Uitbesteding VO-leerling aan het VAVO De regels en de uitvoering in Amsterdam Onderzoeker: Kristel de Wit Datum: Amsterdam, 29 mei 2012 Versie: Definitief Opdrachtgever: Onderwijs Consumenten Organisatie Mevr. T. van Gelder Mevr. L. Koren Project coördinator Projectmedewerker Hogeschool van Amsterdam - Sociaal Juridische Dienstverlening Mevr. M. de Graaf Dhr. C. Dirkx Mevr. F. Moespot Docentbegeleider Beoordelaar Beoordelaar 0
Samenvatting Dit onderzoek is gedaan in opdracht van OCO. OCO staat voor Onderwijs Consumenten Organisatie (hierna OCO). OCO bundelt informatie over Amsterdams onderwijs. Daarnaast is OCO er voor elke vraag en mening van ouders en leerlingen over schoolgaan in Amsterdam. OCO heeft vanaf 2007 tot 2011 in totaal tien vragen/klachten over de Rutte-regeling gehad. 1 Deze regeling houdt in dat 16 en 17 jarige leerlingen vanuit een school voor voortgezet onderwijs (hierna VO-school) aan het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (hierna VAVO) kunnen worden uitbesteed als de kans groter is dat zij hierdoor hun diploma behalen. Deze regeling is in het leven geroepen omdat er volgens de overheid jaarlijks duizenden jongeren zonder diploma hun school verlaten. 2 De regeling bestaat sinds 1 januari 2006 en heet officieel Besluit samenwerking VO- BVE. 3 Uit de klachten bij OCO blijkt dat VO-scholen in Amsterdam niet altijd mee willen werken aan een uitbesteding en ook weten ouders vaak niet wat de Rutte-regeling precies inhoudt. 4 In Amsterdam kunnen leerlingen die aan het VAVO worden uitbesteed, terecht op de Joke Smit-vestiging. Deze school geeft volwassenenonderwijs in VMBO, HAVO en VWO. 5 Het doel van dit onderzoek is de OCO-medewerkers kennis en inzicht te laten verkrijgen over de Rutte-regeling, de regels en hoe hier uitvoering aan wordt gegeven in Amsterdam. Specifiek de regels van de Rutte-regeling, route 4; uitbesteding van een VO-leerling aan het voortgezet volwassenenonderwijs (VAVO), omdat hier de meeste vragen/klachten over binnen komen. Op deze manier kunnen zij hier gedegen advies en informatie over geven aan ouders en/of leerlingen die OCO benaderen met een vraag/klacht over de Rutte-regeling. Voor dit onderzoek zijn er drie deskundigen geïnterviewd, namelijk een medewerker DMO Amsterdam, programma Kwaliteitsaanpak Voortgezet Onderwijs, een advocate Onderwijsrecht, werkzaam bij Judion 6 en de directrice van de Joke Smit-vestiging. Om de ervaringen met uitbesteding aan het VAVO te horen is er naar elke VO-school in Amsterdam die VMBO-tl, HAVO en VWO aanbied, een vragenlijst verstuurt. Daarnaast is er gesproken met ouders en oud-leerlingen die te maken hebben gehad met uitbesteding aan het VAVO. Uit het onderzoek is gebleken dat ouders en leerlingen de uitbesteding als een recht beschouwen, maar dat is het niet. Het bevoegd gezag van de school beslist of een leerling geschikt is om uitbesteed te worden. Daarnaast bepaald het bevoegd gezag van het VAVO of de leerling kan worden toegelaten. De scholen die hebben meegewerkt aan het onderzoek laten weten dat zij over het algemeen positief tegenover het uitbesteden van een leerling staan, als dit de kans vergroot op het behalen van een diploma. Wel moet een leerling de verantwoordelijkheid aankunnen die bij het type onderwijs van het VAVO komt kijken. Het VAVO is namelijk gericht op volwassenen en hierbij is zelfstandigheid zeer belangrijk. Ook al willen leerlingen graag gebruik maken van de regeling, zij kunnen alleen met een gegronde reden en toestemming van het bevoegd gezag worden uitbesteed. Is die er niet, dan biedt het regulier voortgezet onderwijs genoeg mogelijkheden voor de leerling om een diploma te behalen. 