De regionale en de landelijke energienetbeheerders hebben een veilige, betrouwbare en betaalbare energievoorziening als topprioriteit.

De regionale en de landelijke energienetbeheerders hebben een veilige, betrouwbare en betaalbare energievoorziening als topprioriteit.

Inleiding Werken aan het energienet van morgen Hoe moet de energievoorziening in Nederland in de toekomst precies vorm krijgen? En in welke mate wordt onze energievoorziening duurzaam en decentraal? Dat zijn de cruciale vragen die alle betrokken partijen in de energiesector de komende jaren samen moeten beantwoorden. De veranderingen hebben hoe dan ook grote gevolgen voor de aanleg en het beheer van de energienetten, zegt Han Fennema, voorzitter van Netbeheer Nederland. Han Fennema, voorzitter Interview Rens Knegt, directeur Verbinden en netwerken Branchorganisatie Netbeheer Nederland voert een intensieve dialoog met alle partijen die bij de energievoorziening zijn betrokken. Veel stakeholders van de branchorganisatie bevinden zich in Den Haag. In Den Haag worden veel regels gemaakt, contacten gelegd, nieuwe afspraken gemaakt. Daar willen we bij zijn, zegt Rens Knegt, directeur van Netbeheer Nederland. Netbeheer Nederland is de brancheorganisatie van alle elektriciteit- en gasnetbedrijven. Netbeheer Nederland zet zich maximaal in om de belangen van een betrouwbare, veilige, duurzame en betaalbare energievoorziening tot uiting te brengen. Om dit te bereiken, bevordert Netbeheer Nederland de samenwerking tussen de netbeheerders en ijvert zij bij de overheid, politiek en bij overige stakeholders voor een optimale werkomgeving voor netbeheerders. Voor netbeheerders is het belangrijk dat we begrijpen welke kant de samenleving (klanten, marktpartijen, politiek en toezichthouders) op wil gaan op het gebied van de energievoorziening. Een langetermijnstrategie waar alle betrokken partijen achter staan is van het grootste belang. Alleen dan kunnen netbeheerders optimaal werken aan het aanleggen, onderhouden en beheren van betrouwbare, schone en betaalbare netten, onze kernactiviteit. Daarnaast kijken we natuurlijk goed naar de ontwikkelingen in andere landen in Noordwest Europa. Onze voorzieningen moeten daar ook in de toekomst goed op aansluiten. We staan aan de vooravond van een grote transitie, stelt Fennema. Het komende decennium zal er veel veranderen. Alles wijst op een verdere ontwikkeling en invoering van slimme netten en veel meer duurzame energieopwekking. Daar staan wij als Netbeheer Nederland volledig achter en dat willen we maximaal faciliteren. Maar in welke mate en wanneer dat precies moet gebeuren, daarover verschillen de partijen nog van mening. Het is belangrijk dat we daarover als maatschappij met elkaar in gesprek blijven en het eens worden over een gezamenlijk toekomstbeeld. Nieuwe energieinfrastructuur is nodig Het energieakkoord geeft duidelijk invulling aan de wijze waarop we de komende jaren in Nederland willen verduurzamen, stelt de voorzitter van Netbeheer Nederland. Consumenten en bedrijven zullen het gaan merken. Op veel plekken in ons land zijn infrastructurele aanpassingen nodig en worden nieuwe voorzieningen aangelegd, boven en onder de grond. Maar ook miljoenen huishoudens krijgen (vrijwillig) een slimme meter in hun huis geïnstalleerd. Soms grijpt de verduurzaming behoorlijk in op iemands persoonlijke leven, en loopt een nieuw tracé letterlijk door een achtertuin of stuk land van een bewoner. Aan ons als energiesector de taak om heel goed uit te leggen aan klanten waarom nieuwe voorzieningen nodig zijn. Voldoende maatschappelijk draagvlak is doorslaggevend voor het slagen van deze energietransitie. Er worden nieuwe eisen gesteld aan het energienet. Het is aan de netbeheerders om deze mogelijk te maken en de energietransitie te faciliteren. Het energienet is een essentiële schakel in