Les 14 Dutch design gatentekst versie 1 Stofzuigers, mobieltjes, laptoptassen, waterkokers, en pennen... we gebruiken ze dagelijks, wie denkt ooit aan de bedenker? Of aan de ontwerper van een model? Niemand toch? Je staat er bij stil dat die handige dingen bedacht zijn en dat er iemand verstand van techniek en gevoel voor heeft zitten piekeren en puzzelen om goed ontwerp op papier en later de markt te krijgen. Een mobieltje, daarmee moet je kunnen telefoneren, maar moet ook aan andere eisen voldoen. te beginnen moet het er natuurlijk uitzien, anders koopt niemand het. Dus een trendy kleur staat boven aan verlanglijstje. Maar een zakenman vindt andere mooi dan een tiener, dus er nagedacht worden over de doelgroep. Verder het ding lekker in de hand, handig in het gebruik zijn en te weinig maar beslist ook niet veel mogelijkheden hebben. Welke eigenschappen moet nog meer hebben? Het moet gebruiksvriendelijk maar ook over voldoende nieuwe toepassingen. Dat alles voor een niet te prijs, en liefst nog milieuvriendelijk geproduceerd. Ga er maar aan staan. Dutch Design Een goed ontwerp is belangrijk, daar iedereen het wel over eens. Als ontwerp dan ook nog eens typisch lijkt te zijn heet het: Dutch. Minimalistisch, experimenteel, onconventioneel, innovatief, avontuurlijk, eigenwijs met gevoel voor humor, dat zijn eigenschappen van Dutch Design. Het is wereldberoemd, en een belangrijk exportartikel. De, Dutch Design, is pas de afgelopen jaar in gebruik geraakt. Het grappige echter dat die moderne ontwerpers als vaak een man noemen die veel leefde: Gerrit Rietveld (1888 1964). Deze ontwerper en ontwierp experimentele meubels, niet alleen modern uiterlijk, maar ook goedkoop en eenvoudig produceren, eerst onbeschilderd, later in primaire, strak en sober van lijn. Zijn ontwerpen zijn de Rood-blauwe stoel (1918) de Zigzagstoel (1932) opgebouwd uit rechthoeken en. Het is natuurlijk de vraag of lekker zit op zo n stoel, maar is een feit dat Rietveld met ontwerpen vele nieuwe generaties ontwerpers wist inspireren. Een bekend opleidingsinstituut draagt zijn : de Rietveldacademie in Amsterdam. Als architect hij bij de stroming Het nieuwe. Die stroming en het latere Dutch lijken als twee druppels water op met hun nadruk op strakke vormen de afwezigheid van versieringen. Vandaar dat ontwerpen en gebouwen uit het begin de twintigste eeuw pas achteraf Dutch werden genoemd. Gebroken wolkenkrabbers Onconventioneel en zijn zeker de ontwerpen van Rem (1944), een Nederlandse ontwerper die internationaal actief. Hij ontwierp onder andere dit grote in Beijing, het hoofdkantoor van de staatstelevisie. Op een oppervlak van tien bouwde hij deze toren, of liever: torens, twee aparte gebouwen die later elkaar bevestigd werden. Het resultaat was opmerkelijk gebouw, bestaande uit twee poten, een dwarsverbinding in de top. Die staan schuin, en in een hoek 90 graden op de dwarsverbinding. Door opvallende vorm wordt de toren door de (grote) broek en door anderen voorovergebogen vrouw of de gebroken wolkenkrabber tenminste, in het Nederlands. Koolhaas won grote prijzen en publiceerde boeken waarin zijn filosofie, zijn kijk op bouwen,. Hij is gefascineerd door plekken op waar bijzondere dingen gebeuren doordat daar mensen en menselijke activiteiten op een oppervlak zijn geconcentreerd. Hij wil Gatentekst - Les 14 Dutch Design 1
