CULTUURFONDS LEIDEN COLOFON bezoekadres Stationsweg 41 Visitor Centre, Leiden postadres Postbus 190 2300 AD Leiden samenstelling Cultuurfonds Leiden tekst en redactie Michaël Roumen, Cultuurfonds Leiden Renée Schmidt, Cultuurfonds Leiden vormgeving Ankie Stoutjesdijk Grafisch Ontwerp Michaël Roumen cultuurmakelaar t 06 42 13 62 12 e michaelroumen@cultuurfondsleiden.nl i www.cultuurfondsleiden.nl Cultuurfonds Leiden is een publiek-privaat initiatief, opgericht in 2008 door de gemeente Leiden en Fonds 1818 en sinds 1 maart 2009 operationeel. Het bestuur van Cultuurfonds Leiden wordt gevormd door: voorzitter Eduard van de Lustgraaf algemeen directeur Edint, bureau voor interim-management secretaris Jan Hoekema burgemeester van Wassenaar penningmeester André Betting directeur Van Leer Group Foundation leden Lisa Johnson oud-directeur SLS Wonen Jetteke Bolten-Rempt oud-directeur Museum De Lakenhal
JAARVERSLAG 2014 CULTUURFONDS LEIDEN INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 4 DE VISIE VAN CULTUURFONDS LEIDEN 5 DE RESULTATEN VAN 2014 7 VERGROTEN BUDGET KUNST&CULTUUR IN LEIDEN 17 VOORUITBLIK OP 2015 20 OVERZICHT BIJDRAGEN 2014 21 FINANCIEEL JAARVERSLAG 23 3
VOORWOORD In 2014 wist Cultuurfonds Leiden een recordbedrag van ruim 200.000 euro aan cofinanciering aan te trekken en steunde het fonds bijna 50 projecten. NATIONALE SPOTLIGHT De inspanningen van Cultuurfonds Leiden om verbindingen te leggen tussen kunst & cultuur en andere sectoren, leverde het afgelopen jaar veel aandacht op buiten Leiden. Zo werd Cultuurfonds Leiden door de Vereniging Nederlandse Gemeenten aangemerkt als good practice, sprak de cultuurmakelaar in andere gemeenten en op nationale congressen over de leereffecten uit Leiden. Inmiddels overweegt een aantal andere gemeenten om het Leidse model te kopiëren. NIEUWE PARTNERS Ondertussen ging het Cultuurfonds door met het verbinden van cultuur aan nieuwe partners. Zo werd er een tweejarige deal gesloten met bouwgigant Heijmans om met behulp van culturele programmering de gebiedsontwikkeling rondom het Kooiplein een impuls te geven. Cultuurfonds gaf Beelden in Leiden de opdracht om voor het Businessplatform Schipholweg kunst in de openbare ruimte te realiseren. Ook werd er voor het eerst een mooie verbinding gemaakt met de sportsector: het fonds sloeg de handen ineen met ZZ Leiden om rondom de wedstrijden cultuur te programmeren. DOORONTWIKKELING Gezien het geleidelijk terugtrekken van founding partner Fonds 1818 is het van groot belang dat Cultuurfonds een aantal huidige samenwerkingen met cofinanciers weet te borgen voor de nabije toekomst. Daarom is er zowel in 2014 als in 2015 veel aandacht voor de kwalitatieve doorontwikkeling van een aantal grote projecten zoals de Verrassende Winkelweekenden, de Nacht van Kunst & Kennis en de Signatures Cultuurweken. In dit jaarverslag kunt u onder andere lezen hoe het fonds deze projecten bestendig tracht te maken voor de langere termijn en welke projecten het fonds nog meer heeft ondersteund in 2014. Ik wens u veel leesplezier. Namens het bestuur van Cultuurfonds Leiden EDUARD VAN DE LUSTGRAAF voorzitter 4
DE VISIE VAN CULTUURFONDS LEIDEN Cultuurfonds Leiden is een uniek fonds in Nederland, een gedurfd initiatief van Fonds 1818, de gemeente Leiden en de Kamer van Koophandel. Het is een cultureel investeringsfonds, opgericht om de cultuursector sterker te maken, ondernemender en minder afhankelijk van traditionele subsidiestromen. De eerste drie jaar stonden in het teken van structuurversterking en samenwerking binnen de sector. Nu worden er bruggen geslagen tussen cultuur en andere sectoren in de stad, waarbij het uitgangspunt is dat er voor allen een win-winsituatie ontstaat. DE DOELSTELLINGEN VAN CULTUURFONDS LEIDEN 1 VERSTERKEN STRUCTUUR CULTUURSECTOR Cultuurfonds Leiden neemt het voortouw bij de ontwikkeling van een sterke cultuursector die zichzelf organiseert als partner voor overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Cultuurfonds Leiden stimuleert (collectieve) projecten en activiteiten die zorgen voor een structurele versterking van de cultuursector. 2 VERBETEREN KLIMAAT VOOR LEIDSE MAKERS Cultuurfonds Leiden gelooft dat vernieuwing van het aanbod begint bij een goed productieklimaat voor Leidse makers van alle disciplines. Daarom stimuleert Cultuurfonds Leiden de vraag naar Leidse makers en keert het fonds waarderingsbijdragen uit. 3 AANJAGEN VAN ONDERSCHEIDEND CULTUURAANBOD Cultuurfonds Leiden investeert in initiatieven die Leiden nationaal kunnen promoten als cultuurstad. 4 BEVORDEREN VAN SAMENWERKING MET ANDERE SECTOREN EN VERGROTEN (EIGEN) BUDGET VOOR KUNST EN CULTUUR IN LEIDEN Cultuurfonds Leiden onderzoekt en realiseert samenwerking en extra financiering voor kunst en cultuur in Leiden. 5
