Hoe overleef ik... zonder geld? Hou je pinpas voor jezelf! Heb jij een rekening met pinpas? Dan weet je dat je je pincode voor jezelf moet houden (niemand de code vertellen of mailen, niemand laten meekijken met pinnen). Leen ook nooit je pas (en code) uit, ook al heeft iemand een mooi verhaal of biedt hij of zij (veel) geld! Criminelen gebruiken namelijk rekeningen om gestolen geld tijdelijk op te zetten. Ze maken op die manier een geld-ezel van je en brengen je zwaar in de problemen. Je bent strafbaar en je moet het gestolen geld terugbetalen. Kijk op pasopjepas.nl voor meer informatie en tips. Huh!? Geld-ezel? Ik? Hoe zie je dat? 30 De Grote Geld Quiz 30 Geld aan de andere kant van de wereld 30 Slim euro s besparen 30 Stoere spaarders! 30 Welk bijbaantje past bij jou? 30 Kun jij met geld omgaan? (Kasboekje!) ~ Tekst Jolanda Dreijklufft Illustraties Annet Schaap, Petra Baan Uitstapje Geld verdienen in het museum In het Geldmuseum in Utrecht kom je van alles te weten over de geschiedenis en betekenis van geld. r zijn prachtige oude munten te zien, maar je kunt je kunt er ook ervaren hoe (snel) je geld kunt verdienen én verliezen door zogenaamd te handelen op de beurs, een bieding te doen op de bloemenveiling of te gokken in het casino. r is ook een spannende expositie over fraude met geld: Snel geld. Geldmuseum.nl Zakgeld en zo Krijgt echt íedereen meer zakgeld dan jij? Vaak lijkt dat maar zo. n bovendien ligt het eraan wat je ervan moet betalen. Op de site van Nibud Scholieren kun je zien wat redelijk is en wat je met je ouders kunt bespreken als jullie afspraken maken over zakgeld en kleedgeld. Nibud.nl/scholieren Arm in Nederland Nederland is wereldwijd gezien een rijk land, maar het is helemaal niet zo vanzelfsprekend dat er in elk gezin genoeg geld is om regelmatig kleding aan te schaffen, te sporten of elke dag gezond voedsel te kopen. r zijn op dit moment 327.000 kinderen in Nederland die opgroeien in armoede en door bezuinigingen komen er dit jaar nog eens 40.000 bij. Goed om bij stil te staan... (Bron: Nederlandse Kinderrechtenmonitor 2012.). Deze geldpagina s zijn gemaakt in samenwerking met nr.4 augustus/september 2012 de toekomst
1 D GROT geld Quiz Wat heeft een meisje van twaalf in Nederland gemiddeld per week te besteden aan zakgeld, extraatjes, klusjes en bijbaantjes? A Nooit genoeg. B Minder dan drie euro. C Ongeveer zes euro. D Bijna elf euro. Ik snap het niet... al m'n geld is alweer op! 2 Goud, geld, luxe Wie wil het nu niet? Maar maakt geld dan gelukkig? Volgens sommigen is rijkdom het begin van alle ellende, volgens anderen is armoede juist het begin van al het kwaad. Maar eh, wat weet jij eigenlijk van geld? Doe de quiz! Waar komt het woord bank eigenlijk vandaan? A Van het ngelse woord bank, dat oever of kust betekent. Geldhandelaren deden hun werk altijd waar andere handelaren hun werk ook deden: bij de havens van rivieren en zeeën. B Van het woord bank als in meubel om op te zitten. Geldhandelaren bewaarden het grootste deel van hun geldvoorraad onder de bank waar ze op zaten. C Van het Italiaanse woord banca dat tafelblad betekent. delsmeden lieten munten op dat tafelblad stuiteren om te horen of die wel helemaal van zuivere edelmetaalsoorten waren gemaakt. D Van het Zwitserse woord bank, dat geldkluis betekent. 