RBS Markets Nummer 403, 11 februari 2014 Turbo s & Trading Technische Analyse KPN - Dubbeltjesveld 2,50-2,80 " P2 Tradesuggestie Bodemvissen bij suiker P4 E-Plus KPN-Kwadraat KPN was jarenlang een populair defensief aandeel, met een betrouwbaar en hoog dividend. Het aandeel was nog het meest te vergelijken met een obligatie. Zo ongeveer net zoals Royal Dutch Shell dat nu is. De koers deed niet veel, maar het hoge dividend kwam wel binnen, zo was het idee. KPN kocht ondertussen ook nog eigen aandelen in om de koers op peil te houden. Het nadeel is echter dat de balans van KPN steeds verder werd uitgehold door dat (onhoudbaar) hoge dividend. Tegelijkertijd bleven de investeringen in zaken zoals het glasvezelnetwerk, 3G en 4G gewoon doorgaan. Als gevolg nam de ruimte voor tegenvallers alsmaar verder af. Uiteindelijk dreef de veel duurder dan verwachte aankoop van een 4G frequentie Nederlands grootste telecomprovider zichzelf en de beleggers naar de rand van de financiële afgrond. KPN moest tegen de meest pijnlijke koersniveau s nieuwe aandelen uitgeven, het dividend werd geschrapt, en men werd gedwongen te praten met overnamepartners. Eind vorig jaar is een eerste overnamepoging van het Mexicaanse América Móvil afgeslagen. Momenteel staat de koers 15% boven het toenmalige bod, ondanks de matige cijfers over het vierde kwartaal van 2013. Getouwtrek Het is een publiek geheim dat KPN er helemaal niet op zit te wachten om onder América Móvil te vallen. En laten we eerlijk zijn, zo n veilig gevoel is het nu ook weer niet dat het grootste deel van ons communicatienetwerk in Mexicaanse handen komt. Er werden dan ook wel degelijk pogingen gedaan om de Mexicanen buiten te houden. In 2012 toverde het bestuur van KPN een troef uit de sombrero. Er werd getracht om het goedlopende Duitse onderdeel E-Plus en/of het eveneens sterk presterende Belgische Base te verkopen. Officieel werd het tafelzilver aangeboden om de balans te versterken. Insiders beweerden echter dat het Carlos Slim nooit te doen was om het Nederlandse telecomconcern. Het ging eerder om een plaats in de grootste Europese telecommarkt, namelijk Duitsland, te veroveren naast aartsrivaal Telefonica. In werkelijkheid was het dus vooral een defensieve move. Als E-Plus verkocht werd zou dat enerzijds het kapitaal versterken, anderzijds zou KPN dus ook geen interressante overnameprooi meer zijn voor het América Móvil van Carlos Slim. Toen er op E-Plus uiteindelijk een bod van Telefonica Deutschland kwam voor een fusie/overname keurde grootaandeelhouder Slim het bod (tegen de verwachting in) goed, maar dwong samen met KPN wel een 20% belang in het nieuwe Telefonica Deutschland af. Slim bleef aan boord en tegelijkertijd ontstond er een situatie dat een overname niet langer meer nodig leek. Uiteindelijk trok de stichting preferente aandelen een beschermingswal op om een hogere overnameprijs af te dwingen. Die hogere overnameprijs kwam er niet, maar KPN wist de overname daarmee wel te voorkomen, voorlopig althans. De huidige stand van zaken América Móvil is nog steeds met KPN in gesprek. Het bedrijf heeft nog altijd een minderheidsbelang van 30%, maar wil mogelijk nog steeds het bedrijf overnemen. Lees verder op pagina 3 1