DE UITVOERING Van 2009 tot 2012 heeft Cultuurfonds Leiden veel geïnvesteerd in het versterken van de Leidse cultuursector en het creëren van een hechte structuur. De nadruk lag hierbij op het bevorderen van ondernemerschap en samenwerking, onder andere door de opzet van overlegstructuren, publicitaire bundeling, economisch onderzoek, afstemming agenda s en gezamenlijke conceptontwikkeling. Deze inspanningen resulteerden bijvoorbeeld in de totstandkoming van een overkoepelende Uitagenda, overlegstructuren op verschillende niveaus, professionalisering van verschillende culturele partijen en een succesvolle bundeling van activiteiten die landelijk worden gepromoot (Cultuurweken). Nu de sector en haar structuur voldoende zijn opgetuigd, zet Cultuurfonds Leiden zich in om een brug te slaan tussen de cultuursector en andere delen van de stad, zoals het bedrijfsleven, het Bio Science Park, de kennisinstellingen, de vastgoedsector en de ondernemers in de binnenstad. Het fonds wil met behulp van de cultuursector unieke verbindingen tot stand brengen en op deze manier de gebruikswaarde van, de vraag naar én de financieringsmogelijkheden voor cultuur vergroten. Kwaliteit en culturele intrinsieke waarde blijven echter onverminderd hoog in het vaandel staan. Cultuurfonds Leiden blijft uiteraard ook investeren in verrassend nieuw cultuuraanbod, in het productieklimaat voor Leidse makers en in een duidelijk onderscheidend cultureel profiel voor de stad. 6
RESULTATEN 2014 Om Leiden op de kaart te zetten als stad van ontdekkingen en als actueel podium voor kunst en cultuur, focust Cultuurfonds Leiden op alle vier haar doelstellingen. Aanvankelijk stond het fonds vooral in het teken van structuurversterking en sectorvorming. Het verbinden van de cultuursector aan andere sectoren in de stad, waarmee het (eigen) budget voor kunst en cultuur in Leiden wordt vergroot, heeft sinds 2012 duidelijk meer nadruk gekregen. De inspanningen van de cultuurmakelaar op dit vlak gaan nu merkbaar renderen: er komen steeds meer samenwerkingen tot stand en de hoeveelheid gerealiseerde cofinanciering groeit. Op deze manier wordt de gebruikswaarde van cultuur, de vraag naar cultuur en de financieringsmogelijkheden voor cultuur in Leiden vergroot. 1 VERSTERKEN STRUCTUUR CULTUURSECTOR Om als cultuursector een partner te kunnen zijn voor overheid, bedrijfsleven en onderwijs, zul je je goed moeten organiseren. De investeringen die Cultuurfonds Leiden de afgelopen jaren hierin gedaan heeft, werpen hun vruchten af. Naast aandacht voor zichtbaarheid en collectiviteit, richt het fonds zich nu vooral op de ondersteuning van initiatieven waarmee zij zich zakelijk goed door kunnen ontwikkelen en eigen financiering aan kunnen boren. Dit gebeurt onder andere door het afgeven van garanties. KUNSTCENTRUM HAAGWEG 4: STICHTING CENTRAAL De voormalige Ambachtsschool op Haagweg 4 wordt sinds 2011 gebruikt als verzamelgebouw voor professionele kunstenaars en ondernemers in creatieve disciplines. Om gebouw, activiteiten en gebruikers te verbinden is een eigen stichting opgericht, Stichting Centraal, die zich volledig richt op de in- en externe communicatie en het organiseren van activiteiten. Stichting Centraal verbindt niet alleen de gebruikers van het kunstcentrum, maar ook andere culturele instellingen en makers uit Leiden. CONFERENTIE ERFGOEDCLUSTER De historische bouwwerken, grachten, musea en de Universiteit Leiden vormen een bijzonder weefsel dat alle Leidenaren met elkaar verbindt. Om dit erfgoedweefsel te versterken, organiseerde MSTATEMA 7
voor Erfgoed Leiden en Omstreken (ELO) een internationaal, meerdaagse conferentie over het vormen van een Leids Erfgoedcluster: Clustering Heritage and Digital Acces to Integrated Heritage. Een constructieve en structurele samenwerking tussen clusterpartners : onderwijs, kennisinstellingen, bedrijfsleven, ambachtslieden en de overheid. THEATERCAFÉ LEIDEN Sinds augustus 2012 is er op iedere derde zondag van de maand het Theatercafé in het Scheltema. Artiesten komen uit Leiden maar ook ver daarbuiten en vertegenwoordigen alle mogelijke theaterdisciplines. Zij promoten in het Theatercafé hun nieuwe album of muziek-, cabaret- of toneelvoorstelling, doen een try-out, proberen nieuw materiaal of improviseren. Na twee jaar blijkt in Leiden nog steeds brede behoefte aan een laagdrempelig podium als het Theatercafé. Daarom zet de organisatie ook in 2014 het project voort. Cultuurfonds Leiden verstrekt dit