Kwetsbare jongeren 2015
INHOUD 1. Inleiding... 3 Leerplicht en kwalificatieplicht... 4 Focus op vakmanschap en hogere exameneisen... 5 Uitstroomprofiel Arbeid en een Kostenefficiënt en sluitend leerwerkaanbod... 6 De eigen kracht van jongeren staat centraal... 6 2. De doelgroep... 7 Feitelijke aantallen... 7 3. Financieel kader... 9 Regionale middelen... 9 Decentralisatie uitkering jeugd... 10 RMC-VSV budget... 10 Het Participatiebudget / re-integratiebudget... 11 4. De meetlat... 12 5. Budgetten... 14 6. De voorzieningen... 15 zorgstructuur in het Voortgezet Onderwijs... 16 zorgstructuur in het MBO... 16 Voorkomen van uitval bij de overgang tussen VO en MBO... 17 Voorzieningen ten behoeve van het doorstromen naar arbeid... 17 Voorzieningen die begeleiden naar een passende vervolgvoorziening... 18 7. Samenvatting... 20 2
1. INLEIDING Er kan van alles gebeuren in het leven van een jongere waardoor deze ineens in een onstabiele situatie kan raken. Normaliter worden deze ontwikkelingen in een jong leven door ouders, familie, vrienden, buren, onderwijs, sportclub of ander netwerk opgemerkt en kan de jongere op het sociaal netwerk terugvallen. Voor een aantal jongeren is dat niet mogelijk, wegens het ontbreken van een goed sociaal netwerk. Dit kan leiden tot voortijdig schoolverlaten, geen zicht op startkwalificatie, en weinig vertrouwen in de toekomst voor wat arbeid betreft. Naast jongeren waarvan de jeugd allesbehalve stabiel verloopt zijn er jongeren die moeite hebben hun startkwalificatie te behalen. Een diploma op minimaal MBO-2-niveau zit er gewoonweg niet in. Het op school houden van deze jongeren werkt averechts, zij leren niet meer dan in hun kunnen mogelijk is. Deze jongeren worden meegeteld als voortijdig schoolverlater omdat zij geen startkwalificatie hebben behaald. Om de jongeren bedoeld in de alinea s hierboven zo goed mogelijk de maatschappij in te helpen neemt het college jaarlijks een besluit over wijze waarop de voor kwetsbare jongeren in te zetten budgetten worden besteed. De afgelopen jaren is meer inzicht ontstaan in wat vanuit de gemeente wordt ingezet en waarom, en de nota is meer geworden dan enkel budgetteren. Er is een visie ontwikkeld op de wijze waarop gemeente Lelystad de groep kwetsbare jongeren wil activeren en motiveren. Voor u ligt dan ook de nota Kwetsbare jongeren 2015. Met kwetsbare jongeren worden jongeren bedoeld die zonder extra begeleiding, specifiek aanbod of specialistische hulp geen zicht hebben op een startkwalificatie 1 of arbeidskwalificatie. Zowel in het onderwijs als in het preventieve jeugdbeleid gaat het om kinderen, jongeren en hun ouders. Samen richten we ons erop dat kinderen gezond en veilig opgroeien, hun talenten ontwikkelen en naar vermogen meedoen. De opgave is om te zorgen dat wat normaal is de gewoonste zaak van de wereld te laten zijn. Zo normaal mogelijk betekent niet dat de specialistische expertise niet meer nodig is. Deze moet op een andere manier worden ingezet, zodat minder mensen de specialistische zorg nodig hebben. Het is dan een kwestie van professioneel vakmanschap om ouders, de omgeving, onderwijs en eerstelijns zorgverleners in staat te stellen beter met opvoedingsvragen en opvoedingsproblemen om te gaan. Ook dan blijven er altijd kinderen en jongeren die specialistische zorg of ondersteuning nodig hebben. De omslag naar het samenwerken aan de ontwikkeling van het kind/jongere en uitgaan van de eigen kracht, en een andere inzet van specialistische ondersteuning vindt plaats in het onderwijs en in het preventieve jeugdbeleid. In deze nota vindt u terug op welke wijze gemeente Lelystad de jongeren wil ondersteunen op hun weg naar een zo hoog mogelijk haalbare start- of arbeidskwalificatie. Uiteindelijk worden ook de voor kwetsbare jongeren in te zetten budgetten omschreven. Bij de totstandkoming van de nota is gekeken naar samenhang met passend onderwijs en jeugdzorg. De in te zetten maatregelen zijn aanvullend aan elkaar, zonder dat er overlap plaatsvindt. Om tot een evenwichtig palet van voorzieningen en maatregelen te komen voor de beschreven doelgroepen zijn uitgangspunten opgesteld waaraan de inzet dient te voldoen om te kunnen worden voortgezet met financiering uit de hiervoor beschikbare budgetten. Van belang is dat voorkomen beter is dan herstellen. Er wordt dan ook naar de kritieke momenten gekeken waarop jongeren (dreigen) uit te vallen. De gemeentelijke financiële steun wordt voornamelijk op die momenten ingezet. 1 Een startkwalificatie staat gelijk aan minimaal een Havo-diploma of een diploma niveau 2 van het MBO. 3
In de vorige twee nota s is vooruitgekeken naar de wijze waarop samenwerking tussen de voorzieningen tot stand kan komen en waar mogelijk kunnen worden geïntegreerd. In een projectgroep Onderwijs Arbeid Maatwerk Trajecten zijn de mogelijkheden onderzocht voor samenwerking tussen onderwijspartijen en bundeling van voorzieningen en netwerken. Alles duidt erop dat voor het schooljaar 2015-2016 een jongerenloket in bedrijf kan zijn waarbij een aantal voorzieningen samenkomen en elkaar versterken. Met deze samenwerking ontstaat een krachtige voorziening gericht op jongeren richting startkwalificatie èn arbeidskwalificatie, gericht op het voorkomen van voortijdig schoolverlaten en de terugkeer naar het onderwijs. Hiermee worden de losse vangnetvoorzieningen van afgelopen jaren getransformeerd naar een trampoline voor die jongeren die extra sprongkracht kunnen gebruiken. In dit document is beschreven wanneer en op welke wijze de gemeente de kwetsbare jongeren wil steunen op hun weg naar een voor hen bereikbare (start-/arbeids-) kwalificatie en naar een plaats op de arbeidsmarkt. LEERPLICHT EN KWALIFICATIEPLICHT Iedereen in Nederland moet van zijn vijfde tot zijn achttiende verjaardag naar school. Deze leerplicht is vastgelegd in de Leerplichtwet. Leerplicht geldt voor alle kinderen van 5 tot en met 16 jaar. Direct na de leerplicht begint de kwalificatieplicht. De kwalificatieplicht eindigt als een leerling een startkwalificatie heeft gehaald of 18 jaar is geworden. Daarbij heeft de gemeente een wettelijke taak bij het handhaven van de leerplicht (tot 16 jaar) en kwalificatieplicht (tot 18 jaar). Naast de leerplichtwet bestaat er de RMC-regeling, die gemeenten verplicht jongeren te registreren wanneer zij geen startkwalificatie halen. Doel van de gemeente is een sluitende aanpak te realiseren om zoveel mogelijk jongeren toe te leiden tot een startkwalificatie. Daar waar een jongere niet in staat is een startkwalificatie te kunnen behalen, wordt gestreefd naar het hoogst haalbare persoonlijke niveau. De verantwoordelijkheid voor het voorkomen van voortijdig schoolverlaten is in de eerste plaats een taak van jongeren en van hun ouders zelf, daarna komen de schoolbesturen en scholen in beeld. Scholen hebben een belangrijke rol bij het inschatten van de risico s op voortijdig schoolverlaten. Verzuim is daarbij een belangrijk signaal. Het voorkomen en bestrijden van voortijdig schoolverlaten gebeurt onder meer door te zorgen voor kwaliteit van het onderwijs, een gezond pedagogisch-didactisch klimaat en het hebben van een adequate zorgstructuur. Er is afstemming nodig met de zorg en ondersteuning thuis. Het verzuimbeleid is daar een wezenlijk onderdeel van. Als leerplichtige jongeren veel verzuimen krijgen zij te maken met de leerplichtambtenaar. Daarnaast heeft de leerplichtambtenaar een informerende, adviserende en bemiddelende rol voor scholen, ouders en leerlingen. Zodra de jongere niet meer leerplichtig is, wordt deze taak overgenomen door de RMC-consulent. De gemeente kent daarnaast de talentmanager die voor jongeren met multiproblemen een regisserende rol heeft richting school of werk. Bij de vroegtijdige signalering van verzuim is het van belang om nauw samen te werken met de scholen en direct in te grijpen wanneer jongeren niet naar school komen. Dit onderstreept het belang en de inspanningen van de leerplichtambtenaren en de RMC- consulenten van de gemeente en andere betrokken instellingen. 4
