Een veranderende arbeidsmarkt, wat betekent dit voor het beroepsonderwijs? Stef Beek Ministerie van OCW 14 november 2014
Transities in de zorg De transities in de zorg vragen om een andere inzet van personeel. Dit heeft gevolgen voor de competenties en vaardigheden die worden gevraagd van de professionals in zorg en welzijn Voor zittend personeel kan dit betekenen dat er aandacht moet worden besteed aan (om)scholing Veranderende vraag moet ook consequenties hebben voor de competenties en vaardigheden die worden bijgebracht in het beroepsonderwijs Het stelsel van beroepsonderwijs moet kunnen omgaan met een veranderende arbeidsmarkt! 2
OESO over Nederlands Beroepsonderwijs The Netherlands has a strong and well-funded vocational education and training (VET) Work-based learning forms a large part of Dutch VET both in schoolbased tracks and apprenticeship programmes VET in the Netherlands has good labour market outcomes with relatively low youth unemployment rates There is a well-developed system to engage social partners both in policy formulation and implementation, and in the delivery of vocational programmes 3
Hoe zit dat in de sector zorg en welzijn? 4
Hoe zit dat in de sector zorg en welzijn? Werkloosheid 1½ jaar na afstuderen 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 % % % % % % % landbouw 4.3 3.5 7.3 2.6 5.6 8.1 10.4 techniek 2.1 1.8 4.9 5.3 5.1 4.1 6.6 economie 5.3 5.0 10.9 9.2 11.0 12.7 15.0 gezondheidszorg 3.5 2.6 3.3 3.9 4.8 5.1 8.0 gedrag & maatschappij 4.1 3.4 5.6 3.9 7.0 11.8 15.7 mbo Totaal 3.7 3.2 6.4 5.6 7.0 7.8 10.5 werkzaam op minimaal eigen opleidingsniveau 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 % % % % % % % landbouw 60.6 64.6 60.6 62.0 58.9 55.2 59.5 techniek 67.7 71.1 63.1 68.2 65.6 67.8 69.1 economie 64.3 70.0 63.7 68.3 66.4 65.8 65.5 5 gezondheidszorg 80.2 84.0 81.8 84.1 83.5 84.5 83.5
6 Ruim baan voor vakmanschap
Keuzedelen Mbo-Verpleegkundige: Wijkgericht werken Zorg en technologie Diversiteit Mensen met niet aangeboren hersenletsel Ernstige Meervoudige Beperkingen Doorstroom HBO Gezondheidszorg Etc? Herziening van de kwalificatiestructuur
Wetsvoorstel Macrodoelmatigheid Onder arbeidsmarktperspectief wordt verstaan het tijdig vinden van een baan op niveau Een onafhankelijke adviescommissie onderwijs-arbeidsmarkt zal de minister adviseren of een opleiding arbeidsmarktrelevant is Deze commissie kan adviseren op verzoek van onderwijs en bedrijfsleven, bijvoorbeeld bij een geschil, of op basis van een vraag van de minister Opleiden voor de arbeidsmarkt Zorgplicht doelmatigheid Zorgplicht arbeidsmarktperspectief Commissie onderwijsarbeidsmarkt
Gecombineerde leerweg: Eerste deel van de opleiding vooral binnen de school Tweede deel van de opleiding aan de slag in bijvoorbeeld een zorginstelling Vanaf volgend schooljaar mogelijk om een gecombineerde leerweg aan te bieden Ruimte voor maatwerk bij inrichting onderwijs Geen switch Wel geswitcht Totaal Economie 13.803 93,3% 994 6,7% 14.797 100% Groen 4.728 96,7% 159 3,3% 4.887 100% Techniek 22.174 96,8% 744 3,2% 22.918 100% Zorg en Welzijn 13.480 91,5% 1.245 8,5% 14.725 100% totaal 55.971 94,6% 3.208 5,4% 59.179 100%
Regionaal Investeringsfonds mbo Onderwijs Arbeidsmarkt Inhoudelijke aansluiting opleidingen Aanbod en vraag gediplomeerden Up to date kennis docenten Moderne faciliteiten Samenwerken Voorbeeld: Zorgboulevard Roosendaal proeftuin voor praktisch toepasbare zorginnovaties
Leven Lang Leren Bij een veranderende arbeidsmarkt hoort ook het op peil houden van kennis en vaardigheden Het aanbod kan meer maatwerk bieden waardoor het voor werkenden aantrekkelijker wordt om te blijven scholen Twee weken geleden is door minister Bussemaker en minister Asscher een brief over leven lang leren aan de TK gestuurd: Meer ruimte voor modulair aanbod en vernieuwende opleidingen Meer ruimte voor opscholing van vakmensen in het middensegment 11
Is dit voldoende? Tempo van de veranderingen vraagt om specifieke aandacht vanuit het Rijk. In de regio s Leeuwarden, Rotterdam en Amsterdam wordt onder regie van mevrouw Kaljouw, voorzitter van de commissie Innovatie zorgberoepen en opleidingen, vanuit de verwachte zorgvraag in 2030 geredeneerd welke beroepen daarbij horen en welk onderwijs daar het beste bij past. Ministeries van OCW en VWS trekken samen op om te komen tot een plan van aanpak voor ondersteuning en faciliteren van zorg- en onderwijsinstellingen om (regionaal) te anticiperen op de verwachte veranderingen op de arbeidsmarkt in de sectoren zorg en welzijn. 12
Voer voor discussie Een snel veranderende vraag naar personeel zal in eerste instantie vooral betekenen dat er geïnvesteerd moet worden in omscholing Samenwerking onderwijs arbeidsmarkt verdient meer ruimte, maar pakken we de huidige ruimte voor samenwerking dan al? Waar liggen er nog obstakels? Er zijn nog steeds opleidingen met een goed arbeidsmarktperspectief, maar een gebrek aan stages. Hoe kan dit! Een stevige discussie kan ons plan van aanpak verder helpen! 13