het energiesysteem. Van oorsprong zijn we het clubhuis voor netbeheerders. We maken ons sterk voor een goede samenwerking tussen netbeheerders. Met een gezamenlijk doel: een betrouwbare, veilige, duurzame en betaalbare energievoorziening voor klanten. Dat blijven we uiteraard doen. Maar de energiesector is momenteel erg in beweging. Er worden nu en de komende jaren belangrijke beslissingen genomen over de toekomst van de energievoorziening in ons land, beslissingen die grote gevolgen hebben voor netbeheerders en hun investeringen. En die besluiten worden vooral in Den Haag genomen. Ook alle nieuwe wetten en regels rond de energievoorziening worden hier gemaakt. Vandaar dat Netbeheer Nederland is verhuisd naar New Babylon, midden in Den Haag. Hier zitten we dicht bij het vuur en kunnen we meer invloed uitoefenen op alle beslissingen en regelgeving. Alle ramen wijd open Als je zo dicht bij je stakeholders zit, ga je makkelijker even langs voor een kopje koffie. Bijvoorbeeld bij het ministerie, VNO-NCW of de Milieubeweging. Meedoen aan dat informele circuit is prettig en nuttig. De verhuizing naar hartje Den Haag maakt netwerken ongetwijfeld een stuk makkelijker. Naast het nieuwe onderkomen in Den Haag, beschikt Netbeheer Nederland sinds januari 2013 ook over een kantoor in Brussel. Wij zetten alle ramen wijd open. Om samen met onze stakeholders aan een optimale energievoorziening te werken. Rens Knegt, directeur 2 3

Betrouwbare energievoorziening Betrouwbaarheid energievoorziening: prioriteit nummer 1 De energievoorziening in Nederland behoort tot de betrouwbaarste ter wereld, zegt Binnekamp. Gas en elektriciteit zijn op enkele uitzonderingen na altijd beschikbaar en worden veilig aangeleverd. Toch blijven we natuurlijk streven naar een verdere verbetering van veiligheid en beschikbaarheid. Transparantie De netbeheerders hebben als publieke organisatie belang om transparant te werken, zegt Binnekamp: De overheid houdt scherp toezicht op wat en hoe we onze zaken regelen. De ACM ziet toe op de kwaliteit van de energienetten en betrouwbaarheid is daarbij prioriteit nummer 1. Na een groot incident volgt bovendien een extern onderzoek, door Kiwa Gastec of als het gaat om elektriciteit - DNV KEMA of Movares. De bevindingen uit deze onderzoeken worden gedeeld met alle netbeheerders in Nederland. Vooral bij gasincidenten is dat belangrijk, omdat die maar zo weinig voorkomen, maar wel een reëel gevaar vormen als ze zich voordoen. Voorkomen storingen De meeste storingen op het energienet worden veroorzaakt door graafschade. Het gaat om ongeveer een derde van alle storingen. Het voorkomen van storingen houdt ons natuurlijk continu bezig, zegt Binnekamp. Dat moet ook wel, want de maatschappelijke overlast en hinder bij klanten is groot. Als netbeheerder heb je veel zelf in de hand. Zo zorgen we ervoor dat de gegevens over de ligging van de kabels actueel zijn. Goed contact en overleg met gravende partijen is daarnaast ook belangrijk. Onze mensen gaan vaak kijken op plekken waar wordt gegraven, om de aannemers op locatie te kunnen bijpraten. Daarnaast hebben we met alle netbeheerders samen veiligheidsinstructies opgesteld voor graafwerkzaamheden. Op alle plekken gelden dezelfde aanwijzingen. Dat is voor aannemers wel zo overzichtelijk. Frank Binnekamp, CEO Westland Infra Permanente en veilige toegang tot energie is in Nederland vanzelfsprekend. Grote storingen in de energieaanvoer en gasincidenten komen hier zelden voor, zegt Frank Binnekamp, algemeen directeur van Westland Infra en voorzitter van de taakgroep Infrastructuur van Netbeheer Nederland. We doen er als netbeheerders alles aan om de netten betrouwbaar te houden. Slimme ICT-oplossingen Er komen steeds slimmere ICT toepassingen op de markt met sensoren die steeds meer realtime informatie kunnen geven over de toestand van het net. Er