jaar een investeringsbijdrage om dit veelbelovende concept verder door te ontwikkelen. OPRICHTING STICHTING LEIDS LITERAIR LANDSCHAP De Stichting Leids Literair Landschap (SLLL) biedt een platform voor literaire activiteiten in Leiden, zoals: de Verkiezing Stadsdichter Leiden, Poetry Slam, de Literaire Wandeling. De SLLL heeft als doel de verschillende literaire organisaties, initiatieven en makers in Leiden te verenigen, waardoor zij makkelijker hun (potentiele) publiek kunnen bereiken en waardoor het publiek makkelijker de activiteiten kan vinden. INDUSTRY DAY VOOR LEIDSE KUNSTENAARS Cultuurfonds Leiden en Museum De Lakenhal hebben in 2013 de handen ineengeslagen om de Leidse kunstensector te professionaliseren. De Industry Day is een jaarlijks terugkerend ondernemerschapsprogramma voor beeldende kunstenaars. Op 25 september 2014 vond de tweede editie plaats met als thema opdrachtgeverschap. Welke opdrachtgevers passen bij welk type kunstenaars en hoe vinden zij elkaar? In een gevarieerd programma met sprekers en workshops was er veel aandacht voor onderwerpen als de veranderende rol van musea, kunst in de openbare ruimte en kunst bij aanbestedingsprojecten. Uitgebreide beschrijvingen van de projecten die in het kader van deze doelstelling een bijdragen hebben ontvangen vindt u op www.cultuurfondsleiden.nl 8
2. VERBETEREN KLIMAAT VOOR LEIDSE MAKERS Dynamiek en vernieuwing zijn essentieel voor een goed cultureel productieklimaat in de stad. Makers zorgen hiervoor, door nieuwe projecten te ontwikkelen die reageren op wat er leeft in de stad. Cultuurfonds Leiden geeft de productiekracht van Leiden een impuls door te investeren in het project OPEN, door bij te dragen aan initiatieven en instellingen die Leidse makers een podium bieden en door waarderingsbijdragen te verstrekken aan individuele makers. EVEN OPEN: CREATIEVE POP-UP AAN DE BREESTRAAT Kunstenaar Wim Kuin is in samenwerking met Stichting Peen en Ui een tijdelijk creatief warenhuis gestart voor creatieve ondernemers van Leiden. Met dit project trachten zij leegstaande panden open en levendig te houden. Het creatieve warenhuis verzorgt op deze wijze tegelijk een voedingsbodem voor een bloeiend Leids cultuurklimaat. Cultuurfonds Leiden ondersteunt Even OPEN, omdat het project op zeer actieve wijze cultureel ondernemerschap, leegstand, stedelijke ontwikkeling en burgerparticipatie aan elkaar verbindt. STADSFOTOGRAAF LEIDEN Rob Overmeer (1971) werd in juni 2013 voor één jaar Stadsfotograaf van Leiden. Deze benoeming was een initiatief van De Leidse Stijl, het Leidsch Dagblad, ontwerpbureau Biskaje en Cultuurfonds Leiden. Overmeer fotografeerde iedere week een Leids onderwerp en aparte Leidenaren. Een jaar later in april 2014, is Stichting Stadfotograaf Leiden opgericht, waarin deskundigen en vertegenwoordigers zitten van onder andere de Universiteit Leiden, gemeente Leiden, Museum De Lakenhal en fotografie-experts. Met deze ontwikkeling is gewaarborgd dat er ieder jaar een nieuwe stadsfotograaf aan de slag gaat. Sinds juli 2014 is Roelof Bosscher de nieuwe Stadsfotograaf van Leiden. Cultuurfonds Leiden ondersteunde eenmalig het project met een opstartbijdrage. JONG QUITE QUIET SINGER SONGWRITER FESTIVAL I.S.M. BPLUSC Het educatieve, interactieve festival voor jonge singer-songwriters van 15 tot 21 jaar startte in september 2014. Vanaf dat moment verzorgden zes jonge singer songwriters iedere maand een optreden in het Volkshuis aan de hand van een opdracht. Aan het einde van iedere avond kregen de singer-songwriters feedback van een deskundige jury. De zes deelnemers keerden alle zes avonden terug. Tussendoor werden zij gecoacht door een docent van BplusC in hun muzikaliteit, uitspraak in Engels en presentatie. De reeks sloot af met een finale, waarbij een winnaar of winnares is verkozen. 9
MAURICE BRASPENNING: AMERICAN INDIE ICONS De Leidse maker Maurice Braspenning werkte vier maanden aan vijf gigantische portretten van filmmakers op de muren van de Meelfabriek. De vijf regisseurs Clint Eastwood, Martin Scorsese, Jim Jarmusch, Tim Burton en David Lynch vormen de basis voor 3-minuten time-lapses, die worden gepresenteerd tijdens het Leiden International Film Festival (31 oktober t/m 9 november). Cultuurfonds Leiden ondersteunde deze samenwerking om andere Leidse instellingen te stimuleren vaker opdrachten te verlenen aan Leidse makers. Het project is inmiddels afgerond en het heeft veel losgemaakt: publiciteit tot ver over de stads- en zelfs langsgrenzen, een mooie sponsorbijdrage en een drukbezochte openingsexpositie in de Meelfabriek. PS THEATER: DE ATLAS VAN LEIDEN Het Leidse stadgezelschap van theatermakers PS Theater werkt vier jaar (2012-2016) aan de Atlas van Leiden een verzameling van alles wat leeft in de stad. Aan de hand van vier thema s, Verdriet, Hoop, Geloof en het Verlangen, verdiepen zij zich in mensen, verhalen en gebeurtenissen. In 2014 staan de thema s De Hoop van Leiden en Het Geloof van Leiden centraal. PS Theater trad voor Cultuurfonds Leiden ook op tijdens de Winkelweekenden en de Nacht van Kunst & Kennis. Uitgebreide beschrijvingen van de projecten die in het kader van deze doelstelling een bijdragen hebben ontvangen, vindt u op www.cultuurfondsleiden.nl 10
