Gemeente Losser Uitkomsten controle en overige informatie 2014 DEFINITIEF CONCEPT Rapportage aan de gemeenteraad 26 mei 2015
Ernst & Young Accountants LLP Cross Towers, Antonio Vivaldistraat 150 1083 HP Amsterdam, Netherlands Postbus 7883 1008 AB Amsterdam, Netherlands Tel: +31 88 407 10 00 Fax: +31 88 407 10 05 ey.com Gemeenteraad van de gemeente Losser Postbus 140 8100 AC LOSSER Arnhem, 26 mei 2015 Uitkomsten controle en overige informatie 2014 Geachte leden van de raad, Het doet ons genoegen u verslag uit te brengen omtrent de uitkomsten van onze accountantscontrole van de jaarrekening van de gemeente Losser. Wij willen u over de volgende onderwerpen informeren: uitkomsten jaarrekeningcontrole; kwaliteit beheersorganisatie; wensen en aandachtspunten; onafhankelijkheid en controleproces. Wij hebben de kernpunten van ons verslag opgenomen in het hoofdstuk Kernpunten. Onze controle is gericht op het vormen van een oordeel omtrent de jaarrekening over 2014. De mogelijkheid om een open en eerlijke dialoog met u als lid van de gemeenteraad te voeren, vormt een essentieel onderdeel van het controleproces, evenals van de algehele corporate governance. Wij waarderen deze mogelijkheid om de inzichten die uit onze controle voortkomen met u te kunnen delen. Het concept van dit verslag is d.d. 22 mei 2015 besproken met de portefeuillehouder Financiën, gemeentesecretaris en uw controller. Wij stellen het op prijs een en ander persoonlijk toe te lichten of eventuele vragen omtrent deze of andere met de controle verband houdende zaken te beantwoorden. Hoogachtend, Ernst & Young Accountants LLP drs. J. Schuurkamp-Spijkerboer RA Ernst & Young Accountants LLP is een limited liability partnership opgericht naar het recht van Engeland en Wales en geregistreerd bij Companies House onder registratienummer OC335594. In relatie tot Ernst & Young Accountants LLP wordt de term partner gebruikt voor een (vertegenwoordiger van een) vennoot van Ernst & Young Accountants LLP. Ernst & Young Accountants LLP is statutair gevestigd te Lambeth Palace Road 1, London SE1 7EU, Verenigd Koninkrijk, heeft haar hoofdvestiging aan Boompjes 258, 3011 XZ Rotterdam, Nederland en is geregistreerd bij de Kamer van Koophandel Rotterdam onder nummer 24432944. Op onze werkzaamheden zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin een beperking van de aansprakelijkheid is opgenomen.
Inhoudsopgave Kernpunten uit onze rapportage 4 Uitkomsten jaarrekeningcontrole 8 Kwaliteit beheersorganisatie 18 Rechtmatigheidsbeheer 22 Bijlagen 1 Onafhankelijkheid en controleproces 2 SiSa-bijlage 3 IMG-bijlage Totaal aantal pagina s in dit rapport: 30
Kernpunten
Kernpunten uit onze rapportage De kernpunten uit onze rapportage kunnen als volgt worden samengevat Uitkomsten jaarrekeningcontrole Conclusie van onze controle Conclusie t.a.v. rechtmatigheid Geen bevindingen ten aanzien van de SiSa- en IMG-bijlage Jaarverslag niet strijdig met de jaarrekening Belangrijke voorwaarde: ongewijzigde vaststelling Er resteren geen ongecorrigeerde controleverschillen of materiële herrubriceringen in de jaarrekening 2014. Wel is er sprake van een onzekerheid vanwege een risico op overprogrammering in de grondexploitaties, die lager is dan de goedkeuringstolerantie. Wij zijn daarom voornemens een goedkeurende controleverklaring te verstrekken bij de jaarrekening 2014. Dit betekent dat het jaarverslag en de jaarrekening 2014 zijn ingericht in overeenstemming met het BBV en dat de in de jaarrekening opgenomen balans en toelichting en het overzicht van baten en lasten een getrouwe weergave zijn van de financiële positie, baten en lasten van de gemeente Losser. Wij zijn voornemens bij de jaarrekening van de gemeente Losser een goedkeurende verklaring af te geven met betrekking tot het aspect rechtmatigheid. Dit betekent dat de baten, lasten en balansmutaties in de jaarrekening 2014 in overeenstemming zijn met de begroting en met de relevante wet- en regelgeving, waaronder gemeentelijke verordeningen en de Beleidsregels toepassing WNT. Wel dient opgemerkt te worden dat de controle op de naleving van aanbestedingswetgeving en -beleid nog onderhanden is. Wij hebben de in de SiSa- en IMG-bijlage van de jaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota verwachtingen accountantscontrole 2014. Op grond van ons onderzoek hebben wij bij uw specifieke uitkeringen geen fouten en/of onzekerheden geconstateerd die de voor de SiSa- en IMG-bijlage geldende rapporteringstolerantie overschrijden. De jaarrekening en het jaarverslag dienen te worden opgemaakt in overeenstemming met het BBV. Wij hebben vastgesteld dat de jaarrekening 2014 van uw gemeente geen materiële afwijkingen vertoont ten opzichte van de voorschriften van het BBV. Daarnaast is door ons nagegaan of het jaarverslag de minimale wettelijk voorgeschreven informatie bevat en of de inhoud van dit verslag geen tegenstrijdigheden bevat met de door ons gecontroleerde jaarrekening. Wij hebben vastgesteld dat de inhoud van het jaarverslag niet strijdig is met de jaarrekening. Wij zijn er bij ons oordeel van uitgegaan dat de raad de nu overlegde jaarrekening ongewijzigd vaststelt. Indien er nog wijzigingen worden aangebracht in de definitieve vorm van de jaarrekening dienen wij deze te beoordelen alvorens onze controleverklaring hierbij mag worden opgenomen. Pagina 5