lopen al verschillende pilots met zelfschakelende netten die als er iets mis dreigt te gaan, overschakelen naar een alternatief net. De technische ontwikkelingen gaan snel. Dat is prachtig natuurlijk. Al denk ik dat we er als sector ook voor moeten waken dat we die technische mogelijkheden als middel zien en niet als doel op zich. Elke nieuwe component die je toevoegt in een keten vormt een faalkans op zich. Houd het eenvoudig waar het kan en ga niet per definitie uit van de technische mogelijkheden. Behoefte klanten leidend De vraag van de eindgebruikers gaat steeds meer bepalen welke technische toepassingen wij als netbeheerders gaan inzetten, meent Binnekamp. En die behoeftes verschillen. Dat zie je bijvoorbeeld aan de opkomst van de vele lokale initiatieven. Binnekamp: Als netbeheerders vormt het voor ons de uitdaging dit soort lokale initiatieven te faciliteren, op een betrouwbare en veilige wijze. Ook liggen hier kansen voor onze eigen netwerken door het toepassen van slimme techniek. Uiteraard is voorkomen beter dan genezen, maar als er eens iets misgaat, is het zaak dat je heel snel kunt schakelen. De kunst is om een storing zo adequaat op te pakken dat het leidt tot een positief klantcontact. Snel anticiperen maar er vooral open over communiceren. Dat is wat de klant - terecht - verwacht. Veiligheidsconvenanten Illegale wietplantages veroorzaken levensgevaarlijke situaties Netbeheer Nederland sluit convenanten af met de politie en de veiligheidsregio s met als doel om goed voorbereid te zijn op eventuele calamiteiten die zich na een incident bij het gas- en elektriciteitsnetwerk kunnen voordoen en deze zo mogelijk te voorkomen. Het convenant is een landelijke, uniforme basis voor regionale samenwerkingsafspraken en informatieuitwisseling over rampenbestrijding en crisis- beheersing. www.energieveilig.nl Bij 36% van de ongelukken met elektriciteit thuis vallen slachtoffers. De gezamelijke website van alle netbeheerders biedt tips om ongevallen met elektriciteit en gas te voorkomen. Kijk op: www.energieveilig.nl Terugdringen energiediefstal van groot belang Elk jaar komen ongeveer 5.000 energiediefstallen aan het licht. In de meeste gevallen gaat het om illegale hennepkwekerijen waar vaak een zeer gebrekkige installatie is aangelegd. Deze leiden regelmatig tot elektrocutie, brand, koolmonoxidevergiftiging of kooldioxideverstikking. Daarnaast lopen de energiebedrijven een flinke hoeveelheid inkomsten mis. Binnen het platform Energiediefstal van Netbeheer Nederland pakken de netbeheerders het probleem gezamenlijk aan. Naar schatting wordt jaarlijks 1 miljard kilowattuur (circa 1 procent) aan elektriciteit gestolen. Dit vertegenwoordigt een economische waarde van 0,2 miljard euro. Dat is genoeg om ongeveer 300.000 huishoudens een jaar lang van elektriciteit te voorzien. Dat is net zoveel als de hele stad Utrecht. De hennepkwekerijen tappen vaak illegaal van het energienet, veelal met zeer gebrekkige verbindingen die grote risico s met zich meebrengen. Om zoveel mogelijk hennepkwekerijen op te sporen, werken netbeheerders op lokaal niveau nauw samen met gemeenten en politiekorpsen. Waar mogelijk proberen de netbeheerders de schade te verhalen op de daders. Een robuust energienet is essentieel voor een betrouwbare energievoorziening. 4 5

