Methodiekenbundel bij de JONGERENGIDS voor jongeren vanaf 16 jaar

Methodiekenbundel bij de JONGERENGIDS voor jongeren vanaf 16 jaar

Methodiekenbundel bij de JONGERENGIDS voor jongeren vanaf 16 jaar Een uitgave van: De Ambrassade vzw, Leopoldstraat 25 1000 Brussel Inhoudelijke realisatie en lay-out: bureau voor verantwoord communiceren www.incepti.be 2

inhoudstafel Voorwoord 4 Jongerengids.be 5 De Ambrassade 5 Inhoud van deze methodiekenbundel 6 Methodieken die focussen op informatievergaring en verwerking 6 Inhoudelijke methodieken 7 Eindtermen 7 Voor je begint 10 Voor wie nog meer wil weten 11 Methodieken Rollenspel: jij werkt voor AWEL / JAC 12 Quiz me quick 14 Lights, Camera, Action! 18 Zoek het online op 19 Thema Geld: Hey Big Spender! 20 Thema Wonen: Huisje, boompje, tuintje 28 Thema Rechten en plichten: stellingenspel 29 Thema Relaties: Carrousselspel 40 3

voorwoord Ouders, vrienden, leerkrachten, websites, flyers, folders, facebook: information overload! Kinderen, tieners en jongeren worden vaak overspoeld door informatie. Ze vinden niet altijd hun weg in het grote aanbod. Soms gaan ze aan de slag met foute informatie of informatie die hen in een bepaalde richting stuurt. Soms is de info niet op hun maat geschreven of voldoet die niet aan hun informatiebehoefte. Jongerengids.be brengt voor kinderen en jongeren rust in die informatieoverload. De gidsen en websites behandelen thema s die voor hen van belang zijn, op hun maat gebracht. Ze geven de basisinformatie en verwijzen door naar gespecialiseerde organisaties die nog veel meer goeie info geven. Want alleen door goed geïnformeerd te zijn, kunnen kinderen en jongeren keuzes maken. Met deze methodiekenmap kan je met Jongerengids.be actief aan de slag gaan in de klas of in je werking. De eerste methodieken laten kinderen en jongeren kennismaken met Jongerengids.be, zowel de boekjes als de websites. We laten hen zo zien welke info er allemaal in te vinden is. Als ze nog eens informatie opzoeken, weten ze dat ze bij Jongerengids.be terecht kunnen. Met de andere methodieken willen we ook dieper ingaan op een aantal thema s die misschien minder vaak besproken worden in de klas, in het jeugdwerk, enz. Zo komen ze er op een plezante manier mee in aanraking. Je kan met de methodieken één of meerdere lessen of sessies vullen. Allemaal VOETEN-proof! Veel plezier! Eva Vereecke Algemeen Directeur De Ambrassade 4

Jongerengids.be Onder de naam Jongerengids.be vind je zowel online, op de websites, als offline, in de gidsen, actuele en allesomvattende informatie op maat voor drie leeftijdsgroepen: kinderen van 8 11 jaar, tieners tussen 12 en 15 jaar en jongeren ouder dan 16 jaar. In de gidsen en op de websites vinden kinderen en jongeren een antwoord op de vragen die hun vrienden niet weten en die ze niet aan hun ouders durven stellen. Gezondheid, vrienden, internet, geld, werk, seks, wonen, school, rechten, natuur, het is slechts een greep uit de verschillende thema s die aangereikt worden. De gidsen en de websites zijn enerzijds opgevat als vertrekpunt van waaruit kinderen, tieners en jongeren een antwoord kunnen zoeken op hun vragen. Anderzijds is het ook een informatieportaal voor iedereen die gewoon nieuwsgierig is. Op die manier krijgen jongeren degelijke informatie en reiken we hen tegelijk een middel aan om hun eigen weg te vinden in het informatieaanbod. Want goeie informatie maakt keuzes mogelijk. Jongerengids.be wordt tweejaarlijks opnieuw uitgegeven. Deze map hoort bij de editie 2013-2014. De Ambrassade Jongerengids.be is een project van De Ambrassade, en kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Overheid. De Ambrassade is een samensmelting van drie organisaties in het jeugdwerk: Steunpunt Jeugd, VIP Jeugd en de Vlaamse Jeugdraad. De Ambrassade zet de jeugd, het jeugdwerk, jeugdinformatie en het jeugdbeleid op de kaart. We versterken de positie van kinderen en jongeren in de samenleving en hebben een positieve impact op hun levenskwaliteit. De Ambrassade linkt de woorden `ambras en `ambassade aan elkaar. Het is een naam die meteen de missie van de nieuwe organisatie neerpoot: De Ambrassade treedt op als dé referentie voor alles wat kinderen, jongeren en hun organisaties aanbelangt. Als schakel tussen overheid, middenveld en jeugd wordt De Ambrassade een passioneel voorvechter en uitdager van de positie van kinderen, jongeren en hun organisaties in de samenleving. 5