Technische Analyse KPN - Dubbeltjesveld 2,50-2,80 " De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar www.rbs.nl/markets. Normaal gesproken analyseer ik de weekgrafiek om het beleggingslandschap in kaart te brengen en een technisch verantwoord scenario af te geven. In geval van KPN ga ik een niveau lager navigeren, te weten op dagbasis, om een duidelijk beeld te kunnen schetsen van het koersverloop. Voor dit fonds is het immers dubbeltjeswerk omhoog en omlaag, interessant voor korte termijn swingtraders. Goed, hoe ziet het speelveld eruit, waar liggen de krijtstrepen? Om inzicht te krijgen in de Daggrafiek KPN richting van de trend raadpleeg ik mijn 55 daags voortschrijdende gemiddeldelijn. Deze trendvolgende indicator geeft aan dat er sprake is van een korte termijn positieve trendfase, de koers beweegt immers boven de lijn. Van een duidelijk proces van hogere toppen en hogere bodems is echter geen sprake. Een beetje rommelige trend dus, met aan de onderkant van het speelveld 2,52 als cruciaal steunniveau. De koers mag hier niet onder vallen, anders dreigt er een dalende trend. Boven in het veld ligt 2,81 als eerste weerstand, gelijk aan een recente top. Gemakshalve zou je kunnen zeggen dat de strijd zich afspeelt tussen enerzijds 2,50 en anderzijds 2,80, een dertig-centen-speelveld. Momenteel staan de beren aan het roer. Met zwarte candles drukken zij de koers omlaag richting genoemde steungrens, waar ook een 50% Fibo retracementgrens ligt en ook de sleepkabel. Dit impliceert dat afgerond 2,50 niet gemakkelijk zal worden uitgenomen. De huidige correctie in de korte uptrend zou dus idealiter op moeten drogen op of boven 2,50. Daarna een nieuwe impuls richting 2,80. Stel dat het de stieren dan lukt om de weerstand te slechten. Dan komt er ruimte vrij voor een koersrally naar 4,22, gelijk aan een top in 2011. Dan verliest dit fonds natuurlijk zijn dubbeltjes status. Swingtraders volgen dit fonds tussen de krijtstrepen op 2,50 en 2,80. Trendvolgers kunnen nog niet zoveel met dit fonds. Wilt u het vervolg van de strijd kunnen gadeslaan, dan nodig ik u uit een abonnement te nemen op mijn Chart Navigator (klik voor recent exemplaar) waarin ik elke week aandacht besteed aan de technische conditie van KPN. Figuur 1. Daggrafiek KPN Bron: BTAC Visuele Analyse, 11 februari 2014 Selectie aanbod KPN Met Turbo's kunt u inspelen op een stijging en/of daling van KPN. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op www.rbs.nl/markets. Selecteer in het Turbo/Booster pull down menu linksboven KPN. 2
Vervolg van pagina 1 E-Plus KPN-Kwadraat Active Hedge Group: De Active Hedge groep bestaat uit een aantal ervaren beroepshandelaren die gedurende beursuren in contact zijn met vele beleggers over de ontwikkelingen op de (Nederlandse) beurs. Op basis van het laatste nieuws, (kwartaal)cijfers, volatiliteit en Technische Analyse selecteert Active Hedge wekelijks een trending topic uit de beleggerswereld. Nu heeft Slim er wel voor gezorgd dat het een volgende keer veel lastiger wordt voor topman Eelco Blok om de stichting opnieuw in het leven te roepen tijdens een stemming daarover. Nederlandse overnameregels zeggen dat een partij na het intrekken van een bod een half jaar geen nieuwe overnamepoging mag doen. AMX mag dus pas in april weer een bod doen. Ondertussen laat KPN na de cijfers weten weer dividend te gaan uitkeren. Niet een paar cent om te zorgen dat ook pensioenfondsen weer mogen beleggen in KPN, maar zelfs een interim van 0.02 en een slot van 0.05. Duidelijk heeft het bedrijf niets geleerd van de eerdere lessen: zorg voor een positieve cashflow en bouw reserves op. Een misschien nog wel prangender vraagstuk is E-Plus. Mag KPN zijn Duitse onderdeel E-plus eigenlijk wel verkopen aan Telefonica? De mededingingsautoriteit van de Europese Commissie heeft inmiddels een vragenlijst naar de telecombedrijven gestuurd, om de consequenties van de voorgenomen fusie tussen Telefonica Deutschland en de Duitse dochter van KPN voor onder meer mobiele netwerken, radiofrequenties en netwerktoegang in de Duitse telecommarkt in kaart te brengen. Wellicht moeten er onderdelen worden afgestoten in bijvoorbeeld radiofrequenties om toestemming te krijgen voor hun voorgenomen fusie van 8,55 miljard. De Commissie heeft tot 14 