3 AANJAGEN VAN ONDERSCHEIDEND CULTUURAANBOD Spraakmakende, kwalitatieve evenementen zetten Leiden cultureel gezien op de kaart. Dat verhoogt niet alleen het aantal bezoekers en de bestedingen, maar heeft ook een gunstige invloed op het vestigingsklimaat van de stad en de regio. Daarom investeert Cultuurfonds Leiden in projecten die bijdragen aan het nationaal profileren van Leiden als cultuurstad. Een volledig overzicht hiervan, vindt u op www.cultuurfondsleiden.nl. SIGNATURES CULTUURWEKEN : DE CULTURELE PARELS VAN LEIDEN Sinds 2011 worden alle culturele activiteiten in het voorjaar gebundeld en gemeenschappelijk naar buiten gebracht een aanpak die uitstekend past bij de stadsvisie. Sinds 2013 hebben Leiden Marketing en Cultuurfonds Leiden gekozen voor een onderscheidend hoofdprogramma onder de titel Signatures, Cultuurweken Leiden. Dit hoofdprogramma omvat de tien meest in het oog springende evenementen. In 2014 is geïnvesteerd in de inhoudelijke en organisatorische doorontwikkeling van de individuele evenementen, maar ook in samenwerking. Door als collectief op te trekken, is het mogelijk om een gezamenlijke publiciteitscampagne te starten met een financieel voordelige inkoop. Mede dankzij een uitgebreide televisiecampagne met STER spots, landelijke advertising in o.a. VARAgids, een abricampagne op de grote NS-stations, profileerde Leiden zich opnieuw als cultuurstad bij ruim 3 miljoen potentiele bezoekers. De individuele evenementen genereren door middel van cross-overs ook publiciteit voor elkaar. Zo stuitte bezoekers op SummerJazz Festival naast een divers muziekaanbod in de Leidse Hout ook op theater van de Veenfabriek of een filmvertoning van het LIFF. Voor het eerst was er een gezamenlijke opening van de Signatures, Cultuurweken Leiden, waarbij de bezoekers werden getrakteerd op een sneak preview van alle tien de evenementen op een drijvend podium op het Rapenburg. De individuele evenementen hebben daarnaast onder begeleiding van hoofdsponsor Centrummanagement verschillende arrangementen gemaakt met ondernemers uit de binnenstad. Direct na de grote opening van de Signatures, Cultuurweken Leiden, ging de Museumnacht Leiden van start met voor het eerst een kindermuseumnacht in Naturalis. Verder bestond het programma onder anderen uit SummerJazz Festival, de lustrumeditie van Schemerstad, One Hot Minute van de Veenfabriek die na de Leidse premiere op Oerol te zien was, de LIFF Summer Special, de Hofjesconcerten en het Openluchthotel van Fields of Wonder. Dankzij de Signatures Cultuurweken Leiden zijn er inmiddels drie 11
spraakmakende nieuwe evenementen niet meer zijn weg te denken uit de stad: Beelden in Leiden, de Nacht van de Viool en de Leidse Olympus. Dit laatste evenement haalde ook in 2014 weer de kranten met een bijzonder programma, onder wie Ilja Leonard Pfeijffer, Franca Treur, Roos Jonker, Wende Snijders en Herman Brusselmans. Met Signatures, Cultuurweken Leiden heeft de stad in 2014 wederom laten zien wat zij aan culturele parels in huis heeft. NIEUW IN LEIDEN: WILDERNIS Op 24 augustus 2014 vond de eerste editie plaats van het Wildernis Festival in Polderpak Cronesteyn. Centraal staat de integratie van de locatie in het programma en in de beleving van de bezoekers: de verbinding tussen natuur en cultuur. Een (hernieuwde) kennismaking met de natuur, waarbij duurzaamheid wordt gecombineerd met muziek, theater, kinderactiviteiten, workshops, pop-up acts en heerlijk biologisch eten en drinken. NIEUW IN LEIDEN: INTERNATIONAAL FOTOFESTIVAL LEIDEN (IFL) Tussen 11 oktober en 8 november liep de presentatieperiode van de tweede editie van het Internationaal Fotofestival Leiden met als thema New Photographers. Het Fotofestival Leiden, dat in 2013 het licht zag, heeft als doelstelling beginnende doch professionele fotografen een podium te bieden, waarbij nieuw talent een kans krijgt hun werk te tonen aan het grote publiek. Een internationale jury beoordeelde het ingezonden werk, afkomstig van academies wereldwijd, en selecteerde hieruit de beste inzendingen. Renate Beense met haar serie Pa, is verkozen als overkoepelende winnares. Dit festival biedt jonge fotografen de kans om zich te profileren - en dat past goed bij de stadsvisie Leiden, stad van ontdekkingen. 12
