OPAJAM VERTÈLT 2017 Verhalen en Gedichten geschreven door OpaJam en uitgebracht op de website t MestreechterSteerke 9 FEBRUARI 2018 WWW.MESTREECHTERSTEERKE.NL
INHOUD Bladzijde 02-03 Wee Wèt t nog. Bladzijde 04-05 Stumme, Mer boe-op? Bladzijde 06-07 Vreugjaor 2017. Bladzijde 08-09 Twie Kier 40! 4x20! 1x80. Bladzijde 10-11 Mien 1e Kemunie. Bladzijde 12 De Persessie. Bladzijde 13 Tum Roed/Wit in 't Rose Bladzijde 14-15 Wat e weer weer. Bladzijde 16-17 Tatouages. Bladzijde 18-19 "Wat Zégkste?" Bladzijde 20 t Blijf mer aonpasse. Bladzijde 21 Och Leve Sinterklaos. Bladzijde 22 Ein vaan miene Winse. Bladzijde 23-24 Keersmes 2017. Bladzijde 25 Vaan 2017 nao 2018. 1
Wee wèt 't nog?? Noe 't eindelek weer 'ns awwerwèts kaajd is boete sloon de häögenisse aon vreuger touw. De kwiezenjaer - kookmasjien - moosde toen in aktie koume. Sjoen 'gepotloede' ringe die ein veur ein bij 't wegpakke 't look nao 't vuur groeter maakde. Nao gelang de gruude vaan de ketel dee drop gezat moos weure. De wasketel spande de kroen. Daoveur moosde al de ringe plaots make. Bij 't koke vaan de eerappele gaaroets geine. Roontelum de kwiezenjaer waor 'n buis gemonteerd boe de nate deuk aon gehaange kóste weure. Dat dingk, dee kwiezenjaer dus, woort aongemaak mèt gekapte huitsjes die Pa euverheel vaan 't make vaan e doevehok en/of hinnehok en z'ne voliëre. Es dat good brandde góng tijdens d'n oorlog 'slaam' drop. Later de 'neutsjes 4' of eierkole. Door dat te doen hadde veer mer wieneg gaas nudeg. Vriedags woort 't 'kuupke' - 'nen teil'- drop gezat gevöld mèt water boe-in eus ganse gezin zich badderde. Mèt zès kinder op de wachlies waor dat 'n hendege operatie. Oonder 't wasse woort werm water oet de fluitketel bijgesjöd. 't Späölde z'ch allemaol aof in de 'bijkeuke'. Iers de meitskes daan de jonges. Wie die lèste nog klein waore woorte veer door de al get awwere vrouwlui gecontroleerd op plekke die wel 'ns vergete woorte um te wasse. Es ze de bijkeuke binne wouwe koume- naodat ze netjes op de deur hadde geklop natuurlek of naodat veer repe; "Iech bin klaor" keekde veer al; "nein, nein" de hoofs neet de controleren iech höb ech alles gewasse.!". Allein al dat veer wiste dat us dat te wachte stoont nao 't baddere, sjroompde veer zoe hel dat veer vuur-roed euver 't gans lief, us aonkleide. Aonkleie beteikende zoe roond 'n oor of ach, de pysjema aon. Oonderwijl de haore - die toen nog in groete aontalle aonwezeg waore- nog naodröppelde, mochte veer e spáölseke doen aon de keuketaofel. Ma had daovaan al get in beslaag genome um sokke te stoppe en oondergood te rippereren. Veur de sokke gebruukde ze e prachtg houte ei. Dat woort in de sok gesjuif, veur 't te stoppe gaat. De kleur vaan 't gare, dat e bitsje bij de sokkleur paste, woort in de stopnaoje geveemp. Naogelang de gruute vaan 't gaat en waor zoe gefiks. Es 't enzele oonder 't speule vaan 't späölselke de rös begós te versture waor 't tied veur nao bèd te goon. Mam gooje nach pune en vaan pa kraoge veer ouch nog e kruiske op de väörkop en hup nao bove. Pa en Ma waore in deen tied zoe meuj vaan de daogelekse inspanninge dat veer de weeg nao de slaopkamer zellevers mooste 'zeuke'. "En dink draon gei gevreigel en metein slaope! Es iech nao bove moot koume daan brandt 't, dink 2
draon" Dat waor veur deen daag de lèste komando's die door 't hoes nog naogalmde. Ma stopde rösteg weier en pa snapde z'ch e dröpke zat z'ch in ziene roukstool en staok z'ch 'n sigaar op die heer oet 't tuutsje vaan de sigareboer haolde. 't Ritueel kós beginne Iers e v- vörmeg heukske oet 't wat later 't moondstök moosde weure knippe, mèt e speciaol daoveur bedoelt sjierke. Daan datzelfde oetinde door zien getuite lippe roonddrejde, 'ne zwegel oet 't duuske pakke en de sigaar aonmaakde. Absoluut geine aonsteker gebruuke Dat waor 'heileg sjennis'. 't Groete genete nao 'nen daag hel wèrke, waor begonne. Krinkskes drejje vaan de rouk door dee rouk stoeted oet te bloze oonderwijl 't kringske vaan de rouk naokiekend. Nao e eurke laog 't sigarerestant in de sleuf vaan d'n asbak nog nao te dampe. Oetduie kaom neet aon de orde. Vaanzelf oetgoon waor 't etikèt nao 't rouke vaan 'n sigaar. Ma doog häör stopspölle en nejgerei laanksem aon in 't nejkiske en same gónge ze d'n trap op nao iers alle deure aofgeslote te höbbe en 't leeg oetgedoon Eine vaan hun aofzètselkes moosde jaomer genóg wakker gemaak weure umdat dee 's nachts ter plekke 'ne sanitaire stop heel zoonder te wete boe heer waor..mèt alle gevolge wat zoeget noe einmaol naoleet! De aandere slepe wie ruuskes en merkde niks daovaan. 's Mörgens weer vreug oet de vere. Wasse - 'n douche waor 'n luxe die veer us neet kóste permitere, oontbijte jas aon en nao sjaol. Mer iers nog nao de kèrk. IN mien geval nao de St.Martinus in Wieck. De broeders controleerde de aonwezegheid. 't Aontal kiere kèrkbezeuk voondste trök op d'n rapport. Wat weer door Pa woort gecontroleerd. De cirkel waor daan roond. 'ne Prachtegen tied.. Ierlek gezag, eigelek ouch weer neet. Al dat gedwonge dit en gedwonge dat doen dat waor 't eigenlek ouch neet. Noe doen v'r dat es v'r behoefte draon höbbe en 't nudeg is en neet umdat 't moot vaan iemes dee dao opdrach veur gief.. Is dat neet väöl beter. Geer maag 't antwoord geve. OPAJAM Foto sigaren Manner Magazine, 3