Wat als de jongere niet meer naar school gaat? Elk jaar verlaten veel jongeren het onderwijs zonder een diploma. Ze zijn onvoldoende gekwalificeerd om een goede start te maken op de arbeidsmarkt. Het hebben van een VMBO-diploma biedt onvoldoende garantie op een duurzame plaats op de arbeidsmarkt. Daarvoor is een zogenaamde "startkwalificatie" nodig: een opleiding op het niveau van HAVO, VWO of MBO niveau 2. Degenen die het onderwijs hebben verlaten zonder dat niveau te hebben behaald worden aangemerkt als "voortijdig schoolverlater". Voor een deel van de jongeren is het halen van een startkwalificatie te hoog gegrepen. Deze jongeren hebben meer baat bij arbeidstraining en begeleiding naar/op de arbeidsmarkt bijvoorbeeld via het Praktijkonderwijs. FOCUS OP VAKMANSCHAP EN HOGERE EXAMENEISEN Met het actieplan focus op vakmanschap is er vanuit het ministerie beoogd om met een impuls te komen om de kwaliteit van het MBO te verbeteren. In het actieplan is onder andere de inrichting aangekondigd van de entreeopleiding als één van de middelen om dit te bereiken. Deze opleiding is in augustus 2014 officieel van start gegaan en vervangt daarmee de niveau 1 opleiding. Een entreeopleiding is gericht op het behalen van een diploma dat toegang biedt tot MBO-niveau-2-opleidingen, maar kan ook leiden tot uitstroom naar de arbeidsmarkt. De instroom voor de entreeopleiding is drempelloos, na 4 maanden wordt een bindend studieadvies afgegeven. Een MBO-instelling is in principe verplicht iedereen aan te nemen, met dien verstande, dat de beoogde deelnemer redelijkerwijs in staat geacht mag worden de Entreeopleiding met succes, al dan niet met doorstroomrecht naar MBO 2, te volbrengen en de Entreeopleiding daarmee de juiste plaats voor de deelnemer is. Uitzondering zijn jongeren die nog volledig leerplichtig zijn of die voldoen aan de vooropleidingseisen voor niveau 2 of hoger. Voor niveau 2 wordt de drempelloze instroom afgeschaft. Toestroom van leerlingen naar MBO entreeopleiding Verkorting van de leertijd en de intensivering van het eerste jaar stellen hogere eisen aan deelnemers in het MBO. Ook de verplichting van de referentieniveaus 2F voor Nederlands en Rekenen in het VMBO en de entreeopleiding zal voor een deel van de huidige doelgroep betekenen dat de drempel om een diploma te halen dat toegang biedt tot het niveau van startkwalificatie hoger komt te liggen. De ambitie van de wet kwaliteit vso is om zoveel mogelijk leerlingen diplomagericht te laten uitstromen, met de mogelijkheden tot een vervolg in het MBO. De ambitie van passend onderwijs is om leerlingen zo regulier mogelijk op te vangen. Hierdoor krijgt het MBO in potentie te maken met een toenemende doelgroep van deelnemers voor wie een loopbaan in het MBO niet zonder slag of stoot zal verlopen of voor wie een loopbaan in het MBO niet is weggelegd. Daarom wordt binnen het onderwijs ingezet op een aanpak om te komen tot andere en/of nieuwe vormen van onderwijs om preventief deze voorziene uitval tegen te gaan, maar ook om curatief voldoende opties te hebben om jongeren na uitval alsnog passend te begeleiden naar een economisch zelfstandige maatschappelijke positie. 5
UITSTROOMPROFIEL ARBEID EN EEN KOSTENEFFICIËNT EN SLUITEND LEERWERKAANBOD Zoals hierboven in beschreven is het voor een aantal jongeren niet mogelijk een startkwalificatie te behalen. Een bestendige plek op de arbeidsmarkt is dat wel. Met het uitstroomperspectief arbeid kunnen deze jongeren wel ingeschreven worden op school, en tellen na het verlaten van het onderwijs (zonder startkwalificatie) niet mee als voortijdig schoolverlater. Het uitstroomprofiel arbeid draagt ertoe bij dat de jongeren binnen het onderwijs worden voorbereid om aan het werk te gaan. De extra begeleiding die daarvoor nodig is (ook voor de kwetsbare jongeren met multiproblematiek) kan binnen het onderwijs worden aangeboden. De extra begeleiding is zeer van belang voor de kwetsbare jongeren die zonder deze begeleiding geen startkwalificatie of arbeidskwalificatie kunnen behalen en daardoor buiten de boot dreigen te vallen (en een beroep doen op de maatschappelijke middelen zoals een bijstandsuitkering). De jongeren hebben baat bij een leerwerkaanbod die niet alleen opleidt maar ook begeleidt. Dat betekent dat het voortgezet en middelbaar onderwijs zodanig moeten zijn ingericht dat zoveel mogelijk uitval kan worden voorkomen, waarnodig met voorzieningen uit het vangnet. Daar waar de jongere nog wel uitvalt, zijn de arrangementen erop gericht dat hij/zij zo snel mogelijk weer op de reguliere weg verder kan. Deze richting wordt momenteel onderzocht en door de onderwijspartners uitgewerkt. Het ligt in de verwachting dat dit onderzoek resulteert in een samenwerking tussen vo, vso en pro, MBO, werkgevers en gemeente Lelystad en ingaande augustus 2015 operationeel is. DE EIGEN KRACHT VAN JONGEREN STAAT CENTRAAL We gaan uit van het principe dat alle jongeren verantwoordelijk zijn voor hun eigen keuzes en eigen gedrag. Dat gedrag kan van invloed zijn op bijvoorbeeld de sprong van school naar werk. Het is van belang te sturen (en waar nodig te coachen) op zelfsturing bij jongeren. Zij moeten de verantwoordelijkheid nemen en houden voor (het oplossen van) de eigen problemen. Er kunnen jongeren zijn die geen gebruik willen maken van ondersteuning, omdat ze niet willen voldoen aan de voorwaarden. Uiteraard zijn er ook jongeren die tijdelijk of voor langere tijd geen verantwoordelijkheid kúnnen nemen voor het eigen gedrag. En er zijn jongeren die vanuit de Leerplichtwet of de Wet zorg voor jeugd verplicht worden te handelen. Voor die jongeren in een kwetsbare positie is er een integraal ondersteuningsaanbod nodig. Het uitgangspunt is: zelf doen wat zelf kan. De sociale omgeving maakt onderdeel uit van die eigen kracht. Van jongeren verwachten we een actieve houding. De tijd van: u vraagt, wij draaien is voorbij. Het aanbod dat jongeren krijgen is maatwerk, afgestemd op de eigen mogelijkheden. De ondersteuning richt zich op beïnvloedbare factoren. Een verstandelijke beperking is niet te beïnvloeden. De wijze waarop de jongere daar, in relatie tot school en werk, mee omgaat wel. 6