zaken onverenigbaar lijken met elkaar in verband : veel mensen, een klein oppervlak, horizontaal. Een wolkenkrabber gaat per definitie de in, maar Koolhaas lijkt hem juist weer naar de grond te buigen! Kubuswoningen en thermoskan Een ander kenmerk van Design is dat het vernieuwend en is, een beetje excentriek eigenlijk. Dat je goed zien aan de kubuswoningen ( wel paal- of boomwoningen genoemd) op drukke plek in Rotterdam. Architect Piet ontwierp ze in de jaren tachtig: kubus is 45 graden gekanteld. Aan buitenkant stelt de woning een boom, en vanbinnen een schip. Het idee een soort dorp in de stad creëren, waar het veilig wonen was in de drukte. Maar hoe zou dagelijks leven in een dergelijke woning? Denk je even in: meubels tegen schuine wand, lampen aan een scheef, ramen die naar boven opengaan, met op de hemel. Wonen in een, met de punt naar beneden, kan wel? Hoe ver kun je gaan: huizen, driehoekige of glazen huizen? Moet in zo n woning ook nog gewoon kunnen wonen of moet het vooral en anders-dan-anders zijn? En zit het met rolstoelgebruikers? Dat roept een andere vraag op bij het over design. Zie je deze designthermoskan? een gedurfd ontwerp! Een aparte ronde, of is het een ovaal? De is antraciet, de kan heeft een oppervlak en ligt lekker in de. Maar verder, tja, doet-ie wat gewone broertje ook kan: water warm. Wat is dan de meerwaarde van mooi (en meestal duur) design voor gebruiksvoorwerpen? Mooi of praktisch? De winkelketen vindt overigens dat praktisch en design verenigbaar zijn en haalt daarvoor jong in huis. Elk jaar is er ontwerpwedstrijd waar gewone huis-tuin-en- ontworpen worden die functioneel zijn én én mooi om te zien én zijn van recyclebare materialen, dus met voor het milieu. Nuchter Dutch Design je dat wel noemen. Heel Nederland Dutch design? En dan zijn er ook mensen die zeggen dat heel Nederland Dutch Design is! Daar valt wel voor te zeggen als je de, de polders, de dijken en de bekijkt. Nederland, eens een nat moerasland weinig reliëf, waar ieder stukje drooggelegd zorgvuldig ingedeeld moest worden. Een land de straten het oude slotenpatroon volgen waarin kanalen en rivieren en steeds snelwegen en spoorwegen de vlakverdeling bepalen. kijk dan eens naar de schilderijen Mondriaan, die eerst gewone landschappen, bomen molens schilderde, maar zich later beperkte wit, zwart en de primaire kleuren, vormen, een duidelijke vlakverdeling en uiteindelijk horizontale en verticale lijnen. Saai? Welnee, een museumdirecteur over Nederland en zijn : De Nederlandse schilder trekt een rechte, want dat heeft zijn oog van landschap geleerd. Dan brengt een kerktoren een boom een verticale verdeling aan de horizontale ruimte van het schilderij. de takken van de bomen omhoogkijkend de schilder de lucht die zelden wind en wolken is. Het beeld transparant en helder. Lijnen en kleuren het beeld tot rust (...) dat is schilderkunst van Mondriaan. Alles of niets? je aan een willekeurige Nederlander vraagt ie zich voorstelt bij Dutch Design, je een keur aan antwoorden. De denkt aan die stoel van Gerrit, een ander Gatentekst - Les 14 Dutch Design 2
aan producten van de -Hollandse HEMA en zelfs aan het van de HEMA zelf, een derde enthousiast uit te weiden over de bekende gebouwen van de architect Rem of de kubuswoningen in Rotterdam, weer ander zegt dromerig: Ach, eigenlijk is Nederland Dutch Design, kijk maar: overal lijnen en sprekende kleuren. Recht daartegenover de mening van iemand die geïrriteerd : Dutch Design, dat bestaat helemaal niet, is alleen maar een reclametruc om spullen in het buitenland te verkopen. dat al die producten een paar kenmerken zouden hebben is al helemaal! Wie heeft er nu gelijk? Gaat Design over kunst, over gewone gebruiksvoorwerpen, een heel land of helemaal nergens? Oordeel zelf maar! gatentekst versie 2 Stofzuigers, mobieltjes, laptoptassen, waterkokers, bureaustoelen en pennen, we gebruiken ze