Kernpunten uit onze rapportage De kernpunten uit onze rapportage kunnen als volgt worden samengevat Bestuurlijke aandachtspunten Positief resultaat boekjaar 2014. Financiële positie van de gemeente Losser is blijkens de informatie in het jaarverslag nog niet op het gewenste niveau; maar wel verbeterd Verbonden partijen Nieuwe taken De jaarrekening 2014 sluit met een positief resultaat van 1.045.000. De beschikbare weerstandscapaciteit is per 31 december 2014 lager dan de noodzakelijke weerstandscapaciteit. Het blijft daarom zaak de ontwikkelingen hierin nauwgezet te volgen. Ontwikkelingen als de decentralisaties, grondexploitaties, verbonden partijen en herverdeling van het gemeentefonds kunnen van invloed zijn op de financiële positie van de gemeente. In het bijzonder noemen wij het risico op overprogrammering in de grondexploitatie, waar momenteel een onderzoek naar loopt. Uit de meerjarenbegroting 2015-2018 blijkt dat bezuinigingen noodzakelijk blijven. Nadrukkelijke sturing op de realisatie van de bezuinigingen blijft essentieel en is ingebed in de P&C-cyclus van de gemeente Losser. Ook gemeente Losser werkt op diverse terreinen steeds meer samen middels verbonden partijen. Van belang is dat de gemeente inzicht houdt en regie en beheersing houdt op taken die (meer) op afstand komen te staan aangezien de gemeente wel verantwoordelijk blijft voor een goede uitvoering (inhoudelijk en financieel) en het behalen van de (beleids)doelstellingen. De regie en monitoring van verbonden partijen, waaronder het risicomanagement op verbonden partijen is een punt waarop gemeente Losser zich nog verder kan ontwikkelen. In onze boardletter hebben wij een voorbeeld gegeven wat als denkmodel kan fungeren en Losser kan bezien op welke wijze meer structuur aan de monitoring en het risicomanagement op verbonden partijen gegeven kan worden, passend bij de schaal die de gemeente heeft. Dit is overigens ook een thema wat voor sommige verbonden partijen mogelijk gezamenlijk met andere gemeenten/ in de regio opgepakt kan worden, aangezien in aantal gevallen door de gemeenten in de regio in dezelfde verbonden partijen wordt samengewerkt of deelgenomen. De invoering van de decentralisaties Jeugd, Wmo en Participatie is een enorme uitdaging voor gemeenten. Met name op het vlak van beleid, inkoop (contracten) en inrichting van werkprocessen en administratieve aspecten zijn stappen gezet. Het is zaak reeds in het eerste halfjaar van 2015 nadrukkelijk vinger aan de pols te houden ten aanzien van rechtmatige uitvoering, tijdigheid en betrouwbaarheid informatievoorziening richting college en raad en deelnemende gemeenten én betrouwbaarheid van informatie die uw organisatie van derden ontvangt. De focus ligt momenteel nog op een goede uitvoering van de nieuwe taken, voor de komende periode is ook de sturing op financiële en inhoudelijke indicatoren van belang. Pagina 6
Kernpunten uit onze rapportage De kernpunten uit onze rapportage kunnen als volgt worden samengevat Bestuurlijke aandachtspunten Grondexploitaties blijven risicovol De risico s voor gemeenten op het terrein van de grondexploitaties blijven groot. Uw gemeente heeft dit risico ook onderkend en in de paragraaf Weerstandsvermogen in de programmabegroting 2015-2018 als het belangrijkste financiële risico benoemd. Gezien dit risicoprofiel, het beperkte weerstandsvermogen van het grondbedrijf en de achterblijvende verkopen, is het van groot belang de waardering van de complexen en het afzetpotentieel van de exploitaties nauwgezet te blijven volgen. Ook de uitkomsten van het onderzoek naar overcapaciteit in de grondexploitaties en de invloed op de grondexploitaties is een belangrijk aandachtspunt. Positieve ontwikkeling in 2014 is dat de Rechtbank begin 2015 de gemeente in het gelijk gesteld heeft betreffende het beroep van de contractpartner binnen project De Saller. Pagina 7
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Onze analyse van het resultaat 2014 Positief resultaat nader besproken Het gerealiseerde resultaat (na bestemming) over het jaar 2014 bedraagt 1.045.000 voordelig ten opzichte van een sluitend begrotingssaldo (na verwerking begrotingswijzigingen). Het resultaat over 2014 ten opzichte van de gewijzigde begroting kan als volgt worden weergegeven: Bedragen x 1.000 Gewijzigde begroting Rekening 2014 Afwijking Begrotingsbeheer Uit het overzicht van baten en lasten blijken afwijkingen tussen de raming volgens de begroting inclusief begrotingswijzigingen en de realisatie in de jaarrekening 2014. Deze verschillen zijn op een transparante wijze uiteengezet in de jaarstukken van de gemeente Losser. We verwijzen hiervoor naar de inleiding in de jaarstukken en de toelichting op de programmarekening (hoofdstuk 5 van de jaarstukken). Belangrijke elementen in deze analyse zijn een hogere algemene uitkering dan geraamd en hogere lasten vanwege verstrekte uitkeringen. Totale lasten 52.638 47.602 5.036 Totale baten 52.552 48.944-3.608 Resultaat vóór bestemming -86 1.342 1.428 Mutaties in reserve 86-297 -383 Resultaat na bestemming 0 1.045 1.045 Pagina 9
Onze analyse van de financiële positie Analyse van de financiële positie Eigen vermogen neemt af Het eigen vermogen, inclusief het gerealiseerde resultaat (na bestemming), bedraagt per jaareinde 2014 volgens de jaarrekening 10,1 miljoen en heeft zich vanaf 2012 als volgt ontwikkeld: 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0-2.000 Bedragen x 1.000 2012 2013 2014 Algemene reserve Bestemmingsreserve Saldo exploitatie De daling van het vermogen in 2014 heeft te maken met de overheveling van enkele reserves naar de voorzieningen (stelselwijziging) vanwege een wijziging in de verslaggevingsvoorschriften (het BBV). Hier gaan wij later in dit verslag nog op in. Van de totale reserves ter hoogte van 10,1 miljoen is 2,2 miljoen opgenomen als algemene vrije reserve. Het saldo van deze reserve is ten opzichte van 2013 gestegen met 1,0 miljoen. Deze stijging wordt met name veroorzaakt door toevoegingen om de beschikbare weerstandscapaciteit te vergroten. De toevoegingen en onttrekkingen zijn gespecificeerd in de toelichting op de balans in de jaarstukken. Per saldo is gedurende 2014 0,3 miljoen toegevoegd aan de reserves. Deze toevoeging (ten laste van het resultaat) vormt samen met het gerealiseerde resultaat van baten en lasten (voor bestemming ad 1,3 miljoen positief) het resultaat na bestemming van 1,0 miljoen positief. Solvabiliteit De totale vermogenspositie wordt onder andere tot uitdrukking gebracht door middel van het solvabiliteitspercentage. Dit percentage wordt bepaald door het eigen vermogen te delen door het balanstotaal. Het huidige solvabiliteitspercentage voor uw gemeente bedraagt 16,6% (2013: 20,9%, 2012: 20,1%). De daling van het vermogen in 2014 heeft te maken met de overheveling