Betaalbare energievoorziening Lange termijn visie van belang Elektriciteits- en gasnetten zijn een belangrijke randvoorwaarde voor een betrouwbare en ook steeds duurzamere energievoorziening. Jaarlijks investeren de netbeheerders rond de 2 miljard euro in vervanging en uitbreiding van het energienet. De energiekosten voor de consument bestaan voor ongeveer 20% uit kosten voor het netbeheer en de meterhuur, voor 45% uit kosten voor gas en elektriciteit die aan de leverancier worden betaald en voor 35% uit energiebelasting en BTW. Steeds meer slimme meters De Nederlandse overheid streeft ernaar dat in 2020 in 80 procent van de huishoudens een slimme energiemeter is geïnstalleerd. De uitrol van de slimme meter vormt een belangrijke schakel voor slimme energienetten (smart grids), waarin vraag en aanbod van energie optimaal op elkaar zijn afgestemd. Consumenten krijgen meer inzicht in hun energieverbruik en kunnen gericht besparen. De slimme meter maakt het mogelijk om meterstanden op afstand uit te lezen. In de komende jaren krijgen alle huishoudens in ons land een slimme meter aangeboden. De netbeheerder leest iedere twee maanden Smart grids, ook wel intelligente netten genoemd, zijn elektriciteitsnetten waaraan slimme ICT-toepassingen zijn gekoppeld. Deze innovatieve netten zijn in staat om onverwachte pieken en dalen in de energietoevoer op te vangen. Zo kunnen (duurzame) decentrale energie-opwekkers (zon, windparken, biovergisters etc.), maar ook particuliere huishoudens, hun teveel aan energie terugleveren aan het net. Zo worden energieproductie en -verbruik optimaal afgestemd en wordt de netcapaciteit optimaal benut. Smart grids hebben de toekomst Efficiënt netbeheer Om de energievoorziening betaalbaar te houden, voeren de netbeheerders een efficiënte bedrijfsvoering. De Autoriteit Consument & Markt ziet hierop toe. De netbeheerders streven naar investeringen in het energienet tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten. Ook werken de netbeheerders aan het terugdringen van netverlie- of vaker als de klant daarom vraagt het energieverbruik af. In plaats van eenmaal per jaar, krijgt de consument dus zes keer per jaar een overzicht van de energieleverancier over zijn energieverbruik. Via een energiedisplay of app op bijvoorbeeld een smartphone kan de klant ook zelf nauwkeurig het eigen verbruik volgen. Meter aan of meter uit Smart grids zijn een middel om de verduurzaming van de energievoorziening in Nederland mogelijk te maken en ook betaalbaar te houden, zegt Han Slootweg, hoogleraar Smart Grids aan de TU in Eindhoven en werkzaam bij een regionale netbeheerder. zen, onder meer door de aanpak van energiediefstal en fraude. Zo houden netbeheerders de netkosten betaalbaar. Lange termijn energiebeleid Hoe de energievoorziening er in de toekomst uitziet, staat nog allerminst vast. Gaan Nederlandse huishoudens massaal over op zonne-energie, nemen windenergie, groen gas of warmtepompen een grote vlucht? Een energienet gaat echter wel voor tientallen jaren in de grond. Om de juiste investeringsbeslissingen te kunnen nemen, is het wenselijk dat er enige houvast is voor investeringsbeslissingen. Het net moet immers niet een beperkende factor van Gas- en elektriciteitsnetten zijn een basisvoorwaarde om verduurzaming van de energievoorziening mogelijk te maken. Als de meter aan staat, hoeft de klant zelf geen meterstanden meer door te geven aan het energiebedrijf. De verbruikte energie wordt automatisch geregistreerd. Schattingen van energieverbruik, schrijffouten bij het doorgeven van de meterstanden en foute energienota s behoren tot het verleden. De slimme meter is uiteraard niet verplicht. Sowieso bepaalt de klant zelf wie over welke meetdata kan beschikken en kan hij er op ieder moment voor kiezen de slimme meter uit te zetten, zodat de netbeheerder de meterstand niet meer op afstand kan uitlezen. Slimme meters vormen een belangrijk onderdeel van slimme energienetten waarin vraag en aanbod van energie optimaal op elkaar kan worden afgestemd en waarbij op termijn gedifferentieerde tarieven mogelijk zijn. Het is in ieders belang dat we investeren in intelligente netten, benadrukt Slootweg. De vraag naar energie neemt alleen maar toe en de beschikbaarheid van fossiele bronnen is eindig. Het is dus noodzakelijk dat we samen met alle betrokken partijen met innovatieve oplossingen komen om ook in de