Inhoud van deze methodiekenbundel De tien methodieken uit deze methodiekenbundel zijn complementair te gebruiken. Je hoeft ze niet chronologisch af te werken. Je kan, afhankelijk van de tijd die je aan dit thema wil besteden, de methodieken uitkiezen die jou en de klas het beste liggen. Wees niet bang voor inhoudelijke overlapping in de oefeningen. Herhaling is de moeder van de kennis. De methodieken zijn op te delen in twee categorieën. Enerzijds zijn er methodieken die de leerlingen stimuleren om zelf informatie op te zoeken, te verwerken en er mee aan de slag te gaan via de jongerengids. Bij deze methodieken staat de informatievergaring voorop. Alle thema s die in de jongerengidsen aan bod komen, worden aangesneden in deze methodieken. Zo bouwen leerlingen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieueducatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Naast deze informatiegecentreerde methodieken, vind je in de bundel ook een aantal methodieken die dieper ingaan op een thema. Hierbij staat niet alleen de informatieverwerking voorop, maar ook het inhoudelijk verschaffen van inzicht in het thema school, kinderrechten, lichamelijkheid en familierelaties. Methodieken die focussen op informatievergaring en verwerking: Aan de hand van deze methodieken leren leerlingen zelfstandig informatie opzoeken en verwerken. Zo leren ze de jongerengids kennen en gebruiken en bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Jij werkt voor JAC / AWEL Leerlingen leren zich in deze rollenspelen empathisch inleven in probleemsituaties van leeftijdsgenoten en gaan zelf op zoek naar tips om dit probleem proberen op te lossen. De jongerengids dient hierbij als leidraad, maar ze kunnen ook hun eigen creativiteit hierin kwijt. Quiz me quick Via deze methodiek krijgen jongeren een zicht op wat de jongerengids hen te bieden heeft en ze bouwen heel wat relevante kennis op. De quiz-methodiek houdt het luchtig en vrolijk en zorgt voor een diepere verwerking. Lights, camera, action! Op deze ludieke manier leren jongeren zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Ze werken één van de thema s op een creatieve manier verder uit door concrete tips in verband met deze thematiek te formuleren. Hiervoor hoeven ze zich niet te beperken tot de informatie uit de jongerengids zelf, maar mogen ze ook andere bronnen consulteren. 6

Zoek en het online op Ook via deze methodiek leren jongeren zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Ze leren ook online informatie opzoeken en verwerken via de website www.jongerengids.be en we doen een beroep op hun empathisch inlevingsvermogen om anderen te helpen. Inhoudelijke methodieken THEMA GELD: Hey Big Spender! Via deze methodiek willen we met jongeren nadenken over de manier waarop ze met geld omgaan. Wat is iets voor jou waard? THEMA WONEN: Huisje, boompje, tuintje Deze methodiek wil jongeren informeren en laten nadenken over verschillende mogelijke woonsituaties. We willen hen aanspreken op hun zin voor zelfstandigheid en de voor- en nadelen van bepaalde keuzes blootleggen. THEMA RECHTEN EN PLICHTEN: Stellingenspel Deze methodiek wil jongeren bewust maken rond hun eigen rechten en plichten. Vanaf welke leeftijd mag je wat? Een actieve methodiek die ook in een rustigere variant gebruikt kan worden. THEMA RELATIES: Carrousselspel Samen met jongeren nadenken over belangrijke onderdelen en karakteristieken van familie- en vrienschapsrelaties. Hen laten beseffen dat dit voor iedereen anders is. Eindtermen Zoals je hierboven kan lezen zijn de methodieken in deze bundel op te delen in twee categorieën. Enerzijds zijn er methodieken die de leerlingen stimuleren om zelf informatie op te zoeken, te verwerken en er mee aan de slag te gaan via de jongerengids. Bij deze methodieken staat de informatievergaring voorop. Deze methodieken sluiten dan ook vooral aan bij de leergebiedoverschrijdende eindtermen rond Leren Leren: Vakoverschrijdende eindtermen Leren Leren Derde Graad 1 De leerlingen werken systematisch. 3 De leerlingen kunnen diverse informatiebronnen en -kanalen kritisch kiezen en raadplegen met het oog op te bereiken doelen. 4 De leerlingen kunnen verwerkte informatie vakoverstijgend en in verschillende situaties functioneel toepassen. 5 De leerlingen kunnen informatie samenvatten. 7