1 Informatie uit de dossiers, met klachten/vragen over de Rutte-regeling, van OCO 2 http://www.aanvalopschooluitval.nl/vervolg.php?h_id=10&s_id=120&titel=aanval_op_schooluitval_2008-2011 3 Besluit samenwerking VO-BVE, uitgegeven 20 december 2005, minister van Justitie, J.P.H. Donner 4 Informatie uit de dossiers, met klachten/vragen over de Rutte-regeling, van OCO 5 http://www.jokesmit.nl/js/postuum/joke_smit_scholengemeenschap/ 6 Judion, Juridische Dienstverlening Onderwijs 1
Voorwoord Mijn naam is Kristel de Wit, studente Sociaal Juridische Dienstverlening aan de Hogeschool van Amsterdam. In opdracht van de Onderwijs Consumenten Organisatie heb ik onderzoek gedaan naar de regels voor de uitbesteding van een leerling uit het voortgezet onderwijs aan het voortgezet algemeen volwassenen onderwijs en hoe hier uitvoering aan wordt gegeven in Amsterdam. Voor mijn onderzoek heb ik een aantal professionals geïnterviewd, die mij met hun deskundigheid hebben geholpen om de nodige informatie te verkrijgen voor mijn onderzoek. Mijn dank hiervoor. Graag wil ik hierbij ook de scholen, ouders en oud-leerlingen bedanken die hebben meegewerkt aan dit onderzoek door hun ervaringen met uitbesteding van het VO-onderwijs aan het VAVO te delen. Ik hoop met dit onderzoek een steentje bij te kunnen dragen aan het informeren en adviseren van leerlingen en ouders over de regels en uitvoering van de Rutte-regeling in Amsterdam. Ik wens de lezer van dit onderzoeksrapport veel leesplezier. Kristel de Wit Amsterdam, 29 mei 2012 2
Inhoudsopgave Begrippenlijst 5 Inleiding 6 Leeswijzer 8 Hoofdstuk 1 Probleemanalyse 9-1.1 Het probleem - 1.2 Het doel van dit onderzoek - 1.3 De betrokken personen en organisaties - 1.4 De vraagstelling 10 Hoofdstuk 2 Onderzoeksmethodiek 12 - Methodische verantwoording - 2.1 Type onderzoek - 2.2 Kwalitatieve onderzoeksmethode 13-2.3 Realisatie 14-2.4 Validiteit en betrouwbaarheid Hoofdstuk 3 Besluit samenwerking VO-BVE 14 - Besluit samenwerking VO-BVE - 3.1 Voor welke leerlingen is het Besluit samenwerking VO-BVE bedoelt? - 3.2 Route 4; Uitbesteding van een VO-leerling aan het voortgezet volwassenenonderwijs (VAVO) - 3.3 Welke jongeren kunnen worden uitbesteed en wat is het doel? 16-3.4 Welke jongeren kunnen NIET uitbesteedt worden? - 3.5 Verantwoordelijkheid 17-3.6 De kwaliteitskaart - 3.7 Bekostiging 18-3.8 Algemene voorwaarden voor samenwerking 19-3.9 Belangrijke punten 20-3.10 Rechten en plichten van ouders en leerlingen 22 Hoofdstuk 4 Scholen; Meewerken aan uitbesteding aan het VAVO. Waarom wel of waarom juist niet? 23 Hoofdstuk 5 Ervaringen van ouders en leerlingen die te maken hebben gehad Met uitbesteding aan het VAVO 27 Conclusie 29 Evaluatie en logboek 30 3
Bijlage 1: Routeschema 33 De VO-school besteedt een VO-leerling aan het VAVO Bijlage 2: Uitwerking interview 35 Medewerker DMO Amsterdam, Programma Kwaliteitsaanpak Voortgezet Onderwijs Bijlage 3:Uitwerking interview Advocate Onderwijsrecht, werkzaam bij Judion 36 Bijlage 4: Uitwerking interview 37 Directrice Joke Smit-vestiging Bijlage 5: Vragenlijsten scholen en ouders 39 Bijlage 6: Wet- en regelgeving Rutte-regeling 41 Bijlage 7: Overzicht aantal uitbestede leerlingen aan het VAVO (Landelijk) 43 Bijlage 8: Overzicht scholen met leerling uitbesteed aan het VAVO 44 Bijlage 7: Literatuurlijst 45 4
