Patiëntenparticipatie voor een betere chronische zorg Peter Vermeir 30 september 2016 Symposium: hoe gaat de maatschappij om met CVS en somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten? 1
Patiëntenparticipatie Conceptueel kader Wat Niveaus Wettelijk kader Maatschappelijk kader Patiëntenparticipatie Vlaanderen: Het Vlaams Patiëntenplatform 2 2
Verklaring van Alma Ata, WHO, 1978 Iedereen heeft het recht én de plicht om individueel en collectief te participeren in de gezondheidszorg 3 3
Patiëntenparticipatie Benutten van de ervaringsdeskundigheid van patiënten met als doel de kwaliteit van de zorg te verhogen. 4 4
Niveaus Micro-niveau = interactie tussen patiënt(en) en zorgverlener(s) m.b.t. onderzoeken en behandeling Belang van goede informatie en betrokkenheid, ondersteuning via brochures, zorgpaden, Bron: King s Fund 5 5
Micro-niveau: patiënt - zorgverlener Focus op een specifieke zorgnood/pathologie: belang van goede informatie en betrokkenheid, ondersteuning via brochures, klinische paden, Patiënt wordt betrokken om samen met de zorgverlener beslissing te nemen over hun eigen individuele zorg 6 6
Niveaus Meso-niveau = Focus op zorgafdeling of zorgorganisatie Bron: King s Fund 7 7
Meso-niveau: patiënt - organisatie Overstijgt relatie patiënt zorgverlener Samenwerking tussen interne en externe stakeholders door het vormgeven of het verlenen van diensten, om patiënten en andere leden van de gemeenschap te betrekken, om bij te dragen in de besluitvorming of dienstverlening 8 8
Niveaus Macro-niveau = Focus op federaal of regionaal zorgbeleid Weinig kenmerkend voor ons gezondheidszorgsysteem (cfr. Studie KCE 2012) Uitz: Bron: Observatorium King s Fund voor de Chronische Ziekten (RIZIV) 9 9
Macro-niveau: burger - overheid Betrokkenheid burgers in de bredere gezondheidsgerelateerde besluitvorming zoals het prioriteitstellingsproces m.b.t. de toegankelijkheid van de gezondheidszorg. Burgers die handelen in het belang van de gemeenschap om invloed uit te oefenen op, bijvoorbeeld, het proces om te bepalen welke diensten in het mandje zijn van de gezondheid en voor wie ze beschikbaar zijn 10 10
Arnstein s Participatieladder Regie bij Partnerschap Adviseren Raadplegen Informatie Patiënt bepaalt doelen en prioriteiten / Regie is primair bij de patiënt en zorgverlener heeft adviserende en ondersteunende rol Meebeslissen over zaken die zijn eigen situatie of die van andere patiënten aanbelangen. Actief op zoek naar mening van de patiënt / Zorgverlener kan hiervan in de besluitvorming afwijken Zorgverlener bepaalt maar gaat op zoek naar mening patiënt. De patiënt goed informeren over alles wat hem aanbelangt, zonder dat hij noodzakelijkzelf echt inbreng heeft. Cfr. Prof. Ann Van Hecke 11 11
Patiëntenparticipatie: wettelijke karakter Rechten van de patiënten augustus 2002 o.a. recht op kwaliteitsvolle dienstverlening, recht op vrije keuze, recht op informatie, recht op toestemming EU Patiëntenrechten Charter - 2002 o.a. Right to the observance of quality standards, Right to safety EU-richtlijn 2011/24 Whenever health care is provided, it is vital for patients to ensure: clear information that enable people to make informed choices about their healthcare 12 12
Patiëntenparticipatie: maatschappelijke karakter Toenemende verwachtingen: burgers, patiënten, maar ook organisaties (Vlaams Patiëntenplatform, Testaankoop, medisch falen, media, ) Ook de overheid steeds meer vragende partij: Federale contract Coördinatie kwaliteit en patiëntveiligheid : patiënt en familie empowerment is één van de vier generieke thema s 13 13
Patiëntenparticipatie in Vlaanderen Het Vlaams Patiëntenplatform (VVP) Platform van ± 100 patiëntenverenigingen Onafhankelijk Bijdragen tot verhogen levenskwaliteit van patiënt en omgeving Algemene belangenbehartiging Thema s: patiëntenrechten, werk, verzekeringen, medicatie, kinderen, 14 14
Chronische aandoeningen en werkgelegenheid Aanbevelingen voor het beleid Flexibelere en inclusieve arbeidsmarkt Patiënten zoveel mogelijk aan de slag houden Gelijke kansen Loopbaan afbouwen Duidelijkheid over financiële gevolgen van werkhervatting Focus op re-integratie Wat kan persoon nog wel Aangepast of ander werk 15 15
Patiëntenparticipatie Patiëntenempowerment Wat: Patiënt is actiever betrokken bij het zorgproces Maakt een deel uit van het zorgteam Ref: E.M. Castro, et al. Patient Educ Couns (2016), http://dx.doi.org/10.1016/j.pec.2016.07.026 16 16
Ref: E.M. Castro, et al. Patient Educ Couns (2016), http://dx.doi.org/10.1016/j.pec.2016.07.026 17 17
Besluit Kwaliteitszorg en patiëntenempowerment gaan hand in hand 18 18