2. DE DOELGROEP In deze notitie is, in navolging van de Nota Besteding budgetten voor vangnetvoorzieningen kwetsbare jongeren 2013 en 2014, het voornaamste onderscheid gemaakt in het verschil tussen jongeren die (mogelijk met extra ondersteuning en specifieke voorzieningen) wel in staat zijn een startkwalificatie te behalen en jongeren die daartoe niet in staat zijn. Naast het wel of niet kunnen halen van een startkwalificatie speelt soms ook mee of jongeren wel de juiste motivatie hebben, dus of ze wel of niet willen. Bij de beschrijving van de doelgroepen moet worden opgemerkt dat iedere onderverdeling een poging is tot simplificering van de werkelijkheid die niet altijd opgaat. Om te bepalen voor welke jongeren de voorzieningen worden ingezet zijn hieronder de genoemde doelgroepen nader beschreven. 1. Jongeren met perspectief startkwalificatie Deze jongeren zitten op school en zijn in principe in staat een startkwalificatie te halen. Sommige jongeren hebben daarbij echter een duwtje in de rug nodig. Daarbij kan het gaan om jongeren met motivatieproblemen, die bijvoorbeeld spijbelen. Deze worden in principe vanuit school aangesproken, maar komen bij een bepaald verzuim ook op gesprek bij leerplicht. Ook zijn er jongeren die vanwege problemen op een of meerdere leefgebieden het tijdelijk niet redden. Hiervoor zijn binnen de school een aantal instrumenten (plusvoorziening, op de rails klassen, extra begeleiding), maar hiervoor kan ook de expertise van externe partners worden aangewend. 2. Jongeren met perspectief arbeidskwalificatie Deze jongeren zitten over het algemeen niet meer op school (zij zijn uitgevallen of hebben de school verlaten zonder startkwalificatie) of komen van een school voor praktijkonderwijs of speciaal onderwijs. Ze zijn veelal niet in staat een startkwalificatie te behalen. Daarbij zijn twee groepen te onderscheiden: a. Jongeren die met intensieve begeleiding en de juiste ervaring wel in staat zijn een plek op de arbeidsmarkt te veroveren (arbeidskwalificatie). b. Jongeren die niet in staat zijn een arbeidskwalificatie te behalen en een plek op de arbeidsmarkt te vinden. Deze jongeren vallen onder het perspectief van zorg en welzijn, en komen (vooralsnog) in aanmerking voor de Wajong, WSW, of andere vormen van dagbesteding. (Voor de jongeren genoemd in categorie 2 b (leerlingen die geen arbeidskwalificatie kunnen behalen) worden in deze nota geen aparte middelen vrijgemaakt. De jongeren uit categorie 2b behoren vanaf 1 januari 2015 tot de gemeentelijke verantwoordelijkheid. Voor hen is een voorliggende voorziening beschikbaar.) FEITELIJKE AANTALLEN Om een indicatie te kunnen geven van de omvang van bovengenoemde doelgroepen is gekeken naar het aantal voortijdig schoolverlaters, de jongeren die werkeloos zijn, en de meest kwetsbare jongeren op school. Voortijdig schoolverlaters, laatste gegevens van 1-10-2013. Kijkend naar het aantal voortijdig schoolverlaters waren er in het schooljaar 2013-2014 in totaal 221 jongeren die zonder startkwalificatie het onderwijs verlieten. Uit onderzoek van eerdere jaren is gebleken dat circa 25% van deze jongeren binnen een jaar alsnog weer naar school gaan. Dat zijn dus 55 jongeren die behoren tot de doelgroep kwetsbaar, maar met perspectief op een startkwalificatie. Van deze schoolverlaters werkt ongeveer 10% na een jaar en 5% verhuist. De rest van deze voortijdig schoolverlaters vormt een zorgelijke groep waarbij de kans groot is dat zij nu of in de toekomst een beroep zullen gaan doen op sociale zekerheid. Het gaat daarbij dan om 133 jongeren die voor een belangrijk deel behoren tot de doelgroep 2a. 7
Werkloze jongeren. Daarnaast zijn er op dit moment 233 jongeren die op dit moment een uitkering krijgen, daarvan behoren 221 jongeren tot de groep die zelf of met begeleiding een plek op de arbeidsmarkt terecht kunnen komen (doelgroep 2a). Ook zijn er 12 zgn. inburgeraars met uitkering bij team inkomen (doelgroep 1). Kwetsbare, schoolgaande jongeren Als laatste is er een groep kwetsbare jongeren die nu naar school gaan. Daarbij gaat om jongeren op MBO niveau 1 (92) jongeren die behoren tot de doelgroep 1 of 2a), jongeren die het Praktijkonderwijs volgen (244 jongeren die voornamelijk behoren tot de doelgroep 2a), cluster 3 indicatie hebben (76 jongeren die behoren tot de doelgroep 2a of 2b) of een cluster 4 indicatie (248 jongeren die behoren tot de doelgroep 1 of 2a). Inschatting van de genoemde doelgroepen op basis hiervan is: Doelgroep Gespecificeerd Aantal Totaal 1. Kwetsbaar, maar met perspectief startkwalificatie 2a kwetsbaar,maar met perspectief arbeidskwalificatie 2b Perspectief geen kwalificatie Uitgevallen, maar gaan weer naar school 47 Schoolgaande jongeren vanaf niveau 1 MBO 46 Schoolgaande jongeren met cluster 4 indicatie 124 Inburgeraars met uitkering 12 Schoolgaande jongeren vanaf niveau 1 MBO 46 Schoolgaande jongeren met cluster 4 indicatie 124 Uitgevallen, (nog) niet terug naar school 133 Jongeren met uitkering 221 Schoolgaande jongeren praktijkonderwijs 244 Schoolgaande jongeren met cluster 3 indicatie 38 Schoolgaande jongeren met cluster 3 indicatie 38 229 806 38 Totaal 1073 8
3. FINANCIEEL KADER Om zoveel mogelijk jongeren in de leeftijd tot 23 jaar toe te leiden tot een start- of arbeidskwalificatie heeft de gemeente de verantwoordelijkheid om de groep kwetsbare jongeren voldoende begeleiding aan te bieden. Een aantal voorzieningen kan worden gedekt door middel van regionaal beschikbaar gestelde middelen. Daar waar deze middelen niet in voorzien kunnen gemeentelijke middelen worden ingezet. Door de beschikbare middelen effectief in te zetten, in samenhang met het onderwijs, passend voor de verschillende doelgroepen die zijn te onderscheiden, kan gericht het voortijdig schoolverlaten en jeugdwerkloosheid aangepakt worden en kan aan meer jongeren een goed perspectief worden geboden. Hiervoor staan de gemeente verschillende budgetten ter beschikking. Onder het mom van: niet dweilen met de kraan open worden de beschikbare budgetten zoveel mogelijk ingezet ter voorkoming van de schooluitval. De interventie om de jongeren binnen de school te houden zijn laagdrempeliger dan de voorzieningen die de jongeren buiten de school begeleiden. Door de interne begeleiding wordt zoveel mogelijk voorkomen dat jongeren door diverse problemen uitvallen. Benadering van de jongeren binnen de school is eenvoudiger dan het opsporen van jongeren die buiten het onderwijs staan. Het kan echter niet volledig worden voorkomen dat jongeren toch uitvallen of dat het noodzakelijk is dat jongeren buiten het onderwijs op het juiste spoor worden geplaatst. REGIONALE MIDDELEN VSV-Convenant Alle scholen binnen Flevoland, en scholen buiten Flevoland met substantiële aantallen Flevolandse leerlingen, hebben in op 28 mei 2012 het nieuwe VSV-convenant voor de periode 2012-2015 ondertekend en daarmee afgesproken zich in te zetten voor de afname van het aantal VSV-ers. Met de ondertekening van het VSVconvenant zetten het ministerie van Onderwijs, scholen en gemeenten zich ook de komende jaren gezamenlijk in om het aantal nieuwe