STUMME mer boe-op? Oonder 't gesprek mèt m'n bijna twintigjaorege kleindochter euver keu en kaver, kaome veer otomatisch bij de aonstaonde verkezinge terech. "Ampa gaot geer stumme de 15e Miert?", waor op e gegeve momint häör vraog. "Zeker gaon iech stumme", zag iech häör.' Wèt geer ouch al op wee of wat?", waor de logische volgende vraog. Zelvers moch ze dit jaor veur de ierste kier in häör nog joonk leve goon stumme. 'Moch' ze. Ze waor jummers volwasse. Ze hoofde neet. Häör awwers hadde al oetgelag wie belaankriek dat 't goon stumme waor. Este wèls dat dinge verandere of blieve zoe-es ze zien is 'n eder zien stum hiel hel nudeg. Ze geit dus stumme. Iech natuurlek ouch. 't Veult es 'n pliech. Al doorpraotend euver dat oonderwerp vertèlde iech häör, dat este aon iemes vraogs boe dee iemes op get stumme altied 'ne naom nump deginnege dee es ierste vaan 'n bepaolde partij op 't stumbiljèt steit is hun käös. De echte bedoeling is dat ste stums op 't partijprogram dat tich aonsteit en neet op de persoen. Want dee springk lètterlek veur 't zelfde geld, oonderweeg nao 'n door häöm zelvers in de haos opgeriechte partij umdat heer/zie 't neet eins mie is mèt dat program. Iech góng wijer door häör veur te stèlle wie ze 't zouw vinde es iech op dezelfde partij zouw stumme es zie. 'n Partij boevaan 't partijprogram häör 't mieste aonspraok. Oeteindelek heet de jäög - mits ze gezoond leve- nog hiel lang te goon en dus ouch väöl winse boemèt ze in hun leve wijer kinne en wèlle. De awwer ampa's en ama's weure veurläöpeg nog gein 120 jaor. Dat doort nog wel eve. Veur hun/us hoof neet mie zoeväöl te verandere. Miestal vinde veer 't leve leefbaarder es 't nudege NEET verandert. Hunnen/euzen awwen daag is - euver 't algemein genomen - zoe wie heer is. Get dao-aon verandere is neet mie zoe nudeg. Dat acceptere de awwere. Teminste euver 't algemein genome! Zie - mien kleindochter dus- kós ziech dao wel eingszins in vinde. Ze zouw dat ouch 'ns veurstèlle aon häör vrun en vriendinne. 'Ns kieke en luustere wat die daovaan dachte. Es hun ampa's en ama's ouch 'ns op 'n partij stumme die hun kleinkinder veurstèlde. Dat zouw jummers hun käös - es ze die nog neet gemaak hadde - gemekeler make en de jäög zouw dao wel bij vare hopelek. Teminste es de partije wèlle mètwèrke. 4
Käös oet twieentachteg partije. "De zuus door de logo's de partij neet mie". Gelökkeg mage daovaan mer 23 mèt doen aon de verkezinge. Oongekind, 't Klink es 't aofrope vaan kiengetalle in e buurthoes. Dat weurt steul aon-sjuive um ederein dee meint get veur dit land te kinne beteikene e pläötske te geve in de 2e Kamer. 150 lede opwaardere nao onbeperk! 'N 'aordeg' salaris is hun deil. Meh good, mien kleindochter geit nog eve in conclaaf mèt häör vrun en vriendinne. Hopelek koume ze tot e gemeinsjappelek standpunt, zoe wie dat hèt in dat jargon. Dat is daan al beter es bij de huidege liestrèkkers boevaan al sommege oonderdehand 't trekke aon die lies doedvermeuend vinde, gezeen hun resultaote. Dit is gein stumadvies umdat de verkezinge plaots vinde op d'n daag dat eure "Baorebinder" op de deurmat vèlt. Alhoewel ; eve e sms-ke, Twitterke, Instagrammeke, Tillefeuntsje, e-mailke of gewoen d.m.v. e bezeukske nao of aon ama en ampa vèlt mesjien nog get binne te hole. Mien kleindochter hoof dat neet mie te doen. Opajam Foto stemmen NU.nl, foto politieke partijen website VOLGENS NEDERLAND 5
Vreugjaor 2017. Op 't momint dat iech de ierste wäörd op mien computersjerm zeen versjijne en vaanoet de kamer d'n hoof inloer zeen iech allemaol lachende geziechskes op m'ch geriech. De 'Riejeukes' straole in 't zönneke en höbbe - zjus wie iech trouwens en wee neet - zin in 't vreugjaor. Mèt de Hyacinte, Narcisse en 't verkleure vaan liech in doonkere tinte vaan 't graas zien zie de aonkondegers daovaan. Mèt de 'Rieukes' bedoel iech netuurlijk de 'vioele'. Wie ze debij zien gekoume um die voltallig en lang bleujende blomme nao e meziek-instrumint zien goon numme is miech e raodsel. 'Rieux' vergeliekste al gauw mèt de vioel es instrumint mer 'n blom mèt Rieux geit m'ch toch ech get te wiet. Este aon e 'wierookplensje ruuks- iers euver e bleedsje wrieve- is 't zjus ofste in 'n Hoegmès zits en ruukste aon 'n 'citroenplant' liekent 't ofste bij de fruithandeleer kemissies bis aon 't doen. En zoe verraoje väöl blomme, plante, greuntes en fruit wat hun bedoeling is E affrikäönsje is e leuk blömke dat ouch nao 'get' verwijs. Daan neet bepaold via de reuk mer mie de naom dee 't land vaan herkoms aongief. Oets stoond 'nen deender bij 'n Törkse femilie veur de deur en belde aon. De bewoener versjeen in de deuropening en de pelitiemaan vroog wat dat bord in z'ne väörtuin te beteikene had, boe-op stoond ; "Turkjes te koop".? "Zoe goon veer hij in Nederland neet mèt us inwoeners um menier", spraok heer. Luikes verkoupe in eus lendsje- groete of kleine- is streng verboje!" De maan woord koed en zag; "Oh nein menier d'n deender,oh nein? Daan loert mer ins veer hoezer wijerop. Dao steit ouch e bord en dao steit op ;" Afrikaantjes te koop". In 't gesprek dat dao-op volgde heet 6