dagelijks, wie denkt ooit aan de bedenker ervan? Of aan de ontwerper van een specifiek? Niemand toch? Je staat er niet bij dat die handige dingen ooit bedacht zijn dat er iemand met verstand van techniek gevoel voor vormgeving heeft zitten piekeren en om een goed ontwerp op papier en op de markt te krijgen. Een mobieltje, daarmee moet je kunnen telefoneren, maar het ook aan andere eisen voldoen. Om te moet het er natuurlijk mooi uitzien, anders niemand het. Dus ook een trendy kleur boven aan het verlanglijstje. Maar een zakenman andere dingen mooi dan een tiener, dus moet nagedacht worden over de doelgroep. Verder het ding lekker in de hand liggen, in het gebruik zijn en niet te maar beslist ook niet te veel mogelijkheden. Welke eigenschappen moet het nog meer hebben? moet gebruiksvriendelijk zijn maar ook over voldoende toepassingen beschikken. Dat alles voor een niet hoge prijs, en liefst nog milieuvriendelijk geproduceerd. Ga er maar aan staan. Dutch Design goed ontwerp is belangrijk, daar is iedereen wel over eens. Als dat ontwerp dan nog eens typisch Nederlands lijkt te zijn het: Dutch Design. Minimalistisch, experimenteel, onconventioneel, innovatief,, eigenwijs en met gevoel voor humor, dat de eigenschappen van Dutch Design. Het is wereldberoemd, en een belangrijk exportartikel. De naam, Design, is pas de afgelopen twintig jaar gebruik geraakt. Het grappige is echter dat moderne ontwerpers als inspiratiebron vaak een man die veel eerder leefde: Gerrit Rietveld (1888 1964). Deze en architect ontwierp experimentele meubels, niet alleen van uiterlijk, maar ook goedkoop en eenvoudig produceren, eerst onbeschilderd, later in primaire kleuren, en sober van lijn. Zijn beroemdste ontwerpen de Rood-blauwe stoel (1918) en de Zigzagstoel (1932), uit rechthoeken en vierkanten. Het is natuurlijk vraag of je lekker zit op zo n, maar het is een feit dat Rietveld zijn ontwerpen vele nieuwe generaties ontwerpers wist inspireren. Een bekend opleidingsinstituut draagt zijn naam: Rietveldacademie in Amsterdam. Als architect hoorde hij de stroming Het nieuwe Bouwen. Die stroming het latere Dutch Design lijken als twee water op elkaar met hun nadruk op vormen en de afwezigheid van versieringen. Vandaar veel ontwerpen en gebouwen uit het begin de twintigste eeuw pas achteraf Dutch Design genoemd. Gatentekst - Les 14 Dutch Design 3
Gebroken wolkenkrabbers Onconventioneel en eigenwijs zijn de ontwerpen van Rem Koolhaas (1944), een Nederlandse die internationaal actief is. Hij ontwierp onder dit grote gebouw in Beijing, het hoofdkantoor de Chinese staatstelevisie. Op een oppervlak van hectare bouwde hij deze toren, of liever: torens, twee aparte gebouwen die later aan bevestigd werden. Het resultaat was een opmerkelijk, bestaande uit twee poten, met een dwarsverbinding de top. Die torens staan schuin, en een hoek van 90 graden op de. Door de opvallende vorm wordt de toren sommigen de (grote) broek en door anderen voorovergebogen vrouw of de gebroken wolkenkrabber genoemd, in het Nederlands. Koolhaas won vele grote en publiceerde boeken waarin hij zijn filosofie, kijk op bouwen, uitlegde. Hij is gefascineerd plekken op aarde waar bijzondere dingen gebeuren daar veel mensen en menselijke activiteiten op klein oppervlak zijn geconcentreerd. Hij wil zaken onverenigbaar lijken met elkaar in verband brengen: mensen, een klein oppervlak, horizontaal verticaal. Een gaat per definitie de hoogte in, maar lijkt hem juist halverwege weer naar de te buigen! Kubuswoning en thermoskan Een ander van Dutch Design is dat het vernieuwend grensverleggend is, een beetje excentriek eigenlijk. Dat je