Nota s: 1. Gereedschap 34 2. Grondstoffen 35 3. Veiligheid 37 4. Monteren 39 5. In gebruik nemen 41 6. Evaluatie 41 7. Transport van het bos tot op de werktafel 42 7.1. Transportsystemen 42 7.2. Transportmiddelen 44 7.3. Transport op de grond, ondergronds en in de lucht 46 7.4. Transport van personen, vaste stof, vloeibare stof gas en trillingen 47 32 33
Om de armatuur (houten draagconstructie) van de bureaulamp of ledlamp te maken zul je een reeks opeenvolging van handelingen moeten uitvoeren. Sommige handelingen zijn niet zonder gevaar, andere vergen een bepaalde techniek om tot een goed resultaat te komen, en dat willen we toch met zijn allen, of niet... Je hebt er alle baat bij om tijdens de uitleg van de leerkracht goed op te letten want straks zul jij die handeling moeten uitvoeren met jouw onderdelen. 1. Gereedschap Opdracht 1 Noteer bij de foto het cijfer van de correcte naam en de letter van een passende tip. 1 meetlat 2 kruiskopschroevendraaier 3 winkelhaak 4 boormachine 5 figuurzaag 6 7 8 9 bandschuurmachine priem of els vijl of houtrasp hulpblokje om te meten A B C D E F G H I Werk niet met loshangend haar of wijde of loshangende kledij, ik kan gevaarlijk zijn. Sluit mij aan op de stofzuiger zodat het stof niet in het rond vliegt. Ik kan een gevaar betekenen voor uw vingers, volg goed mijn veilligheidsvoorschriften. De nul staat bij mij op het uiteinde, daarom ga je zorgzaam met mij om. Door mij te gebruiken, kan je werkstukken juist aftekenen en het vraagt minder moeite. Span het werkstuk in de bankschroef, neem me met beide handen vast en beweeg me over het werkstuk. Ik heb een scherpe punt, wees voorzichtig. Gebruik mij enkel om een gaatje in hout te prikken. Ik ben 100% haaks, behandel mij met zorg en leg mij telkens op een veilige plaats. Voor plaatschroeven ben ik onvervangbaar, gebruik wel de juiste maat. 2. Grondstoffen De armatuur van de bureaulamp en de ledlamp bestaat hoofdzakelijk uit hout en geanodiseerd aluminium. Welke onderdelen zijn gemaakt uit massief hout? Welk onderdeel is gemaakt uit MDF? ( enkel voor de bureaulamp) Het hout van je bureaulamp is een natuurlijk product en komt van een boom. Er bestaan 2 soorten bomen. Opdracht 2 Noteer boven elk vakje de naam van de soort boom en schets de boom in het vakje. Elke soort heeft zijn specifieke eigenschappen: Noteer volgende eigenschappen bij de juist boomsoort: ik ben meestal hard, je herkent mij aan mijn fijne stippen of strepen, mij herken je door een lijnstructuur, ik ben meestal zacht, doordat er op mijn stam veel takken ontstaan zie je bij mij veel knopen, de takken bevinden zich in de kruin waardoor je uit mijn stam planken kunt zagen zonder knopen. Eigenschappen: _ Eigenschappen: _ 34 35
Opdracht 3 Noteer onder elke foto tot welke boomsoort volgende houtsoorten behoren. beuken vuren grenen noten ramin mooreik Waarom gebruiken we voor de armsteunen ramin? Massief hout gebruiken, kent ook enkele nadelen: de prijs, bosontginning, scheluw trekken, werken van het hout. Om deze te beperken zijn een aantal afgeleide produkten ontstaan, die (soms) van minderwaardig hout of houtafval worden gemaakt en die in sommige toepassingen massief hout kunnen vervangen. Voorbeelden zijn fineer, MDF, meubelplaat, triplex en multiplex, spaanplaat, enz... fineer multiplex MDF 3. Veiligheid In het technieklokaal is de veiligheid heel belangrijk. Met de noodstopschakelaars kun je alle machines in één keer uitschakelen. Maar veiligheid hangt niet alleen af van beveiligde installaties! Het belangrijkste doe je zelf. Onthoud twee hoofdregels: 1. Gedraag je veilig (en denk daar dus bij na) Stoeien is streng verboden. Leid elkaar niet af. Aan een machine werk je altijd alleen. 2. Houd je aan de veiligheidsvoorschriften (en lees ze steeds) Werk met goed gereedschap. Gebruik voor elk werk het juiste soort gereedschap. Bij machines staan veiligheidsinstructiekaarten samen met een bedieningskaart, lees ze aandachtig. Gebruik indien nodig veiligheidshandschoenen en een veiligheidsbril. Indien je je niet houdt aan deze veiligheidsregels kun je een ongeluk veroorzaken voor jezelf of voor anderen. Lees de gebruiksaanwijzing en veiligheisvoorschriften van elke machine en hou je daaraan. Gebruik indien nodig een veiligheidsbril of veiligheidshandschoen. Ingeval van nood schakel je onmiddellijk de stroom uit met de dichtsbijzijnde noodstopschakelaar. Klem werkstukken goed vast. Werk niet met loshangend haar of wijde of loshangende kledij. Stoeien is streng verboden. Leid elkaar niet af. Aan machines werk je altijd alleen! 36 37
