"Feedback geven we de hele dag door" (Meer, Neijenhof & Bouwens, 2001, p. 126).

APA Als hulpmiddel bij het correct citeren en parafraseren in een tekst heeft de American Psychological Association regels gepubliceerd over de wijze waarop literatuurverwijzingen vermeld moeten worden. Deze APA-richtlijnen worden inmiddels door veel universiteiten, hogescholen en andere instellingen gehanteerd. Algemeen Als in de tekst van een werkstuk een bron letterlijk geciteerd wordt, of wordt beschreven, kan ook op die plaats de bron vermeld worden. Die bron staat al uitgebreid beschreven in de bronnenlijst, daarom kan hier volstaan worden met een verwijzing tussen haakjes, direct achter het citaat of de parafrase. Dit overnemen van delen van andermans werk kan op twee manieren: Door te citeren (een stukje van de tekst letterlijk overnemen) Door te parafraseren (in eigen woorden weergeven) Standaard worden auteur, jaartal en paginanummer genoemd. Als er geen auteur is wordt de organisatie genoemd, als er geen organisatie is wordt de titel genoemd. De verwijzing valt binnen de zin, de punt die het einde van de zin markeert komt op het einde. Citeren Een citaat wordt altijd tussen aanhalingstekens geplaatst. Het citaat kan gevolgd worden door een verwijzing tussen haakjes (achternaam auteur(s), jaartal, paginanummers(s), of door de auteur(s) in de tekst te noemen. Bij internetbronnen worden geen paginanummer(s) genoemd, met uitzondering van genummerde bestanden, zoals een tijdschriftartikel dat als pdf-bestand online is gezet. Bij achternamen worden tussenvoegsels als 'van de', 'de', etc. in de verwijzing in de tekst niet genoemd. Citaat met de verwijzing tussen haakjes "De eerste stap die je neemt, is in feite een probleem- en situatieanalyse" (Migchelbrink, 2006, p. 68), en deze werkwijze is gevolgd voor het onderzoek. "Feedback geven we de hele dag door" (Meer, Neijenhof & Bouwens, 2001, p. 126). Citaat van een boek, artikel, hoofdstuk, etc. met 2 of 3 tot 5 auteurs Eerste verwijzing "Feedback geven we de hele dag door" (Meer, Neijenhof & Bouwens, 2001, p. 126). Tweede verwijzing "Feedback geven we de hele dag door" (Meer et al., 2001, p. 126). Citaat met de auteur in de tekst Migchelbrink (2006) zegt "De eerste stap die je neemt, is in feite een probleem- en situatieanalyse" (p. 68). 1

Meer, Neijenhof en Bouwens (2001) beweren "Feedback geven we de hele dag door" (p. 126). Citaat van meer dan veertig woorden Dit wordt in een losstaand, ingesprongen blok weergegeven, zonder aanhalingstekens. Migchelbrink (2006, p. 68) zegt over de analyse met de 5xW+H-formule: De eerste stap die je neemt, is in feite een probleem- en situatieanalyse. In de probleemanalyse oriënteer je je op het aangebrachte handelingsprobleem. Om inzicht te krijgen in het probleem en de probleemcontext is het handig om te werken met de 5xW+H-formule. Deze formule is toegepast in de volgende casus... [etc.] Citaat van een internetbron Volgens het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (z.d.) is drang "een zodanige beïnvloeding van de persoon dat hij minder keuze heeft". "Schiphol is de laatste tijd steeds vaker voorpaginanieuws" (Meijden, 1998), en dat blijkt ook uit... Citaat van een tabel, model, figuur, afbeelding, etc. Afbeelding Zoals te zien is in Tabel 1 (Migchelbrink, 2006, p. 20) zijn er verschillende typen onderzoek In Tabel 1 laat Migchelbrink (2006) zien dat er verschillende typen onderzoek zijn (p. 20). Citaat van meerdere pagina's Wanneer een citaat meerdere pagina's beslaat wordt de letter p verdubbeld, gevolgd door de eerste en laatste pagina van het citaat....en "spitste de onderzoeksvraag zich toe op de wettelijke regelingen" (Migchelbrink, 2006, pp. 73-74). Parafraseren Een parafrase is het in eigen woorden weergeven van andermans werk, en wordt gevolgd door een verwijzing tussen haakjes met de achternaam van de auteur(s), het jaartal, en het paginanummer. Het noemen van het paginanummer is niet verplicht maar wordt wel aanbevolen. Er worden maximaal vijf auteurs genoemd, bij zes of meer wordt alleen de eerste auteur genoemd met de toevoeging "et al.". In de bronnenlijst wordt de volledige beschrijving opgenomen. Bij internetbronnen worden geen paginanummer(s) genoemd, met uitzondering van genummerde bestanden, zoals een tijdschriftartikel dat als pdfbestand online is gezet. Bij achternamen worden tussenvoegsels als 'van de', 'de', etc. in de verwijzing in de tekst niet genoemd. 2