Begrippenlijst B BVE: Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie C CFI: Centrale Financiën Instellingen D DMO: Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling DUO: Dienst Uitvoering Onderwijs H HAVO: Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs L LAS: Leerling Administratie Sectie M MBO: Middelbaar Beroepsonderwijs O OCO: Onderwijs Consumenten Organisatie V VAVO: Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs VMBO-tl: Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs- theoretische leerweg VO: Voorgezet onderwijs VWO: Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs 5
Inleiding Dit onderzoek is gedaan in opdracht van OCO. OCO staat voor Onderwijs Consumenten Organisatie. Onderwijs Consumenten Organisatie (hierna OCO) is opgericht in 2006 op initiatief van de Amsterdamse gemeenteraad. OCO bundelt informatie over Amsterdams onderwijs, van objectief beschrijvende informatie tot persoonlijk gekleurde ervaringen van ouders en leerlingen. 7 Daarnaast is OCO er voor elke vraag en mening van ouders en leerlingen over schoolgaan in Amsterdam. Daarmee kunnen zij hun rechten in het onderwijs krijgen en kunnen zij een goede keuze voor een school maken. 8 OCO richt zich op de ouders en leerlingen in het Amsterdamse onderwijs vanaf de Voorschool tot en met het Voortgezet Onderwijs en het Middelbaar Beroeps Onderwijs inclusief het Speciaal Onderwijs. Vanwege de nadruk op informeren, vergelijken, kiezen en beoordelen is gekozen voor het perspectief van een consumentenorganisatie. 9 Aanleiding voor het onderzoek In 2006 hebben minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ronald Plasterk en staatssecretaris Marja van Bijsterveldt de aanval op de uitval geopend. 10 Dit actieplan is in het leven geroepen omdat er volgens de overheid jaarlijks duizenden jongeren zonder diploma hun school verlaten. De kans op het verkrijgen van geschoold werk is hierdoor gering. Het kabinet wil het aantal schooluitvallers drastisch terugbrengen naar maximaal 25.000 per jaar in 2016. Om dit te bereiken bestaat er sinds schooljaar 2007-2008 de kwalificatieplicht. Dit houdt in dat jongeren tussen de 16 en 18 jaar verplicht zijn onderwijs te volgen tot zij een startkwalificatie hebben. 11 (Voor jongeren tot 16 jaar is de leerplicht vastgesteld in de Leerplichtwet art. 2-4). 12 Een startkwalificatie is een HAVO-, VWO- of MBO-diploma niveau 2 of hoger. 13 Voor leerlingen die het onderwijs dreigen te verlaten zonder diploma bestaat er sinds 1 januari 2006 een Besluit samenwerking VO-BVE 14, ook wel de Rutte-regeling genoemd. Redenen voor leerlingen om te stoppen met school voordat ze hun diploma hebben, lopen erg uiteen. Het kan zijn; te weinig uitdaging of juist te weinig ondersteuning op school, te weinig praktijkles, of problemen thuis, het zijn allemaal redenen voor leerlingen om te stoppen met school. De Rutteregeling wil hier verandering in brengen. Met deze regeling kunnen leerlingen worden uitbesteed. Als leerlingen worden uitbesteed, worden ze als het ware uitgeleend aan een andere school. Dit uitlenen gebeurt om verschillende redenen: De eigen school van een leerling kan bijvoorbeeld bepaalde lesstof niet aanbieden. De leerling kan dan uitbesteed worden aan een school die dat wel kan. Sommige leerlingen lopen extra risico op uitval. Deze zogeheten risicoleerlingen kunnen dan bij een andere school terecht voor extra begeleiding. Ook komt het voor dat leerlingen beter presteren in een volwassener omgeving. In dit geval kan de school hun leerling uitbesteden aan het VAVO. 7 http://www.gemeente.nu/web/home-1/artikel-beleid.htm?contentid=43946 8 http://www.onderwijsconsument.nl/ouders/ 9 http://www.dyade.nl/internet/dyade.nsf/pages/dweb_6whcjk 10 http://www.aanvalopschooluitval.nl/vervolg.php?h_id=10&s_id=120&titel=aanval_op_schooluitval_2008-2011 11 Artikelen 4a-4c Leerplichtwet 1969 12 Artikelen 2-4 Leerplichtwet 1969 13 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/aanval-op-schooluitval 14 Besluit samenwerking VO-BVE, uitgegeven 20 december 2005, minister van Justitie, J.P.H. Donner 6