van enkele reserves naar de voorzieningen. Zonder deze overheveling zou het solvabiliteitspercentage per ultimo 2014 22,2% bedragen. Financiering In 2014 heeft uw gemeente, gelet op de financieringsbehoefte, twee langlopende lening(en) afgesloten met een totaal van 4,5 miljoen. De renterisiconorm is gedurende 2014 niet overschreden. De kasgeldlimiet is gedurende de eerste 2 kwartalen van 2014 overschreden. Als de kasgeldlimiet drie kwartalen achtereen wordt overschreden, moet een herstelplan ingediend worden bij de toezichthouder. Daar was in 2014 geen sprake van. Voor een nadere beschouwing ten aanzien van uw financieringspositie verwijzen wij u naar de paragraaf Financiering in het jaarverslag 2014. Vanaf 2014 dient In de toelichting op de balans ten aanzien van schatkistbankieren het volgende te worden vermeld: Het drempelbedrag voor het begrotingsjaar waarover verantwoording afgelegd wordt. Voor ieder kwartaal van het jaar dient het bedrag aan middelen toegelicht te worden dat buiten de schatkist is gehouden. Wij hebben vastgesteld dat bovenstaande adequaat is toegelicht in de jaarrekening. Pagina 10
Onze analyse van de financiële positie Risicobeheersing In het jaarverslag is onder andere de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing opgenomen, waarin informatie is opgenomen over de weerstandscapaciteit, de risico s en het beleid dat gedurende 2014 is gevoerd om de risico s te beheersen. Uit deze paragraaf blijkt dat de beschikbare weerstandscapaciteit 3,9 miljoen bedraagt en onder andere bestaat uit het vrij aanwendbare deel van de algemene reserve ad 2,2 miljoen en stille reserves ad 1,7 miljoen. Het bedrag aan stille reserves betreft een percentage van het verschil tussen de marktwaarde en de boekwaarde van activa, waaronder gronden en panden. Samenvattend Deze paragraaf samenvattend is de financiële positie van de gemeente Losser per ultimo 2014 nog niet voldoende om de ingeschatte en gekwantificeerde risico's op te vangen, maar is wel verbetering zichtbaar. Het blijft uiteraard zaak de ontwikkelingen hierin nauwlettend te volgen. Ontwikkelingen als de decentralisaties, grondexploitaties, verbonden partijen en herverdeling van het gemeentefonds kunnen van invloed zijn op de financiële positie van de gemeente. De benodigde weerstandscapaciteit, zijnde de financiële vertaling van de geïdentificeerde risico s, is bepaald op 5,7 miljoen. Belangrijke financiële risico s die uw gemeente identificeert zijn de gevolgen van de decentralisaties een dalende algemene uitkering. De ratio weerstandsvermogen, zijnde de beschikbare weerstandscapaciteit ( 3,9 miljoen) afgezet tegen de benodigde weerstandscapaciteit ( 5,7 miljoen), bedraagt circa 0,7 en voldoet daarmee nog niet aan de norm die de raad gesteld heeft (norm: 0,8-1,0). Pagina 11
Onze analyse van de gehanteerde grondslagen Aanvaardbaarheid van de grondslagen van waardering en resultaatbepaling Naar onze mening zijn de door het college gekozen waarderingsgrondslagen aanvaardbaar en consistent toegepast met betrekking tot de significante jaarrekeningposten en bijzondere transacties. Dit geldt tevens voor het tijdstip waarop die transacties hebben plaatsgevonden, de periode waarin zij zijn verantwoord en de desbetreffende toelichtingen in de jaarrekening. Wij hebben vastgesteld dat de jaarrekening 2014 van uw gemeente geen materiële afwijkingen vertoont ten opzichte van de voorschriften van het BBV. Als onderdeel van onze beoordeling hebben wij vastgesteld dat met de in onze managementletter 2014 genoemde BBV-wijzigingen rekening is gehouden in de jaarrekening 2014. Meest in het oog springen de volgende wijzigingen: Uitbreiding van de paragraaf Verbonden partijen met diverse financiële en niet-financiële informatie, waaronder het eigen vermogen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar en het resultaat van de verbonden partij; Overzicht van incidentele baten en lasten per programma. Wij merken op dat niet bij alle verbonden partijen actuele informatie over eigen vermogen en vreemd vermogen per 31 december 2014 is opgenomen, omdat de noodzakelijke informatie nog niet van de verbonden partijen ontvangen is. Wij adviseren zoveel als mogelijk afspraken te maken met verbonden partijen om informatie tijdig aan te leveren, zodat deze informatie verwerkt kan worden in de paragraaf in de jaarstukken van uw gemeente. Toevoeging van het onderdeel Investeringen met economisch nut met Investeringen met economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven. Tevens is door ons nagegaan of het jaarverslag de minimale wettelijk voorgeschreven informatie bevat en of de inhoud van dit verslag geen tegenstrijdigheden bevat met de door ons gecontroleerde jaarrekening. Wij hebben vastgesteld dat de inhoud van het jaarverslag niet strijdig is met de jaarrekening. Notitie Riolering commissie BBV verwerkt in jaarrekening In de jaarrekeningen tot en met 2013 waren de bestemmingsreserves Riolering en Reiniging opgenomen. Hierin wordt waarin jaarlijks het saldo van kosten en opbrengsten gerelateerd aan deze activiteiten gemuteerd. Onlangs heeft de commissie BBV de notitie inzake Riolering herzien. Uit deze notitie blijkt dat eventuele niet bestede middelen vanuit de heffing, doordat onderhoud of vervanging wordt uitgesteld, dienen te worden gereserveerd in een voorziening (conform artikel 44 lid 2 BBV, niet bestede middelen derden). Enkel resultaten uit het product riolering die te herleiden zijn naar eventuele efficiencyresultaten (bijvoorbeeld aanbestedingsresultaten) mogen in een bestemmingsreserve worden opgenomen c.q. kunnen ten gunste van het jaarrekeningresultaat gebracht worden. Op grond van deze notitie zijn de saldi van genoemde reserves per 31 december 2014 volledig overgezet naar de voorzieningen voor niet bestede middelen derden. De notitie Riolering van de commissie BBV is hiermee op een juiste wijze toegepast. Deze verschuiving van reserves naar voorzieningen zorgt ervoor dat het eigen vermogen daalt aangezien de voorzieningen als vreemd vermogen (verplichting) geclassificeerd worden. Pagina 12