3 Hoe is de rijkdom op aarde verdeeld? A Arme mensen hebben minder geld dan rijken. Maar er zijn véél meer armen dan rijken. Daarom is verreweg het meeste geld op aarde in handen van al die arme mensen bij elkaar. B De armste mensen op aarde hebben samen maar de helft van al het geld. De rijkste mensen hebben samen een kwart van al het geld op aarde. C De armste 3,5 miljard mensen (dit is de helft van alle mensen) hebben samen maar 1 procent van al het geld op aarde. en rijke bovenlaag van 700 miljoen mensen (1% van de wereld bevolking) heeft 85 procent van al het geld in bezit. D De 3 miljard armste mensen hebben samen een kwart van al het geld. De 1 miljard rijkste mensen bezitten ook een kwart. ik hou van iedereen! Tekst Jan Paul Schutten Illustraties Petra Baan en Annet Schaap v hmmm, lekkere aandelen heeft deze bank 33 34 4 Stinkt geld? Vies is het in elk geval wel. Maar hóe vies? Op munten en bankbiljetten kom je de ergste bacteriën (zoals die van poep) tegen. Hoeveel procent daarvan is besmet? A Ongeveer 8 procent van de munten en 1 procent van de B Ongeveer 16 procent van de munten en 3 procent van de C: Ongeveer 31 procent van de munten en 16 procent van de D: Ongeveer 13 procent van de munten en 42 procent van de 5 Wat is een handig wachtwoord voor als je gaat internetbankieren? A Je voornaam en geboortedatum. Kun je nooit vergeten. B 1234wachtwoord. Ook makkelijk te onthouden. C De derde letter van de naam van de bank. Je postcode plus 1. n daarna je postcode in letters (1=A, 2=B, 3=C, enzo - voort). Dit raadt niemand. D De geboortedatum van je moeder, je lievelingskleur, de geboortedatum van je vader en je favoriete eten. Daar komen ze zéker niet achter! 6 Wat is een aandeel? A Als je een aandeel koopt, dan koop je een deel van een bedrijf. Je krijgt elk jaar dus ook een deel van de winst. B en aandeel is een credit default swap zonder de voordelen die een call-optie biedt boven een obligatie. Logisch toch? C en aandeel is een document waarop staat dat je een lening bij de bank hebt. D en aandeel is een document waarop staat dat je spaart bij de bank. 7 Hoe verdient een bank eigenlijk geld? A Banken beheren je spaargeld. Daarover krijg je rente. Ze lenen ook geld uit. Daarvoor betaal je rente. Het geld dat ze verdienen door geld uit te lenen is meer dan het bedrag dat ze aan spaarrekeningen uitbetalen. B Banken hebben aandelen in bedrijven. Als de bedrijven winst maken, dan verdienen de banken mee. C Als mensen rood staan op de bank moeten ze een boete betalen. D Alle drie de antwoorden zijn waar. ~
8 Banken hebben veel invloed in de wereld. Op welke gebieden spelen ze allemaal een belangrijke rol? a Ze bepalen de economie en de handel van alle landen. B Ze bepalen de economie en de lonen van mensen in het bedrijfsleven. c Ze bepalen de economie, de handel en de lonen. d Ze spelen een rol op het gebied van de economie, de handel, het milieu, mensenrechten, dierenwelzijn, financiering van wapenhandel en nog veel meer. 9 Wie is de rijkste man ter wereld? n hoe rijk is hij? a Het is de Mexicaan Carlos Slim met 58 miljard euro. Bill gates? Tsss.. ik, sultan Bruneitje, ben de rijkste! B Het is Bill Gates uit de Verenigde Staten met 56 miljard dollar. c Het is de sultan van Brunei, met 1580 miljard dollar. d Het is de emir van de Verenigde Arabische miraten. Alleen al zijn olievoorraad is 800 miljard euro waard. Verder is hij eigenaar van meer dan duizend grote bedrijven, waaronder Shell, Mobil en Texaco. 10 Hoe groot is de kans dat je de loterij wint? a Je kunt winnen of verliezen. De kans is dus 1 op 2. Oftewel 50 procent. B Het is een te lastige berekening om hier uit te leggen. Maar de kans om de hoofdprijs te winnen als er een miljoen loten verkocht zijn is ongeveer 1 op ik zei toch dat we die loterij ooit zouden winnen? 1160. Dat is ongeveer 0,009 procent kans. c Jij hebt zoveel pech. Bij jou is de kans dat je wint als er een miljoen loten verkocht zijn niet groter dan 1 op een miljoen. Dat is 0,00001 procent kans. d Als je elke week mee doet en je wordt honderd jaar, dan is de kans dat je hem uiteindelijk een keer wint ongeveer 50 procent. Iek! 50% kans om de loterij te winnen? 