toekomst verzekerd te zijn van voldoende energie. En dat natuurlijk zo betaalbaar en duurzaam mogelijk. Smart grids zijn hét middel om dat voor elkaar te krijgen. Daarnaast helpen ze het net beter te bewaken. Zo neemt ook de betrouwbaarheid nog eens toe. Proeftuinen de energietransitie worden door onvoldoende investeringen. Maar Nederlandse netbeheerders investeren enkele miljoenen euro s per jaar ongebreideld investeren om alle denkbare toekomstscenario s te in de ontwikkeling van intelligente netten. Samen met diverse andere faciliteren is uit kostenoverwegingen eveneens maatschappelijk ongewenst. Daarom is een op de lange termijn gericht energiebeleid nodig voor weloverwogen investeringen in het net, om nieuw duurzaam vermogen te faciliteren en tegelijkertijd de betaalbaarheid van de energievoorziening te waarborgen. Mijn wasmachine draait op gunstige momenten Voorheen had ik nul inzicht in mijn energieverbruik, zegt Heleen de Witte. Nu ik meedoe aan de pilot weet ik precies hoeveel ik verbruik en wanneer. De energiecomputer in mijn huis toont mij deze gegevens en laat ook de momenten zien waarop de meeste partijen hebben ze onder meer tientallen verschillende proeftuinen in heel het land opgezet. Slootweg: Deze pilots moeten ons inzicht geven in hoe consumenten en bedrijven omgaan met smart grids en wat ze opleveren. We willen niet uitgaan van aannames, maar van werkelijke ervaringen uit de praktijk. Binnen de projecten worden energievraag- stroom voorhanden is. Bijvoorbeeld wanneer de zonnepanelen en aanbod op een slimme manier met elkaar verbonden. Met de op mijn dak een paar uur zon opvangen. Op die momenten is de stroom ook het voordeligst en daarop stel ik mijn vaatwasser en wasmachine in. Zo kan ik dus zelf invloed uitoefenen op de kosten. Ik vind het een prima project. Goed voor het milieu en goed voor mijn portemonnee. Heleen de Witte gebruikt een slimme meter projecten willen we aantonen dat het loont om bewust om te gaan met energie, zegt de hoogleraar. Uit onderzoek blijkt dat zonder al teveel moeite energiebesparingen van drie tot tien procent haalbaar zijn. Dat vraagt wel om een actieve houding van gebruikers, om verandering van gedrag dus. Hier wordt de komende jaren extra onderzoek naar gedaan. 6 7

Duurzame energievoorziening Groei van zonne-energie Zonne-energie is een eenvoudige en aantrekkelijke manier www.energieleveren.nl Om het energienet optimaal te kunnen beheren ook bij storingen, werkzaamheden en calamiteiten is het belangrijk dat netbeheerders precies weten De impact van elektrisch rijden Het aantal elektrische voertuigen in Nederland is nog een verkenning februari 2011 voor consumenten en bedrijven om zelf elektriciteit op te wekken. Sinds enige jaren daalt de prijs van panelen bovendien sterk, waardoor het gebruik enorm stijgt. Daarnaast zijn zonnepannelen steeds vaker in nieuw- bouwhuizen geïntegreerd, bijvoorbeeld in dakpannen. welke (klein) duurzame initiatieven er zijn, en welke klanten zelf energie leveren aan het net. Om precies in kaart te krijgen wat de productie van duurzame energie in Nederland is, hebben de netbeheerders een meldpunt opgezet. Via de site www.energieleveren.nl kunnen erg bescheiden, maar is de laatste jaren wel flink gegroeid. De netbeheerders hebben ervoor gezorgd dat er duizenden publieke oplaadpunten zijn aangelegd, verdeeld over bijna driehonderd gemeenten. Doel hiervan is om de impact van elektrisch Net voor de toekomst In de studie Net voor de Toekomst staan drie scenario s voor de toekomstige energievoorziening beschreven. Aan de hand hiervan is de impact op de Nederlandse gas- en elektriciteitsnetten consumenten en bedrijven hun installaties rijden op het energienet te kunnen onderzoeken. De groei van tot 2050 in kaart gebracht. voor duurzame teruglevering zoals elektrisch rijden heeft immers effect op het