Onze analyse van uw belangrijkste schattingen Schattingsprocessen binnen de jaarrekening Het college van burgemeester en wethouders is verantwoordelijk voor het maken van schattingen bij het opmaken van de jaarrekening. Als accountant van de raad beoordelen wij deze door het college gemaakte schattingen. Wel hebben wij een beschouwing ten aanzien van de belangrijkste schattingen opgenomen. Hoog: sensitiviteit schattingen hoog, door onzekere (externe) omstandigheden Gemiddeld: sensitiviteit schattingen is gemiddeld Laag: sensitiviteit schattingen ligt laag Belangrijke schattingen Beoordeling 2014 Toelichting Waardering grond en gebouwen inclusief afschrijvingen Laag De schatting betreft het inschatten van de gebruiksduur wat de basis vormt voor de afschrijvingen. De afschrijvingstermijnen zijn vastgelegd in beleid van de gemeente. Waardering van uw deelnemingen en langlopende leningen u/g Laag Enkele omvangrijke leningen waarbij de risico s periodiek gevolgd worden, zoals de hypothecaire geldleningen. Waardering van de bouwgrondexploitaties en de niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG) Hoog Voor verlieslatende grondexploitaties is een voorziening getroffen voor het per balansdatum verwachte verlies op netto contante waarde basis. De uitgangspunten die voor de waardering van de grondexploitaties worden gehanteerd zijn, nu de prognoses zijn doorgerekend met een aanvaardbaar rentepercentage van 4,5%, plausibel, maar gelet op het risicoprofiel is blijvende monitoring noodzakelijk. Waardering van de debiteuren Gemiddeld Naar onze mening zijn reële en voorzichtige uitgangspunten gehanteerd bij het waarderen van de debiteuren op de balans per einde boekjaar 2014. Beoordeling toereikendheid van de voorzieningen Gemiddeld Schattingselementen in de voorzieningen zijn beperkt. De voorziening voor wethouderspensioenen is gestoeld op actuariële berekeningen door een extern bureau. Pagina 13
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle Inleiding Deze paragraaf geeft een uiteenzetting van de werkzaamheden en bevindingen ten aanzien van de belangrijke aandachtsgebieden in de controle die nog niet eerder in dit verslag zijn toegelicht. Waardering grondexploitaties In het kader van de controle van de jaarrekening van de gemeente Losser hebben wij de grondexploitaties gecontroleerd. De post voorraad van de gemeente Losser is als volgt te specificeren: Bedragen x 1.000 31 december 2014 31 december 2013 Overige grond- en hulpstoffen Niet in exploitatie genomen gronden 2.270 633 2.014 3.593 Onderhanden werk 5.189 4.913 Totaal 9.473 9.144 De waardering van de in exploitatie genomen grondexploitaties (onderhanden werk) was een significant risico in onze controleaanpak, vanwege de mate van schattingsonzekerheid voortkomend uit de huidige economische situatie én de specifieke omstandigheden rondom de grondexploitaties van de gemeente (risicovolle samenwerkingsverbanden en diverse verlieslatende grondexploitaties). Wij hebben inzicht gekregen in het proces rondom de totstandkoming van de waardering. Daarnaast hebben wij een interne expert ingeschakeld om de waardering en de daarbij gehanteerde veronderstellingen te beoordelen. Zoals uit het voorgaand overzicht blijkt zijn de grondexploitaties nader onder te verdelen naar overige grond- en hulpstoffen, nog niet in exploitatie genomen bouwgronden en het zogenaamde onderhanden werk. Deze onderverdeling is afhankelijk van de formele status van de grondexploitatie: De gronden waar de raad geen stellig voornemen heeft deze te ontwikkelen, dienen geclassificeerd te worden als overige grond en hulpstoffen. Er is sprake van onderhanden werk op het moment dat er een vastgesteld exploitatieplan aanwezig is, waarbij de bestemming van de gronden definitief is vastgelegd. Als er nog geen vastgesteld exploitatieplan is, maar de raad heeft wel het stellige voornemen de gronden op afzienbare termijn te ontwikkelen, dan dienen de betreffende gronden te worden gepresenteerd als bouwgronden die nog niet in exploitatie zijn genomen. Hierbij is er dus nog geen zekerheid over de wijze waarop de bouwgrond in eigendom van de gemeente geëxploiteerd gaat worden. De classificatie van gronden naar Overige grond- en hulpstoffen respectievelijk Niet in exploitatie genomen gronden had niet in alle gevallen juist plaatsgevonden, omdat niet in alle gevallen een reëel en/of stellig voornemen over ontwikkeling op afzienbare termijn door de raad is genomen. Dit is aangepast in de definitieve jaarrekening 2014. Bij de controle van de balansposten inzake de lopende grondexploitaties is de cruciale vraag: worden de geactiveerde kosten in de toekomst terugverdiend? Waardering vindt hierbij in beginsel plaats tegen de kostprijs. Indien echter blijkt dat een aankoop of projectontwikkeling verliesgevend is, dient een afwaardering voor het tekort te worden genomen. Bij de beoordeling van de waardering van de bouwgrondexploitaties vormen de herziene exploitatieopzetten een essentieel object van onderzoek. Wij hebben vastgesteld dat voor alle grondexploitaties een geactualiseerde exploitatieopzet beschikbaar is. Pagina 14
Hieronder vindt u een visuele risicobeoordeling van de belangrijkste lopende grondexploitatieprojecten van de gemeente Losser inclusief de NIEGG-locatie Voormalig Top-Craft terrein: Grondexploitatiewaardering Ons oordeel over het risicoprofiel van de grondexploitatie Grondexploitatie Hoog Hoog Midden Midden Laag Laag Toelichting Gemeentelijke Saller 1, 4 planexploitaties Lutte Zuid, Lutte Noord 2 Schuytgraaf Luttermolenveld 1 Saksen Geurmeij Weimar 31 Rijnboog t Zijland 4 Voormalig Top-Craft terrein 1 Toelichting risicoprofiel grondexploitatie: 1 Fasering verkoop en realisatie grondprijzen belangrijkste risico 2 Oplevering in 2015 danwel project nagenoeg afgerond 3 Project grotendeels gecontracteerd met een beperkt risico. 