Parafrase van een boek, artikel, hoofdstuk, etc. met één auteur Voor het onderzoek wordt aangeraden eerst het probleem of de situatie te analyseren (Migchelbrink, 2006, p. 68). Het wordt aangeraden om voor het onderzoek eerst het probleem te analyseren (Migchelbrink, 2006) en daarna... Parafrase van een boek, artikel, hoofdstuk, etc. met 2 of 3 tot 5 auteurs Eerste verwijzing De hele dag door geeft iedereen feedback (Meer, Neijenhof & Bouwens, 2001, p. 126), en... Tweede en latere verwijzingen Zoals al eerder opgemerkt geeft iedereen de hele dag door feedback (Meer et al., 2001, p. 126), en... Parafrase van een boek, artikel, hoofdstuk, etc. met 6 of meer auteurs Het kost tussen de 30 en 45 minuten om informatie te verzamelen voor een intakegesprek (Baxter et al., 2007, pp. 14-15), en... Parafrase van een internetbron Het Centrum voor Ethiek en Gezondheid onderscheidt drie vormen van drang of manipulatie in de hulpverlening: a) opties: keuzes sturen met beloning of sancties, b) informatie: achterhouden of verdraaien en c) psychologisch: inspelen op gevoelens (Centrum voor Ethiek en Gezondheid, z.d.). Nieuws over Schiphol haalt regelmatig de kranten (Meijden, 1998) en dat blijkt ook uit... Parafrase van meerdere publicaties Om een stelling te onderbouwen kan naar meerdere publicaties tegelijk worden verwezen, alfabetisch gerangschikt en gescheiden door een punt-komma (;):...verschillende studies (Jansen, 2010; Smit, 2011; Vries, 2009) laten zien... Tip: Omdat bij een parafrase niet altijd duidelijk is waar deze begint, is het raadzaam om de auteur of titel aan het begin van de tekst te vermelden: Migchelbrink raadt aan om voor het onderzoek het probleem of de situatie te analyseren (Migchelbrink, 2006, p. 68). In Praktijkgericht onderzoek voor zorg en welzijn wordt voor het onderzoek aangeraden om eerst het probleem te analyseren (Migchelbrink, 2006) en daarna... 3

Bronnenlijst Boek Auteur, A. (jaar van uitgave). Titel van het boek. Plaats: Uitgeverij. Een tweede of latere druk wordt tussen haakjes vermeld na de titel. Tussenvoegsels ('van de', 'van den', etc.) komen achter de voorletter(s) en worden voluit geschreven, bijvoorbeeld: Berg, G. H. van den. Als er geen auteur is maar wel een redacteur wordt dat er tussen haakjes bijgezet in de taal van het boek. Bij meerdere auteurs of redacteurs staat voor de laatste naam een ampersand (&). De titel van het boek wordt helemaal genoemd. Bij hoofd- en ondertitel komt achter de hoofdtitel een dubbele punt en begint de ondertitel met een hoofdletter: Hoofdtitel: Ondertitel Auteurs worden allemaal genoemd, bij acht of meer auteurs (of redacteurs) worden de eerste zes namen genoemd, daarna het weglatingsteken (...), gevolgd door de laatste auteur, zonder een ampersand (&). Adriaansen, M., & Caris, J. (2011). Elementaire sociale vaardigheden (3e druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Brandt Corstius, J., Kroonenberg, Y., Rood, L., Smit., S., Steenbeek., R. Uphoff, M.,... Winnen, P. (2010). Wereldmeiden: Acht schrijvers, acht landen, acht onvergetelijke verhalen [Amsterdam]: MM. Hoofdstuk uit boek Auteur, A. (jaar van uitgave). Titel van hoofdstuk. In A. Redacteur (Red.), Titel van het boek (pp. xx-xx). Plaats: Uitgeverij. Een hoofdstuk uit een boek wordt apart genoemd als de auteur en/of redacteur anders is dan de auteur en/of redacteur van het gehele boek. Als de auteur van het hoofdstuk dezelfde is als de auteur van het boek wordt het hoofdstuk niet apart genoemd. De voorletters van de auteurs of redacteurs van het gehele boek worden voor de achternaam geplaatst. Mastenbroek, J. (2004). Plaatsbepaling. In J. Mastenbroek, M. van Persie, G. Rijnja & B. de Vries (Red.), Public relations: De communicatie van organisaties (pp. 3-13) (5e druk). Alphen aan de Rijn: Kluwer. Vick, R. M. (2003). A brief history of art therapy. In C.A. Malchiodi (Ed.), Handbook of art therapy (pp. 5-15). New York, NY: The Guilford Press. 4