mei de tijd om een besluit te nemen. Exane BNP Paribas schat de kans op goedkeuring op 90%. Waar de analisten dat op baseren is me eerlijk gezegd een raadsel. Zoals we bij TNT express hebben kunnen zien is de besluitvorming in Europa namelijk nogal wispelturig. Afkeuring mag je dus niet uitsluiten. Door het optimisme wat is ontstaan is de koers wel opgelopen en dat betekent een risico. Stel die fusie wordt tegengehouden, dan zou dat voor beleggers in KPN een lelijke streep door de rekening zijn. Jeroen Santen Bronnen: http://www.telegraaf.nl/dft/bedrijven/kpn/22266594/ KPN_ boekt_opnieuw_verlies.html http://www.veb.net/content/hoofdmenu/beurs/kieseenbeursfonds/artikelen/kpn/kpnnaava.aspx http://www.ft.com/ cms/s/0/34321a5e-3683-11e3-8ae3-00144feab7de.html http://www.prefs-kpn.nl/ 3
Tradesuggestie Bodemvissen bij suiker Wie is Koen Lauwers: Koen Lauwers heeft een Master in de Handelswetenschappen afgerond aan de Hogeschool- Universiteit Brussel en is sinds 1999 actief als onafhankelijk financieel analist. Koen doet research voor de beleggingssector en is met name gespecialiseerd in de grondstoffenmarkten. Hij werkt op zelfstandige basis voor verschillende opdrachtgevers in de Benelux. Voor beleggers in suiker was er de jongste jaren weinig om zich vrolijk over te maken. Eind vorige maand daalde de prijs van een pond suiker voor het eerst in bijna vier jaar onder de grens van 15 dollarcent. Het kan vrij snel gaan op de suikermarkt, want eenzelfde hoeveelheid werd in februari 2011 op de ICE Futures US nog aan 36 dollarcent verhandeld. De globale suikermarkt is al enkele jaren helemaal uit evenwicht. Hoge prijzen en een politiek van goedkoop geld deed de productiecapaciteit sterk toenemen. Dit leidde tot een chronisch overaanbod en volgens de prognoses van de International Sugar Organisation (ISO) wordt 2014 zelfs het vierde opeenvolgende jaar met een overschot. Voor het huidige oogstjaar 2013-2014 schommelen de prognoses van het verwachte surplus tussen 4 miljoen en 5,5 miljoen ton. Dit is weliswaar lager dan in het vorige oogstjaar, toen het overschot bijna 10 miljoen ton bedroeg, maar niettemin zullen de voorraden terug toenemen. Brazilië is de grootste suikerproducent ter wereld met een aandeel van 20 tot 25 procent in de globale productie. De suikeroogst is er momenteel voorbij, maar het land heeft nog veel onverkochte suiker in de aanbieding. Dit is ook het geval voor Thailand, dat er net een heel goede oogst heeft opzitten en nu zo snel mogelijk wil verkopen. Thailand voelt namelijk de hete adem van India in de nek. De recente prijsdaling kan grotendeels aan de evolutie in India, de op 1 na grootste suikerproducent, worden toegeschreven. De Indiase overheid overweegt namelijk om onder druk van de International Sugar Mills Association, de vakorganisatie van suikerverwerkers, uitvoersubsidies toe te kennen. In India moeten de verwerkers een verplichte minimumprijs betalen aan de boeren. Deze prijs ligt intussen boven de internationale marktprijs. Indien de verwerkers dit aangekocht suiker op de markt aanbieden, maken ze verlies. Met de verkiezingen in aantocht wil de zittende Indiase regering de voor het land belangrijke suikerindustrie niet teveel voor het hoofd stoten. De uitvoersubsidies kunnen de Indiase suikerexport met 4 miljoen ton doen toenemen. Minstens een deel ervan op de al oververzadigde markt terecht komen, wat de prijs op korte termijn nog meer onder druk kan zetten. Waar ligt dan wel de ondergrens voor suiker? Een eerste natuurlijke bodem zou het niveau van de productiekost moeten zijn. Subsidies kunnen deze natuurlijke evolutie verstoren, wat nu ook het geval is. Hoe dan ook is aan het huidige prijsniveau een groot deel van de aanbieders net break-even of zelfs