d'n deender alles oet de kas mote hole um oet te lègke en de maan te euvertuige wat 't versjèl waor tösse die twienaome in de tekste op 't bord.. D'r zien ouch allerlei greujsels die 'ne leuke gezèllege naom höbbe. 't Snieklökske en 't Meiklökske. Allein welk oor iech ouch in euzen hoof bin, iech höb ze nog noets huure lojje..mer 't blieve klökskes. Allein al door hun model, Sleutelblom.( heet nog noets es zoedaoneg gefunctioneerd). Mèlkwingerd..? (Altied gedach dat dao de keu, geite en sjäöp veur waore). En al doorblajerend in 't beukske "Uw tuin vol bloemen en planten" (Jaore aajd), kumpste de sjoenste mer ouch de vreempsoortegste naome tege, vaan al de greujsels. Allewijl geve de minse de boorlingskes bij hun geboorte ouch al de vreempste naome. In vreuger jaore waor de Peter, de Meter,Ampa, Ama en Nooks en Tantes de groetleveranceers vaan de naome. En neet eine naom per keend, nein,soms drei of veer naome en de ierste in de rij waor de roopnaom. De aander- Christelijke naome vaan Heilege- moosde d'ch besjerme tege verkierde invlood vaan boete aof. Mer de vrouw of maan dee vreuger de naom aon blomme en plante höbbe gegeve, kóste ouch get devaan. Wildemanskruid, Lievevrouwe bedstro, Snottebel, Vergeet mij niet( zouw neet wete veur wat neet..!) Smoke-tree (in 'nen tied wie 't rouke nog neet gevaarlijk waor ), Twaalfgodenkruid (kin iech geinen eine vaan..) Hemelsleutel (wee zouw dee neet, in plaots vaan in d'n hoof in z'n tes wèlle höbbe.), Pekanjer (liekend m'ch gein sjoen blom), Pracht-rozenkransje..(wee wèt nog wat 'ne Noster is..? Wie daan ouch. Iech zouw nog wel eve door kinne goon mèt al die naome. Getik oet e beukske. Latiense naome umgezat in Nederlandse en daobij vèlt m'ch op wat 'n versjeiden heid aon blomme en plante, en veugel neet vergete, 't vreugjaor en de natuur maak tot wat 't is. En dat is prachteg. Genete dus mer, want 't is weer Vreugjaor en GRATIS veur niks! Opajam. 7
TWIE KIER 40! 4x20! 1x80! Zoe drök es op de verjaordaag vaan Ziene Keuninkleke Hoegheid Keuning Willem Alexander 't op ziene verjaordaag had in Tilbörg, waor 't neet in Mestreech toen iech ein vaan dees daog jaoreg waor. Gein officiele koere, gein prissentaties vaan clubs, gein meziek-korpse, gein dansers of danseresse zelfs geine eine piano. Laot stoon pianospeulers. Ouch had iech geine lame erm vaan hennekes geve en weer rap trökpakke op advies vaan bang roondloerende beveiligers. 'n Aongeboje glaas limmenaad woort door de keuning nao twie slukskes weer gauw trök gegeve aon de aonbejer. Oonderwijl sjnapde iech nao m'n dröpke dat m'ch al d'n hiele tied stoond aon te loere. En geine dee m'ch dat verbooj. Zien program moosde op tied weure aofgewèrk. Oeteindelek waor iech al ieder 30 jaor awwer gewore es de 'baas' vaan eus land. Dus gein 30 of 50 jaor. Oh nein 80.. In plaots vaan oontèlbaore hennekes sjödde, zoe-es 'ne keuning dat betaomp, raapte iech oontèl-baore kaarte oet mien brevebös mèt de mies fantastische winse, veur deen tied boe iech m'ch noe al weer twie weke in bevin..! Daankbaor daoveur höb iech ze allemaol geleze. Geine beveileger in de buurt vaan die brevebös of roontelum m'ch dee dat aofkäörde. Ouch gein fotograve of tillevisie camera's. Niks vaan dat alles. Samegeboonde door 'ne èllestik droog iech de kaarte nao binne. Mer jeh, iech bin ouch geine keuning Evels ouch geine prins. Mer wel 't fiesverke Tösse de kinder en kinds-kinder en hun levensgezèlle voolt iech m'ch toch ouch e bitsje keuning. Al waor 't mer veur einen daag. Verrassings bezeukskes door o.a. de beheerder vaan dees website, allerlei blommiste en de posmaan heerzelf, stoond veur de deur mèt e pekske veur de naober. De kins noe einmaol neet alles höbbe. Twie geweldege dochters die m'ch trakteerde mèt hun partners en hun kinder- mien kindskinder dus - op 'ne memorabele daag... Ouch de modernen tied waor aonwezeg middels 'n digitaole fillicitatie via de laptop. M'n kleindochter- studerend in Eindhove vlakbij Tilburg euveregens - kaom via 't sjerm de kamer in. Magneprachteg Dao deisten 't veur es gewoene börger. Este dit es Pa, Ampa en Sjoenpa, 30 jaor nao 't ete oet de mosterdpot vaan Abraham, dit fies maags en kins viere, biste 'ne gelökkege mins. Geluif m'ch. D'ne verjaordaag - en wat veur eine - viere in de hoeseleke krink, de wieväölste maak hielemaol niks oet, is prachteg. Genete is 't devies. Este zoe middenin de 8