4 Project deels gecontracteerd, maar met resterende risico s 5 Project niet gecontracteerd, maar weinig risico s De risico s voor uw gemeente binnen het grondbedrijf blijven groot. Uw gemeente heeft dat zelf ook geconstateerd en heeft in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing de financiële risico s op 2,9 miljoen ingeschat (begroting 2015: 3,4 miljoen, jaarrekening 2013: 3,3 miljoen). Uw gemeente analyseert momenteel het totale woningbouwprogramma, waarbij het risico op overprogrammering wordt onderzocht. Uit de begroting 2015 bleek dat er naar verwachting ongeveer 300 woningen uit de woningbouwprogrammering zullen worden geschrapt. Op basis van de regionale woonvisie, die op 9 december 2014 in het college aan de orde is gekomen, is de huidige inschatting dat dit aantal substantieel lager zal uitvallen. Wij hebben vastgesteld dat er mogelijkheden zijn voor uw gemeente om de overcapaciteit voor een belangrijk deel te verminderen door private projecten te schrappen, bijvoorbeeld omdat voor deze plannen nog geen bestemmingsplan is opgesteld. Als daarnaast in gemeentelijke plannen geschrapt wordt, komen de locaties Geurmeij en Voormalig Top-Craft terrein hier mogelijk voor in aanmerking. Vandaar dat het risicoprofiel voor deze locaties als hoog is ingeschat. De regionale woonvisie wordt vertaald in de lokale woonvisie, die momenteel nog niet vastgesteld is. In welke plannen geschrapt wordt (gemeentelijke of private plannen) hangt af van de uitkomst van de kwalitatieve analyse in de lokale woonvisie. Het is derhalve onzeker of alle huidige gemeentelijke plannen (volledig) tot ontwikkeling zullen komen. Rekening houdend met de mogelijkheden om de overcapaciteit terug te brengen middels het schrappen van particuliere plannen hebben wij een onzekerheid ad 0,6 miljoen in onze foutenevaluatie opgenomen. Wij merken op dat de financiële gevolgen voor uw gemeente afhankelijk zijn van de keuzes die uw gemeente in 2015 gaat maken. Pagina 15
Wet normering topinkomens Sinds 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) van toepassing. Op basis van deze wet is de bezoldiging van topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector in dienstverband en bij ontslag wettelijk gemaximeerd. Voor de bezoldiging van topfunctionarissen geldt naast de maximering een publicatieverplichting in de jaarrekening. Dit geldt eveneens voor bezoldiging van niet-topfunctionarissen, indien zij de maximale bedragen van topfunctionarissen overschrijden. In het kader van de jaarrekening 2014 heeft uw gemeente een analyse uitgevoerd van de topfunctionarissen binnen de organisatie. Tevens heeft de gemeente vastgesteld of er functionarissen zijn die een hogere bezoldiging dan de gestelde maxima kennen. Deze informatie heeft de gemeente opgenomen in de toelichting op de jaarrekening. Wij hebben de juistheid en volledigheid van deze toelichting gecontroleerd en hebben vastgesteld dat de toelichting voldoet aan de daaraan te stellen eisen. SiSa en IMG Wij hebben de in de SiSa- en IMG-bijlage van de jaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota verwachtingen accountantscontrole 2014. De hierbij geconstateerde fouten en onzekerheden dienen op grond van het Besluit Accountantscontrole Decentrale Overheden (Bado) in het verslag van bevindingen te worden opgenomen indien de navolgende rapporteringstolerantie per specifieke uitkering wordt overschreden: 12.500 indien de omvangbasis kleiner dan of gelijk aan 125.000 is; 10% indien de omvangbasis groter dan 125.000 en kleiner dan of gelijk aan 1.000.000 is; 125.000 indien de omvangbasis groter dan 1.000.000 is. Op grond van ons onderzoek hebben wij bij de specifieke uitkeringen geen fouten en/of onzekerheden geconstateerd die de voor SiSa en IMG geldende rapporteringstolerantie overschrijden. De SiSa-bijlage dient door uw gemeente samen met een aantal andere verplicht voorgeschreven verantwoordingsstukken voor 15 juli a.s. elektronisch bij het CBS te worden aangeleverd. Door middel van een voorgeschreven tabel dienen wij te rapporteren over onze bevindingen ten aanzien van de in de jaarrekening opgenomen SiSa-bijlage. In bijlage 2 bij dit rapport zijn deze bevindingen in de voorgeschreven tabel opgenomen. Uw gemeente kan deze tabel hanteren ten behoeve van verzending naar het CBS. In bijlage 3 bij dit rapport zijn de bevindingen ten aanzien van IMG in de voorgeschreven tabel opgenomen Pagina 16
Werkvoorzieningschap Top-Craft Op 21 mei 2015 heeft de accountant van Top-Craft de controle van de jaarrekeningen 2014 van Top-Craft B.V. en de gemeenschappelijke regeling Werkvoorzieningschap Oost-Twente (GR WOT) afgerond en zijn rapportages hierover uitgebracht. Het resultaat van Top-Craft B.V. over 2014 is hierbij in de exploitatie van de GR verwerkt. Voor het beeld van de jaarrekening van de gemeente Losser over 2014 is het aandeel in (het negatief resultaat voor bestemming van) de GR met 33% significant. Wij hebben kennis genomen van de accountantsrapportages behorend bij de jaarstukken van Top-Craft en vastgesteld dat de over 2014 verschuldigde exploitatiebijdrage ad 1.035k en de stand van de voorziening Herstructurering Ontmanteling Top-Craft per ultimo 2014 volledig in de gemeentelijke jaarrekening zijn verwerkt. Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Op grond van artikel 53 BBV dienen de belangrijkste verplichtingen waaraan uw gemeente is gebonden onder de niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen te worden opgenomen. De commissie BBV geeft daarbij aan dat wat in dit kader belangrijk is, primair ter beoordeling staat aan de gemeente en adviseert gemeenten in de financiële verordening op te nemen boven welk grensbedrag het gevraagde inzicht in een meerjarige verplichting in ieder geval in de toelichting op de balans gegeven moet worden. Uw gemeente heeft in het onderdeel Contracten en lopende verplichtingen enkel een globale toelichting opgenomen. Wij adviseren hier in komende jaarrekeningen nadere invulling aan te geven en de kaders hiervoor vast te leggen in de financiële verordening. Reserveringsregeling Wet Participatiebudget Op grond van de Wet Participatiebudget bestond voor gemeenten tot en met 2014 een reserveringsregeling voor wat betreft het niet uitgegeven deel van het toegekende budget