Het komt soms voor dat er gebrek aan interesse is in een bepaald vak. Twee scholen kunnen dan besluiten om de leerlingen die wel geïnteresseerd zijn samen te voegen tot één klas. Hierbij besteedt de ene school haar leerlingen uit aan de ander om een normale klas te vormen. Bij het uitbesteden van een leerling blijft de leerling ingeschreven bij zijn of haar eigen school. Ook blijft de eigen school de verantwoordelijkheid voor de leerling dragen. Mocht het zo zijn dat een leerling totaal wil overstappen naar de andere school, dan wordt de verantwoordelijkheid wel overgedragen. Leerlingen die uitbesteedt worden, houden precies dezelfde rechten als hun leeftijdgenoten die maar op één school hun lessen volgen. 15 Het Besluit samenwerking VO-BVE maakt vier verschillende routes mogelijk, elk voor een specifieke leerlingengroep; 16 n Route 1: uitbesteding van een VO-leerling aan een andere VO-school; n Route 2: uitbesteding van een VO-leerling aan een BVE-instelling; n Route 3: overdracht van bekostigingsmiddelen bij een tussentijdse overstap; n Route 4: uitbesteding van een VO-leerling aan het voortgezet volwassenenonderwijs (VAVO). OCO heeft in de tijd van augustus 2008 tot oktober 2011, tien vragen/klachten over de Rutte-regeling gekregen. Binnen OCO is er nog onvoldoende kennis over de regels van de Rutte-regeling en hoe hier uitvoering aan wordt gegeven in Amsterdam. Om kennis te verkrijgen over de Rutte-regeling, wat de regels zijn en hoe hier uitvoering aan wordt gegeven in Amsterdam, heeft OCO besloten om hier onderzoek naar te laten doen. OCO verwacht dat dit onderzoek kennis en inzicht oplevert over de regels van de Rutte-regeling en hoe hier uitvoering aan wordt gegeven in Amsterdam, zodat zij ouders en leerlingen goed kunnen adviseren. 15 http://schoolverhaters.wordpress.com/ministerie-ocw/de-rutte-regeling/ 16 Artikel 2, 3, en 4 Besluit samenwerking VO-BVE, uitgegeven 20 december 2005, minister van Justitie, J.P.H. Donner 7
Leeswijzer De opbouw van het rapport is als volgt: Hoofdstuk 1: In hoofdstuk 1 wordt de probleemanalyse beschreven. Het probleem en het doel van het onderzoek worden uiteengezet. De betrokken personen, organisaties en de vraagstelling wordt weergegeven. Hoofdstuk 2: In hoofdstuk 2 wordt de onderzoeksmethodiek uiteengezet. De methode die is gebruikt om te onderzoeken wordt hier beschreven en verantwoord. Hoofdstuk 3: In hoofdstuk 3 worden deelvraag 1 en 5 beantwoord. Er wordt beschreven wat het Besluit samenwerking VO-BVE precies inhoudt en wat hierin de regels zijn. Specifiek wordt nog eens Route 4; Uitbesteding van een VO-leerling aan het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs uiteengezet. In dit hoofdstuk worden tevens alle belangrijke punten van de uitbesteding uitgelicht. De rechten en plichten van ouders en leerlingen, ten opzichte van de uitbesteding van VO-leerlingen aan het VAVO, worden bewust beschreven voordat deelvraag 2,3 en 4 zijn beantwoord. Hier is voor gekozen om de beantwoording van deze deelvragen voor de lezer inzichtelijker te maken. Hoofdstuk 4: In hoofdstuk 4 worden deelvraag 2 en 3 beantwoord. De ervaringen van VO-scholen in Amsterdam, die hebben meegewerkt aan dit onderzoek, worden hier beschreven. Elke school heeft een vragenlijst per mail toegestuurd gekregen. De vragen hadden betrekking op de ervaringen met het uitbesteden van leerlingen aan het VAVO. Hoofdstuk 5: In hoofdstuk 5 wordt deelvraag 4 beantwoord. De ervaringen van ouders en leerlingen, die te maken hebben gehad met de uitbesteding aan het VAVO worden hier beschreven. 8