fiesvräög 'ns roond-loers realiseers d'ch pas; "Zo, ezzebleef menier S zuug wee dao allemaol zit en mèt niks begonne!" Toen iech de volgende mörge opstoond, voolt iech en hoort iech 't gekraak in mie lief. En daan besefte pas good ; "Och jao,dat is woer ouch, de bis 80!" Wie daan ouch. Um mèt de wäörd vaan ZKH Willem Alexander te eindege; " 't Waor 'ne fantastische verjaordaag. Kós neet beter"! (Heer In 't ABN netuurlek, dat wel) Mèt m'n deerbaore roontelum m'ch woort nog 'n huifkaartoch gemaak door de Sjinveldse bosse es aofsleting vaan e veural rösteg en toch ouch e 'bitsje ' vochteg ' fies. Jeh en um noe hoonderdviefteg maan/vrouw in 'n Huifkaar te kriege liekend m'ch trouwens verdomd lesteg te verwezeleke. Die gedachte höb iech mer trökgezat op m'n persoenleke hel sjijf.. Door 't neet indexere vaan de pensioene vaanwege de crisis kós iech m'ch trouwens gaaroets gein twiede Huifkaar permitere. Hopelek 't volgend jaor wel mèt e nui kabinèt. Es Slivvenhier 't ouch beleef- Zo noe bin iech toch ouch opeharteg gewees, evels es 'e bitsje keuning en zoonder vraoggesprek. Mèt alle respek veur 't keuningssjap dat us zoeväöl vräög en vrijheid gief. Mie es zevetig jaor geine oorlog.in eus lendsje gehad. Jaomer dat veer zoe bitsje de einegste zien in de wereld. Dat ligk netuurlek neet allein aon de monarchie. Dao zien allerlei factore debet aon. Wie daan ouch; 'Veur of tege 't keuningshoes, laote veer dat koestere en zoe lang en dèks meugelek daovaan genete." Iers 4 Mei ier betoene aon de slachoffers vaan W.O.ll en de 5e de bevrijding viere dee veer noe al zoe lang mage beleve! Opajam. 9
Mien 1e Kemunie Vemörge hoort iech in alle vreugte de plaotseleke hermenie vaan Heugem - St Michaël - vrunteleke mezieknote euver Heugem oetstruie. 't Zönneke al hoeg aon d'n hiemel en al rösteg pruttelende lochpoompe veur 't springkösse gaove aon dat 't fies waor in de parochie. Sjiek gekleide bruudsjes en 'manneleke' kemuniekentsjes zeukde same mèt aon de kant geposteerde Ma, Pa, Ama, Ampa en noonk dee de videocamera bedeende um dit häögeleke momint veur de ieuwegheid vas te lègke. Mien gedachte gónge trök nao 1944. Gein hermenie op straot mer legeroto's die aof en aon reje. Soms mèt soldaote drin en soms mèt proviand. Ouch op straot lepe gewaopende militaire die de beweginge good in de gate hele. Eus gezin zaot op d'n daag vaan mien kemunie in de kelder. Mien kemuniepekske had iech al aon. Iech moch m'ch neet mie bewege of get ete. Iech had n.l. e geweldeg matrozepekske aon en dao moch niks aonkoume. Zelfs gei vlekske. Tösse Ma en Pa in leep iech sjiek te zien nao de Antonius vaan Paduakèrk in Sjaan. Dao zouw 't goon gebäöre. Bouwpestoer (1937)Jos Janssen waor celebrant vaan e plechteg gebäöre. Pestoer Janssen waor aanders neet zoe vaan 't plechtege. Es de mèssendeender - iech spreek oet ervaring- neet gauw genög 't mèsbook vaan de rechterkant vaan 't altaor nao de linkerkant droog, wis Pestoer dao wel raod mèt en pakde zelf 't book op en zat 't links deneer. De mèssendeender kraog 'ne blik vaan pestoer of heer zoezjus 'n neet te vergeve doedzunde had gedoon. Drei stèl mèsse mèt Keersmes achterein leze - dat waor indertied - doorde bij häöm eve lang es ein stèl mès geleze door de keplaon, ziene assistent. Geer wèt, de hads indertied twie zondes. 'n Doedzunde veur ernstege vergriepe en 'n dagelekse veur b.v. oet de jampot e lepelke mèt jam te stele of e keukske zoonder touwstumming oet de trommel hole. Este daovaan get op de gewete hads góngste mèt loed in d'n sjeun nao de beechstool um dao bij d'ne beechvajer kont (melde) vaan te doen. Pestoer stoond ouch bekind in de parochie umdat heer de verkiersregels aon z'nen toog lapde. Fietsend euver de stóp op ziene damesfiets (oondaanks 't celibaat) góng heer zien bezeukskes aoflègke. Nao aofloup daaovaan gaove zien roej wengskes aon dat heer z'ch 't wawwelwater good had laote smake 10
Trök nao m'n 1e H. Kemunie. Einmaol thoes oet de kèrk, moosde v'r rechstreeks weer de kelder in. Tösse de Slaam en de kolebak mèt neutsjes 4 of eierkole en mèt de gaasmeter aon de moer dee veer um de beurt moosde vore mèt e döbbeltsje es 't ieder in de sleuf geduid muntsje geine gaas mie lieverde, kraog iech m'n kedooke(s). Geine mountainbike, gei Fototouwstèl, gei Tablèt - jao, hoegoet eint vaan sjókkelaat - of voetbalsjeun, niks vaan dat alles. 'n Sjoen does mèt 'ne passer en 'n sjoen does mèt 'ne breefopener en kruuntsjespennehawwer gemaak vaan hoorn en 'ne race-oto vaan Dinky- Toys.'Ne teleur mèt drop gesreve; "TER HERINNERING AAN JE EERSTE H.COMMUNIE" en 'n tas mèt e sjeutelke, M'n kemuniepekske moosde daonao direk oetgetrokke weure en m'n laksjeun trök de does in. M'n ajdste broor had dao al de kemunie in gedoon mer dao waore nog twie jonger breurkes oonderweeg nao de twiede klas. De 1e kemunieklas bij de broeders in Wieck. Wie iech 17 jaor waor góng iech bij de Kon.Marine. Inmiddels 'groeter gegreujd' en 'n lang brook (gein korte of pófbrook mie) dragend laog eus marinepekske in de motteballe te wachte. Te wachte? Boe-op eigelek. Ederein had oondertösse bij us thoes zien 1e H.Kemunie gedoon. Gelökkeg nog neet de lèste. Want jeh, dao krijgste ouch gein fillicitaties of kedookes bij gelieverd.. Oonderwijl iech dees gesjreve häögenis op 't sjerm veur m'ch laot versjijne loupe wijerop in Heugem de Springkösses weer laanksem leeg. De lochpoompstekker is oetgetrokke. De frittewage steit op de oprit en de Fritteboer stik noe de stekker vaan de bak mèt vèt in 't stopkontak.. Oonderwijl de kemuniekant zjus trökkump vaan zien/häör ierste ritsje op de mountainbike. En noonk? Dee blijf mer fèlme. Veur later..'n sjoen häögenis. Opajam Foto Matrozenpakje, 2e WO en communicantjes Stokstraat via Facebook, 11