verlieslatend. Bij hen die er wel nog aan verdienen, zal de marge in elk geval niet bijster hoog zijn. Er wordt nu al over gespeculeerd dat met name in Brazilië heel wat boeren stilaan de teelt van andere gewassen overwegen. Naar analogie met koffie werd bij hoge prijzen volop geïnvesteerd in extra capaciteit. Stilaan is nu de tijd gekomen om de omgekeerde beweging te maken. Gelukkig is er wel positief nieuws van de consumptiezijde. De ISO ziet het globale suikerverbruik met 2,4 procent toenemen. Tegen 2016 zou de consumptie op ongeveer 187 miljoen ton moeten uitkomen. Indien de productiegroei tegelijk vertraagt, komt een marktevenwicht dichtbij. De redding voor suiker kan er komen van ethanol (biobrandstof). In Brazilië wordt een deel van de ruwe suiker in geraffineerde suiker omgezet en een ander deel in ethanol. De verdeling hangt af van de prijzen, de fiscale stimuli en de wisselkoersevolutie. De lage suikerprijs, gecombineerd met een hogere lokale olieprijs door een verzwakking van de Braziliaanse Real, vormt een stimulans om meer ruwe suiker in ethanol om te zetten. Gezien de omvang van de Braziliaanse suikerproductie (meer dan 40 miljoen ton), kan een verschuiving vrij snel gevolgen hebben op het marktevenwicht. Het ontbreken van een concrete timing van de Indiase uitvoersubsidies en het uitzonderlijk droge weer in Brazilië, dat een negatieve impact kan hebben op de opbrengst, liet de suikerprijs de voorbije weken al wat opveren Lees verder op pagina 5 4
Tradesuggestie Vervolg van pagina 4 / Bodemvissen bij suiker Wie wil inspelen op een verdere klim van de suikerprijs kan dit doen met 1 of meerdere van de 6 Turbo Long die op Euronext Amsterdam noteren. De actuele onderliggende waarde is het termijncontract voor levering in maart 2014 op de ICE Futures US. Net als bij alle Turbo s waar de onderliggende waarde in Amerikaanse dollar noteert, kan het valutarisico worden afgedekt met een EUR/USD Turbo Long. Suiker Future Turbo Long* Isin-code : NL0009533124 Munt : EUR Financieringsniveau : 9,383 Referentieprijs : 15,605 Stop-loss : 10,12 Hefboom : 2,48 Koers : 4,57/4,63 Deze Turbo Long volgt de middenweg tussen risico en rendement. Met een verschil van meer dan 54 procent tussen de stop-loss en de referentieprijs is dit een eerder defensieve keuze. Suiker Future Turbo Long* Isin-code : NL0009563931 Munt : EUR Financieringsniveau : 12,794 Referentieprijs : 15,605 Stop-loss : 13,8 Hefboom : 5,38 Koers : 2,07/2,13 Wie voor deze Turbo long kiest, klimt een trapje hoger op de risicoladder. De actuele suikerprijs zich slechts 13 procent boven de stop-loss. De hogere hefboom compenseert dit risico. Lees voor meer informatie over de kosten, risico s en werking van Turbo s de algemene Turbobrochure en het prospectus op www.rbs.nl/markets. *(cijfers 10 februari) Bronnen: Bloomberg, ISO (3/2-5
Overzichten Top 5 Stijgers Turbo s en Boosters ISIN code Rendement Rendement sinds introductie CAC 40 Turbo Long NL0010605473 114,17% 20,26% 19 dec 2013 EUR/USD Booster Long NL0010515680 109,36% 193,00% 10 sep 2013 Goud Booster Long NL0010607149 101,95% 144,70% 13 jan 2014 AEX Booster Long NL0010519575 95,04% 34,51% 17 okt 2013 Aperam Turbo Long NL0010608584 91,61% 111,60% 29 jan 2014 Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie CO2-emissie Certificaat II NL0000287464 10,01% -64,50% Sinds 28 feb 2007 Turkije Certificaat NL0000458198 6,49% 81,12% Sinds 29 nov 2004 Silver Mining Certificaat NL0000293116 6,18% 27,32% Sinds 1 dec 2006 Bulgarije Certificaat NL0000293090 5,68% -58,60% Sinds 26 jan 2007 DJ Stoxx 400 Financial Services Certificaat DE0006075419 5,56% -24,33% Sinds 22 jan 2001 Figuur 2. Top 5 stijgers periode periode 3 februari t/m 10 februari 2014. Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: www.rbs.nl/markets. Bron: RBS, 11 februari 2014. Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX 26.838.999 18.298.144 54.483.448 Brent Crude Oil Future 7.968 22.111 214.553 Bund Future 3.300 36.775 363.924 EUR/USD 110.811 132.709 641.867 Goud 319.236 334.363 2.788.100 Figuur 3. Overzicht Volume/Omzet, periode 3 februari t/m 10 februari 2014. Bron: RBS, 11 februari 2014. Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX 4,31 Brent Crude Oil Future -1,87 Bund Future -43,79 EUR/USD -6,93 Goud 2,7 Figuur 4. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 11 februari 2014. Bron: RBS, 11 februari 2014. Webinars Datum Aanvang Titel Sprekers 17 februari Bakkers Bull / Bear van de maand februari Nico Bakker 19 februari US Markets Trading Guy Boscart 3 maart De basis van Turbo's en technische analyse Rogier San Giorgi Nico Bakker 17 maart Bakkers Bull / Bear van de maand maart Nico Bakker 20 maart Kwantitatieve Analyse meets Technische Analyse Michael Groenewoud Nico Bakker Inschrijven? Ga naar www.webinar.nl/rbs 6
Turbo s & Trading 402, 4 februari 2014 Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via www.rbs.nl/ markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland [plc. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan rbs.nl/markets wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macroeconomische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website www.rbs.markets. nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland plc of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale wet- en regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van de Prudential Regulation Authority en de Financial Conduct Authority en haar activiteiten in Nederland vallen onder het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. Disclaimer Technische Analyse & Turbo Tip / Grondstoffen Weekoverzicht / Marktfocus Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. ("BTAC") en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker TAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Het onderdeel Grondstoffenweekoverzicht wordt verzorgd door Falesia bvba ("Falesia") en uitgebracht door RBS. Koen Lauwers is bestuurder van Falesia en is een onafhankelijk analist. RBS en Falesia zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Falesia in ruil voor een financiële vergoeding de grondstoffen weekoverzichten verzorgd. De grondstoffen weekoverzichten van Falesia zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies (de grondstoffen weekoverzichten en de technische analyses worden hierna gezamelijk de "artikelen" genoemd). Het onderdeel Marktfocus wordt verzorgd door Active Hedge Group B.V. en uitgebracht door RBS. De in dit document opgenomen standpunten en vooruitzichten zijn door Active Hedge Group B.V. gegeven in haar hoedanigheid van onafhankelijk analist. RBS en Active Hedge Group B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Active Hedge Group B.V. in ruil voor een financiële vergoeding analyses verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De analyses van Active Hedge Group B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de artikelen genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door respectievelijk BTAC gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist, door Koen Lauwers gegeven in zijn hoedanigheid als intermarket analist en door Active Hedge in hun hoedanigheid als onafhankelijk analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de artikelen. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de artikelen van of namens respectievelijk BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de artikelen van BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon.". 7