VSV-ers verder te verminderen naar maximaal 25.000 voortijdig schoolverlaters in 2016. Scholen en RMC-regio s ontvangen hiervoor subsidie van het Rijk. Daarbij wordt in de regio voor de drie schooljaren (2012-2015) in totaal 5.203.406 ingezet. Een groot deel van dit budget wordt ingezet voor de Plusvoorziening. De Plusvoorziening in het MBO-College Lelystad behelst extra zorg, begeleiding of aandacht voor leerlingen van het MBO College. Hiervoor wordt 35.913 beschikbaar gesteld. De leerling die dreigt uit te vallen door onacceptabel gedrag, spijbelen of slechte resultaten wordt tijdelijk opgevangen en begeleid, waardoor erger (schooluitval) wordt voorkomen. De betreffende leerling wordt tijdelijk geplaatst in een kleine klas met intensieve begeleiding door coaches. Omdat de inzet van deze middelen regionaal is bepaald wordt over de inzet van deze middelen hierover in deze nota geen voorstel gedaan. Bestuursakkoord MBO 2014 De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de voorzitter van de MBO Raad hebben op 11 juli 2014 het bestuursakkoord MBO 2014 ondertekend. Dit bestuursakkoord bevat onder andere een uitwerking van de kwaliteitsafspraken mbo, waarbij voortgebouwd wordt op de ervaringen die met de vsv-aanpak zijn opgedaan. In 2015/2016 gaat de vsv-aanpak deel uitmaken van deze kwaliteitsafspraken. Er komt landelijk 272 miljoen extra beschikbaar voor beter beroepsonderwijs. Belangrijk uitgangspunt is dat MBO-scholen meer ruimte krijgen om op maat maatregelen te nemen om tot beter onderwijs te komen. Het kabinet kiest voor een resultaatafhankelijk budget: voor scholen die goed presteren of hun niveau weten te verhogen is extra geld beschikbaar. Regionaal Actieplan Jeugdwerkloosheid 2013-2014 Naast regionale samenwerking op het gebied van voortijdig schoolverlaten, wordt ook bij de bestrijding van de jeugdwerkloosheid regionaal samengewerkt. Tot en met 2014 is gewerkt aan de uitvoering van het Regionaal actieplan Jeugdwerkloosheid. Voor Lelystad ging het hierbij om het bedrag van 200.000 dat is ingezet voor 9
het creëren van extra banen voor jongeren. In totaal 40 jongeren zijn aan de slag gegaan bij, of via, het Werkbedrijf Lelystad om werkervaring op te doe. Zij worden zo mogelijk doorgeleid naar regulier werk. Er bestaan geen aanwijzingen waaruit kan worden afgeleid dat er een nieuw actieplan jeugdwerkloosheid komt. Eind september 2013 is bekend geworden dat er landelijk 30 miljoen euro extra beschikbaar komt voor de bestrijding van de jeugdwerkloosheid. Dat geld is vrijgemaakt uit het Europees Sociaal Fonds 2007-2013. Hoeveel budget er beschikbaar komt en op welke wijze dit nieuwe budget kan worden besteed wordt nog met de regio besproken. DECENTRALISATIE UITKERING JEUGD Lelystad ontvangt als G32 gemeente een gedecentraliseerde uitkering Jeugd. Deze is geoormerkt met het doel voortijdig schoolverlaten te voorkomen en zoveel mogelijk terug te dringen. Naastgelegen doel is het versterken van de onderwijsstructuur VO en MBO. Daartoe worden afspraken gemaakt met VO en MBO met betrekking tot de geboden voorzieningen, de zorg rond school en de kosten daarvan. Het doel is om een daling van 10% (nieuwe VSV-ers) te behalen. De DU-Jeugd is in 2010 gestart met de 21,7 miljoen die (landelijk) in 2009 zijn uitgekeerd als onderdeel van de BDU/SIV voor het tegengaan van Voortijdig Schoolverlaters in het kader van het Grote Stedenbeleid (GSB). Deze middelen voor het tegengaan van Voortijdig Schoolverlaters liepen in 2009 af. Het kabinet heeft er uitdrukkelijk voor gekozen om deze middelen niet om te buigen maar beschikbaar te houden voor gemeenten. Op die manier kunnen zij de aanpak van overbelaste jongeren op het niveau van het VMBO en MBO meer sluitend maken opdat meer jongeren hun schoolloopbaan succesvol kunnen afronden. Rijk en gemeenten hebben meerjarig afgesproken: Gemeenten nemen de regie om in overleg en in samenwerking met het onderwijsveld en de hulpverleningsinstanties te voorzien in een sluitend zorg- en hulpaanbod voor overbelaste jongeren (voortijdig schoolverlaters die kampen met een cumulatie van problemen). Streven is landelijk 5.500 overbelaste jongeren per jaar een gecombineerd programma van regulier onderwijs, zorg, hulpverlening, en waar nodig arbeidstoeleiding aan te bieden, op termijn leidend naar het behalen van een startkwalificatie. Aandacht dient daarbij ook te zijn voor de veranderende verantwoordelijkheid van de gemeente vanaf 2015 op het domein jeugdzorg. Hierbij moet ook worden gekeken naar kwetsbare jongeren die zowel een arrangement thuis als op school nodig hebben, dit zal in afstemming moeten plaats vinden. Financiering vindt plaats uit middelen die het Rijk beschikbaar stelt aan gemeenten en scholen: het Rijk stelt aan de betrokken gemeenten met ingang van 1 januari 2010 21,7 miljoen op jaarbasis beschikbaar via de Decentralisatie-uitkering Jeugd. In 2015 zullen we moeten kijken hoe er ook een verbinding kan optreden met het budget jeugdhulp. Het budget is ter versterking van de zorgstructuur VO en MBO structureel in de gemeentelijke begroting opgenomen en bedraagt per jaar 465.000. Dit bedrag wordt aangewend ten behoeve van de jongeren met het perspectief op een startkwalificatie, met name voor die leerlingen die dreigen uit te vallen. De geboden zorg en begeleiding, en waar nodig arbeidstoeleiding, moet op termijn leiden naar het behalen van een startkwalificatie. Hierdoor kan het budget uit de decentralisatie uitkering jeugd breder worden ingezet dan het budget RMC/VSV. RMC-VSV BUDGET 10
Om meer grip te krijgen op het terugdringen en voorkomen van voortijdig schoolverlaten is in elke regio in Nederland een Regionaal Meld- en Coördinatiefunctie ingesteld (RMC). Om deze kerntaken uit te voeren is per regio een contactgemeente aangewezen. Lelystad is de contactgemeente voor de regio Flevoland en ontvangt daarvoor financiële middelen. Een deel van deze middelen wordt doorgeschoven naar de andere gemeenten in de regio. Daarnaast is een deel beschikbaar voor de kosten die de contactgemeente maakt. Ter voorkoming en bestrijding van voortijdig schoolverlaten heeft Lelystad dan circa 110.000 te besteden in 2015. Dit bedrag is vastgesteld volgens de verdeelsleutel zoals in het portefeuilleoverleg is vastgesteld en betreft het bedrag dat Lelystad ter beschikking heeft. Het exacte bedrag wordt jaarlijks door het ministerie vastgesteld en kan en moet worden ingezet te behoeve van de jongeren met het perspectief op de startkwalificatie (doelgroep 1). HET PARTICIPATIEBUDGET / RE-INTEGRATIEBUDGET In het coalitieprogramma 2014-2018 heeft het college aangegeven dat het cruciaal is verbinding te maken tussen onderwijs en economie. De bestrijding van jeugdwerkloosheid heeft hierbij een hoge prioriteit. De ingezette weg met de Kadernota Participatiewet en het Werkbedrijf moet worden voortgezet. Naast de cijfers houdt de gemeente ook oog voor de menselijke kant. Voorop staat dat inwoners zoveel mogelijk zelfstandig moeten kunnen participeren en functioneren. Kinderen en jongeren moeten optimale kansen krijgen om zich te kunnen ontwikkelen. Er