6 De leerlingen kunnen op basis van hypothesen en verwachtingen mogelijke oplossingswijzen realistisch inschatten en uitvoeren. 13 De leerlingen verwerven een zinvol overzicht over studie- en beroepsmogelijkheden, dienstverlenende instanties met betrekking tot de arbeidsmarkt of de verdere studieloopbaan. 15 De leerlingen houden rekening met hun interesses en mogelijkheden bij hun studie- of beroepskeuze. 16 De leerlingen kunnen reflecteren over hun studie- of beroepskeuze. Er bestaat echter niet zoiets als informatievergaring zonder een leereffect als het op de inhoud aankomt. Alle thema s die in de jongerengidsen aan bod komen, worden in deze eerste categorie van methodieken dan ook aangesneden. Zo bouwen leerlingen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Dit is nog meer het geval in de methodieken die dieper ingaan op het thema school, kinderrechten, lichamelijkheid en familierelaties. Deze methodieken sluiten dan ook aan bij een waaier aan vakoverschrijdende eindtermen. Deze vakoverschrijdende eindtermen zijn globaal van toepassing op het secundair onderwijs. Dit maakt deze methodiekenbundel bruikbaar in de tweede en derde graad van het ASO, BSO, TSO en KSO: Context 1: Lichamelijke gezondheid en veiligheid De leerlingen 5 maken gezonde keuzes in hun dagelijkse voeding; 6 hanteren richtlijnen voor het hygiënisch omgaan met voeding; 7 nemen dagelijks tijd voor lichaamsbeweging; 8 schatten de risico s en gevolgen in bij het gebruik van genotsmiddelen en medicijnen en reageren assertief in aanbodsituaties; 9 nemen voorzorgsmaatregelen tegen risicovol lichamelijk contact; Context 2: Mentale gezondheid De leerlingen 3 erkennen probleemsituaties en vragen, accepteren en bieden hulp; 4 aanvaarden en verwerken hun seksuele ontwikkeling en veranderingen in de puberteit; 5 kunnen zich uiten over en gaan respectvol om met vriendschap, verliefd heid, seksuele identiteit en geaardheid, seksuele gevoelens en gedrag; 6 stellen zich weerbaar op; 7 gebruiken beeld, muziek, beweging, drama of media om zichzelf uit te drukken; 8

Context 3: Sociorelationele ontwikkeling De leerlingen 2 erkennen het bestaan van gezagsverhoudingen en het belang van gelijkwaardigheid, afspraken en regels in relaties; 3 accepteren verschillen en hechten belang aan respect en zorgzaamheid binnen een relatie; 6 doorprikken vooroordelen, stereotypering, ongepaste beïnvloeding en machtsmisbruik; 7 bespreken opvattingen over medische, psychische en sociale aspecten van samenlevingsvormen, veilig vrijen, gezinsplanning, zwangerschap en zwangerschapsafbreking; 9 zoeken naar constructieve oplossingen voor conflicten. Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling De leerlingen 2 herkennen in duurzaamheidsvraagstukken de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten en herkennen de invloed van techniek en beleid; 3 zoeken naar mogelijkheden om zelf duurzaam gebruik te maken van ruimte, grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen; 4 zoeken naar duurzame oplossingen om de lokale en globale leefomgeving te beïnvloeden en te verbeteren; 5 tonen interesse en uiten hun appreciatie voor de natuur, het landschap en het cultureel erfgoed; 6 voelen de waarde aan van natuurbeleving en het genieten van de natuur. Context 5: Politiek-juridische samenleving De leerlingen 2 passen inspraak, participatie en besluitvorming toe in reële schoolse situaties; 3 tonen het belang en dynamisch karakter aan van mensen- en kinderrechten; 4 zetten zich actief en opbouwend in voor de eigen rechten en die van anderen. 9

