarmer (föhn) Decentrale microwarmtepomp (radiator incl. ventilatie) Tapwater (blijft) WTW (40-50% reductie); neveldouche (4,5 l/min); recycle-douche (1,5l/min) elektrische doorstromers icm zonneboiler nano infrarood doorstromer 5,5 kw (230V)
Technische ontwikkelingen Warmtapwater reductie & opwekking Elektrische doorstromers Recycle douches
Technische ontwikkelingen Ruimteverwarming: luchtkanaalverwarmer Innovatie?. Niet echt Wel slimme oplossing voor BENG/PH woningen Principe van een föhn, maar af en toe nodig Werkt snel Gebruik van bestaande ventilatiekanalen Geen vloerverwarming nodig
Technische ontwikkelingen Ruimteverwarming: lucht/lucht warmtepomp Alles-in-een Binnenlucht bron, warm tapwater zeer hoog rendement Recirculatie en zuivering ventilatielucht (elektrostatisch filter) Zeer zuinige ventilatoren
Innovatie thermo-akoestische warmtepomp Wordt een OEM product Vervangt compressor-deel Stil Schaalbaar decentrale oplossingen Werkt ook op hoge temperatuur tapwater Hoog rendement: COP 4-5 bij introductie in 2019 Potentieel COP 8-10 (halvering elektraverbruik) http://www.blueheartenergy.com/technology/