wordt nadruk gelegd op de ontwikkeling van de eigen kracht. Het participatiebudget is bedoeld om participatievoorzieningen als re-integratievoorzieningen en educatievoorzieningen te financieren. Hiertoe is een nota besteding re-integratiegelden participatiebudget 2015 opgesteld. Een deel van de re-integratiegelden, te weten 625.000, kan worden ingezet ten behoeve van voorzieningen voor kwetsbare jongeren. Daarbij worden de volgende voorwaarden gesteld: Het geld moet besteed zijn aan re-integratie (en terug te voeren zijn op het individu). Het geld moet besteed zijn aan mensen die behoren tot de wettelijke doelgroep (iedereen van 18 jaar of ouder en 16- of 17 jarigen zonder startkwalificatie). Ten behoeve van de besteding van de re-integratiegelden wordt onderscheid gemaakt tussen vier doelgroepen: 1. Mensen die tijdelijk ondersteuning en begeleiding nodig hebben om te kunnen deelnemen aan de reguliere arbeidsmarkt; 2. Mensen die door de ernst en aard van hun beperking of handicap - duurzaam (financiële) ondersteuning (via aanvullende loonkostensubsidie) en begeleiding nodig hebben op de werkplek om te kunnen deelnemen aan de reguliere arbeidsmarkt; 3. Mensen die door de ernst en de aard van hun beperking of handicap duurzame intensieve begeleiding nodig hebben op de werkplek en daarmee in aanmerking komen voor een beschutte werkplek, zoals bedoeld onder de nieuwe participatiewet; 4. Mensen die niet kunnen meedraaien op de reguliere arbeidsmarkt, maar wel, met behoud van uitkering, in een aangepaste setting kunnen meedoen in de samenleving. De genomen besluiten in de nota Werk in uitvoering en de daaropvolgende nota Eèn toegangspoort tot de arbeidsmarkt hebben tot gevolg dat de (teruglopende) middelen prioritair wordt ingezet op de eerste twee doelgroepen (mensen uit deze doelgroepen hebben een arbeidscapaciteit van 50 100%). De groep van 80-100% wordt vooral door middel van WorkFast aangezet om zelfstandig aan het werk te gaan. De middelen worden vooral aan de groep 50-80% besteed. Er zijn ook uitgangspunten gesteld waaraan de voorzieningen moeten voldoen: 1. Het gaat om WWB-gerechtigden met een arbeidscapaciteit tussen de 50 en 80% 2. De investering in het traject moet binnen één jaar rendement opleveren door (geheel of gedeeltelijke) uitstroom naar betaald werk. De duur van een traject wordt hiermee vastgesteld op maximaal een jaar. 11
In dit kader betreft dat de jongeren die geen perspectief op het behalen van een startkwalificatie hebben, maar wel in staat zijn een plek op de arbeidsmarkt te bereiken. 4. DE MEETLAT Om tot een effectief palet van instrumenten te komen in het voorkomen van voortijdig schooluitval en jeugdwerkloosheid is het noodzakelijk uitgangspunten vast te stellen waaraan deze instrumenten moeten voldoen om ingezet te kunnen worden. Aan de hand van de beschreven doelgroepen en de voorwaarden van de budgetten zijn de uitgangspunten bepaald. Algemeen uitgangspunt 1:Regulier waar mogelijk, specifiek waar nodig. De voorzieningen hebben tot doel kwetsbare jongeren te begeleiden en ondersteunen zodat zij zoveel mogelijk op een gebruikelijke wijze een opleiding kunnen volgen of naar arbeid kunnen doorstromen. De begeleiding zal waar mogelijk in een zo regulier mogelijke situatie plaatsvinden (op de school). Daar waar de begeleiding en ondersteuning in de school (nog) niet passend is voor de kwetsbare jongere, kan dit als kort voortraject worden aangeboden buiten de reguliere situatie (buiten de school). Algemeen uitgangspunt 2: Verantwoordelijkheden leggen daar waar zij horen. Scholen hebben de verantwoordelijkheid leerlingen op een (voor de leerling) zo hoog mogelijk niveau van school te laten gaan. Gerelateerd hieraan heeft het onderwijs dus ook de verantwoordelijkheid de leerlingen passend onderwijs te bieden, bij de les te houden en zo nodig te begeleiden en te behoeden van voortijdig schoolverlaten. Scholen leiden toe naar een startkwalificatie, maar ook naar een arbeidskwalificatie (scholen voor praktijkonderwijs). De gemeente heeft vanuit het RMC de wettelijke taak het voortijdig schoolverlaten te bestrijden. En daar waar de begeleiding voor jongeren zwaarder worden, zeker als het gaat om de begeleiding richting arbeidskwalificatie, heeft de gemeente in het bieden van een passend vangnet ook een verantwoordelijkheid. Vanaf augustus 2014, na de invoering van het nieuwe stelsel Passend Onderwijs, zijn nieuwe samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs verantwoordelijk voor de arrangementen voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. De gemeente heeft daarin nadrukkelijk een verantwoordelijkheid v.w.b. het benoemen en stimuleren van de verbinding tussen de transitie jeugdzorg en passend onderwijs. Algemeen uitgangspunt 3: Arbeidsmarktperspectief staat centraal, onderwijs is een middel om dat mogelijk te maken. De ondersteuning en begeleiding staat ten dienste aan onderwijs en het ontwikkeltraject naar arbeid. Een belangrijk uitgangspunt is dat de jongeren zo regulier mogelijk worden geholpen. Dat betekent dat de jongeren zoveel als mogelijk staan ingeschreven op een school (VO of MBO), met bijbehorende bekostiging. De school begeleidt de jongeren naar een startkwalificatie of werk. We accepteren dat hierdoor een risicogroep met een potentieel hoge uitvalskans wordt binnengehaald bij het onderwijs, dat effect heeft op het aantal voortijdig schoolverlaters. Door voorzieningen en ondersteuning in (of dicht bij) het onderwijs te organiseren, worden de beste kansen voor jongeren op een perspectief op een startkwalificatie of arbeidskwalificatie boden. Algemeen uitgangspunt 4: We zetten in op voorzieningen die bewezen / aantoonbaar effectief zijn. Onder voorwaarden kunnen we eveneens in overleg met het veld experimenten toepassen. Voorzieningen waarbij uit eerdere resultaten blijkt dat het weinig bijdraagt aan het bereiken van een lager aantal voortijdige schoolverlaters en een lagere jeugdwerkloosheid worden niet vanuit de gemeentelijke 12
budgetten gefinancierd. Vernieuwende inzichten die bij wijze van experiment kunnen worden ingezet kunnen deel uitmaken van het voorzieningenpakket, mits dit aanvullend is aan de bestaande voorzieningen en daadwerkelijk iets toevoegt. Financieel uitgangspunt 5: Het re-integratiebudget inzetten voor de jongeren die een arbeidskwalificatie kunnen halen. Het re-integratiebudget is bedoeld om re-integratievoorzieningen en educatievoorzieningen te financieren. Daarbij is het verhogen van de zelfredzaamheid van de burger een uitgangspunt, met als eerste doel uitstroom naar betaald werk. Het geld moet besteed zijn aan re-integratie of educatie (en terug te voeren zijn op het individu). Het geld moet besteed zijn aan mensen die behoren tot de wettelijke doelgroep. Daarbij geldt dat de voorziening bedoeld moet zijn voor mensen die tijdelijk ondersteuning en begeleiding nodig hebben om te kunnen deelnemen aan de reguliere arbeidsmarkt. Financieel uitgangspunt 6: Het RMC-VSV-budget inzetten voor de jongeren die een startkwalificatie kunnen halen, ter bestrijding van voortijdig schoolverlaten. De kerntaken waarvoor dit budget bedoeld is, zijn het terugdringen, voorkomen en bestrijden van voortijdig schoolverlaten. Het budget wordt hiervoor dan ook ingezet. Financieel uitgangspunt 7: Het budget afkomstig uit de Decentralisatie Uitkering Jeugd inzetten ten behoeve van de zorgstructuur voor leerlingen met het perspectief startkwalificatie, om te voorkomen dat deze dreigen uit te vallen. Gezien dat het budget is geoormerkt met het doel voortijdig schoolverlaten te voorkomen en zoveel mogelijk terug te dringen, met als nevendoel het versterken van de onderwijsstructuur VO en MBO, kan dit budget worden ingezet ten behoeve van de zorgstructuur waarmee uitval wordt voorkomen. De geboden zorg en begeleiding, en waar nodig arbeidstoeleiding, moet op termijn leiden naar het behalen van een startkwalificatie (in principe valt VSO en Pro daar niet onder). Hierdoor kan het budget uit de decentralisatie uitkering jeugd breder worden ingezet dan het budget RMC/VSV. 13