Context 6: Socio-economische samenleving De leerlingen 7 kunnen het eigen budget en de persoonlijke administratie beheren; Voor je begint In wat volgt worden soms gevoelige onderwerpen besproken. Dit is niet voor alle leerlingen even makkelijk. Daarom is het belangrijk dat er een sfeer van vertrouwen en veiligheid gecreeërd wordt. Maak daarom vooraleer aan een methodiek te beginnen een aantal concrete afspraken met de groep. De PIKASOLL-methodiek van Sensoa vormt hier een goede leidraad. Schrijf de letters P, I, K, A, L en L onder elkaar op het bord. Vul letter per letter het kernwoord van de afspraak aan en leg uit welke afspraak er geldt. Zorg ervoor dat de regels tijdens de les goed zichtbaar zijn en blijven, zodat er steeds naar verwezen kan worden. We praten over onszelf, onze gevoelens en ervaringen, opvattingen We zijn open en eerlijk in wat we vertellen. P I ik-vorm privacy Wees actief in het verloop van het groepsgebeuren. We geven je veel ruimte om zelf te bepalen waarover het moet gaan vandaag. Dus wacht niet passief af tot iemand anders iets inbrengt. A K actief kies Humor is belangrijk, het is soms goed geladen onderwerpen te ontmijnen. Uitlachen kan niet. L L lachen luisteren Persoonlijke zaken die in de groep verteld worden, zijn vertrouwelijk en blijven binnen de groep. We gebruiken wat we hier horen niet in andere situaties, ook de leerkracht / begeleider niet. Kies wat je vertelt en wat niet. Niet alles is voor alle oren bedoeld, en je kan gerust je gevoelens en gedachten voor jezelf houden als je ze, om wat voor reden ook, niet wil delen met de groep. 10 Luisteren naar elkaar zorgt voor een goed gesprek.

Voor wie nog meer wil weten Jongerengids.be wil daar zijn waar jongeren zijn. Naast de boekjes, zijn er ook onze websites, één voor elke leeftijdscategorie, een Facebook- en Twitterpagina en een YouTubekanaal. De websites kan je nu ook mobiel bezoeken. www.jongerengids.be www.facebook.com/jongerengids www.twitter.com/jongerengids www.youtube.com/jongerengids www.ambrassade.be Voor iedereen die werkt met kinderen en jongeren is er ook de Jeugdinfotheek. Die website bundelt jeugdinformatie(producten) en kennis over het verstrekken van informatie aan jongeren. www.jeugdinfotheek.be De Ambrassade werkt ook aan een kwaliteitslabel voor goede jeugdinformatie. Waar Trusty verschijnt, zitten kinderen en jongeren op een website, in een folder of boekje dat op hun maat gemaakt is en hen niets probeert wijs te maken. www.juistejeugdinfo.be 11

Methodieken

ROLLENSPEL : jij werkt voor AWEL / JAC Doelstelling: Leerlingen leren zich empathisch inleven in het perspectief van iemand anders. Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze. Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. Leerlingen leren probleemoplossend denken. Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties en seksualiteit, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Verloop: Deel de leerlingen op in duo s. Elk duo krijgt een situatie voorgeschoteld. De leerlingen krijgen een kwartier voorbereidingstijd. In die tijd o Bekijken ze hun sitatie / schatten ze de hulpvraag in o Zoeken ze naar tips of advies om te geven in de jongerengids o Beslissen ze wie in het rollenspel de rol van beller en wie de rol van AWEL / JAC-medeweker zal opnemen. Elk duo voert z n rollenspel op voor de grote groep. Nabespreking in groep: o Wat vonden jullie van het rollenspel? o Zouden jullie andere tips gegeven hebben? Waarom? Welke? Situaties: Dries durft z n vrienden niet vertellen dat hij homo is. Kjell wil alleen gaan wonen. Lore studeert over een aantal maanden af van de middelbare school. Ze heeft geen idee van wat ze daarna wil gaan doen. Antje is 17 en wil trouwen of samenwonen. Hanne s moeder leest haar e-mails. Simon komt echt niet meer overeen met z n ouders. Ze bemoeien zich met vanalles en nog wat. Nona is het slachtoffer van mishandeling / misbruik. Mehdi heeft een gat in z n hand. Iona is bang dat ze een eetstoornis heeft. Zoë zit niet goed in haar vel. Ze heeft moeite om problemen te verwerken en is bang dat ze zichzelf pijn zal doen. 12

Situaties (vervolg) Stefanie is bang dat ze verslaafd is aan online shoppen. Cas wordt online gepest. Otto heeft het moeilijk met studeren en twijfelt of verder studeren wel iets voor hem is. Lisa wil graag binnenkort voor de eerste keer seks hebben met haar lief. Ze vraagt zich af hoe ze het zo fun en opwindend mogelijk kan maken. Of moet ze het eerst online proberen? Dalilla wil een groter shoppingbudget en vraagt zich af of een bijverdienste iets voor haar is en waar ze moet op letten? Bend is op zoek naar z n eerste job. Hij wil graag solliciatietips en weten waar hij moet op letten. 13

