Thema: "Overgankelijkheden" 10 november 2012 D.H. Bogchelman
Inleiding Wat is de overgang? Wat gebeurt er in de overgang? Verschijnselen van de overgang Hoe behandelen we overgangsklachten? Wat zijn de risico s? s? Conclusie
Levensfasen van een vrouw puberteit vruchtbaar overgang onvruchtbaar 12jr menarche eerste ongesteldheid 46jr 52jr 56jr menopauze laatste ongesteldheid
Vruchtbare levensfase menstruatiecyclus menstruatie ovulatie/eisprong menstruatie 0 14 28 dgn eirijpingsfase innestellingsfase oestrogenen oestrogenen plus progesteron
Oestrogenen en Progesteron 2 belangrijke geslachtshormonen in eierstokken gemaakt regelen de menstruatiecyclus
Afname van aantal eitjes 7,0 eitjes x miljoen 5,0 3,0 1,0 Geboorte 3 6 9 10 30 50 Maanden na bevruchting Leeftijd in jaren
Overgang of Climacterium tijd van biologische veranderingen De fase waarin de eierstokken steeds minder goed gaan functioneren, waardoor ze minder hormonen aanmaken: oestrogenen en progesteron eierstok
De Menopauze: de laatste spontane menstruatie pas achteraf vast te stellen (na 1 jaar) gerelateerd aan leeftijd van overgang moeder gemiddeld op 52 jarige leeftijd eerder in de overgang : spontaan,, operatie, bestraling, chemotherapie vroeg: - vóór r 46 jaar.. laat: - ná 56 jaar roken vervroegt de overgang 1-21 2 jaar
De gemiddelde menopauze leeftijd in Nederland is ± 52 jr * 10% van de vrouwen hebben hun menopauze al gehad op de leeftijd van 46 jr * 90% van de vrouwen hebben hun menopauze gehad op de leeftijd van 56 jr * dus 10% 10% van de vrouwen menstrueert nog op 56-jarige leeftijd!
De overgang...tijd dus van biologische veranderingen Crisistijd? 1/3 deel van de vrouwen niet of nauwelijks last 1/3 deel kan er toch goed mee overweg 1/3 deel zoekt medische hulp...
Meest kenmerkend voor de overgang: De opvlieger en de nachtzweetaanval
Opvliegers en huidtemperatuur normaal 29 tot 32 graden tijdens opvlieger 32 tot 35 graden
Nulzone (normaal) Lichaamsthermostaat 0,4 C temperatuur Nulzone ( in overgang) opvlieger - huidvaatjes gaan openstaan - toename van hartritme - verhoging van huidtemperatuur (gezicht en nek) 0-0,2 C
Opvliegers en nachtzweetaanvallen (percentage vrouwen met opvliegers = flushes)
Menstruatiestoornissen onregelmatige cyclus meer bloedverlies (stolsels) langer bloedverlies
Psychische klachten slaapproblemen moeheid prikkelbaarheid labiel lusteloosheid etc.
Vaginale klachten droge vagina pijn bij het vrijen (minder zin) jeuk afscheiding
Problemen met plassen pijn tijdens het plassen vaak moeten plassen urineweginfecties urine niet goed op kunnen houden
Plasbuis en Vagina in de situatie vóór en na de menopauze Plasbuis voor de menopauze Vagina na de menopauze
Uiterlijke veranderingen gewichtstoename, vooral rond de taille huid minder soepel en vochtarm (droog en rimpelig) evt. toename beharing (snor, baard, armen, benen) haaruitval
Andere klachten hartkloppingen duizeligheid hoofdpijn / migraine tintelingen in handen en voeten pijnlijke en stijve (kleine) gewrichten slijmvliesveranderingen in neus, oog en mond
Maar ook: Toename hart- en vaatziekten Toename borstkanker Toename botbreuken
Osteoporose of botontkalking
Niet iedereen krijgt last van osteoporose 1 op de 4 vrouwen tussen 60-80 jaar voornamelijk erfelijk bepaald slechte voeding langdurig gebruik van corticosteroïden (tabletten) weinig beweging roken laag lichaamsgewicht
Klachten tijdens de overgang 2/3 v.d. vrouwen weinig tot matig last van de overgang 1/3 deel van de vrouwen zoekt dus wel medische hulp ernst vd klachten individueel bepaald. klachten ontstaan door de vermindering van de oestrogenen in het lichaam
Dus... HORMONEN toedienen... JA OF NEE?