5. BUDGETTEN De in 2014 besteedbare budgetten worden in 2015 niet allemaal met dezelfde bedragen voortgezet. De verdeling van de budgetten ziet er als volgt uit (zie onderstaande tabel). Het totale bedrag over 2015 is 75.000 lager door het wegvallen van het toegevoegde budget ( 200.000) uit het Regionaal Actieplan Jeugdwerkloosheid 2013-2014 en extra budget uit het re-integratiebudget. Budgetverdeling 2014 en 2015 Regionaal budget 2014 2015 Convenant VSV Plusvoorziening 35.913 35.913 Regionaal Actieplan Jeugdwerkloosheid 2013-2014 Werkervaringsplaatsen Gemeentelijk Werkbedrijf 18+ WWB 200.000 Totaal diversen 235.913 35.913 Decentralisatie uitkering jeugd 2014 2015 Zorgstructuur VO, Op de Rails 130.000 Zorgstructuur VO, vanaf augustus 2014 100.000 230.000 Flevotalent Junior 55.000 Talentmanagers (in samenhang met Jongerenloket) 55.000 55.000 Entree opleiding met een plus (in samenhang met jongerenloket) 90.000 90.000 Zomeractie (in samenhang met jongerenloket) 35.000 35.000 Jongerenloket en OAMT vanaf juli 2015 55.000 Totaal Decentralisatie Uitkering Jeugd 465.000 465.000 VSV-RMC-budget 2014 2015 Uitvoering leerplicht/rmc 60.000 60.000 Centraal Intake Punt (in samenhang met het jongerenloket) 50.000 50.000 Totaal VSV-RMC-budget 110.000 110.000 Participatiebudget 2014 2015 Flevodrome (in samenhang met het jongerenloket) 350.000 350.000 Talentmanagers (in samenhang met het jongerenloket) 110.000 110.000 Werkervaringsplaatsen gemeentelijk werkbedrijf 16/17 jarigen 40.000 Werkervaringsplaatsen Gemeentelijk Werkbedrijf 18+ WWB(in samenhang met het jongerenloket) 165.000 Totaal participatiebudget 500.000 625.000 Totaal 1.310.913 1.235.913 14
6. DE VOORZIENINGEN Samen met het onderwijs wil de gemeente elke leerling (m/v) de optimale kans bieden op een succesvolle schoolloopbaan. Een schoolloopbaan die perspectief biedt voor zijn verdere ontwikkeling en leidt tot een voor hem/haar zo hoog mogelijk haalbare kwalificatie, zodat de leerling voldoende kansen heeft op de arbeidsmarkt. Hiertoe is het van belang dat de leerling in een aangesloten lijn het onderwijs doorloopt, zoals in onderstaand figuur is weergegeven. De oorzaak van schooluitval schuilt in vele facetten (verkeerde schoolkeuze, cumulatie van problemen, onderwijsaanbod, grote overgang vo MBO, motivatie). Allerlei invloeden kunnen effect hebben op een jongere. Dat kan op school zijn, maar ook binnen het gezien of in de vrije tijd. In het VO en het MBO zijn zorgstructuren aanwezig waarop de leerlingen kunnen terugvallen als zij extra steun nodig hebben bij het oplossen van knelpunten en problemen. Om doorgaande lijnen ook voor de kwetsbare groep jongeren te waarborgen is in 2014 gestart met verbindingen te leggen tussen VO, VSO en MBO. Dit zal medio 2015 resulteren in een samenwerking tussenoverheid, onderwijs en ondernemers, waarbij de arbeidsmarkt- en onderwijsbeleidslijnen op een integrale manier worden verbonden zodat een sluitend aanpak voor jongeren ontstaat. Door de sluitende aanpak kan voortijdig schoolverlaten worden teruggedrongen en kunnen uitvallers op de voor hen passende plaats instromen op het traject naar de arbeidsmarkt. De bestaande voorzieningen worden daartoe zoveel mogelijk op elkaar afgestemd. 15
ZORGSTRUCTUUR IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS Binnen het VO bestond tot augustus 2014 de zorgstructuur Op de Rails. Dit was een landelijk (via OC&W) en gemeentelijk gesubsidieerd project dat in Lelystad vorm heeft gekregen in het samenwerkingsverband VO tussen de scholen Arcus, Rietlanden, SGL en Groenhorst College Lelystad. Het was een tijdelijke opvangklas voor leerlingen die dreigen uit te vallen door onacceptabel gedrag, spijbelen of slechte resultaten. De voorziening was bedoeld voor jongeren die door middel van een lichte interventie weer verder kunnen. Na een periode Op de Rails werkte de leerling in afnemende mate in de Op de Rails klas en in toenemende mate weer met de eigen klas. Op de Rails richtte zich dan ook op jongeren in doelgroep 1 die in principe een startkwalificatie kunnen halen. Jaarlijks maakten ruim 100 leerlingen gebruik van de Op de Rails-voorziening. Op 1 augustus 2014 is de rijkssubsidiering voor het project Op de Rails beëindigd (deze vergoeding werd rechtstreeks aan het VO betaald). Op de Rails is dan ook opgehouden als landelijk georganiseerde voorziening. Vanaf augustus 2014 zijn de nieuwe samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs verantwoordelijk voor de arrangementen voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. In dat kader is sprake van vernieuwing van dit aanbod, mede in de context van de herziening de volledige ondersteuningsstructuur van het voortgezet onderwijs in het licht van passend onderwijs. Doordat passend onderwijs ook voor de scholen nieuw is wordt de ondersteuningsstructuur kritisch tegen het licht gehouden en verbetert waar nodig. Op welke wijze de ondersteuningsstructuur in het voortgezet onderwijs in 2015 wordt aangeboden is nog niet volledig uitgewerkt. ZORGSTRUCTUUR IN HET MBO De Plusvoorziening van het MBO De Plusvoorziening in MBO-College Lelystad behelst extra zorg, begeleiding of aandacht voor leerlingen van het MBO College (niveau 2, 3 en 4). De leerling die dreigt uit te vallen door onacceptabel gedrag, spijbelen of slechte resultaten wordt tijdelijk opgevangen en begeleid, waardoor erger (schooluitval) wordt voorkomen. De betreffende leerling wordt tijdelijk geplaatst in een kleine klas met intensieve begeleiding door coaches. De Plusvoorziening biedt ondersteuning aan leerlingen van het MBO-College waarbij de volgende situaties knelpunten opleveren die een goede inzet tijdens de opleiding in de weg staan: Gebrek aan dagelijkse structuur; Gebrek aan regelmatige persoonlijke aandacht en ondersteuning van een volwassene; Gebrek aan vertrouwen in docenten/ouders/hulpverleners; Gebrek aan continuïteit in zorg/hulpverlening; Motivatieproblemen; Gedragsproblemen. De kern van deze voorzieningen is dat ze ingaan op de behoefte van jongeren aan structuur en verbondenheid. Waar nodig wordt ook hulp aangeboden voor specifieke problemen (bijvoorbeeld schuldhulpverlening). Entreeopleiding met een plus De Entreeopleiding staat open voor jongeren van 16 tot 27 jaar met forse problematiek en/of beperking, waardoor hun loopbaan is onderbroken. Dit zijn jongeren zonder VO-diploma of startkwalificatie en veelal zonder enige werkervaring. Er is een (grote) afstand tot onderwijs en arbeidsmarkt. Als basis zal de Entreeopleiding leiden tot meer ondersteuning voor bijzondere doelgroepen (bv. t.a.v. structuur, toezicht en uitstroomperspectief), in een zo regulier mogelijk onderwijskader (zo min mogelijk stigmatiserende context, en daarom ín de school). Het gaat dan om zaken als aangepaste groepsgrootte, wekelijkse gesprekstijd met de studiecoach (mentor), directe bel- en bezoekacties op verzuim, kwartaalgesprekken met student en betrokkenen, time out-mogelijkheden, mede voor de reguliere Entreejongeren. 16