QUIZ ME QUICK! Doelstelling: Via deze methodiek leren jongeren zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze. Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijke en geestelijke gezondheid, relaties en seksualiteit, rechten en plichten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën, geld en budgetbeheer, school en studie, wonen en maatschappijstudie. Verloop: Deel de jongeren op in groepjes van vier. Laat hen een groepsnaam kiezen. elke tafel krijgt een jongerengids de vragen worden gesteld door de leerkracht per vraag krijgen de jongeren 1 minuut bedenktijd. Ze kunnen er dus voor kiezen om uit zichzelf te antwoorden, of om het antwoord in de gids op te zoeken. De antwoorden worden genoteerd. Na 1 minuut wordt de volgende vraag gesteld. Eventueel kan één van de groepsleden blijven verder zoeken in de gids. Na het beëindigen van de vragen, wordt het antwoordblad doorgegeven aan een andere groep. De leerkracht overloopt de vragen opnieuw en bevraagt wat de gegeven antwoorden zijn. De groepjes verbeteren de antwoordbladen van de andere groepen Nadien worden ze teruggegeven aan de originele eigenaars. Wie is de winnaar? Materiaal Een jongerengids per vier jongeren 14

OPGELET: hieronder vind je de quizvragen in de volgorde waarin ze in de jongerengids voorkomen. Stel de vragen in een willekeurige volgorde om de moeilijkheidsgraad te verhogen. wat is het telefoonnummer van de holebifoon? Wie kan een samenlevingscontract bekrachtigen? Welke website biedt je info en hulp bij een scheiding? Vanaf welke leeftijd kan je begeleid zelfstandig wonen? 0800 99 533 Rechtbank of notaris Scheidingsschool.be 17 Waar kan je heen als je de opvoeding van je kind te zwaar vindt? Tot wanneer heb je recht op kinderbijslag? Onder welke voorwaarden mogen je ouders geld van jouw rekening halen? Om de hoeveel tijd moeten seksueel actieve meisjes een uitstrijkje laten nemen? Centra voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning 31 augustus van het jaar waarin je 18 wordt. Als het in jouw belang is. Dus niet om op reis te gaan. om de 3 jaar Mag je op je zeventiende een piercing laten zetten? Welke redenen kunnen aan de basis van een eetstoornis liggen? Wanneer moet je zelf een ziekteverzekering afsluiten? Wat is het verschil tussen een psycholoog en een psychiater? Als je schriftelijke toestemming van je ouders hebt wel. Dit moet tot je 18e. Aan de basis schuilen vaak faalangst, perfectionisme of verdrongen emoties Je bent automatisch via je ouders verzekerd tot je 25ste of tot je fiscaal onafhankelijk bent. 15 Enkel psychiaters mogen medicatie voorschrijven, bij hen krijg je de consultatie deels terugbetaald.

Hoe en wanneer kan je Awel bereiken? Hoe kan je je online profielen wissen? Hoe weet je in een oogopslag dat een webshop veilig is? Is gratis muziek streamen, zoals via Spotify, legaal? Het nummer is 102 en kan je bellen tussen 16u en 22u (niet op zon- en feestdagen). Suicidemachine.org Sites die beginnen met https:// en pagina s die een slotje tonen zijn alvast betrouwbaarder. Welke wettelijk bepaald recht bepaalt dat je toestemming moet vragen alvorens iemand s foto online te plaatsen? Welke licentie laat anderen weten dat je het ok vindt dat ze je teksten, muziek, filmpjes, gebruiken? Portretrecht Creativecommons licentie Via welke vier organen / organisaties kan je je stem laten horen? Vanaf welke leeftijd mag je zonder toestemming van je ouders geld van je spaarrekening halen? Hoe snel mag je bromfiest maximaal kunnen om ermee te mogen rijden zonder rijbewijs? 16 25 km/u Jeugdraad, Leerlingenraad, Vlaamse Scholierenkoepel en de Vlaamse Vereniging van Studenten. Waar kan je terecht voor klachten over onrespectvol gedrag en onrechtvaardige beslissingen van volwassenen tegenover jongeren? Kinderrechtencommissariaat Onder welke voorwaarden kan je deeltijds onderwijs volgen? Wat is NARIC? Dat kan vanaf 16 jaar of als je 15 jaar bent én twee jaar secundair onderwijs hebt gevolgd. 16 Dit kan helemaal gratis bij je thuis, maar niet in een jeugdhuis, op een fuif of op andere publieke plaatsen. De dienst die de gelijkwaardigheid van diploma s behaald in het buitenland opvolgt.