Hoofdstuk 1 Probleemanalyse: 1.1 Het probleem OCO krijgt klachten en vragen over de Rutte-regeling. Uit de klachten bij OCO blijkt dat VO-scholen in Amsterdam niet altijd mee willen werken aan een uitbesteding en ook weten ouders vaak niet wat de Rutte-regeling precies inhoudt. Leerlingen in Amsterdam kunnen worden uitbesteed aan het VAVO. In Amsterdam is dat de Joke Smit-vestiging. Deze school geeft volwassenenonderwijs in VMBO, HAVO en VWO. 17 De leerlingen kunnen alleen worden uitbesteed aan het VAVO wanneer de betreffende VO-school akkoord gaat met de uitbesteding. 18 En dat weigeren scholen in sommige gevallen. De ouders van de leerling voelen zich dan gedwongen een andere school te vinden, die hun kind wel wil uitbesteden. Op het moment dat de scholen niet mee willen werken, om duidelijke of onduidelijke redenen, richten de ouders zich tot OCO. Zij willen graag advies van OCO over wat zij in hun situatie kunnen doen. Uit de dossiers van OCO met vragen/klachten over de Rutte-regeling, blijkt dat het vinden van een andere VO-school die de leerling kan uitbesteden niet zo makkelijk te gaat, omdat niet alle VOscholen in Amsterdam mee willen werken aan een uitbesteding of omdat zij geen leerling meer kunnen aannemen omdat zij hun maximale aantal leerlingen hebben bereikt. De leerling komt in sommige gevallen dan voor een lange tijd thuis te zitten en dit is weer in strijd met de leerplichtwet. 19 20 Binnen OCO is er nog onvoldoende kennis over wat de Rutte-regeling precies inhoudt, wat de regels zijn en voor wie het precies geldt. Ook is voor OCO niet duidelijk waarom scholen niet mee zouden willen werken aan een uitbesteding. 1.2 Het doel van dit onderzoek Het doel van dit onderzoek is de OCO-medewerkers kennis en inzicht te laten verkrijgen over de Rutte-regeling, de regels en hoe hier uitvoering aan wordt gegeven in Amsterdam. Specifiek is de wens van OCO om de regels van de Rutte-regeling, route 4; uitbesteding van een VO-leerling aan het voortgezet volwassenenonderwijs (VAVO), duidelijk te krijgen. OCO wil weten wat precies de regels zijn en wat de rechten en plichten van ouders en leerlingen zijn betreffende deze route van de Rutteregeling, zodat zij hier gedegen advies en informatie over kunnen geven aan ouders en/of leerlingen die OCO benaderen met een vraag/klacht over de Rutte-regeling. 1.3 De betrokken personen en organisaties Bij dit onderzoek zijn er verschillende personen en organisaties betrokken. De betrokkenen worden hieronder weergegeven. - Onderwijs Consumenten Organisatie (OCO) OCO is de opdrachtgever voor dit onderzoek. OCO bundelt informatie over Amsterdams onderwijs, van objectief beschrijvende informatie tot persoonlijk gekleurde ervaringen van ouders en leerlingen. 21 Daarnaast is OCO er voor elke vraag en 17 http://www.jokesmit.nl/js/postuum/joke_smit_scholengemeenschap/ 18 Artikel 3 lid 1 Besluit samenwerking VO-BVE 19 Informatie uit de dossiers, met klachten/vragen over de Rutte-regeling, van OCO 20 Artikelen 2-4 en Artikelen 4a-4c Leerplichtwet 1969 21 http://www.gemeente.nu/web/home-1/artikel-beleid.htm?contentid=43946 9