35 36 1 d Valt mee hè? Had je antwoord A? In één maand krijgen Neder landse kinderen van twaalf meer dan wat de armste Indiase arbeiders in een heel jaar verdienen. 2 C lke metaalsoort klinkt anders. De Italiaanse edelsmeden waren zo getraind in het geluid van de munten dat ze direct konden horen of een munt vals was of niet. 3 C Geld is onvoorstelbaar oneerlijk verdeeld in de wereld. De rijkste 1 procent van de mensen op aarde heeft ongeveer 40 procent van alle rijkdom. 4 D Geld is echt, echt, echt heel vies. n bankbiljetten zijn het smerigst. Daarom heb je in India machines die de biljetten even tot boven de driehonderd graden verhitten. De biljetten zijn dan weer bacterievrij. Voor even dan... 5 C De antwoorden A en B zijn veel te makkelijk. C bestaat uit negen tekens die je eenvoudig kunt onthouden. Als je bij verschil - lende banken zit heb je ook nog D GROT geld Quiz De antwoorden eens verschillende wachtwoorden, wat nog veiliger is. D is minder veilig dan C en ook nog eens onhandig. Tenzij je het fijn vindt om elke keer dat je je saldo checkt 30111965 kanariegeel 21121963 pannen - koekenmetstroop in te vullen. 6 A Als je dus 51 procent van de aandelen koopt ben je de hoofdeigenaar! Daarom hebben aandeelhouders vaak veel macht over een bedrijf. 7 D n er zijn nog meer manieren waarop banken geld verdienen. Je hoeft in elk geval geen mede - lijden met ze te hebben dat ze niet genoeg winst maken. Je moet als bank behoorlijk domme dingen doen om veel verlies te maken. Maar dat is precies wat er de afgelopen jaren bij veel banken is gebeurd. 8 D Omdat banken aandelen in veel bedrijven hebben, spelen ze een grote rol op het gebied van het milieu en mensenrechten. Zo kunnen ze bedrijven steunen die naar olie boren in natuurgebieden. Of ze hebben aandelen in bedrijven die hun personeel uitbuiten. Dat komt vaker voor dan je denkt. Want juist dát soort bedrijven maakt veel winst! Wil jij weten of jouw bank zich netjes gedraagt? Surf dan naar eerlijkebankwijzer.nl. Als je bank slecht scoort kun je besluiten over te stappen. Daar heb je je hele leven nog plezier van. Want een bank die het beter voor heeft met de wereld heeft het ook beter voor met jou! 9 A Valt het mee? Hij kan het geld trouwens niet in een keer van de bank halen om er drop van te kopen. Het meeste geld zit in bedrijven en aandelen. Zou hij die allemaal verkopen, dan gaan tientallen bedrijven failliet. 10 C Je kunt ook zeggen dat je zoveel geluk hebt dat je 0,00001 procent kans heb om te winnen. Want die kans verandert niet. Ze zeggen niet voor niets dat loterijen een vorm van belasting zijn voor mensen die heel slecht zijn in kans - berekening... Het goede nieuws is dat de opbrengst van veel loterijen naar goede doelen gaat. ~
Pubers wereldwijd Hoe ziet hun toekomst eruit? Zoals je in de quiz hebt gelezen, is het geld niet bepaald eerlijk verdeeld in de wereld. Wat betekent dit voor leeftijdsgenoten in l Salvador, thiopië en India? Ook zij dromen over een goede toekomst. De één wil reisleidster worden, de ander astronaut en de volgende computerdeskundige. Ik slaap met mijn moeder en broer in één bed. Mijn neef slaapt op een matje op de grond. Minasayesh (10) woont in Hawassa, een stad 270 km ten zuiden van de hoofdstad van thiopië lke dag word ik om zes uur wakker om hout te verzamelen. M n moeder maakt hier vuur mee en bakt er injera op, een grote, zurige pannenkoek. Na schooltijd ga ik die verkopen om wat geld te verdienen. Zo kan ik mijn moeder helpen. Mijn vader is vlak na mijn geboorte overleden. Mijn broer van veertien poetst na schooltijd schoenen en