beheer van de netten. Netbeheerders in Nederland zijn intensief betrokken bij het faciliteren van duurzame energie. Het inzetten van duurzame, zonnepanelen, HR-e ketel of een windmolen registreren. De site moet uitgroeien tot Inzicht, sturing en synergie Kijk op: www.netbeheernederland.nl. lokale energiebronnen is een mooie investering in de toekomst, hét landelijk meldpunt voor decentrale De huidige transportcapaciteit van de elektriciteitsnetten laat het maar vraagt wel om extra flexibiliteit op het net. Het goed op opwekking in Nederland. Inmiddels staan niet toe dat auto s op grote schaal op elektriciteit rijden. Zeker rijk: hoe kunnen netbeheerders andere veranderingen zoals elkaar laten aansluiten van vraag en aanbod van energie is een meer dan 100.000 installaties geregistreerd. wanneer e-autobezitters in de piekuren hun voertuig gaan opla- decentrale energieproductie en warmtepompen inpassen? stuk complexer dan bij de fossiele energiebronnen omdat de den. Daarom moeten netbeheerders slimme keuzes maken om beschikbaarheid weersafhankelijk is. Door een goede registratie krijgen overbelasting van het net te voorkomen en om netinvesteringen Om de netkosten te beperken is het van belang de locaties netbeheerders eveneens meer inzicht te minimaliseren. Uit het onderzoek Laadstrategie Elektrisch Weg- van oplaadpunten goed aan te laten sluiten bij de lokale waar de capaciteit van het net moet vervoer van Movares blijken drie elementen van cruciaal belang. situatie. Spreiding van oplaadactiviteiten kan ook worden worden aangepast. Allereerst inzicht. Inzicht in geografische pieken en dalen en in gerealiseerd door consumenten via prijsprikkels te stimuleren. het verloop van het stroomverbruik op verschillende tijdstippen Voor welke prijsprikkels consumenten ontvankelijk zijn, laat van de dag. Sturing is het tweede element. Welke bestaande en Netbeheer Nederland onderzoeken. Verder is de introductie nieuwe instrumenten kunnen netbeheerders inzetten om het net van aparte aansluitcategorieën een optie om congestie straks optimaal te kunnen beheren? Ten slotte is synergie belang- voor kostenreductie. Wind op land en wind op zee. In de Structuurvisie Wind op Land van het ministerie van Infrastructuur en Milieu wordt volop Europa en energie Nieuwe thema s: ingezet op windenergie. Provincies hebben zich Het belang van Europa op energiebeleid neemt toe. - Toenemende elektrificatie aan de doelstelling van 6.000 MW gecommitteerd Ongeveer 70% van de Nederlandse wetgeving komt van de samenleving. voor windparken op land. Daarnaast is in het SER uit Brussel. Belangrijke energievraagstukken vragen - Opslag van energie en integratie energieakkoord ingezet op kostenbesparingen voor om een Europese oplossing. Denk bijvoorbeeld aan van energiebronnen. wind op zee. De netbeheerders faciliteren deze de leveringszekerheid en het terugdringen van de - ICT-toepassingen in energienet. nieuwe energievorm. Afhankelijk van de omvang CO 2 -uitstoot. De totstandkoming en verdere vervol- - Toename datacommunicatie stelt van een windpark wordt de energie rechtstreeks op making van de interne energiemarkt is in toenemen- uitdagingen aan samenspel tussen het landelijke of op regionale net ingepast. de mate een belangrijk Europees beleidsterrein. netbeheer en telecom. 8 9