4 BEVORDEREN VAN SAMENWERKING MET ANDERE SECTOREN EN VERGROTEN (EIGEN) BUDGET VOOR KUNST EN CULTUUR Cultuur, kennis en economie: ze vormen een Gouden Driehoek, mits ze goed op elkaar aansluiten en elkaar weten te versterken. Voor Leiden liggen hier enorme kansen: met haar internationale topinstituten op het gebied van kennis en wetenschap, met haar musea, met haar rijke erfgoed, met een dynamische cultuursector en haar Bio Science Park. Kunst en cultuur zijn bij uitstek geschikt om bruggen te slaan tussen verschillende werelden en om een bijdrage te leveren aan de oplossing voor vraagstukken die leven in de stad, op ieder niveau. Denk hierbij aan de belevingseconomie van de binnenstad, de aantrekkelijkheid van de openbare ruimte, het werven van kenniswerkers en studenten of aan thema s rond wetenschapscommunicatie. Voor de cultuursector zelf is deze driehoek ook van belang: in een tijd waarin de traditionele bekostiging van kunst en cultuur opdroogt, openen nieuwe verbindingen ook een nieuw perspectief naar bijdragen van (commerciële) partners buiten de cultuursector. Daarom voert de cultuurmakelaar veel gesprekken met partijen buiten de culturele sector om uit te vinden voor welke problemen of uitdagingen zij staan. En om vervolgens tot de vraag te komen: welke rol kan cultuur spelen? Hoe kunnen we elkaar versterken? Waar ligt de winst voor zowel cultuur als partner? In 2014 hebben deze inspanningen geleid tot opvallende samenwerkingen met partijen binnen het bedrijfsleven, de wetenschap en de sport. En dat niet alleen: ze zorgden ook nog eens voor 209.000,- aan extra directe financiering voor de projecten van Cultuurfonds Leiden. CULTUUR & VASTGOED: HET PLEIN VAN LEIDEN I.S.M. HEIJMANS Cultuurfonds Leiden wil vastgoedeigenaren laten zien dat cultuur een impuls kan geven aan gebiedsontwikkeling. Bouwbedrijf Heijmans was ontvankelijk voor deze vorm van samenwerken en investeert de komende twee jaar daarom via Cultuurfonds Leiden in een cultureel programma rond de herontwikkeling van Het Plein (het voormalige Kooiplein) in Leiden Noord. De samenwerking levert een waardevolle bijdrage aan de cultuurversterking in Leiden en Het Plein van Leiden als aantrekkelijk woon- en leefgebied. Deze samenwerking resulteerde in een divers, cultureel programma in 2014 op en rondom het oude Kooiplein. Gajes op Het Plein was het eerste spektakel op de bouwplaats waar inmiddels Het Plein van 13
Leiden vorm krijgt. De internationaal opererende theatergroep Gajes creëerde een komisch verhaal over een groot stedelijk bouwproject met acrobatische bouwvakkers en heimachines. Ook het Noorderliefde Festival is een product van deze samenwerking, dat in 2014 de eerste editie beleefde met artiesten als Typhoon, Spinvis en diverse Leidse talenten. De buurt speelde hierbij een belangrijke rol: de moskee was een extra festivallocatie en de lokale ondernemers droegen hun steentje bij. Het Gebouw vormde het podium voor een editie van live-talkshow Stand van de Stad van RAP Leiden, waarbij de nieuwbouwontwikkelingen in Leiden Noord en cultuur nader tot elkaar kwamen. Elk project wordt door de fotografen van de Leids Amateur Fotografen Vereniging (LAFV) nauwkeurig vastgelegd. Ook in 2015 staan mooie, culturele projecten op de agenda: Stadsgezelschap PS Theater bivakkeert een aantal maanden in bouwkeet de Atlas op Het Plein om verhalen uit de wijk te verzamelen en Noorderliefde zal tijdens Bevrijdingsdag een tweede editie beleven. CULTUUR & BINNENSTADONDERNEMERS: VERRASSENDE WINKELWEEKENDEN Cultuurfonds Leiden, Centrummanagement Leiden en Leiden Marketing hebben in 2012 de handen ineengeslagen om meer bezoekers en bestedingen te genereren voor de stad, maar ook de markt en draagvlak voor de cultuursector te vergroten door kruisbestuiving uit te lokken tussen de ondernemers en de cultuurorganisaties. Door het programmeren van cultuur in en om de winkels tijdens de Verrassende Winkelweekenden (VWW) in het laatste weekend van de maand, wordt de bezoeker getrakteerd op een extra beleving, waarbij Leiden zich presenteert als cultuurstad. Het concept is inmiddels niet meer weg te denken uit de retailstrategie van het Centrummanagement en mede dankzij de VWW is het draagvlak voor de Leidse cultuursector onder de ondernemers toegenomen, met veel nieuwe samenwerking tot gevolg. Cultuur wordt inmiddels als opdrachtnemer benaderd voor