draagt zware spullen van de ene plek naar de andere. n mijn neef van achttien die bij ons in huis woont, doet een oplei - ding voor kapper. We hebben niet veel geld over en mijn moeder is vaak bezorgd en boos over ons leven. Ik zeg dan tegen haar dat het wel goed komt. Ik zal haar helpen. Als ik goed mijn best doe op school, kan ik later wetenschapper en astronaut worden. Dan kan ik zorgen voor m n moeder, want ze is veel ziek. Ze heeft dikke voeten en haar ogen doen pijn van de rook van het houtvuur. Top 3 Van landen waar het meest verdiend wordt per jaar 1. Liechtenstein, gemiddeld 113.000 2. Qatar, 82.000 3. Luxemburg, 59.000 ( ) 17. Nederland, 34.000 Land: l Salvador Oppervlakte: 21,041 km2 Aantal inwoners: 6 miljoen mensen Levensverwachting: 73 jaar Gemiddeld inkomen: 5.900 per jaar Land: Nederland Verónica (15) woont in l Salvador Mijn moeder verkoopt groenten op de markt. Meestal verdient ze zo n tien dollar per dag. Ik krijg elke week 4 euro zakgeld. Daarmee koop ik eten op school. Meestal ontbijt ik niet, maar ik lunch met gebakken bonen, rijst en verse koffie. r blijft niet veel geld over. Gelukkig kan ik lopen naar school, het is dichtbij. De school is gratis, maar het schooluniform en de schoenen moeten we zelf betalen. Dat geld is er niet, maar we krijgen het via een hulporganisatie. School is belangrijk. Ik wil later in het toerisme gaan werken om iedereen te laten zien hoe mooi mijn land is. Ik heb drie paar schoenen. én voor school, één voor naar de kerk en slippers voor in huis. Mijn grootste bezit, is een mobiele tele - foon. Ik heb de oude van een vriend gekregen. Alleen heb ik nooit beltegoed. Dus als je me wilt spreken, moet je míj bellen. R Oppervlakte: 41.000m2 Aantal inwoners: 16,5 miljoen Levensverwachting: 80 jaar Gemiddeld inkomen: 34.000 per jaar Ik heb drie paar schoenen: één voor school, één voor naar de kerk en slippers voor in huis. Tekst Karin Wesselink Fotografie Minasayesh Adriaan Backer Illustratie Annet Schaap Bron statistieken CIA World Factbook Deze verhalen zijn mede mogelijk gemaakt door Cordaid Kinderstem. cordaidkinderstem.nl Als ik geld over heb, wil ik reizen. In m n eentje. Het liefst naar Mekka in Saoedi Arabië. Dat is de droom van veel moslims. Land: thiopië, Oppervlakte: 34 x zo groot als NL Aantal inwoners: bijna 94 miljoen Levensverwachting: 56 jaar Gemiddeld inkomen: 800 per jaar Meer dan een kwart leeft onder de armoedegrens ( 1,00 per dag) 37 38 Land: India Oppervlakte: 3,287,263 km2 Aantal inwoners: 1,205,073,612 - iets meer dan 1200 miljoen (alleen in China wonen nóg meer mensen) Levensverwachting: 67 jaar Gemiddeld inkomen: 3.000 per jaar (er zijn grote inkomensverschillen, want maar een kwart van de mensen leeft onder de armoedegrens) Atufa (13) komt uit Moradabad, een stad in het noorden van India. Ze woont hier met drie zussen, twee broers en haar ouders in een flat. Sinds ik op school computerles heb, weet ik dat ik later software wil ontwikkelen! Als ik heel goed oefen, kan ik straks hopelijk als eerste in mijn familie gaan studeren. Daarvoor moet ik naar Bangalore, een grote stad 2000 km hiervandaan. Wanneer mijn zussen zijn getrouwd, willen mijn ouders er hopelijk met mij naar toe verhuizen. Want ik kan er niet als meisje alleen naartoe. Ik wil later een goed leven en daarom moet ik mijn eigen geld verdienen. Om me heen zie ik veel daklozen en kinderen die niet naar school gaan, maar werken. Veel mensen hebben het moeilijk. Alles wordt steeds duurder, zelfs rijst. Als ik later geld heb, zal ik altijd een deel aan de armen geven. Maar ik wil ook winkelen en mooie kleren kopen. Ik heb nu geen eigen geld en dus ook nog nooit iets kunnen kopen van eigen geld.