De Persessie Laopend nao t rösaltaor Huur iech vaan wiet de klaank Mer toch al sjoen en klaor Vaan kèrkezaangk De Herremenie in gelid Bestuur väörop op sjiek In pak vaan perfecte snit Hoege zije, e bitsje antiek. Kemuniekentsjes, blommebleedsjes Gróppe, straote geseerd,,deevoot Veendele, d n hiemel, kèrkleedsjes De roezekrans prevele in zonneglood t Dörp löp oet Eve door de kneje, de monstrans Slivvenhier eve neet in mer oonder d n hiemel Dat is de percessie. Laot dat in Gaodsnaom neet verdwijne.. Opajam Foto Facebook. 12
Tum ROED/WIT in 't ROSE Wat höb iech noe aon miene fiets haange Iech bedoel neet mien leeg gedroonke bidon Die moot eders kier gevöld weure vervaange. Nein, 'n kartonge does mèt 'ne Pizza drin, Iech fiets jummers in Italië en höb zin dao-in. En iech neet allein zoe zal oonderweeg blieke Al mien collega's höbbe ouch zin in e stök En fietse en fietse um in die does te kieke Rösteg, rösteg sjrieuw iech hei, loer mer eve Dalek zalste op dee col get goon beleve. Tendsje debij aanders mis iech dalek mien stök Bove aongekoume pak iech alvas mien deil En 'vleeg' nao oonder mer höb gei gelök M'n derm reklamere tege dee te groete punt En heer is m'ch ouch nog neet 'ns gegund. Stoppe moot iech, dee boek moot leeg Hummeke oet, brook laote zakke en zitte Wat 'n opluuchting, kleier weer aon en weer op weeg Want mien Pizza-etende collega's, wat 'n raffinemint, Waore "oet daankbaorheid" de tössenoet gesprint! De tiedrit op d'n lèsten daag toen leet iech 't stöbbe Iech zouw die 'ns e puupke laote ruuke Wee meine ze wel tot ze veur ziech höbbe Mie lief geboge, miene kop bijnao op 't stuur Maakde iech de tiedwaornummers tuureluur. Dat kin neet wat dee deit, wat hei steit te gebäöre Hei weurt gesjiedenis gesjreve, veer goon m'ch get beleve 'Ne Mestreechteneer rijdt in de GIRO vaan väöre En dat neet allein, heer fiets op 't momint wie de allerbèste Heer zal en moot ierste weure en neet de allerlèste En bèste luikes, dat is gelök, op dit momint begint 't bal Bij awwers, zien leefste, vrun,zusterkes en naobers Huldegingske hei, journaliske dao en fieskes euveral, Mestreech is gruuts op hunnen wereldwied ambassadäör Rieu moot eve dimme. Noe is de aondach veur ' euze couräör' Opajam Foto Frans Laeremans 13
Wat e weer weer. Jao, jao, dao is 'r eindelek. Veer höbbe lang drop mote wachte. Mer noe kump 't daan toch devaan. Rege bedoel iech. Dondersleeg, bliksem, hagel en rege. Hiel väöl rege. Teminste este de weermaan/vrouw moos geluive. En dat doog iech veur de zoeväölste kier de leste weke. De tuinslang, hup de sjeur in. De spruite, hopla drachter aon. Neet mie 's aovends nao 't ete de oondertösse prachtege blomme in pöt en perke, water geve. Ze stoon daodoor florisant debij oondaanks de brandende zon. Dat wel. De waterleveranceers hadden 't mer meujlek demèt. Es veer zoe door zouwe goon mèt dat bevochtege hadde v'r binnekort gei water mie um euzen doors te lesse. Zoe waarsjouwde ze us, de spuiters,die de natuur e henneke heelp... Eders kier es iech weer bezeg waor um mien leefde veur blomme en plante in praktijk te bringe, voolt iech m'ch hendeg sjöldeg. Wel de plentsjes en blömkes water geve en zelvers same mèt aander collegespuiters 'n druug stroot vaan d'n doors es iech en al die aandere blomme- en planteleefhöbbers, zoe zouwe doorgoon. Oet piëteit mèt de minsheid, bin iech toen mer euver gegaange vaan zelf water te drinke - edere dröppel hölp- op e lekker kaajd pèlske. Nao 't ierste gleeske bedach iech m'ch dat 't ein nao 't aander beermerk aongief gebrouwe te zien oet verfrissend en gezoond bronwater. Evezoe de limmenaad. Bin iech noe weer in de fout, dach iech. 't Zweit dat zoewiezoe al vaan de hits waor oetgebroke, götste euver m'ne rögk. Meh nein, natuurlek neet, stèlde iech m'ch zellevers gerös. In de regelkes euver 't gebruuk vaan de veur e tiedsje verboje vochtegheid, weurt nörgens gerip euver bronwater! Dus, um 'ne regel oet e vastel-aovendsleedsje te citere; "Laot mer goon, laot mer goon want te druug is niks gedoon..!" (of zoeget) M'ne lever vreug drum. En wee wèlt dat gedeilte vaan de lief teleurstèlle..? Iech neet in eder geval. Wie iech op ''ne aovend nao 'n eurke vaan achter me gleeske fris helder pèls op stoond, realiseerde iech m'ch inins dat 'te naat 'ouch niks gedoon is mèt die hitte. Mer oeteindelek had iech gein käös mie Dus..Poeh poeh. Eve trèkkoume op de weersveurspelling. De buieradar gief aon dat ein en aander vaanoet 't Weste euver eus land trek.. "Hier en daar een bui" steit debij gesjreve Dao höbsten 't weer. Boe is HIER en boe is "DAAR"? Nao boete loerend zeen iech dat "HIER"neet hei is en "DAAR" neet dao. Geinen dröppel vèlt! En ouch gein hagelstein. 14