o.a. de lichtjesparade, ijsbaan, kerstmarkt, opening V&D en andere initiatieven vanuit de ondernemers. Dit jaar stond in het teken van borging en verbreding van de financiering. Na een intern onderzoek, analyse van bezoekerscijfers en interviews met zowel ondernemers, cultuurinstellingen als externen, zijn we tot een nieuw concept gekomen dat het initiatief borgt en het (financiële) draagvlak in de stad kan verbreden. Begin 2015 wordt OPEN gelanceerd: de doorontwikkeling van het VWW met een aantal cruciale aanpassingen die zowel continuïteit als groei moeten verzekeren. Elke laatste zondag van de maand brengt OPEN cultuur en winkelen bij elkaar in de Leidse binnenstad. Gedurende deze zondag ervaren bezoekers de bijzondere combinatie van een cultureel festival en winkelen in één. OPEN is een beleving én een duidelijk boodschap: elke laatste zondag van de maand is Leiden OPEN. 14
CULTUUR EN BEDRIJFSLEVEN: SCHIPHOLWEG YASSER BALLEMANS Het Leidse Schuttersveld is sinds maart 2014 verfraaid met een groot kunstwerk van Yasser Ballemans: Particles Caught Flip-Flopping. Ballemans was één van de tien exposerende kunstenaars van de eerste editie van Beelden in Leiden op de Hooglandse Kerkgracht in 2012. Het initiatief tot het plaatsen van dit kunstwerk is afkomstig van het Business Platform Schipholweg in samenwerking met het Cultuurfonds Leiden. De keuze van dit specifieke beeld is tot stand gekomen door bemiddeling van de Stichting Beelden in Leiden. Het Business Platform Schipholweg zoekt al geruime tijd naar mogelijkheden om meer aansluiting te krijgen bij het centrum van Leiden. Omdat men van mening is dat kunst verbindt was het plaatsen van een kunstwerk voor de ondernemers van de Schipholweg een logische stap. CULTUUR & SPORT: ZZ LEIDEN Cultuurfonds Leiden en ZZ Leiden hebben de handen ineengeslagen om sport en cultuur te verbinden. Met dit waardevolle samenwerkingsverband krijgt cultuur een ruimer platform en kan ZZ Leiden het zo gewenste avondje uit breder invulling geven. De eredivisiewedstrijden worden in de nabije toekomst nog meer voorzien van een divers cultuuraanbod. De programmeur van het nieuwe poppodium Gebr. de Nobel, Leontine de Reede, verzorgt binnen deze samenwerking de programmering van acht topwedstrijden. Inmiddels zijn er verschillende culturele intermezzo s gepasseerd van onder ander JEBROER, Zosja en Gallowstreet Brass Band. De samenwerking is bezegeld met een mooie financiële bijdrage vanuit beide partijen: zo wordt er in de Leidse sport- en cultuursector tegelijk geïnvesteerd. CULTUUR & WETENSCHAP: NACHT VAN KUNST & KENNIS Kennis is de rode draad in de Leidse economie, samenleving en arbeidsmarkt, zowel in het heden als verleden. Maar kennis is vaak verborgen en ontoegankelijk. En dat terwijl een sterke combinatie van wetenschap en kunst juist uitstekend past bij de stadsvisie: Leiden, Stad van Ontdekkingen. Cultuurfonds Leiden is van mening dat cultuur een uitstekende manier is om wetenschap en publiek met elkaar te verbinden. Dat vormde de opmaat naar de eerste Nacht van Kunst & Kennis in september 2013 op initiatief van Cultuurfonds Leiden, Museum De Lakenhal en Leiden Marketing. September 2014 maakte plaats voor de tweede editie. Dit jaar bood het programma een speciale plek voor talentvolle (jonge) topwetenschappers, bizarre experimenten, de mooiste kunstwerken, lezingen en singer-songwriters en dat leverde weer interessante samenwerkingen op. Als het aan Cultuurfonds Leiden ligt, groeit de Nacht van Kunst & Kennis de komende jaren uit tot een stadsbreed festival 15
vol muziek, theater, kunst, experimenten en nachtcolleges. De voorbereidingen voor een volgende editie in 2015 zijn in volle gang. De derde Nacht van Kunst & Kennis sluit aan bij de universitaire lustrumviering en ontvangt financiële steun vanuit het Bio Science Park. Uitgebreide beschrijvingen van de projecten die in het kader van deze doelstelling een bijdragen hebben ontvangen vindt u op www.cultuurfondsleiden.nl. 16