Besparen doe je zo! Staat er bijna niets meer op je bankrekening? n is de bodem van je portemonnee in zicht? Dan wordt het de hoogste tijd om te gaan besparen. Misschien waren er deze maand wel drie vriendinnen jarig. Of pasten je schoenen écht niet meer. Of was dat ene T-shirt precies jouw kleur r is altijd wel een excuus om geld uit te geven. Maar of je weinig of iets meer te besteden hebt: het kan nooit kwaad om op je geld te letten. n je ouders vinden het ook wel fijn als je met wat minder toe kunt. Gulle gevers en lezers met een gat in de hand: opgelet! Met deze tips kun je flink besparen. n het is nog leuk ook! Ruilhandel Groei je elke week wel vijf centimeter? Daar kan geen spaaren kleedgeld tegenop. De oplossing: een kledingruil-feestje. Verzamel alle spullen die je niet meer aan kunt of die je niet meer zo leuk vindt. Doe ze voor de zekerheid even in de wasmachine en ga er met een strijkijzer overheen. Vraag je vrienden hetzelfde te doen en kom bij elkaar. Kijken en passen maar! Iedereen gaat in het nieuw en vast heel vrolijk weer naar huis. xtra tip: voor weinig geld kun je ook een compleet nieuwe outfit scoren in een tweedehands- of kringloop winkel. Geduldig rondsnuffelen, dan vind je hele leuke vintage bloesjes, shirts en zelfs schoenen! Je hebt originele kleding, en het is goed voor je portemonnee en het milieu. Kort koppie Baal jij/baalt je moeder er ook zo van dat alleen even de puntjes knippen hetzelfde kost als een heel nieuw kapsel? Laat dan eens een student aan de kappersschool de schaar in je bos zetten. Dat is heel voordelig en soms zelfs gratis. Zweethandjes zijn niet nodig, want er zijn docenten in de buurt. n de studenten hebben al veel geoefend op poppenhoofden T. Googel op kappersschool. uit de lezers- nquête Mag je zelf beslissen wat je met je geld doet? Ja 31% Ja, maar ik moet wel overleggen 59% Nee, ik moet om toestemming vragen 10% Tekst Karin Wesselink Illustraties Annet Schaap Heb je spaargeld? Nee 2% Soms 16% Ja 82% Heb je een eigen rekening? Ja 85% Nee 15% 39 40 uit de lezers- nquête Word lid van de bibliotheek. Dat is gratis tot Goedkoper bellen je negentiende. Hier kun je niet Huiswerkopdrachten bespreken of alleen boeken lenen, maar ook heel laatste nieuwtjes uitwisselen, het veel tijdschriften lezen. Voor niks! goed koopst doe je dat via de Heb je de Twilight Saga al tien keer computer. Met chatten via msn, gekeken en kun je elke scene wel Hyves of Facebook of bellen via dromen? Wissel eens dvd s uit met Skype gaat dat ook nog eens heel een vriendin. Kun je heerlijk weer snel. Heb je een smartphone? een avondje zwijmelen Daarmee zul je vast wel chatten via of griezelen. Ping of WhatsApp. Maar je kunt ook skypen met je smartphone! Het handigst en goedkoopst is dat via wi-fi (vaak gratis beschikbaar in cafeetjes of op andere plekken). Ouderwets bellen is vaak duur. Want wist je dat je soms per minuut betaalt en niet per seconde? Stel dat je 1 minuut en drie seconden belt, dan wordt dat geteld als twee minuten. Zo ga je wel snel door je beltegoed heen! Lunchtrommel mee De kantine op school of de supermarkt om de hoek verkoopt allerlei lekkers waar je maag om smeekt T. Maar het kost best veel geld als je dat regelmatig doet, en echt lekker en gezond is het vaak ook niet. Waarom zou je thuis niet wat extra werk maken van je lunch - trommeltje? Leg plakjes banaan op een dun laag chocopasta of pindakaas. Maak een kaasboterham fris met tomaat, komkommer en/of sla. Of vul een wrap met humus en stukjes rode paprika of roomkaas met komkommer en kruiden. Smullen maar! Kritisch met koopjes Natuurlijk is er niets mis met koopjes jagen. In de opruiming of uitverkoop kun je juist slim je slag slaan. Bij spullen die altijd goedkoop zijn, is het slim extra kritisch te zijn. Hoe goedkoper een stuk vlees, hoe slechter het dier het waarschijnlijk had toen het nog leefde. n bij een shirtje dat maar vier euro kost, is de kans groot dat de makers ervan (vaak in China of een ander zogenaamd lage-lonen-land) heel weinig betaald kregen voor hun werk. Maar, dat hóeft niet zo te zijn, en ook dure merken bieden soms kleding aan die onder slechte omstandigheden is gemaakt. Check dit op het Monopoly -bord van modepoly.org. xtra tips uit de lezers- nquête