Tijdschriftartikel Auteur, A. (jaar van uitgave). Titel van het artikel. Naam tijdschrift, jaargang (nummer), xx-xx. Tussenvoegsels ('van de', 'van den', etc.) komen achter de voorletter(s) en worden voluit geschreven, bijvoorbeeld: Berg, G. H. van den. Ouwerkerk, D. van, & Grinten, J. van der. (2004). De kracht van zacht: wat mannen over vrouwelijke vergaderstijlen kunnen leren. Interne communicatie, 3 (4), 11-13. Schilder, L., & Kwakman, K. (2005). Het versterken van de professionele identiteit door leren in gemeenschappelijkheid. Sociale interventie, 14 (3), 17-28. Krantenartikel Auteur, A. (datum). Titel van het artikel. Naam krant, p. xx-xx. Havelaar, R. (2006, 13 december). Student leert minder uren omdat hij werkt. De Volkskrant, p. 13. Kennedy, J. C. (2006, 29 april). Geen allahu akbar, wel anders eten: Nederland worstelt met diversiteit en gelijkwaardigheid. NRC Handelsblad: Opinie & debat, p. 13. Internetbron Auteur, A. (jaar van uitgave). Titel van het document. Geraadpleegd op dag maand jaar, van http://url Het adres van een website begint met http:// en is geheel onderstreept of gelinkt. Wanneer een document van het internet wordt gedownload, wordt 'Geraadpleegd op' vervangen door 'Gedownload op'. Bij het ontbreken van een auteur wordt de organisatie genoemd, als deze ook ontbreekt begint de beschrijving met de titel. Bij het ontbreken van een datum wordt 'z.d.' (zonder datum) gebruikt. Bij publicaties uit bijvoorbeeld databanken mag tussen vierkante haken de naam van de databank vermeld worden, maar dit is niet verplicht. Met het gebruik van vierkante haken kan de herkomst van de informatie verduidelijkt worden. websites Organisatie als auteur, geen datum Centrum voor Ethiek en Gezondheid. (z.d.). Drang en dwang in de zorg. Geraadpleegd op 27 augustus 2010, van http://www.ceg.nl/cgibin/ondw.pl?id=49 5