VERGROTEN BUDGET KUNST & CULTUUR IN LEIDEN Cultuurfonds Leiden zou geen investeringsfonds zijn als het fonds niet ook extra financiering voor de cultuursector aan zou jagen, bovenop de structurele inkomsten vanuit de founding fathers. Er zijn verschillende manieren waarop het fonds extra financiële impulsen probeert los te maken: via persoonlijke hulp en begeleiding van culturele partijen, het aanjagen van alternatieve financiering voor anderen en natuurlijk door middel van eigen inkomsten (voor eigen projecten). PERCENTAGE BIJDRAGE CULTUURFONDS LEIDEN Cultuurfonds Leiden neemt vrijwel nooit 100% van de projectkosten op zich, maar motiveert de verschillende initiatieven om eerst op zoek te gaan naar mede-investeerders. De cultuurmakelaar begeleidt dit proces indien nodig met kennis, kunde en netwerk. Hieronder vindt u een berekening van de bijdragen van Cultuurfonds Leiden in 2014 aan projecten (exclusief eigen en nog niet afgeronde projecten), de totale inkomsten van die projecten en daarmee het percentage dat de bijdrage van het Cultuurfonds uitmaakt. AANTAL PROJECTEN* BIJDRAGE CFL TOTALE DEKKING PROJECTEN % BIJDRAGE CFL 36 224.590 1.739.278 13% * berekening exclusief 12 eigen initatieven en nog niet afgeronde / afgehandelde projecten ALTERNATIEVE INKOMSTEN VOOR KUNST & CULTUUR (DIRECT EN INDIRECT) Cultuurfonds Leiden probeert andere partijen te motiveren om in de cultuursector te investeren. Soms levert dat eigen inkomsten op voor het fonds (direct) en soms functioneert Cultuurfonds Leiden als aanjager en vliegwiel voor alternatieve financiering die normaliter niet naar kunst en cultuur zou gaan (indirect). Hieronder kunt u een overzicht vinden van de eigen inkomsten uit samenwerking met andere sectoren. De eigen inkomsten worden grotendeels geworven door zelf projecten te initiëren die binnen de doelstellingen van het fonds vallen, soms worden deze projecten ook vanuit de stad aangedragen. Dankzij de stevige structurele basis kan Cultuurfonds Leiden op deze kansen inspelen en op projectbasis extra middelen binnenhalen. Onderstaand overzicht laat zien welke alternatieve cultuurfinanciering dankzij de inspanningen van Cultuurfonds Leiden tot stand kwam in 2014. 17
DIRECTE INKOMSTEN VOOR PROJECTEN CULTUURFONDS PROJECT ALTERNATIEVE FINANCIER OPBRENGST LEIDSE KUNST EN CULTUUR BIJZONDERHEDEN CULTURELE PROGRAMMERING LEIDEN NOORD Heijmans 25.000 KUNST OP DE SCHIPHOLWEG Business Club Schipholweg 15.000 CULTURELE PROGRAMMERING ZZ LEIDEN Business Club ZZ Leiden 12.000 Seizoen 13-14 en 14-15 PROGRAMMERING VERRASSENDE WINKELWEEKENDEN Ondernemersfonds Leiden Centrummanagement (binnenstadswinkeliers) 10.000 50.000 Financiering 10 winkelweekenden Programma Binnenstad 20.000 CARTHAGO STATIONSPLEIN Leiden Marketing & RMO 9.500 Prog. Binnenstad 7.500 NACHT VAN KUNST & KENNIS Prog. Binnenstad 25.000 PROGRAMMERING SIGNATURES CULTUURWEKEN Leiden Marketing & Centrummanagement 35.000 TOTAAL 209.000 18
OPMERKINGEN Alle bedragen zijn exclusief de bijdrage vanuit Cultuurfonds Leiden zelf. De bedragen voor Verrassende Winkelweekenden en Cultuurweken zijn puur voor culturele programmering. Voor beide projecten is er ook nog cofinanciering in de marketing ter waarde van ongeveer 100.000. Voorheen gaf het jaarverslag ook inzicht in de indirecte financiering die het Cultuurfonds tot stand wist te brengen, bijvoorbeeld door het bemiddelen bij een sponsordeal, het begeleiden van een crowdfundingactie of het lobbyen bij een collega fonds. Inmiddels is de spin-off van alle verbindingen niet meer zo makkelijk te vatten in een getal. Mede dankzij het makelaarschap van Cultuurfonds Leiden en het ondernemerschap van de cultuursector zelf, is een aantal invloedrijke partijen in de stad overtuigd geraakt van de waarde van kunst & cultuur. Zo is cultuur niet meer weg te denken uit de retailstrategie van het Centrummanagement en is het draagvlak voor de Leidse cultuursector onder de ondernemers toegenomen, met veel nieuwe samenwerking tot gevolg. Cultuur wordt inmiddels als opdrachtnemer benaderd voor o.a. de Lichtjesparade, de IJsbaan, kerstmarkt, maar ook de opening van de V&D en andere initiatieven vanuit de ondernemers. Vanuit Ruimtelijke Ontwikkeling werd er een pitch uitgeschreven om de bouw van de parkeergarage in de spotlight te zetten door middel van kunst. De Universiteit deed een beroep op de cultuursector om haar open dag te programmeren en adopteert in 2015 de Nacht van Kunst & Kennis voor haar lustrum. De vraag of indirecte cofinanciering altijd rechtstreeks tot stand komt via Cultuurfonds wordt steeds minder interessant: het fonds is en blijft een motor dat vraag en aanbod bij elkaar brengt en anderen probeert te inspireren om hetzelfde te doen, maar is lang niet altijd meer nodig om tot een goede match te komen. 19