Stoere Spaarders Alessia spaart voor een onvergetelijke ervaring, Lara voor een goed doel en Senakirfa voor boeken en haar familie. Alle drie weten ze: sparen gaat niet vanzelf. Je moet er wel iets voor doen. Lara (14) Sparen voor mezelf doe ik niet. Maar twee jaar geleden heb ik wel in een paar maanden tijd 28.000 bij elkaar gespaard. Wat veel geld hè? Ik had dat van tevoren nooit gedacht. Ik deed dat voor Kika, een stichting die geld inzamelt voor onderzoek naar medicijnen tegen kinderkanker. Ik heb zelf leukemie gehad toen ik twee was, en op m n achtste nog een keer en had toen veel last van de bijwerkingen van de medicijnen. Mijn haar viel uit, ik was erg misselijk en ik werd er agressief van. Dus ik vind het belangrijk dat daar meer onderzoek naar gedaan wordt. Ik bedacht dat ik de Nijmeegse Vierdaagse wilde gaan wandelen, vier dagen 30 kilometer per dag. Daar konden mensen en bedrijven me voor sponsoren. Dat ging dus heel goed! Als ik weer een keer zoiets zou doen, is dat voor Stichting Doe en Wens. Die verzorgen een leuke dag voor ernstig zieke kinderen. Ik spaar niet voor mezelf omdat ik nog niet echt in de toekomst durf te kijken. Ik moet nog een jaar kankervrij zijn, daarna heb ik net zoveel kans als ieder ander om leukemie te krijgen. Lara twee jaar geleden Lara nu Tekst Karin Wesselink Illustraties Annet Schaap Fotografie Lara jong: dwin Wiekens, Senakirfa: Ilse Savenije Alessia (16) Ik heb gespaard voor een vakantie naar Amerika met mijn vriendje. Zijn ouders komen daar vandaan. We gaan twee weken naar een blokhut aan een meer. Met zijn ouders en familie. Daarna gaan we een week op pad naar New York en Washington! Het geld heb ik verdiend door te werken: af en toe kon ik op mijn school klusjes doen, ik deed oppaswerk en ik stond elke zaterdag in een kledingwinkel waar ik zo n honderd euro per maand verdiende. Het ticket kostte 820, maar ik wil ook nog wat meer geld meenemen om daar dingen te doen. Dus alles bij elkaar wilde ik 1500 bij elkaar sprokkelen. Behalve geld verdienen, heb ik een tijdje zuinig gedaan en geen nieuwe kleren gekocht. Ik ben niet alleen blij omdat ik mijn eigen ticket heb betaald en lekker op vakantie ga, met werken in een kledingwinkel leer je meer dan je denkt. Je doet bijvoorbeeld mensenkennis op, en je leert creatief en geduldig te zijn. Senakirfa (12) lke week krijg ik vijf euro zakgeld. Daarvan leg ik twee euro apart. Ik wacht net zo lang tot ik genoeg heb om een nieuw boek te kopen. Als het me te lang duurt en ik wil het boek toch al graag lezen, ga ik naar de bibliotheek. De meeste boeken koop ik tijdens Koninginnedag of op boekenmarkten. Dan zijn ze niet zo duur. en andere manier om geld te verdienen, is goed mijn best doen op school. Voor elk mooi cijfer krijg ik een euro. Verder vraag ik voor m n verjaardag meestal een boekenbon. n met Kerst krijg ik meestal ook wel iets. In de zomervakantie doe ik vaak heitje voor een karweitje, maar daar verdienen we zo weinig mee, dat ik er liever een ijsje voor koop. Ik spaar ook nog op een andere manier: voor mijn familie in Ghana. Ik gooi bijvoorbeeld nooit kleren weg. n speelgoed dat ik niet meer gebruik, bewaar ik ook. Als we een doosje bij elkaar hebben, sturen we het op. Voor de lol spaar ik oude ansichtkaarten uit de jaren vijftig. n mijn vader spaart postzegels, als ik een leuke zie, bewaar ik die voor hem. 41 42