Welke soa wordt momenteel het meest bij 15- tot 24 jarigen vastgesteld? Waaraan herken je goede condooms? chlamydia en genitale wratten. CE label Vanaf welke leeftijd mag je internetseks hebben? Vanaf welke leeftijd mogen jongeren op een fuif alcolholpops als breezer kopen? 18 jaar (ook al mag je gewone seks hebben vanaf 16 jaar) 18 jaar (dit geldt voor alle sterke dranken. Pintjes bijvoorbeeld mag vanaf 16 jaar) Vanaf hoeveel decibels loop je gehoorschade op? Hoe werkt de opzeggingstermijn bij een studentencontract? Als je huurt, wie moet dan de lekkende kraan herstellen? Waarvoor kan je op het nummer 1712 terecht? Je kan acht uur lang worden blootgesteld aan lawaai, met een maximum van 75 db, zonder risico op gehoorschade. Per 3 extra decibels halveert de veilige tijd. De pijngrens ligt op 120 db, word je hieraan blootgesteld dan loop je onmiddellijk schade op. Het is pas vanaf de eerste maandag nadat je werkgever je ontslagbrief heeft gekregen, dat je opzeggingstermijn begint te lopen. Als je nog maar 1 maand werkt, dan duurt die opzeggingstermijn 1 dag. Ben je al langer dan 1 maand bezig, dan moet je nog 3 dagen doen. 17 De huurder Meldpunt voor geweld, misbruik en kindermishandeling

Lights, Camera, Action! Doelstelling: Leerlingen leren zich empathisch inleven in het perspectief van iemand anders. Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze door ze te vertalen naar een concrete probleemsituatie. Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. Leerlingen leren probleemoplossend denken. Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties en seksualiteit, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Verloop: Deel de groep op in kleinere groepjes van 4 jongeren. Probeer ervoor te zorgen dat de tieners die ervaring hebben met het maken van filmpjes of monteren of iets dergelijks, over de groepjes verdeeld zijn. Laat elke groep een thema uit de jongerengids kiezen. Hun opdracht bestaat eruit om een filmpje van ongeveer 2 minuten te maken waarin ze hun thema + tips hieromtrent in beeld brengen. Ze mogen info opzoeken uit de jongerengids, maar ook andere bronnen eraan toevoegen. o Ze mogen ook op een andere creatieve manier hun verhaal in beeld brengen, bijvoorbeeld via fotocollages, een rapsong, straatinterviews, o Als leidraad kunnen ze het volgende gebruiken: Een situatieschets rond vb. Geld, relaties of rechten waarbij een probleem aangekaart wordt. Tips om het probleem aan te pakken. Dit kan gebeuren als project, waar jongeren een aantal weken aan mogen werken of er kan in de les tijd voor vrijgemaakt worden. Organiseer een showmoment waarop alle projecten voorgesteld worden. Bevraag na de vertoning van elk project bij de anderen tieners wat ze ervan vonden. o Wat vonden ze goed / origineel? o Wat zouden ze anders aangepakt hebben? o Wat hebben ze bijgeleerd? Zet deze filmpjes online, zodat ook anderen er iets aan kunnen hebben o Stuur de filmpjes door naar jongerengids@ambrassade.be en zo komen ze misschien op de website van de jongerengids terecht! 18

Zoek het online op Doelstelling: Via deze methodiek leren jongeren zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Ze leren ook online informatie opzoeken en verwerken via de website www.jongerengids.be Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze. Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties en seksualiteit, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Verloop: Verdeel de klas in duo s of kleine groepen Elke groep krijgt een thema uit de jongerengids toegewezen (gezondheid, relaties en seks, vrienden en familie, internet en gsm, respect, school, wereld, geld, ecologie of gerecht) Zonder de gids te openen, denken ze even na welke vragen dit thema bij hen oproept. Waarover hebben ze nog meer info nodig dan ze al hebben, info die ze graag in de gids willen vinden. Deze vragen schrijven ze op. Vervolgens zoeken ze een antwoord op hun vragen in de gids. Blijven er nog vragen over (of zijn er nieuwe bijgekomen)? De leerlingen zoeken meer info op www.jongerengids.be. Vinden ze ook daar het antwoord niet, stellen ze de vraag aan anderen op de website. Hebben ze geen vragen meer over, lezen ze de vragen / reacties van anderen op de site om hier vervolgens zelf op te reageren. In deze methodiek gaat het vooral om informatievragen. Ook bij het stellen van vragen op de website, gaat het vooral hierover. Als tieners echt een hulpvraag hebben, kunnen ze die via de site stellen aan een JAC-medewerker via het vraagformulier of de chatapplicatie. Het is goed hen hierop te wijzen bij het doorlopen van deze methodiek. 19