Website met auteur Meijden, B. van der. (1998). Schiphol als thema voor een geschiedenis-, internet- en/of profielwerkstuk. Geraadpleegd op 7 juli 2005, van http://www.histopia.nl/schiphol.htm databanken hboswitch Boldewijn, W. (2010). Psycho-educatie bij obesitas: Ervaringen van de Stichting Overgewicht [hboswitch]. Psychopraxis, 10 (1), 27-32. Geraadpleegd op 25 april 2012, van https://stc-proxy.han.nl/han/hboswitch/www2.bsl.nl/hboswitch/ HBO Kennisbank Engberts, S., Teerink, L., Dekkers, K., & Tintelen, E. van. (2011, 3 juni). Kwaliteitszorg: Ergotherapie bij (vrije)tijdsbesteding van bewoners van verpleeghuis Joachim & Anna: Een analyse van de huidige situatie en een implementatievoorstel (afstudeeropdracht) [HBO Kennisbank]. Ergotherapie, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Nijmegen. Gedownload op 18 oktober 2011, van http://www.surfsharekit.nl:8080/get/smpid:4775/ds1 streaming video Video in databank Boom Lemma Uitgevers. (2011). Kennismakings- en probleemverhelderend gesprek [Ergovaardig] [Videobestand]. Geraadpleegd op 16 september 2011, van https://stcproxy.han.nl/han/ergovaardig/ergovaardig.boom.nl/?id=bju010809.124292136 YouTube Studiecentra HAN. (2010, 1 november). Interactieve instructiefilm van de studiecentra HAN [Videobestand]. Geraadpleegd op 23 september 2011, van http://www.youtube.com/watch?v=wwcbpxi8gcy Sociale media De publication manual en de website van APA bieden (nog) geen richtlijnen voor sociale media. Onderstaande voorbeelden zijn daarom suggesties: vermeld bij Twitter het complete bericht (nooit meer dan 140 tekens), noem bij Facebookberichten de eerste zin vanwege het ontbreken van titels. Twitter cornaldm. (2012, 3 maart). "Adriaan v Dis doet oproep in #vk: 'Onderscheid je van iemand die zomaar wat leutert in 140 tekens'." [Twitter]. Geraadpleegd op 5 maart 2012, van http://twitter.com/cornaldm Twitter henkvaness. (2012, 2 maart). "@wilbertdevries het staat er zelfs expliciet. Reden wordt nooit genoemd, dit keer wel en dat is goed. Lees mn reactie: http://pic.twitter.com/hoxk9wiq." [Twitter]. Geraadpleegd op 5 maart 2012, van http://twitter.com/#!/henkvaness Overige voorbeelden Tijdschriftartikel alleen online beschikbaar Hawkins, R. L., & Maurer, K. (2011). Unravelling social capital: Disentangling a concept for social work [Online publicatie]. British journal of social work. Gedownload op 26 oktober 2011, van https://bjsw.oxfordjournals.org/content/early/2011/05/03/bjsw.bcr056.full.pdf 6

PDF op website Gezondheidsraad. (2006, 18 december). Richtlijnen goede voeding 2006. Den Haag: Gezondheidsraad. Gedownload op 29 november 2012, van http://www.voorlichtingmvo.nl/gfx/file/richtlijnen_goede_voeding_2006_gr.pdf Niet-gepubliceerde bron (scriptie, rapport, brochure, reader, etc.) Auteur, A. (jaar van uitgave). Titel van publicatie. Omschrijving en herkomst publicatie. Arends, F. (2009). Placement report: TWK Municipality Grabouw (stageverslag). Commerciële Economie, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Arnhem. Dieet bij diabetes mellitus. (2005). Brochure Voedingscentrum nr. 841. Den Haag: Voedingscentrum. Audiovisuele bron (dvd, cd-rom, TV-uitzending, etc.) Auteur, A. (Functie) (jaar van uitgave of datum uitzending). Titel. [Materiaalsoort]. Plaats: Uitgeverij. Bij een gedeelte uit een programma, bijvoorbeeld een reportage of de afleveringstitel van een serie, wordt alleen de titel van het programma cursief gezet, met de toevoeging "in", en indien bekend de naam van een maker van het gehele programma. Bartelsman, M. (Verslaggever). (2005, 23 december). Armoede in Nederland. In C. te Nuyl (Eindred.), NOVA. [TV-uitzending]. Hilversum: VARA/NPS. Lürsen, J. (Regisseur). (2008). Alles is liefde. [Dvd]. Amsterdam: A-Film. Songtekst Bij songteksten kan verwezen worden naar een tekst in een boek of op internet (inclusief bladmuziek), in dat geval gelden de richtlijnen voor Boek of Internetbron. Wanneer verwezen wordt naar een muziekopname op cd, cassette of een andere geluidsdrager wordt na het citaat in de tekst de auteursnaam, jaartal en het tracknummer vermeld. In de bronnenlijst wordt de originele bron genoemd, eventueel aangevuld met de naam van de artiest als deze anders is dan de auteur van de songtekst en een tweede jaartal als het gaat om een latere opname. Tekst "And in the end the love you take is equal to the love you make" (Lennon & McCartney, 1969, track 16) Bronnenlijst Lennon, J., & McCartney, P. (1969). The end [Opgenomen door The Beatles]. Op Abbey Road [Cd]. London: EMI Records Ltd. Tekst "And in the end the love you take is equal to the love you make" (Lennon & McCartney, 1969, track 7) Bronnenlijst Lennon, J., & McCartney, P. (1969). The end [Opgenomen door Phil Collins]. Op In my life [Cd]. London: The Echo Label. (1998). 7