Hoe kom je aan (extra) geld? Wie heel makkelijk zijn geld verdient, wordt slapend rijk. n sommige geluksvogels winnen de loterij of hebben een suikeroom of -tante. Maar gelukkig zijn er ook 1001 leuke en haalbare manieren om geld te verdienen. Voor een ijsje op een terras, een leuk T-shirt of om te sparen voor iets groters! Knutselen Ben je creatief en/of handig met gereedschap? Kijk eens rond op zolder of in een kringloopwinkel. Grote kans dat je daar prima spullen vindt die alleen wat beschadigd of saai zijn. n daar kun jij iets aan doen! Schuur ze op en geef ze een likje Groene vingers verf, of plak er iets moois op. Dan ziet het er weer Kijk eens rond in je straat of wijk. r zijn vast tuintjes fantastisch uit en kun je de spullen verkopen via waar jouw groene vingers meteen van beginnen te Marktplaats of op een vrijmarkt. Ben jij handiger in jeuken. Misschien heeft de eigenaar geen tijd? Of is de de keuken? Dan kun je op bestelling cupcakes of bewoner bejaard of ziek? Dan springen ze vast een gat taart gaan bakken en versieren voor een in de lucht als jij aanbiedt af en toe onkruid te wieden of verjaardag of andere speciale gelegenheid. nieuwe plantjes te poten. Overleg wat er van je wordt verwacht en wat je ermee verdient. Fietstassen achterop! Hou je van buiten zijn en kun je als het moet Kinderlijk eenvoudig Kun je best een luiertje verschonen, tegen een hagelbui en windkracht tien? Dan draai jij je hand niet om voor een folderwijk. Dit mag vanaf 13 jaar (een krantenwijk vanaf 15). Googel op hou je van voorlezen, ken je de spelregels van folderwijk en je woonplaats en Rummikub en Ganzenbord? en baantje als je vindt websites van babysitter lijkt jou op het lijf geschreven! bedrijven die dit werk Sommige mensen betalen daar drie euro per uur aanbieden. voor. Anderen hebben wel zes euro per uur over voor een betrouwbare oppas. Meld je in de straat bij mensen met jonge kinderen, ga een keertje Regeltjes proefdraaien en Vanaf je dertiende mag je officieel gaan werken. Maar spreek samen je mag niet elk soort werk doen en ook niet meer dan een uurprijs af. een bepaald aantal uren per dag en per week. Vanaf je vijftiende heb je recht op minimumloon. Dat is zo geregeld in de wet. Googel met de woorden werkregels voor jongeren en lees wat wel en niet mag. 43 de Tekst Karin Wesselink Illustraties Petra Baan Deze geldpagina s Deze zijn geldpagina s gemaakt zijn gemaakt in samenwerking samenwerking met met toekomst nr.4 augustus/september 2012 nr.4 augustus/september 2012 de toekomst Illustratie Annet Schaap kasboek Beltegoed, cadeautjes, tijdschriften, bioscoopbezoek Vliegt jouw geld je portemonnee uit, nog voordat je je zakgeld hebt gekregen? Of ben je juist een kei in sparen? Schrijf hier op wat er deze week binnenkomt. In Kasboek voor week... zakgeld,.. klusjes,.. +,.. Hou je aan het eind van de week veel geld over? Jij let goed op je geld! Misschien spaar je ergens voor? Vergeet niet af en toe een kleinigheidje voor jezelf of een ander te kopen. Uit Schrijf hier op wat je uitgeeft. Wees er heel precies in, want alleen dan krijg je een goed inzicht in je uitgavenpatroon! beltegoed,.. cadeautjes,.. snoep,.. +,.. Hoeveel hou je over? Trek het bedrag bij UIT af van het bedrag bij IN. Ligt het bedrag net boven nul? Jij geeft niet meer uit dan je binnen krijgt, heel verstandig T! Wil je toch meer sparen? Stop elke week of maand wat geld in een potje en zet het bij een bepaald bedrag op je spaarrekening. IN,.. UIT,.. -,.. Kom je uit op een bedrag onder nul? Oeps, jij hebt een gat in je hand! Zorg dat je eerst geld hebt voordat je het uitgeeft, anders stapelen de schulden zich op. Vraag zo nodig hulp aan je ouders. Kijk op hoeoverleefik.nl om extra kasboek - pagina s te printen.