'n Straolend blauw lochruim is wat veer hei höbbe. Dus is hei neet HIER. Mer 'ns eve aofwachte. Mesjien kriege v'r e buike EN/OF rege. Zit versjèl in.snap geer 't nog. Zjus of 'n bui geine rege gief.. Iech snap 't oondertösse wel mer dat heet jaore gedoord.! Die weersveurspellers toch. Miene weersveurspeller is 'ne groete stein dee boete hingk aon e tuike.. Is dee werm; Daan sjijnt de zon. Is dee naat Daan regent 't. Is dee druug Daan regent 't neet. Is dee wit Daan sniet 't. Is dee kaajd Daan vruis 't Is dee aon 't slingere Daan wejt 't. Is dee aon 't wiebele Daan ister e stèl briesje Is de stein oonziechbaar Daan is 't misteg Is dee gevalle Daan is 'n aardbeving gewees. Is dee weg..jaomer.daan is heer gestole. Opajam Foto 1 en 2 MestreechterSteerke, foto 3 Basje gaat op reis. 15
Tatouages. Ze zien mèt bössele tegeliek gekoume. Mer ein veur ein of ganse gezinne tegeliek, vertrekke weer. Trök nao de plaots boe ze woene en die plaots veur veertien daog of drei weke höbbe ingeruild veur 'n camping boe ouch in Europa of daoboete 'n hotèlkamer goon bewoene. Eindelek geine toeris mie - want dao höb iech 't euver - dee tegeneuver d'ch kump zitte, op 'n terras. Sjijnbaar vergete e fetsojnlek humme aon te doen vemörge. Getatoueerd vaan nek tot aon z'nen navel. Door de loker oonder z'n erm en op de res vaan zien nog ziechbare liechaamsdeile duudelek te aonsjouwe. Slippers aon z'n veu en 'n sigrèt drejjend oonderwijl iech bezeg waor m'n asperges gegarneerd mèt eier, sjinkrölkes en nog zoe vaan alles wat m'n bestèlling zoe lekker doog smake, stijlvol nao binne waor aon 't wèrke. Teminste veur dat deen 'hier' 'tegeneuver m'ch kaom zitte. M'nen eetlös zakde vaan 100 percent nao nöl komma nöl. Wat mooste doen? Zègke dat heer d'nen eetlös zaot te bederve? En 't risico loupe dat heer d'nen teleur umdrejt in d'ne sjoet of gewoen door-ete en zjus doen of 't d'ch hielemaol niks doog.. Dat leste leek m'ch de einegste optie um zoonder kleiersjäöre astrein weer weg te kinnen vaan 't terras. 't Is toch jaomer dat ouch kelners cq obers zjus doen of dit gedrag normaal is. Zie dinke 'natuurlek' aon de centsjes die ze eventueel misloupe. Zoe iemes dee dat weurt aongezag geit stantepay in de rij stoon oppe Mert bij de bèste frituur - nao 't sjijnt in de naoventrint.. Wie iech m'n lèste asperge mèt sjinkrölke en zoe had verorbert en had betaold vertrok iech. Häöm 'ne fijnen daag touwwinsend.. Loupend door de Groete Staat moosde iech constatere dat dee gas tegeneuver m'ch oonder 't ete neet d'n einegste waor dee waor vergete zich fetsojnlek te kleie. Ganse colonnes trokke aon m'ch veurbij. Erm, boevaan de huid boe ze mèt gebore waore neet mie ziechbaar waor door d'n ink dee drop geïnjecteerd waor, bein idem. Evels ouch nog op de zijkante vaan hunne vaan haor oontdone kop. Ouch dao waor bij versjeie loupende 'kunswerke' nog e pläötske gevoonde. Allemaol oontevreie euver hun lief zoe-es Slivvenhier 't oets bedoelt heet. Este nao 't darte (pikvogele in de volksmoond) loers op tillevisie vraogste d'ch soms aof boerum ze zoe nudeg al die verseersels op hun lief aonbringe. Inclusief haonekamp. De 'netuurleke bijzèt-täöfelkes' die door 't offere aon Bachus en 't Bourgondisch gedrag, zien oont-staande zien ouch bepaold neet zoe appetietelek ester gei kleidingstök euverheen vèlt.. Alhoewel iech zellevers, es 'ne vollierd sjrienewèrker - mer neet mèt hout - ouch dao, same mèt Bachus, aon 't bouwe bin. Mien excuis daoveur; Este get awwer bis oontsteit dat vleiselek meubelstök vaanzellevers. Jeh, en dat mèt ink verseersels aonbringe op de lief? Esten 't sjoen vinds en daomèt soms emoties kins verwèrke of 't liet d'ch rappelere aon veurvalle in de leve die veur d'ch persoenlek oonvergetelek 16
mote blieve, daan veural doen. Allewijl is 't 'n 'hype'. Umdat op die maneer kinbaar te make. absoluut neet meugelek. Damesvoetbal nog neet zoe lang geleie, kaom neet veur in 't vocabulair vaan awwers die die vraog vaan hun dochter(s) kraoge gestèld en wat höbbe veer noe, in 2017, devaan genote de lèste weke. En nog! Oongekind maak oonbemind. Mer noe v'r höbbe gezeen wat die dames kinne prestere en ze dat ouch nog doen is 't plotseling in. Tijdens mienen jongen tied, waor dat Mer, gelökkeg is neet alles veraandert: ete, "gekleid" in e lijfke op e terras of in e restaurant blijf "not don!" OpaJam 17
"WAT ZÉGKSTE?" De lèsten tied is redelek väöl aondach veur 't dialek. In gesproke wäörd en gesjrif. Soms ouch nog gelardeerd mèt foto's vaan de aw stad Mestreech. Jummers, euver 't dialek wat bij die stad huurt höb iech 't. Um 't euver 'n aander dialek te höbbe mooste al in die contreie boe dat gesproke weurt, woene of gewoend höbbe. Dus wach iech m'ch wel um dat te spreke en al hielemaol neet um 't te sjrieve. Allewijl is ter 'n hoeg functie touwbedeild aon 'n taalkundege gespecialiseerd in dialekte, door de universiteit. Dat gief toch ouch aon wie belaankriek dit oonderwerp is. Zellevers höb iech 't soms neet wijer gebrach daan twie en twintig foute in 't "Groet Mestreechs Diktee". Mèt wijer bedoel iech natuurlijk neet, nog mie foute. Es iech ierlek moot zien...mer dat hoof noe eve neet. Hoeglieraar in wäörd en gesjrif zal iech noets weure. Dao is oondertösse d'n tied te kort veur gewore. Wel de kleinkinder motivere, dat kin iech aordeg. Mèt gevolge. Twie vaan de veer sjrieve op "snoetsebook" - en nog väöl mie aander geïnteresseerde die neet tot 't korps (4) kleinkinder vaan miech behure, in 't Mestreechs dialek. Eine vaan de twie zit noe al weer drei kier achterein neve m'ch in 't 'dialekbenkske' oonder jaorleks sjrieve vaan 't Mestreechs Diktee. Heer heet wel 'n paar veurdeile; punt ein, heer is aonmerkelek jonger daan iech en heer is 'oonderwijzer' op 'n basissjaol! Wat heer vaan bove is bringk heer euver op zien lierlinge! En wie. Es ampa kinste allein mer gruuts zien dao-op. Ouch op de aander drei huur. Eder mèt zien eige capiciteite boe ze in prestere. Trök nao 't dialek. Zjus zoe wie gebouwe, inclusief blaffeture neve of veur de roete, dus gein rolluike, brögke,sjèlderije, beuk, kinderköpkes (in de straot), de luip vaan de Maos, de grotte, kestiele en peliezer e.z.w. e.z.w. zien veer mèt verpliech dat allemaol in iere te hawwe en 't door te geve aon...zjus, um te beginne, eus kleinkinder. Die leve jummers 't kortste bij. Es iech oonder 't fietse kinder passeer, huur iech 'en passant', (excuis, iech kin gei Frans...) altied dat de conversatie oonderein in 't ABN plaotsvindt. In de plaots vaan in 't ABM. Euveregens de B vaan besjaof vèlt ouch dèks tege es de dat soms huurs. Veural es ze aon 't vreigele zien! Oonderwijl 't dialek wat dat betröf, in zoen situatie väöl leuker klink. Zoe vaan "hei, haw d'ch 'ns get rösteg, jó." "Tegeneuver; "hallo, wil je je bek wel eens houd(w)en?" Teminste in mien oere wel. Of zien die lèste zinne ' de vajer vaan de ( m'n) gedachte '? Avventouw dink iech wel 'ns zouwe ze thoes gein dialek MAGE praote. Dat ze 't wel kinne es spreektaol mer de awwers 't minder sjiek vinde klinke en dus euvergestap zien wat hun betröf op 't Nederlands. Of dat hun Nederlands sprekende vrun en/of vriendinne 't neet verstoon? 't Zouw zoe mer kinne. Jaomer is 't wel. Niks tegen 't Algemeen Beschaafd Nederlands mer esten 't vaan vajer en moojer vaanoet de weeg dialek höbs gelierd haw 't Algein Besjaof Mestreechs daan in Godsnaom in iere. En natuurlek eder aander Limburgs dialek. 18
DAO IS ABSOLUUT NIKS MIS MÉT. Ouch neet in d'n wijer oontwikkeling. 'n TAOL DEBIJ BRINGK D'CH ALTIED E TREIKE HOEGER OP DE WELVAARTSLÉDDER!! Zier ZEKER, 'T al vreug in 't leve gelierd DIALEK! OpaJam Foto Leesplenkse Paul Berben, foto hond via site Meertens KNAW. 19
t Blijf mer aonpasse Zètste s mörgens vreug de radio aon umdat veer oonder t klaor make vaan t oontbijt en daonao oonder t verorbere devaan gere t lèste nuits wèlle hure, krijgste iers e meziekske veurgesjoteld boebij de tasse en sjeutelkes op de taofel akeleg beginne te bubbele. Iech vraog m ch aof of dat neet get rösteger meziek kin zien. D n hap oet de boontram sjut nog zjus neet t verkierde keelgaat in. De meziek daorentege wel. Dat soort meziek - iech weet neet wie dat genump weurt - huurt toch neet es ondersteuning vaan t nuits. Neet deveur, neet oonder en ouch neet denao. M n oere die eve aajd zien es de res vaan m n lief - en dat is neet mie zoe joonk - integendeil kinne dat neet mie verdrage. Oplossing, vaan zender wissele? Jao en nein. Netuurlek zeuke en vinde v r daan sjoene röstege en gemekelek in t (aajd) gehuur ligkende meziek es awwere luustereer. Mer es v r dat doen misse veer t Limburgs nuits. Dao is t us zjus um te doen, zoe s mörgens vreug. Op t momint doen v r dat wel. V r luustere nao bepaolde gesproke items en es meziek kump zappe veer gauw nao ne aandere zender dee wel bringk wat huurt op de vreuge mörge. Es t is um de jongere luustereer te trekke geit, dink iech toch dat dao de interesse veur t nuits in t algemein op e lieg pitsje steit. Zouwe die daan mèt alle respek - ouch wissele vaan zender mer daan es t nuits weurt oetgezonde..? Dus geachte radioredacteure, zouw, de get awwer generatie die wel nao t nuits en de meziek wèlt luustere, noe ech neet es ze thoes of in verzörgenshoezer, hospitaols of boe dees luikes ouch gehoesves zien, noe neet d n daag kinne/mage beginne mèt nuits én redelek te beluustere meziek zoonder vaan zender te mote wissele.. Eve ein of twie eurkes veur us/hun! Daonao kin t volume bij de jongere op maxi-stand. t Maak hun niks oet of de theepot steit te sjöddele, de lepelkes in de tasse rammele en d n hagelslag spontaon oet de plastic tuut spöt en in de keuke e bekind reklaamleedsje galmp; t Hagelt t hagelt grote korrels. Oonderwijl höbbe de ajdsjes - dus veer ouch - al lang ne zender mèt röstege meziek opgezat.. Rös in de kop. s mörgens vreug, ouch good veur de jongere oonder us! Heerlek... die rös Komop AONPASSE! Opajam Foto radio site mhpbooks, muziek luisterend kind site WaconiaMusicStudios. 20