Geld: Hey Big Spender Doelstelling: Met jongeren nadenken over de manier waarop ze met geld omgaan. Wat is iets voor jou waard? Verloop: Geef een week op voorhand een huiswerkopdracht mee aan de leerlingen. Laat hen een huishoudboekje bijhouden waarin ze opschrijven waar ze die week geld aan uitgegeven hebben. Kopieer de werkbladen in bijlage op A3-formaat en hang deze op in de klas. Voorzie ook een leeg blad bij wijze van restcategorie waar leerlingen andere producten / activiteiten kunnen plaatsen. o Eten en drinken (broodjes, blikjes, snoep, ) o GSM (toestel zowel als belkrediet) o Muziek o Vrije-tijdsactiviteiten o Kledij o Op stap gaan met vrienden o Computers en andere toestellen Deel post- its uit aan de leerlingen. Op de post-its noteren ze het budget dat ze uitgegeven hebben in de categorie waar de foto naar verwijst Bespreking in de klas:overloop met de jongeren hun budgetplan o Zijn er grote verschillen in de budgetten die we uitgeven? Hoe komt dat? o Hoeveel geld heb je ter jouwer beschikking? o Hoe kom je aan dat geld? o Waar geef je het aan uit? o Zit je ergens met gaten? Hoe kan je dat oplossen? o Wat met de toekomst? Welke job zou je graag doen? Speelt geld daar een rol in? Ga je je uitgavenplan moeten aanpassen? Materiaal: werkbladen extra A3-blad post-its 20

computer 21

eten 22

GSM 23

Kledij 24

muziek 25

vrienden 26

vrije tijd 27

Wonen: huisje, boompje, tuintje Doelstelling: Met jongeren nadenken over verschillende mogelijke woonsituaties. Hen aanspreken op hun zin voor zelfstandigheid en de voor- en nadelen van bepaalde keuzes blootleggen. Verloop: Breng een hoop tijdschriften mee. Laat jongeren hierin bladeren en bij wijze van knippen, plakken en bijtekenen een collage samenstellen van hun ideale woonsituatie. Concrete informatie over het wat en het waarom of de voor- en nadelen van de verschillende woonopties vinden ze terug in de jongerengids. Volgende elementen zouden in hun collage moeten terugkomen: o Hoe wil je wonen? In welk soort huis? o Wil je kopen of huren o Wie woont er nog? o Stad of platteland o De jongeren stellen hun collage aan de groep voor. Nabespreking o Is dat hoe je nu woont? Waar zitten de verschillen? Waarom wil je het anders zien? o Zie je dit op korte termijn veranderen? Waarom en hoe denk je dat vorm te geven? o Wat zou er dan voor jou veranderen? Voordelen? Nadelen? o Tips voor elkaar? Materiaal tijdschriften knip- en plakspullen A3-bladen om de collages op te maken. 28

Rechten en plichten: stellingenspel Doelstelling: Deze methodiek wil jongeren bewust maken rond hun eigen rechten en plichten. Vanaf welke leeftijd mag je wat? Verloop: Kopieer de afbeeldingen in bijlage op A3 en verspreid deze over de hele klas. De leerlingen staan in het midden van de klas Schotel hen een situatie voor. o Ronde 1: De leerlingen gaan staan bij de leeftijd waarop zij denken dat dit toegelaten is. Het gaat hier om een feit, niet om hun mening. Deze komt later aan bod. Ze kunnen dus weten (of gokken) dat je pas rookwaren mag aankopen vanaf je 16e, maar in ronde twee van plaats veranderen omdat ze vinden dat dit al vanaf je 13e moet kunnen. o Ronde 2: De leerlingen gaan bij de leeftijd staan waarop zij vinden dat dit toegelaten zou moeten zijn. Het gaat hier om hun mening, niet om het feit. Pols naar hun motivaties om te staan waar ze staan. Varianten Rustigere variant: print de afbeeldingen af op gekleurd papier en laat de jongeren stemmen met hun kaartjes Eventueel kan, om er een competitief element in te brengen, een puntensysteem aan toegevoegd worden. Hebben ze het juist, krijgen ze een punt. Staan ze bij de verkeerde afbeelding, 0 punten. Materiaal werkbladen extra A3-blad 29