Hormoontherapie = HORMONALE Suppletie (of substitutie) THERAPIE HST HRT (in Engels) = Hormonal Replacement Therapy = aanvullen van het ontstane tekort van het hormoon OESTROGEEN
Hormonale substitutie therapie Voordelen: overgangsklachten verdwijnen vrouw voelt zich lekker goed voor de botten goed voor de blaas en vagina goed voor huid, haar, slijmvliezen
HST: DUS GOED VOOR ALLES?
Hormonale substitutie therapie Nadelen (soms) weer ongesteld steeds weer hormonen slikken soms gespannen borsten soms misselijk soms vocht vasthouden
Maar.moeten alle vrouwen nu in de overgang hormonen slikken? NEE!! Alléén bij: indien menopauze onder 46 jaar ernstige overgangsklachten versterkte botontkalking onder 50 jr
Géén hormonen bij: Borstkanker Baarmoederslijmvlieskanker Trombose en/of longembolie
Alternatieven voor HST Clonidine (Dixarit( Dixarit ) SSRI s: : Efexor,, Fevarin Gabapentine Yoga Joggen Acupunctuur Homeopathie: Cimicifuga,Famosan Famosan,Promensil,Ymea
Wat kun je er zelf aan doen: Gezonde levenswijze Kleding Beddengoed Matig gebruik alcohol Niet roken Praat erover met partner & vrienden. Aandacht voor lichaam Hobby, Sport 50+ Droge vagina: (Replens, Premeno duo,k-y-gel )
Indien behandeling met hormonen: Géén baarmoeder: alléén met oestrogenen Wèl baarmoeder: altijd combinatie van oestrogenen + progesteron: Voorkomt dat er onregelmatige bloedingen optreden of dat er baarmoederslijmvlies-kanker ontstaat
Toediening van hormoonsuppletie tabletten pleisters vaginaal crème ovula ring tablet
Aandachtspunten Gewichtstoename Borstkanker
Hormonen? " Maar dokter...ik word er toch niet dik van? " "Ook de andere voet,mevrouw Jansen!"
Hormonen?.....daar krijg je toch kanker van?? Augustus 2003
Million Women Study (MWS) Toename van 3 tot 6 vrouwen met borstkanker per 1000 gebruiksters na 5 jaar hormoongebruik
1000 vrouwen nooit-gebruiksters 38 hormoongebruiksters +6 44 Borstkankerpatiënten op 60-jarige leeftijd zonder hormonen en na 5 jaar hormoongebruik
minder kans door o.a. late menarche uitval eierstokken <35jr zwanger < 18 jr man Risicofactoren borstkanker verhoging door o.a. late menopauze overgewicht zwanger > 30 jr alkoholgebruik HST/de pil >50jr belaste familieanamnese
Toename Borstkanker aantal hormonen geen hormonen 0 50 100 leeftijd
Beneden de leeftijd van 50 jaar: Géén verhoogd risico op borstkanker niet door de anticonceptiepil en ook niet door HST!
Wanneer hormonale substitutietherapie?
Indicaties HST: < 46 jaar: ja tenzij 46-50 jaar: geen verhoogd risico: geen bezwaar HST
Indicaties HST: tussen de 50 en 56 jaar: nee, tenzij... sociaal invaliderende klachten èn na zorgvuldig informeren
Indicaties HST: Ouder dan 56 jaar: liever niet meer doen!
Behandelingsduur: Indien jong, in principe HST tot 50 jaar geen bezwaar. Na het 50ste levensjaar elk jaar HST opnieuw evalueren. Alleen doorgaan met HST bij ernstige overgangsklachten!
Tot slot: Wat vinden vrouwen zelf belangrijk als het over de overgang gaat? Voorlichting Deskundigheid Toegankelijkheid
The End Vragen?