Interview Michiel Kirch, CEO Cogas Goed op weg met groen gas Nederland ligt midden in het centrum van gasverbindingen en wordt daarom vaak de gasrotonde van Europa genoemd. Maar de voorraad aardgas is eindig, zeker ook in Nederland. De energiesector is daarom hard op zoek naar structurele oplossingen, zonder teveel afhankelijk te worden van buitenlands gas. Groen gas is een prachtig duurzaam alternatief. We zullen goede afspraken maken over het invoeden, zegt Michiel Kirch, CEO van netbeheerder Cogas. Als netbeheerders hebben we een verantwoordelijkheid in de transitie naar een duurzame energievoorziening, zegt Michiel Kirch. Het is aan ons deze zo goed mogelijk te faciliteren. We willen bovenal dat dit veilig en betrouwbaar gebeurt. Dus dat het product dat via onze netten bij de klanten komt van uitstekende kwaliteit is. Alle betrokken partijen zijn voorstander van groen gas: de landelijke en regionale netbeheerders, overheid, industrie en steeds meer boeren en consumenten. Toch zijn er nog enkele drempels waar we tegenaan lopen, zegt Kirch. De hoeveelheid geschikte en beschikbare biomassa is beperkt, waardoor de grondstofkosten voor de productie van groen gas de laatste jaren zijn gestegen. Daarnaast is de beschikbare invoedcapaciteit op het aardgasnet afhankelijk van het gasverbruik en daarmee tijdgebonden. De netbeheerders werken momenteel aan een aantal pilots om tot een structurele oplossing voor deze uitdagingen te komen. Een deel van de oplossing is te vinden in het slimmer en efficiënter benutten van het gasnet. Bijvoorbeeld door buffering van gas of het pompen van gas naar het landelijk gasnet. Dit betekent meer meten en bijsturen in het net, waardoor we komen tot Smart Gas Grids. Kirch heeft er alle vertrouwen in dat duurzaam gas toekomst heeft. Het is verstandig om door te gaan met de ontwikkeling van duurzame energieproductie en niet af te wachten tot de gasbel in Slochteren leeg is. Gas vormt een zeer belangrijke energiebron voor huishoudens en de industrie. We willen niet te afhankelijk worden van (duur) gas uit het buitenland. Groen gas is bovendien onmisbaar om onze klimaatdoelstellingen te halen, want groen gas is CO 2 neutraal. Met groen gas zitten we dus op de goede weg. Michiel Kirch, CEO Cogas Het product Uit allerlei afvalstromen zoals mest, slib, afval van stortplaatsen, tuinafval, resten van groente en fruit kan biogas worden geproduceerd. Dit ruwe biogas dat in eerste instantie ontstaat, kan worden opgewerkt tot dezelfde kwaliteit als aardgas. Dit wordt groen gas genoemd. Groen gas kan worden ingevoed in het bestaande aardgasnet. Zo kan iedereen die een gasaansluiting heeft (consumenten, bedrijven en industrie) gebruik maken van deze groene energie. Het produceren van kwalitatief hoogwaardig groen gas is een ingewikkeld proces. De balans tussen de verschillende stoffen tijdens het vergistingsproces is van groot belang. Kirch: Als netbeheerders helpen we de kwaliteit van groen gas bij het invoeden op het aardgasnet te bewaken. Landelijk en regionaal netbeheer Het elektriciteitsnet in Nederland bestaat uit een landelijk hoogspanningsnet dat wordt beheerd door TenneT. Dit elektriciteitsnet verbindt de regionale netten en de meeste elektriciteitscentrales met elkaar. Op middenspanningsniveau wordt de elektriciteit aan grootverbruikers geleverd en verder gedistribueerd naar de laagspanningsnetten, waarop huishoudens en kleinere zakelijke verbruikers zijn aangesloten. Het landelijke gasnet in Nederland wordt beheerd door Gasunie Transport Services (GTS). De regionale netten zijn op dit net aangesloten. Industriële aansluitingen zijn direct aangesloten op het landelijke gastransportnet. Alle overige afnemers zijn aangesloten op het regionale net. De feiten op een rij - In Nederland ligt ruim 400.000 kilometer aan kabels en leidingen voor het energienet. - De betrouwbaarheid van de energievoorziening is 99,995%. - De netbeheerders investeren gezamenlijk ruim twee miljard euro per jaar in het energienet. - Bij de Nederlandse energienetbeheerders zijn 17.000 fte werkzaam. - In totaal wordt jaarlijks 100 miljard m 3 gas en bijna 150 GWh elektriciteit getransporteerd. - In 2020 is bij 6,8 miljoen adressen een slimme meter geïnstalleerd. 10 11

Anna van Buerenplein 43 2595 DA Den Haag Postbus 90608 2509 LP Den Haag Tel 070-205 50 00 Mail communicatie@netbeheernederland.nl Web www.netbeheernederland.nl