voor re-integratie en inburgering. In de gewijzigde regelgeving is opgenomen dat, voor zover de gereserveerde middelen voldoen aan de gestelde regels van de Wet participatiebudget, deze middelen vanaf 2015 vrij besteedbaar zijn door de gemeenten. Voor het deel aan onderbestedingen ultimo 2014 dat minder is dan 25% van het budget 2014 geldt na 2014 geen bestedings- of terugbetalingsplicht. Gemeenten dienen daarom het bedrag te verantwoorden als vrijval ten gunste van het resultaat 2014. Dit is als zodanig verwerkt in de definitieve jaarrekening 2014 van de gemeente Losser. Dit geldt overigens niet voor het budget voor opleiding en educatie. De regeling van deze middelen is met ingang van 1 januari 2015 opgenomen in de Wet educatie en beroepsonderwijs. Het maximaal te reserveren bedrag ten laste van budget 2014 blijft derhalve van toepassing, maar de besteding daarvan, voor zover deze in 2015 plaatsvindt, is voor de gemeente vrij binnen de kader van een integratie-uitkering als bedoeld in artikel 13 van de Financiële verhoudingswet. Pagina 17
Kwaliteit beheersorganisatie
Kwaliteit beheersorganisatie Interne beheersmaatregelen Algemeen Bij de planning en uitvoering van de controle van de jaarrekening 2014 van de gemeente hebben wij de interne beheersmaatregelen, welke onderdeel uitmaken van de administratieve organisatie van uw gemeente, in onze overwegingen betrokken. Wij hebben de opzet, het bestaan en de werking van interne beheersmaatregelen onderzocht voor zover wij dit in het kader van de jaarrekening noodzakelijk achten en niet met het doel om een oordeel over de effectiviteit van de interne beheersing te geven. Wij steunen voor diverse processen op de interne beheersing van uw gemeente, hetgeen betekent dat wij minder uitgebreide werkzaamheden per jaareinde behoeven te verrichten. Wij hebben geen onderzoek naar de effectiviteit van de interne beheersing verricht, anders dan dat relevant is voor onze jaarrekeningcontrole. Bevindingen interne beheersing In onze boardletter 2014 hebben wij onze bevindingen en aanbevelingen van onze tussentijdse controle 2014 opgenomen. Wij hebben in deze brief, naast de bestuurlijke aandachtspunten zoals in het hoofdstuk Kernpunten van deze rapportage uiteengezet, onder andere aandacht gevraagd voor de oplevering van benodigde documentatie om de interim-controle af te kunnen ronden. Naar aanleiding van onze boardletter zijn aanvullende werkzaamheden uitgevoerd voor de onderdelen: Subsidieverstrekkingen Verstrekking uitkeringen Inkoopscan (rechtmatigheid aanbestedingen) Tevens hebben wij in de bestuursbrief, als algemeen aandachtspunt, aandacht gevraagd voor de gevolgen van de Vpb-plicht voor overheidsondernemingen. De impact voor gemeente Losser wordt momenteel in kaart gebracht. Pagina 19
Bevindingen interne beheersing (vervolg) Uit de controlewerkzaamheden samenhangend met de rechtmatigheid van de aanbestedingen, komen de bevinding en het bijbehorend advies ten aanzien van de naleving van (Europese) aanbestedingsregels voort. Voorts zijn geen bevindingen gedaan die wij onder uw aandacht moeten brengen. Wel dient opgemerkt te worden dat de controle op de naleving van aanbestedingswetgeving en -beleid nog onderhanden is. Naleving van (Europese) aanbestedingsregels Voor 2014 zijn, conform voorgaande jaren, repressieve interne controlewerkzaamheden uitgevoerd om vast te stellen in hoeverre de inkooplasten van uw gemeente conform de geldende aanbestedingsregels tot stand zijn gekomen. Hierbij is de interne controle ingestoken op het niveau van inkoopcategorieën per crediteur. Deze repressieve controlemethodiek wordt achteraf uitgevoerd en is dus voornamelijk constaterend van aard. Uit de uitgevoerde interne controlewerkzaamheden blijken geen fouten ten aanzien van de naleving van Europese aanbestedingsregels. Daarnaast hebben wij geconstateerd dat er in een aantal gevallen (betreft diensten Huishoudelijke Hulp) niet voldaan is aan het verlicht regime ten aanzien van 2B-diensten (meldingsplicht). Voor deze zogenoemde 2Bdiensten geldt een verlicht regime, omdat wordt aangenomen dat het niet- Europees aanbesteden van deze diensten de mededinging tussen lidstaten niet wezenlijk beïnvloedt. Deze constateringen tellen niet mee in ons oordeel omtrent de rechtmatigheid (betreft formele rechtmatigheidsbevinding). Wij hebben uw College geadviseerd de aandacht rondom de naleving van de aanbestedingsregels te verscherpen. Pagina 20
Bevindingen interne beheersing (vervolg) In 2014 is de Wet Markt en Overheid van kracht geworden. Doel van deze wet is om concurrentievervalsing bij economische activiteiten door overheden te voorkomen. Voor zover het activiteiten betreft waar de wet van toepassing is, dient de gemeente zich te houden aan een viertal gedragsregels. Eén van deze gedragsregels is het integraal doorberekenen van de samenhangende kosten. Ook dient de gemeente te documenteren welke economische activiteiten zij verricht en welke activiteiten onder de toepassing van de gedragsregels vallen. Voor die activiteiten dient tevens de integrale kostprijsberekening te worden gedocumenteerd. Indien de gedragsregels niet van toepassing zijn op een economische activiteit, doordat een activiteit in het algemeen belang wordt verricht, dient de gemeente te onderbouwen waarom de gedragsregels niet van toepassing zijn. Uiterlijk 1 juli 2014 had de raad moeten besluiten over de activiteiten die in het algemeen belang worden verricht. Het besluit binnen uw gemeente is na deze datum genomen. In de kadernota rechtmatigheid van de commissie BBV is aangegeven dat de accountant dit niet als financiële onrechtmatigheid behoeft te wegen en kan volstaan met een formele opmerking in het accountantsverslag. Automatisering De jaarrekeningcontrole heeft geen tekortkomingen in de continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking aan het licht gebracht. Wij merken hierbij op dat onze controle niet primair gericht was op het doen van een uitspraak omtrent de continuïteit en betrouwbaarheid van (delen van) de geautomatiseerde gegevensverwerking. Pagina 21