Daarnaast vraagt de specifieke problematiek van een aantal jongeren nog steeds om maatwerk voor bepaalde groepen binnen Entree. De verwachting is dat, zeker in eerste instantie bij het ontwikkelen en opzetten van een passend onderwijsaanbod, de reguliere middelen voor de Entreeopleiding niet voldoende zijn om de gehele doelgroep goed te bedienen. Het gaat dan om (onder meer) kwetsbare meiden, jongeren ontslagen uit detentie, jongeren die terugkeren uit een jeugdinrichting en thuisloze jongeren. Met name kwetsbare meiden zijn lokaal (en in de provincie) een noemenswaardige groep. Deze groep meiden verdient als gevolg van een combinatie van leeftijdsfase en achtergrond/problematiek bijzondere aandacht als het gaat om maatschappelijke participatie. Schooluitval en een structureel kwetsbare maatschappelijke positie (isolement, afhankelijkheid en armoede) zijn een risico. De Entree-plus biedt aan hen het reguliere onderwijsprogramma in combinatie met maatgerichte programmaonderdelen, in samenwerking met de relevante partners. Ons uitgangspunt is jongeren zo regulier mogelijk in het onderwijs te ondersteunen. Door middel van de Entree-plus kan genoemde doelgroep binnen het reguliere traject worden gebracht, waarbij de specifieke zorg aan het onderwijs wordt toegevoegd. Deze Entree-plus kan aan maximaal 22 deelnemers worden geboden. VOORKOMEN VAN UITVAL BIJ DE OVERGANG TUSSEN VO EN MBO Zomeractie De Zomeractie is een speciale actie om ervoor te zorgen dat alle jongeren die in de zomerperiode worden uitgeschreven van school zonder dat ze een startkwalificatie hebben, op tijd weer ingeschreven zijn bij een opleiding. De zomeractie wordt uitgevoerd in samenwerking met de werkcoaches, leerplichtambtenaren en talentmanagers. De jongeren worden op verschillende wijzen benaderd met als doel hen na de zomervakantie terug naar school te krijgen. Mede door inspanningen vanuit de zomeractie is bijna 70% van de benaderde jongeren alsnog geen voortijdig schoolverlater. Gezien dit resultaat kan worden geconcludeerd dat de zomeractie een succesvolle activiteit is om voortijdig schoolverlaten te voorkomen. VOORZIENINGEN TEN BEHOEVE VAN HET DOORSTROMEN NAAR ARBEID De voorzieningen worden ingezet ten behoeve van de jongeren die niet in staat zijn op eigen kracht een arbeidsplaats te bemachtigen. Dat kunnen jongeren zijn die geen startkwalificatie kunnen behalen maar ook de werkloze jongeren met startkwalificatie. Voor deze jongeren vormen de werkervaringsplaatsen binnen het gemeentelijk werkbedrijf een belangrijke opstap richting werk. Werkervaringsplaatsen Gemeentelijk Werkbedrijf 18-plus-jongeren met WWB-uitkering Een groep jongeren heeft in het verleden afscheid genomen van het onderwijs. Zij zijn door uiteenlopende redenen momenteel werkloos gebleven. Voor de meeste van deze jongeren is een nieuw onderwijstraject geen optie. Zij kunnen een beroep doen op een WWB-uitkering. Voordat deze jongeren een WBB-uitkering konden aanvragen zijn zij bij Workfast aangemeld, een voorliggende voorziening die de jongere stimuleert werk te vinden. Als het vinden van werk niet lukt kunnen zij een WWB-uitkering ontvangen. Vervolgens komen zij in aanmerking voor een werkervaringsplaats bij het Gemeentelijk Werkbedrijf. Vanuit het regionaal Actieplan Jeugdwerkloosheid 2013-2014 zijn tot 2014 aan ongeveer 42 jongeren een werkervaringsbaan aangeboden voor 32 uur per week voor de duur van maximaal 1 jaar. De jongeren worden geplaatst op de projecten die binnen het werkbedrijf beschikbaar zijn. Welk project dat wordt is afhankelijk van de jongere en het aanbod op dat moment. Vanuit de werkervaringsbanen stromen de jongeren door naar een reguliere arbeidsplaats. De aanmeldingen lopen altijd via de werkcoaches van team Werk. De werkervaringsplaatsen voor 18-plus-jongeren worden in 2015 voortgezet vanuit het re-integratiebudget. 17
Flevodrome Flevodrome is een re-integratievoorziening die jongeren in de leeftijd van 16 tot 27 jaar, die uitgevallen zijn in het onderwijs, begeleidt richting werk, onderwijs of een passende vervolgvoorziening. Flevodrome is geschikt voor een bepaald type jongeren die kan worden gemotiveerd door met de handen (metaal / hout) bezig te zijn. In de afgelopen jaren is Flevodrome succesvol gebleken: van de 36 jongeren die gemiddeld jaarlijks worden begeleid, realiseert 70 tot 80% het doel, namelijk een plek op de arbeidsmarkt. Waar mogelijk worden certificaten gehaald, in samenwerking met de betreffende vakvereniging. De trajecten Flevodrome bedragen per deelnemer circa 10.000. Dit bedrag staat in verhouding tot de inhoud van de voorziening, namelijk een volledige dagbesteding. De trajecten Flevodrome resulteren in het algemeen in duurzame arbeidsplaatsen, dat de kosten van bijstand en zorg uitspaart. Flevodrome draagt bij aan de vermindering van jeugdwerkloosheid. Bijna alle deelnemers sluiten het traject af met een baan. VOORZIENINGEN DIE BEGELEIDEN NAAR EEN PASSENDE VERVOLGVOORZIENING Het belang van eerder genoemde voorzieningen is te zorgen dat leerlingen op school blijven, een zo hoogmogelijke kwalificatie halen, en anders een bestendige plek op de arbeidsmarkt vinden. Er zijn ook voorzieningen nodig om de jongeren die toch zijn uitgevallen actief te begeleiden naar onderwijs (zoals het Centraal Intake Punt), naast onderwijs ook naar arbeid (Talentmanagers). Centraal Intake Punt Lelystadse jongeren die bij de gemeente komen voor een WWB-uitkering en/of waarvan de RMC-consulent op basis van de schoolloopbaan en/of een gesprek met de jongere concludeert dat er mogelijk nog kansen zijn binnen het onderwijs, worden doorverwezen naar het Centraal Intake Punt. De jongeren worden na aanmelding getest en besproken, er wordt gekeken naar cognitie, leerstijl, problematiek en context van een jongere. Op basis van de testresultaten en een gesprek wordt gekeken wat er nodig is voor passende plaatsing. Eventueel kan dit bijvoorbeeld een aanvullende training zijn, voordat een jongere geplaatst kan worden binnen het reguliere onderwijs. In de context RMC/VSV, Jeugdwerkloosheid en Kwetsbare Jongeren is dit een aanvullende maatregel om jongeren terug te kunnen plaatsen in het onderwijs. Het Centraal Intake Punt voldoet aan onze uitgangspunten. Aangezien