4. Monteren van de armatuur Als alle onderdelen volgens je ontwerp gemaakt zijn, kan je deze monteren en vernissen. Opdracht 4 Volg het stroomdiagram om tot een goed resultaat te komen. Start Leg alle onderdelen klaar. Schuur de houten onderdelen en de randen van de lampenkap. Schroef de penhouder op de voetplank. Lijm de 2 armsteunen met de voetplank. Schuif de armhouder over de armsteunen. Lijm het handvat op de armsteunen. Controleer de montage. goed Vernis de houten onderdelen. Schroef de nippel op de lampenkaphouder. Schroef de lampenkap op de lampenkaphouder. Schuif de arm door de armhouder en bevestig de lampenkaphoudermet lijm. fout 38 39
Leer - wijzer Bevestig aan de andere kant van de arm het armeindstuk met lijm. Controleer de montage goed Einde van de constructie van de armatuur 1. Benoem het gereedschap van pagina 2, waarvoor gebruik je ze? 2. Benoem en schets de 2 boomsoorten. 3. Waaraan herken je loofhout en naaldhout. 4. Herken de houtsoorten op blz. 4. 5. Waarom zijn de armsteunen uit ramin gemaakt en niet uit grenenhout? 6. Welke hoofdregels moet je in acht nemen bij het werken in de techniekklas? 7. Noem 2 voorbeelden van werken met slecht gereedschap. 8. Noem 2 voorbeelden van onveilig gedrag. 9. Je moet alle opdrachten opnieuw kunnen maken. fout 5. In gebruik nemen Je mag fier zijn op wat je gepresteerd hebt. Het was een hele opdracht om zelf je lamp te ontwerpen en te maken. Maar je moet ook kritisch zijn over wat je gepresteerd hebt. Je hebt je lamp gebouwd volgens de eisen die gesteld werden bij het ontwerp. Ben je daarin geslaagd? Bestudeer je lamp en noteer je vaststellingen. Vaststelling (zet een kruisje in het juiste vakje) Is je ontwerp mooi, vergeleken met de lamp van de medeleerlingen? Is er overal en gelijkmatig vernis op de onderdelen? Zijn de armsteunen stevig met het voetplankje en handvat verbonden? Kan je de armhouder over de volledige lengte van de armsteunen bewegen? Duw de armhouder tegen het handvat, er mag geen licht door de spleet vallen, is dat zo? Staat de lamp stabiel op tafel? 6. Evaluatie Productevaluatie: Ben je tevreden over elk onderdeel / het geheel? Wat had je liever anders gezien? Procesevaluatie: ++ + +- - - - Wat denk je over de wijze (manier) waarop de lamp werd gemaakt. Kun je daaraan in de toekomst veranderingen aanbrengen om alles vlotter en efficiënter te laten verlopen? _ 40 41
7. Transport van het bos tot op de werktafel Heb je je al eens de vraag gesteld welke weg het hout van de bureaulamp heeft afgelegd waarmee je bureaulamp werd gemaakt? Welke weg je ipod heeft afgelegd? Hoe de e-mail van één van je buitenlandse faceboekvrienden tot bij je getransporteerd werd? Van waar en hoe het gas thuis geleverd wordt waarmee je huis verwarmd wordt? We zullen het transport van het hout van de bureaulamp bespreken vanaf de boom tot op je werktafel. 7.1. Transportsystemen Het meeste hout dat we voor de bureaulamp gebruiken komt van naaldbomen, meer bepaald grenenhout. Omdat de bureaulamp duurzaam en mooi moet zijn, wensen we enkel hout van de beste kwaliteit. Via het internet zoekt de ontwerper de streek waar het hout vandaan kan komen en ook een lokaal houtverwerkend bedrijf. De stad Poprad in het noordoosten van Slowakije werd uitgekozen. Het grenenhout is er van super kwaliteit. Om het contract met de zakenpartners te bezegelen moet de ontwerper persoonlijk naar Poprad in Slowakije reizen. Eenmaal de afspraken zijn gemaakt kan de boom geveld worden. De stam wordt via een rivier naar de zagerij getransporteerd. Daar wordt de stam in planken gezaagd. De planken moeten gedroogd worden, anders zou het hout kromtrekken. De droogoven wordt verwarmd met gas uit Rusland. Een timmerman uit Slowakije zaagt de stukken op maat.nu kunnen de onderdelen van de bureaulamp naar België vervoerd worden. Via zijn GSM houdt de ontwerper contact met de vervoersmaatschappij. Opdracht 5 Eenmaal de onderdelen in het atelier aangekomen zijn, worden ze op een transportband gelegd en verhuizen ze naar de stapelplaats op de eerste verdieping. Je leerkracht stuurt de bestelling van de bureaulampen via e-mail naar de leverancier. De secretaresse ontangt de e-mail en maakt er een werkbon van. Ze stopt deze in een capsule en via een buis wordt de werkbon naar de stapelplaats verzonden. De magazijnverantwoordelijke maakt het pakket voor je school op de eerste verdieping, de zware dozen worden via een goederenlift naar de garage op het gelijkvloers gebracht. De bestelwagen wordt geladen en de chauffeur brengt de goederen tot bij jullie op school. We staan er niet bij stil, maar je bureaulamp heeft al een lange reis achter de rug. Natuurlijk wordt er ook veel gepraat, anders zou het leven een saaie boel zijn, denk je niet? Er zijn veel systemen om aan transport te doen. Noteer onder elke alinea in de bovenstaande tekst welk transportsysteem er gebruikt werd. Kies uit: transport in de lucht transport over de weg transport over het water transport in holle buizen transport via geleiders transport via een lopende band transport via luchtgolven transport via een liftkoker transport via een tunnel transport via elektromagnetische golven 42 43