goed zien aan de kubuswoningen (ook paal- of boomwoningen genoemd) op een drukke in Rotterdam. Architect Piet Blom ontwierp ze de jaren tachtig: elke kubus is 45 gekanteld. Aan de buitenkant stelt de woning boom voor, en vanbinnen een schip. Het was een soort dorp in de stad creëren, waar het veilig wonen was midden de drukte. Maar hoe zou het dagelijks in een dergelijke woning eruitzien? Denk je in: meubels tegen een schuine wand, lampen een scheef plafond, ramen die naar boven, met uitzicht op de hemel. Wonen in kubus, met de punt naar beneden, kan wel? Hoe ver kun je gaan: ronde, driehoekige of glazen huizen? Moet je in woning ook nog gewoon lekker kunnen wonen moet het vooral mooi en anders-dan- zijn? En hoe zit het met rolstoelgebruikers? roept nog een andere vraag op bij denken over design. Zie je deze designthermoskan? een gedurfd ontwerp! Een aparte ronde vorm, is het een ovaal? De kleur is, de kan heeft een zijdezacht oppervlak en lekker in de hand. Maar verder, tja, -ie wat zijn gewone broertje ook kan: warm houden. Wat is dan de meerwaarde een mooi (en meestal duur) design voor gebruiksvoorwerpen? Mooi of praktisch? De winkelketen HEMA overigens dat praktisch en design best verenigbaar en haalt daarvoor jong toptalent in huis. jaar is er een ontwerpwedstrijd waar gewone -tuin-enkeukenspullen ontworpen worden die functioneel én betaalbaar én mooi om te zien gemaakt zijn van recyclebare materialen, dus met voor het milieu. Nuchter Dutch Design kun dat wel noemen. Heel Nederland Dutch design? dan zijn er ook nog mensen die dat heel Nederland eigenlijk Dutch Design is! valt wel wat voor te zeggen als de Deltawerken, de polders, de dijken en landschapsinrichting bekijkt. Nederland, eens een nat moerasland weinig reliëf, waar ieder stukje drooggelegd en ingedeeld moest worden. Een land waarin de het oude slotenpatroon volgen en waarin kanalen rivieren en steeds meer snelwegen en spoorwegen vlakverdeling bepalen. En kijk dan eens naar schilderijen van Mondriaan, die eerst gewone Gatentekst - Les 14 Dutch Design 4
landschappen, en molens schilderde, maar zich later beperkte wit, zwart en de primaire kleuren, abstracte, een duidelijke vlakverdeling en uiteindelijk slechts horizontale verticale lijnen. Saai? Welnee, zegt een museumdirecteur Nederland en zijn schilderkunst: De Nederlandse schilder een rechte lijn, want dat heeft zijn van het landschap geleerd. Dan brengt een of een boom een verticale verdeling aan de horizontale ruimte van het schilderij. Door takken van de bomen omhoogkijkend ziet de de lucht die zelden zonder wind en is. Het beeld is transparant en helder. en kleuren brengen het beeld tot rust (...) is de schilderkunst van Mondriaan. Alles of? Als je aan een willekeurige Nederlander vraagt ie zich voorstelt bij Dutch Design, krijg een keur aan antwoorden. De een denkt die stoel van Gerrit Rietveld, een ander producten van de oer-hollandse HEMA en aan het logo van de HEMA zelf, derde begint enthousiast uit te weiden over internationaal bekende gebouwen van de architect Rem of de kubuswoningen in Rotterdam, weer een zegt dromerig: Ach, eigenlijk is heel Nederland Design, kijk maar: overal strakke lijnen en kleuren. Recht daartegenover staat de mening van die geïrriteerd opmerkt: Dutch Design, dat bestaat niet, dat is alleen maar een reclametruc onze spullen in het buitenland te verkopen. dat al die producten een paar gemeenschappelijke zouden hebben is al helemaal flauwekul! Wie er nu gelijk? Gaat Dutch Design over, over gewone gebruiksvoorwerpen, over een heel land helemaal nergens over? Oordeel zelf maar! Gatentekst - Les 14 Dutch Design 5