Rechtmatigheidsbeheer
Rechtmatigheidsbeheer Onze bevindingen in het kader van rechtmatigheid Wij hebben bij de controle over 2014 de rechtmatigheid getoetst conform de bepalingen van het Bado en het controleprotocol 2014 van de gemeente Losser. Bij onze controle hebben wij aandacht gegeven aan de volgende onderwerpen: het rechtmatigheidsbeheer; de naleving van het voorwaardencriterium; de begrotingsrechtmatigheid; de kredieten; mutaties in de reserves; het misbruik-en-oneigenlijk-gebruikcriterium; de niet-financiële beheershandelingen. Begrotingscriterium Met de controle op de juiste toepassing van het begrotingscriterium toetsen wij of het budgetrecht van de gemeenteraad is gerespecteerd. Wij beoordelen bij onze controle de overschrijdingen ten opzichte van de begrote lasten per programma. Dit betreffen enkel de lasten omdat hierop een beoordeling en rapportering van de accountant wordt gevraagd vanuit de Kadernota Rechtmatigheid. De raad autoriseert de begroting (en begrotingswijzigingen) en geeft daarmee toestemming voor de uitvoering van het beleid en de daarvoor benodigde middelen. Het is de verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders om begrotingsafwijkingen tijdig te signaleren en te rapporteren aan de raad. Door een goede inrichting van de planning & controlcyclus zorgt het college er voor dat de begroting en budgetten worden bewaakt en dat belangrijke wijzigingen of dreigende overschrijdingen tijdig worden gemeld aan de gemeenteraad, zodat deze tijdig (binnen het begrotingsjaar) een besluit kan nemen. Indien desondanks budgetten worden overschreden en niet meer gedurende het jaar kunnen worden voorgelegd aan de raad, is strikt genomen sprake van een onrechtmatigheid. Deze overschrijdingen hoeven echter niet in alle gevallen te worden meegewogen in het accountantsoordeel. Voor een juiste oordeelsvorming is van belang in hoeverre de begrotingsoverschrijding past binnen het door de gemeenteraad geformuleerde beleid, deze wordt gecompenseerd door hogere opbrengsten of kostenoverschrijdingen bij openeinderegelingen. Deze overschrijdingen dienen te worden weergegeven in de jaarrekening en kunnen door het vaststellen van de jaarrekening alsnog door de raad worden geautoriseerd. Wij zijn nagegaan of de financiële beheershandelingen tot stand zijn gekomen binnen de grenzen van de door de Raad geautoriseerde begroting. Wij constateren de volgende overschrijdingen op lastenniveau ten opzichte van de gewijzigde begroting: Lastenoverschrijding programma Programma Leefbaarheid en maatschappelijke ontwikkeling Totaal 902.000 Begrotingsafwijking Kostenoverschrijding bij openeinde regelingen Onrecht- matig, telt niet mee V Onrecht- matig, telt wel mee Pagina 23
Rechtmatigheidsbeheer In de toelichting op het overzicht van baten en lasten is door het college een analyse van de overschrijdingen opgenomen. De overschrijdingen zijn toereikend toegelicht en passen binnen bestaande beleid of worden gecompenseerd door hogere baten binnen het programma. Het college stelt uw gemeenteraad voor genoemde overschrijdingen te autoriseren in het kader van de vaststelling van de jaarrekening 2014. Vooruitlopend hierop zijn wij hiervan reeds uitgegaan bij het vormen van ons oordeel over de (begrotings)rechtmatigheid. Misbruik en oneigenlijk gebruik In de externe en interne regelgeving zijn diverse bepalingen opgenomen die erop zijn gericht om misbruik en oneigenlijk gebruik te voorkomen. Uw gemeente heeft de toets op het misbruik en oneigenlijk gebruik neergelegd in interne controleplannen. De uitkomst van deze toets heeft niet geleid tot bevindingen die invloed hebben op de rechtmatigheid van baten en lasten en balansmutaties. Niet-financiële beheershandelingen vallen buiten de scope van rechtmatigheidscontrole Handelingen en beslissingen van niet-financiële aard vallen buiten de scope van de rechtmatigheidscontrole door de accountant. De accountant toetst deze handelingen en beslissingen niet inhoudelijk door gegevensgericht onderzoek. Volstaan wordt in dit kader met het beoordelen van het interne systeem van risicoafwegingen. Binnen dit systeem moeten voorwaarden zijn geschapen om risico s goed te kunnen beoordelen en in de tijd te kunnen volgen. Wij hebben ons een beeld gevormd over de wijze van totstandkoming van de inventarisatie van de risico s en de getrouwe weergave van de hieruit mogelijk voortvloeiende financiële gevolgen in de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing van de gemeente Losser. Daarnaast hebben wij gericht geïnformeerd naar de lopende procedures waarbij de gemeente betrokken is, teneinde indicaties te verkrijgen over de eventuele risico s op dit vlak. Op grond hiervan beschikken wij niet over aanwijzingen die een nader onderzoek naar de (financiële) gevolgen noodzakelijk maakt. Pagina 24
Bijlagen
Onafhankelijkheid en controleproces Bijlage 1 Onafhankelijkheid De onafhankelijkheid van de accountant behoort tot het fundament van zijn beroep. In de maatschappelijke discussie over kwaliteitsverbetering van de controle speelt de onafhankelijkheid van accountants een belangrijke rol. Vanaf 1 januari 2014 is op alle assurance opdrachten onder Nederlands recht de Verordening inzake Onafhankelijkheid (ViO) van toepassing. Een aantal belangrijke punten uit de ViO die we hieronder hebben opgenomen, betreffen: langdurige betrokkenheid samenloop van dienstverlening geschenken en giften Een strikte scheiding tussen controle- en adviesdiensten was al van kracht voor organisaties van openbaar belang (OOB s) vanaf 1 januari 2013 en kantoorroulatie is verplicht voor financiële jaren van OOB s vanaf 2016. Daarnaast kent de Europese verordening vanaf controlejaar 2016 striktere onafhankelijkheidseisen, maar ook nadere bevestigingen over onafhankelijkheid ter communicatie aan interne toezichthouders. Gemeenten vallen niet onder de definitie van een OOB. Impact nieuwe regels op relatie gemeente Losser en EY Langdurige betrokkenheid Om alle schijn van afhankelijkheid te vermijden, kunnen de externe accountant en (sr) managers in het team maximaal