het Centraal Intake Punt verder gaat dan de reguliere intake, omdat het zich richt op de kwetsbare doelgroep die al enige tijd, om uiteenlopende redenen, is losgeraakt van het onderwijs, kan het Centraal Intake Punt in aanmerking komen voor subsidie ten behoeve van de speciale onderzoeken en dossiervorming. Het betreft geen nieuwe subsidie, maar een voortzetting van de in 2009 gestarte subsidie. Voor Lelystad is het Centraal Intake Punt ondergebracht bij MBO College Lelystad. Talentmanagers Binnen de afdeling Werk Inkomen en Zorg van de gemeente Lelystad zijn 3 talentmanagers 2 werkzaam die jongeren (elk circa 30 jongeren in de caseload) in de leeftijd van 16 tot 27 jaar zonder inkomen of werk en die niet in beeld zijn bij de hulporganisaties, traceren en begeleiden. Deze jongeren zijn niet allemaal WWBgerechtigd. De doelstelling is onder andere om uitkeringsafhankelijkheid te voorkomen. De talentmanagers bieden concrete oplossingen en helpen deze jongeren de weg te vinden (terug) naar school, werk of een vervolgvoorziening. Zij voeren de regie en zijn afhankelijk van een groot netwerk binnen het maatschappelijk middenveld. Daarnaast proberen de talentmanagers een brug te slaan tussen de maatschappelijke organisaties in Lelystad, zodat de samenwerking wordt geoptimaliseerd. 2 En 1 talentmanager vanuit een subsidie rondom veiligheid. 18
Deze trajecten zijn zeer succesvol gebleken in de afgelopen jaren. Er wordt voldaan aan de prestatie-afspraak dat er jaarlijks 75 jongeren succesvol een passend vervolg wordt geboden. Een passend vervolg kan zijn de weg naar onderwijs of werk, maar ook naar speciale vangnetvoorzieningen of zorg. De talentmanagers kunnen succesvol zijn omdat zij onafhankelijk van financiering (AWBZ, Wajong, WBB) de jongeren kunnen helpen. Het probleem van de jongere is leidend om te komen tot een passende oplossing. Daarnaast vallen de talentmanagers onder de gemeente waardoor er korte lijnen bestaan tussen de talentmanagers, afdeling Werk-Inkomen en Zorg en het MBO-College Lelystad. De ontwikkeling van een jongerenloket In de afgelopen jaren is de samenwerking tussen onderwijs en gemeente Lelystad sterk verbeterd, met onder andere met resultaat een daling van voortijdig schoolverlaten, de cijfers zijn echter nog steeds een punt van aandacht omdat men nog niet op het niveau van de landelijke streefcijfers zit. De partijen zijn gezamenlijk tot de conclusie gekomen dat een doorlopende lijn onderwijs-arbeidsmarkt inzet vraagt van alle betrokken instanties en alle mogelijkheden benut moeten worden om zelfredzaamheid van jongeren te bereiken. Het gaat hierbij om een doorlopende leerlijn VO-MBO en de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt, inclusief een zogenaamde loketfunctie als makelaar om jongeren binnen het onderwijs op de juiste manier te laten doorstromen en ondersteunen. Het gezamenlijke doel is om kwetsbare jongeren zo lang mogelijk regulier, effectief onderwijs te laten volgen en vervolgens de stap naar de arbeidsmarkt te laten maken. De gemeente Lelystad wil de vorming van de loketfunctie binnen het onderwijs graag stimuleren en haar eigen dienstverlening hier zo goed mogelijk op laten aansluiten. Doordat de financiële en maatschappelijke consequenties wanneer het mis gaat met een jongere tijdens en na de schoolcarrière uiteindelijk bij de gemeente liggen, is en blijft regie vanuit de gemeente op een deel van de jongeren noodzakelijk. Op het gebied van leerplicht, voortijdig schoolverlaten, jeugdwerkloosheid, zorg en participatie is de gemeente al snel in beeld. De gemeente wil haar dienstverlening zodanig inrichten dat kwetsbare jongeren op reguliere wijze onderwijs volgen en de stap naar de arbeidsmarkt maken. De loketfunctie kent twee functies: doorverwijzing naar de meest passende leer en/of werkomgeving. Het kan hierbij gaan om regulier onderwijs en/of werk of speciale voorzieningen; door bemiddeling en ondersteuning, diagnoses en onderzoek gezamenlijk bepalen wat de beste route onderwijs-arbeidsmarkt is. Op deze wijze ontstaat een éénloketfunctie voor kwetsbare jongeren van en naar het onderwijs en richting de arbeidsmarkt, waarbij de gemeente Lelystad participeert indien ondersteuning nodig is op het gebied van werk, zorg en participatie. De loketfunctie brengt ketensamenwerking tot de kern: op casusniveau prestatieafspraken (durven) maken tussen alle partijen, met als doel de kortste route naar (regulier) onderwijs en/of werk. Vanuit zowel onderwijs als gemeente zijn al speciale (onderwijs)voorzieningen aanwezig op het gebied van begeleiding, ondersteuning, advisering en plaatsing van kwetsbare jongeren op onderwijs en/of werk. Het is de bedoeling om de ketenpartners bij elkaar te brengen onder een gezamenlijke visie en doelstelling, al bestaande voorzieningen te combineren, benodigde beleidskeuzes voor te leggen en eventueel benodigde ondersteuningsmogelijkheden en voorzieningen te beschrijven. Daar waar voorheen de aparte voorzieningen elk voor zich in bedrijf waren en eigen doelstellingen hadden, wordt in het Jongerenloket de activiteiten en doelstellingen op elkaar afgestemd. Er is vooralsnog geen sprake van het samenvoegen van subsidies. Het jongerenloket zal medio 2015 van start gaan. 19
7. SAMENVATTING Naast de wettelijke verplichting om voortijdig schoolverlaten te bestrijden is er een scala aan voorzieningen die kunnen worden ingezet ter ondersteuning van de jongeren die om wat voor reden dan ook een steuntje in de rug nodig hebben om een startkwalificatie dan wel arbeidskwalificatie te behalen. Hieronder in een tabel de voorzieningen samengevat wat leidt tot de budgettaire invulling zoals in paragraaf 2.3 (budgetten) is opgenomen. Voorzieningen verbonden aan het Voortgezet Onderwijs Voorzieningen ten behoeve van VO en MBO en onderwijs en arbeid Voorzieningen verbonden aan het MBO Voorzieningen ten behoeve van het doorstromen naar arbeid Voorzieningen die begeleiden naar een passende vervolgvoorziening voorziening doelgroep Bedrag 2014 Bedrag 2015 Zorgstructuur VO Schoolgaande jongeren in het voortgezet onderwijs 230.000 230.000 Uitvoering leerplicht RMC Leerplichtige jongeren VO en MBO 60.000 60.000 Zomeractie Jongeren tussen VO en MBO 35.000 35.000 Jongerenloket Plusvoorziening MBO Entree-plus Centraal Intake Punt Flevodrome Werkervaringsplaatsen 16- en 17-jarigen Werkervaringsplaatsen 18+ WWB Jongeren met voornamelijk perspectief arbeidskwalificatie Schoolgaande jongeren met perspectief startkwalificatie (MBO niveau 2, 3 en 4). Zorgstructuur voor schoolgaande jongeren met veelal perspectief arbeidskwalificatie (MBO niveau 1). Voormalige voortijdig schoolverlaters Voortijdig schoolverlaters, jongeren met multiproblematiek Jongeren van 16 en 17 jaar die zonder startkwalificatie het onderwijs hebben verlaten. Geen WBB. Jongeren tussen 18 en 27 jaar met WWB-uitkering 55.000 35.913 35.913 90.000 90.000 50.000 50.000 350.000 350.000 40.000 200.000 165.000 Talentmanagers Jongeren zonder startkwalificatie 165.000 165.000 Flevotalent Junior Jongeren op zoek naar structureel werk of een stageplaats voor BBL 55.000 20