SITUATIES Rookwaren kopen (16) 16 Roken staat op zich geen leeftijd op, enkel op de verkoop Roken op openbare plaatsen Alcohol drinken staat op zich geen leeftijd op, enkel op de verkoop Alcohol kopen (sterke drank) (18) 18 16 Pintjes drinken op café (16) Uitgaan in een dancing (16) 16 Uitgaan naar een fuif van de jeugdbeweging staat geen leeftijd op 16 Seks (16) 18 Internetseks (18) Een testament opstellen (16) 16 Stoppen met school en thuis les krijgen mag altijd, in België bestaat enkel leerplicht, geen schoolplicht) 18 Stoppen met leren (18) Kiezen bij wie je woont als je ouders gaan scheiden. ( je ouders of de jeugdrechter beslissen. Je mag wel je mening geven) 15 Een studentenjob doen (15) Je eigen geloof kiezen mag altijd, je ouders kunnen je niets verplichten Je eigen zin doen, zonder dat je ouders iets te zeggen hebben (18, 18 (op voorwaarde dat je de wet naleeft) Abortus plegen staat geen leeftijd op. De wet zegt dat de zwangere vrouw zelf mag beslissen. Over leeftijd wordt niet gesproken. Een arts van een abortuscentrum mag dus op verzoek van een minderjarige een abortus uitvoeren. Elke arts en hulpverlener is gebonden aan het beroepsgeheim. Ze mogen je ouders dus niet op de hoogte brengen van je verzoek tot een zwangerschapsafbreking, noch van de eventuele ingreep. Een verkeersboete moeten betalen als je iets fout gedaan hebt. 16 Doe je een overtreding, dan stelt de politie een proces-verbaal op en stuurt dat naar het jeugdparket. De jeugdrechter kan onder je zestien jaar geen geldboete opleggen en geen gevangenisstraf uitspreken. Opgelet! Vanaf zestien jaar is de verkeersrechter bevoegd en kunnen wel de gewone straffen worden opgelegd. Geld lenen bij de bank 18 De jeugdrechter KAN je doorverwijzen naar een gewone rechter. (16) 16 Een voorlopig rijbewijs halen door te slagen in het theoretisch examen. 17 30

12 jaar 31

13 jaar 32

14 jaar 33

15 jaar 34

16 jaar 35

17 jaar 36

18 jaar 37

21 jaar 38

39 Mag nooit

Relaties met ouders en vrienden: carrousselspel1 Doelstelling: Nadenken over belangrijke onderdelen en karakteristieken van vrienschaps- en familierelaties Beseffen dat dit voor iedereen anders is. Verloop: Zet de deelnemers in een binnen- en buitenkring, zodat er steeds paren ontstaan. Zorg ervoor dat er voldoende ruimte tussen de paren is, zodat de buren het gesprek niet kunnen volgen. Ieder paar krijgt een enveloppe met daarin een aantal vragen op kaartjes. De binnenkring-deelnemers mogen als eerste een kaartje uit de enveloppe nemen en de vraag aan de andere stellen. Deze mag de vraag beantwoorden, of passen. Vervolgens mag hij/zij een vraag aan de ander stellen. Na een paar minuten vraag je de buitenkring op te schuiven naar links. Zo ontstaan er nieuwe paren. Ga door tot iedereen de kring rondgeweest is en dus bij z n initiële partner uitkomt. Nabespreking o Wat heb je geleerd? Zijn er dingen die je schokten of die je vreemd vond? o Welke antwoorden kwamen steeds terug? o Was er een verschil tussen de partners met wie je praatte? Welk? o Zijn er verschillen tussen jongens en meisjes Materiaal Vragenkaartjes 1 Deze methodiek is gebaseerd op de methodiek Carrouselspel uit de werkmap Plezante Seks, Sensoa, 2010. 40

V Wat vind je belangrijk in een vriendschapsrelatie? V Is er een verschil tussen een vriendschap met iemand van hetzelfde / het andere geslacht? V Wat vind je belangrijker? Familie of vrienden? V Ex-geliefden kunnen geen goede vrienden zijn. V Het is moeilijker om homo te zijn dan om hetero te zijn. V Vind je het makkelijk of moeilijk om nieuwe vrienden te maken? Waarom? V Privacy ten opzichte van je ouders is superbelangrijk. Of moeten ze eigenlijk toch zoveel mogelijk weten? Wat wel, wat niet? V Wat denk je over internetseks? Hetzelfde als real life seks? Zou je dit met andere partners doen? 41

V Vanaf wanneer wil je met iemand samenwonen? V Zie je jezelf ooit trouwen? Waarom wel / niet? V V Vind je het een goede zaak dat je ouders tot je 18 jaar aansprakelijk zijn voor jou en dus moeten betalen als jij iets fout doet? Over welke onderwerpen praat je wel met je vrienden en niet met je familie? En omgekeerd? V V Lijkt het je een goed idee om een relatie te beginnen met je beste vriend(in)? Zou jij ontrouw kunnen zijn aan je lief? Zou je het van je lief verdragen? V Wat vind je een mega-afknapper? 42