Och Leve Sinterklaos, Maag iech uuch get oet de groond vaan m n hart vraoge, Zjus wie iech dat in mien kinderjaore op 5 Dec.moch. Iech höb noe iech awwer bin ein en aander te klaoge, En bin neet mie zoe aon tasbaar kedoos verknoch. Die lèste laot iech uuch liever aon de kinder vaan noe sjinke, Geer maak de mieste daomèt gelökkeg zoonder daobij nao te dinke. Sinterklaos, iech bin m n winse veur noe ns inein aon t fisternölle, En dat netjes en fatsonjlek veur uuch op pepier aon t zètte. s Mörgens vreug es de ierste toene oet de radio de kamer völle, Weur iech daodoor aofgeleid en kin iech neet mie op t nuits lètte. t Is gein klassieke,geine jazz, nein t is nen oonderein vaan gesjriew, En note, dat liekend op brölle vaan herte, ape en vaan ne lieuw. Kint geer neet zörge dat ze es begeleiding vaan nuits en beriechte, Veer neet hove te zappe um s mörgens rösteg wakker te weure. Meziek klink dee tevreienheid aofteikend op eus geziechte, En daan neet weure oetgemaak veur awwere die altied mer zeure. Mote veer us, mèt respek veur jongere, noe altied mer aonpasse, t Moot toch neet meulek zien um röstegere meziek in te lasse? De gemiddelde Limbörger wèlt gere Limbörgs nuits hure, Es dat steit draon te koume,mote ze gauw trökzappe dao nao touw. t Kin toch neet zoe zien dat hunne meziek dat eders kier versture, Want dat is wat ouch d n awwere luustereer gere huure wouw! Sinterklaos geer komp toch ouch eder jaor in eus sjoen kóntreie, Maak edere mörge vaan deen sjagrijnege Awwere weer ne bleie! Opajam 21
Ein vaan miene Winse. Boerum dat Nederlands altied praote En daodoor t dialek spreke verlaote Eus Moojer heet us dat dialek doorgegeve Mer wat goon veer noe beleve, In de winkels, aon balie en lokèt Kumpste neet mie weg daomèt Geef t toch ouch door vaan Aajd nao Joonk Lier de jäög wie sjoen t is en kloonk. En wie eige t is veur de streek Gesproke op straot, thoes en aon d n teek Astrein, dat is neet mie wied eweg,noon de Pie Verstoon veer us oonderein nog neet mie Weer De Torie vaan Babel, dat wèlle veer toch zeker neet Evels daan, is de verwarring hielemaol compleet! Miene wins veur 2018; THOES, OPPE WERREK, EN ZEKER OP SJAOL EUS DIALEK LIERE EN SPREKE MIENE WINS en IDEAOL Opajam 22
Keersmes 2017 Kribke en Keersboum zien thoes opgezat En op t resultaot goon veer erg prat Zoonder enzele en vreigele toch content D r vloge gein asbakke door de tent Alles en ederein steit op zien plaots Roontelum t kinneke Gaods. Stèllekes griemelt e sjäöpke tege d n os; D n ezel, dee heet de kop get los Eder jaor es iech get tekort bij häöm weur neergezat Zeet heer; Gaank eweg! En Iech zou neet wete veurwat. Iech maak plaots veur de keuninge mèt kemeel Bis noe toch ns eindelek get fideel. Die vinde mie verleech pläötske beslis hiel fijn. Och bromp d n ezel; D r is toch plaots veur n ederein. Dat is zoe, mer de kemeel wèlt allein dat pläötske vaan miech. En al zeker neet dat in d n duuster neve diech. En wat iech al hielemaol neet kin bevatte, Dat dee kemeel ziech door die keuninge zoe aof liet matte Die veule ziech ech de keuning te riek Es die bies dao mer neet oonder bezwiek! t Sjäöpke zag weer op zien bäört; t Veureg jaor toen höb iech miech besjäörd. De kemeel vertèlde; iech galoppeerde mèt die drei op miene rögk En in ne boch keigelde ze op de groond, stök veur stök En toen beslote de keuninge bijnao unaniem. Veer kaope nen oto, dit is n crime WAT? Wat goon veer noe beleve? Dat t Keersverhaol moot weure euver gesjreve? Gein staar mer d n Tom Tom dee de weeg moot wieze. Um aon t kinneke Gaods hun ier te bewieze. Dat geer de kemeel neet mie veur de stal kin postere, Mer euren oto bij Queu Parc moot parkere? Iech haolde ze euver um t te laote wie t waor Dat doen ze noe toch al zoe n 2017 jaor. En daorum zag t sjäöpke weer, 23
Bewaor iech deez plaots veur ze alle veer. En ezel, sjei diech ns oet mèt dat enzele, zoelang veer hei mote stoon, Op z n mins zoelang, totdat v r weer de zolder op goon. Ouch uuch wins iech ; Vrei en gelök op deez eerd. Och al is dat vendaog d n daag soms wieneg weerd. Die wins oetspreke mote veer altied blieve doen! Euvertuigend en neet allein oet fetsoen Opajam Foto-kerstfiguren site eenwagenvolverhalen, foto kerstmarkt Maastricht2013 MestreechterSteerke 24
Vaan 2017 nao 2018 Twiedoezendzevetien is geschiedenis gewore In deen tied hadde v r vaan alles aofgezwore Ouch de gooje winse waore neet vaan de loch Veur dat alles goejde meinegein ziech in de boch Noe geit d n eine weer veur de zoeväölste kier mèt rouke stoppe D n aandere kump mèt minder ete op de proppe Ouch zien rs de nudege, die de fles get dèkser laote stoon Bekkers merke dat klante obbins langs hunne winkel goon De geneugtes des levens kriege door die beloftes ne flinken tik Evels,es me die belofte ouch naoleef en me z ch dao-in sjik! Dat is neet veur ederein weggelag, de ierste valle al gauw trök En hope veur de volgende poging in 2019 op get mie gelök. Trökdinkend waor 2017 e reureg- en ech e memorabel jaor De gewere, kenonne, pistole ze zien nog altied neet oonklaor. Veer mage noe aon e splinternui jaor e begin goon make Vol acceptatie mèt positiviteit,sjariteit,respek die edere mins rake Laote veer perbere dat euver te bringe op de volwasse mins En veural op kinder of ze noe vaan us zien of datste ze neet kins Hölp beje aon minse die ze dèks vraoge in liechaamstaol En die is internationaol bekind en die verstoon veer allemaol. Stoppe mèt rouke, minder ete en drinke en sjariteit bedrieve En dat ederen daag obbenuits, daan hove veer aon t ind vaan t jaor ouch gein winskaarte mie te sjrieve!!!!!! De praktijk heet dat daan beweze. DUS DOEN en neet ALLEIN LEZE!! Opajam 25