Afbeelding Wanneer een afbeelding (foto, tabel, figuur, etc.) uit een boek, tijdschrift, internet, etc. wordt overgenomen kan dit gelden als een citaat. De originele bron wordt in de bronnenlijst genoemd, en in de tekst wordt hier naar verwezen zoals bij een citaat, waarbij de afbeelding een volgnummer krijgt. Afbeeldingen van internetbronnen hebben vaak een eigen URL, die gevonden kan worden door met de rechtermuisknop op de afbeelding te klikken en de optie 'Eigenschappen' te kiezen. Als dat niet mogelijk is kan de URL van de website gebruikt worden. De toevoeging tussen vierkante haken [Online afbeelding] is niet verplicht maar maakt wel duidelijk dat het om een afbeelding gaat. Tekst...zoals te zien is op schema 1 (Baarda & Goede, 2006, p. 10) geeft... Bronnenlijst Baarda, D. B., & Goede, M. P. M. de. (2006). Methoden en technieken: Basisboek: Handleiding voor het opzetten en uitvoeren van kwantitatief onderzoek (4e druk). Groningen: Wolters-Noordhoff. Tekst...op foto 1 (HAN, 2011) is te zien hoe Pieter van den Hoogenband... Bronnenlijst HAN. (2011, 24 februari). Studenten vragen Pieter van den Hoogenband hemd van het lijf bij Topsportuur. [Online afbeelding]. Gedownload op 25 februari 2011, van http://www.han.nl/gebied/sport-beweging/nieuws/nieuws/studenten-vragen-pieterv/_images/hoogenband.jpg/large Patent UItvinder, A. (Jaar van vastlegging patent). Nummer patent. Plaats: Patentbureau. In een citaat wordt alleen het nummer het jaar van vastlegging genoemd, bijvoorbeeld: U.S. Patent No. 178,323 (1988), of: (U.S. Patent No. 178,323, 1988). Online patenten, zie Internetbronnen. Borwin, G. F. (1998). U.S. Patent No. 178,323. Washington, DC: U.S. Patent and Trademark Office. Rem, P. C., Fraunholcz, N. O., & Dalmijn, W. L. (2001). NL C 1013087. Rijswijk: Bureau voor de Industriële Eigendom Nederland. Computerprogramma Naam van programma (Versienummer) [Omschrijving van inhoud]. Plaats: Uitgeverij. Voor standaardprogramma s als Word, Excel, Photoshop en SPSS hoeven geen referenties gegeven te worden. Namen van software, computerprogramma's en programmeertalen worden niet cursief geplaatst. 8

In de tekst wordt alleen naam en versienummer genoemd. Voorbeeld Tekst...zijn de gegevens van de toetsen verwerkt )LOVS, Versie 4.4b) en... Bronnenlijst LOVS (Versie 4.4b) [Computerprogramma]. Arnhem: Cito. Databestand Eigenaar van het bestand. (Jaar). Naam van het bestand [Databestand]. Plaats: Uitgeverij. Databestanden bestaan uit onderzoeksgegevens ( ruwe data ) die in een document zijn gebruikt voor bijvoorbeeld een tabel. Wanneer het bestand van internet afkomstig is wordt de zin Geraadpleegd op [dag maand jaar], van http://url toegevoegd. Voorbeeld Tekst...in tabel 2 staan de toetsresultaten (Basisschool De Regenboog, 2012) en... Bronnenlijst Basisschool De Regenboog. (2012). Begrijpend lezen groep 4 t/m 8 [Databestand]. Arnhem: Cito LOVS. Tabel Met een tabel kan informatie overzichtelijk gepresenteerd worden en is vooral geschikt om statistische gegevens weer te geven. Een tabel heeft drie, eventueel vier, onderdelen: 1.Nummer en beschrijving: het nummer van de tabel, zodat er in de tekst naar verwezen kan worden, en een beschrijving 2.Kolom- en rijopschriften 3.Cellen met gegevens 4.Extra toelichting (eventueel) Een tabel heeft alleen horizontale lijnen, boven en onder de kolomaanduidingen en onder de laatste rij Gebruik bij getallen een punt (geen komma) als decimaalteken en zorg dat de punten binnen elke kolom onder elkaar staan Bij gemiddelden, standaarddeviaties, toetsingsgrootheden is één cijfer achter het decimaalpunt genoeg, alleen bij p-waarden en correlatiecoëfficiënten is dat niet het geval Wanneer een tabel uit een boek, tijdschrift, internet, etc. wordt overgenomen, geldt dit als een citaat. De tabel krijgt wel een nummer zodat er in de tekst naar verwezen kan worden. 9