VOORUITBLIK 2015 Het aantrekken van ruim twee ton cofinanciering in 2014 heeft het geleidelijk terugtrekken van Fonds 1818 voor een groot deel gecompenseerd en ook in 2015 zal Cultuurfonds Leiden met flink wat cofinanciering geen stappen terug hoeven te doen. Grote projecten als Leiden Noord i.s.m. Heijmans, de Nacht van Kunst & Kennis, Cultuurweken en OPEN (voorheen Verrassende Winkelweekenden) zullen in 2015 worden verstevigd. Er worden daarnaast gesprekken gevoerd met een grote sponsor om in 2015 een platform op te starten waar bedrijfsleven en cultuur elkaar kunnen ontmoeten en er lopen gesprekken met Fonds 1818 om een deel van de terugtrekkende beweging op te vangen met investeringen op projectbasis. De gemeente heeft de taak op zich genomen om naast deze cofinanciering in 2015 op zoek te gaan naar een nieuwe structurele partner voor Cultuurfonds Leiden vanaf 2016. Hoe dan ook zal Cultuurfonds Leiden blijven werken aan het leggen van nieuwe verbindingen om de cultuursector sterker en ondernemender te maken. De aandacht die het fonds van buiten Leiden krijgt demonstreert het succes van de aanpak van het fonds en zal ook in 2015 weer helpen om nieuwe financieringsstromen aan te boren voor de cultuursector. Zolang dit lukt, structureel of incidenteel, kan Cultuurfonds Leiden haar meerwaarde blijven bewijzen aan de stad. 20
OVERZICHT BIJDRAGEN 2014 PROJECT ORGANISATOR BEDRAG STERKE SECTOR Erfgoedconferentie Erfgoed Leiden e.o. Erfgoed Leiden e.o. 4.000 Theatercafe Ontwikkelplan Theatercafe 1.250 Werfpop Ontwikkelplan Stichting Werfpop 1.250 Industry Day voor kunstenaars Lakenhal & Cultuurfonds 4.500 Stichting Centraal servicebureau Haagweg 4 Stichting Centraal 7.000 StukaFest bestuurlijke doorontwikkeling StukaFest 2.500 Stichting Leids Literair Landschap oprichting Stichting Leids Literair Landschap 1.000 LEIDSE MAKERS Film en expositie over 200 jaar Minerva Stichting Archief Leids Studentenleven 1.000 PS Theater: Atlas van Leiden PS Theater 10.000 Opnames Leids Carillon Stichting Leids Carillon Genootschap 1.000 Leidse makers tijdens 8 uur overwerken Stichting Gangmakerij Leiden 800 Ark of Art: Brand Los festival Stichting Ark of Art 500 OPEN Makers aan de Markt Stichting Peen & Ui 2.500 Cultuur071 Live Concert Sleutelstad Media 1.050 BplusC Jong Quite Quiet BplusC 890 Leidse makers in Sieboldhuis: Four Seasons Sieboldhuis 3.000 Stadsfotograaf Leiden startbijdrage Stichting Stadfotograaf Leiden 3.000 Plantsoentheater: Upstairs / Downstairs Plantsoentheater 3.000 Maurice Braspenning & LIFF: Screen Stichting StArt 2.000 RAP: Stand van de Stad Rijnlands Architectuur Platform 3.900 Cultureel kinderprogramma Lakenfeesten Stichting Pedrafes 1.250 SPRAAKMAKEND CULTUURAANBOD Leidse Koorboeken 2014 Egidius Kwartet 5.000 Wildernis startbijdrage Stichting Kultivering 3.000 Foto Festival Leiden startbijdrage 2/2 Stichting Talentvolle Fotografen 2.000 21
CULTUURWEKEN Beelden in Leiden Stichting Beelden in Leiden 10.000 Openlucht Hotel Stichting Fields of Wonder 10.000 SummerJazz Stichting Studentenjazz Leiden 10.000 Museumnacht Museumnacht Leiden 10.000 One Hot Minute door Touki Delphine De VeenFabriek 15.000 Leidse Hofjesconcerten Stichting de Leidse Hofjesconerten 20.000 Schemerstad Stichting CTV Zuid-Holland 20.000 Nacht van de Viool Rijksmuseum van Oudheden 10.000 LIFF Summer Special Leiden International Film Festival 7.500 Leidse Olympus Leiden Marketing, Cultuurfonds 12.500 Gemeenschappelijke opening Signatures Leiden Marketing, Museumnacht 10.000 SAMENWERKING MET ANDERE SECTOREN EN VERGROTEN (EIGEN) BUDGET Beeld Schipholweg i.s.m. businessplatform Beelden in Leiden 15.000 De Familiekamer Kunstprijs De Familiekamer 750 Cultuurprogramma Leiden Noord i.s.m. Heijmans (uitgaven in 2014) Cultuurfonds 30.000 Cultuur?Barbaar! Conferentie kunst & kennis Stichting Cultuur?Barbaar! 1.800 ZZ Leiden culturele programmering Cultuurfonds 24.000 Nacht Kunst & Kennis Cultuurfonds, Leiden Marketing & Lakenhal 35.000 Gebr. De Nobel op Leiden Culinair Leiden Culinair 2.000 Technolab & De Lakenhal educatief programma Technolab 2.500 Picknick Cultuurfestival De Collectie 2.000 Verrassende Winkelweekenden 14 programmering Cultuurfonds & Centrummanagement 110.000 EVEN OPEN Makers op de Breestraat Cultuurfonds & Centrummanagement 3.000 Cathago op het Stationsplein Dominique Brown 22.500 Lichtjesparade Centrummanagement 4.000 TOTALE PROJECTKOSTEN 452.940 22
JAARREKENING 2014 BALANS PER 31 DECEMBER 2014 ACTIVA VLOTTENDE ACTIVA Vorderingen en overlopende Activa 38.079 Liquide middelen 120.813 PASSIVA PASSIVA EIGEN VERMOGEN Bestemmingsreserve 61.700 KORTLOPENDE SCHULDEN Donaties 93.329 Schulden en overlopende Passiva 3.863 TOTALEN 158.892 158.892 23
EXPLOITATIE 2014 BATEN ONTVANGEN DONATIES Ontvangen donaties 372.000 Rente. 71 TOTAAL BATEN 372.071 LASTEN LASTEN UIT HOOFDE VAN DOELSTELLING Projecten 266.922 KOSTEN VAN DE EIGEN ORGANISATIE Personeelskosten 80.148 Diensten derden 8.857 Kantoorkosten 3.989 Huisvestingskosten 4.831 PR kosten 9.181 Algemene kosten 5.550 TOTAAL LASTEN EN KOSTEN 379.478 SALDO BATEN EN LASTEN 7.407 24