zeven achtereenvolgende jaren in het team actief zijn. Daarna zullen zij intern roteren. De externe accountant en manager op de opdracht zijn drie jaar betrokken bij de jaarrekeningcontrole van de gemeente Losser. Interne rotatie vanwege de onafhankelijkheidsvoorschriften is daarom voorlopig nog niet aan de orde. Wij brengen u tijdig op de hoogte van belangrijke teamwisselingen. Intern beschikken wij over interne overdrachtsprocedures, zodat u geen hinder ondervindt van een teamwisseling. Samenloop van dienstverlening Ten aanzien van OOB s is de combinatie van wettelijke controles en overige dienstverlening volledig verboden, met uitzondering van met name genoemde overige assurancediensten. Voor niet-oob s is bepaald dat samenloop is geoorloofd als de non-assurance dienst niet van materiële invloed is op het assurance-object. Als er wel materiële invloed is geldt in beginsel een verbod, behalve wanneer de non-assurancedienst niet: subjectief of niet-routinematig is; of een verwerkingswijze in het assurance-object ten gevolge heeft waarvan het assurance team twijfelt of deze verwerkingswijze passend is; of leidt tot een bedreiging uit hoofde van belangenbehartiging. Gemeenten classificeren in dit kader overigens niet als OOB. Geschenken en giften Wij informeren u over de door ons ontvangen respectievelijk verstrekte geschenken en persoonlijke uitingen van gastvrijheid boven 100. Van dergelijke giften en geschenken is betreffende boekjaar 2014 geen sprake geweest. Pagina 26
Verantwoordelijkheid Conform de aan ons verleende opdracht hebben wij de jaarrekening 2014 van de gemeente Losser gecontroleerd. Deze jaarrekening is onder verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders opgesteld. Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel te geven over de jaarrekening, als bedoeld in artikel 213, tweede lid, van de Gemeentewet. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) en het door de raad vastgestelde controleprotocol. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Controleaanpak en -uitvoering Wij voeren onze controle uit met een mix van systeem-en gegevensgerichte werkzaamheden en een mix van vaste teamleden en ingeschakelde experts. Daarnaast beschikken wij als organisatie over verschillende kwaliteitsborgingsmaatregelen. Dit geheel tezamen leidt tot een kwalitatief goede controle. In dit verslag is voor elk bijzonder aandachtsgebied in onze controle terug te lezen wat de kernpunten in onze controle zijn geweest die hebben bijgedragen aan de kwaliteit in onze controle. Onze controleaanpak is onder andere gericht op het in kaart brengen van de voor de jaarrekening van belang zijnde risico s. Op basis van onze gesprekken met het management, college en commissie Planning & Control over de belangrijke financiële en operationele ontwikkelingen is het volgende punt met een verhoogd risico voor de jaarrekening 2014 onderkend: Waardering grondexploitaties. Verbonden partijen (Top-Craft). Verantwoording subsidiebaten. Naleving aanbestedingswetgeving. Wij rapporteren u zonodig over onze werkzaamheden en bevindingen ten aanzien van onze aandachtspunten in dit accountantsverslag. Pagina 27
De met u afgesproken goedkeurings- en rapporteringstoleranties Op grond van het Bado stelt de raad de goedkeuringstolerantie vast die de accountant bij zijn jaarrekeningcontrole dient te hanteren. De goedkeuringstolerantie zijn vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders en vervolgens ter besluitvorming gebracht van de raad. Op 26 maart 2015 is het normenkader bijgesteld, ten aanzien van toleranties zijn geen wijzigingen aangebracht. Op grond van de jaarrekening 2014 bedraagt de goedkeuringstolerantie voor fouten afgerond 495.000 (1% van de lasten) en voor onzekerheden 1.485.000 (3% van de lasten). Als de goedkeuringstolerantie niet wordt overschreden, kan een goedkeurende controleverklaring afgegeven worden. Fouten in de jaarrekening (% lasten) Onzekerheden in de controle (% lasten) Beperking Goedkeuringstolerantie Goedkeurend Oordeelonthouding < 1% > 1 < 3% - > 3% < 3% > 3 < 10% > 10% - Afkeurend Deze goedkeuringstolerantie is een kwantitatief criterium. De uiteindelijke oordeelsvorming is echter altijd een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve afwegingen. Het rapporteringsbedrag, de maatstaf die geldt voor het rapporteren van fouten en onzekerheden, is door de raad gelijk gesteld aan de goedkeuringstolerantie. Pagina 28
SiSa-bijlage Bijlage 2 Het is volgens de nota verwachtingen accountantscontrole voorgeschreven dat wij de geconstateerde fouten en onzekerheden per regeling rapporteren door middel van onderstaande verplichte tabel. Deze tabel dient door uw gemeente samen met een aantal andere verplicht voorgeschreven verantwoordingsstukken voor 15 juli aanstaande elektronisch bij het CBS te worden aangeleverd. Nummer specifieke uitkering conform SiSa-bijlage 2014 Specifieke uitkering Fout of onzekerheid Financiële omvang in euro s Toelichting fout/onzekerheid D9 Onderwijsachterstandenbeleid 2011-2014 (OAB) Geen N.v.t. N.v.t. G1 Wet sociale werkvoorziening (Wsw) Gemeentedeel 2014 Geen N.v.t. N.v.t. G1A Wet sociale werkvoorziening (Wsw) Totaal 2013 Geen N.v.t. N.v.t. G2 G3 Gebundelde uitkering op grond van artikel 69 WWB_gemeente 2014 Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 (exclusief levensonderhoud beginnende zelfstandigen)_gemeente 2014 Geen N.v.t. N.v.t. Geen N.v.t. N.v.t. G5 Wet Participatiebudget (WPB) Geen N.v.t. N.v.t. Pagina 29
IMG-bijlage Bijlage 3 Het is door de provincie voorgeschreven dat wij de geconstateerde fouten en onzekerheden per regeling rapporteren door middel van onderstaande verplichte tabel. Specifieke uitkering Beschikkingsnummer Fout of onzekerheid Financiële omvang in euro s Toelichting fout/onzekerheid Externe veiligheid Overijssel - deel 1 2011/0098477 Geen N.v.t. N.v.t. Externe veiligheid Overijssel - deel 2 2014/0047267 Geen N.v.t. N.v.t. Hart voor Overdinkel 2011/0025126 Geen N.v.t. N.v.t. Klimaatbestendig bouwen in Hart voor Overdinkel 2010/0196715 Geen N.v.t. N.v.t. Pagina 30