mening van ouders en leerlingen over schoolgaan in Amsterdam. Daarmee kunnen zij hun rechten in het onderwijs krijgen en kunnen zij een goede keuze voor een school maken. 22 OCO richt zich op de ouders en leerlingen in het Amsterdamse onderwijs vanaf de Voorschool tot en met het Voortgezet Onderwijs en het Middelbaar Beroeps Onderwijs inclusief het Speciaal Onderwijs. Vanwege de nadruk op informeren, vergelijken, kiezen en beoordelen is gekozen voor het perspectief van een consumentenorganisatie. 23 - Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Amsterdam (DMO) Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling is een veelzijdige dienst. Veel belangrijke thema's in de stad zijn bij DMO ondergebracht: Kunst & cultuur, onderwijs, jeugd, sport, burgerschap & diversiteit. Ook Stadspas en het Amsterdamse Bos vallen onder DMO. DMO is een dienst van denken én doen. De afgelopen jaren zijn er veel taken bijgekomen: o.a. de kwaliteitsaanpak van het onderwijs, de leerplicht, het leerlingenvervoer. 24 Voor dit onderzoek is er gesproken met een medewerker DMO Amsterdam, programma Kwaliteitsaanpak Voortgezet Onderwijs. - Dienst Uitvoering Onderwijs/ Centrale Financiën Instellingen (DUO/ CFI) De IB-Groep en CFI vormen vanaf januari 2010 één organisatie: Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). DUO financiert en informeert onderwijsdeelnemers en onderwijsinstellingen en organiseert examens. 25 Via DUO zijn de gegevens (scholen en aantal leerlingen) met betrekking tot uitbesteding van het VO aan het VAVO per oktober 2011, opgevraagd. - Joke Smit-vestiging De Joke Smit-vestiging geeft volwassenenonderwijs in VMBO, HAVO en VWO. 26 Deze school speelt een belangrijke rol in het onderzoek, omdat leerlingen in Amsterdam die worden uitbesteed aan het VAVO, naar deze school gaan. Er is gesproken met de directrice van de Joke Smitvestiging. - Personen: Om deelvraag 4 te kunnen beantwoorden is er contact gezocht met de ouders die in het verleden een vraag hebben gesteld aan OCO met betrekking tot het uitbesteden van hun kind. Voor dit onderzoek is er gevraagd naar het verloop van de schoolsituatie van hun kind. Ook is er naar de ervaringen gevraagd van leerlingen die op de Joke Smit-vestiging hebben gezeten door middel van uitbesteding. De bevindingen van zowel de ouders als de leerlingen zijn in dit rapport geheel geanonimiseerd. Voor dit onderzoek is er tevens gesproken met een advocate Onderwijsrecht werkzaam bij Judion en heeft een aantal zaken in behandeling waarin er problemen zijn met de uitbesteding door VO-scholen aan het VAVO. 22 http://www.onderwijsconsument.nl/ouders/ 23 http://www.dyade.nl/internet/dyade.nsf/pages/dweb_6whcjk 24 http://www.amsterdam.nl/gemeente/organisatie-diensten/dmo/ 25 http://www.ocwduo.nl/ 26 http://www.jokesmit.nl/js/postuum/joke_smit_scholengemeenschap/ 10
- Scholen: Om deelvraag 2 en 3 te kunnen beantwoorden is er naar alle scholen in Amsterdam, die VMBO-tl, HAVO en VWO aanbieden, een mail verstuurd met een korte vragenlijst over de Rutte-regeling. De volgende scholen hebben hier aan meegewerkt; - Vossius Gymnasium - Meridiaan College - Bredero College - Hervormd Lyceum Zuid - Montessori Lyceum Amsterdam - Het 4 de Gymnasium - Amstellyceum - Comenius Lyceum 1.4 De vraagstelling Onderzoeksvraag: Wat zijn de regels voor de uitbesteding van een VO-leerling aan het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs en hoe wordt hier uitvoering aan gegeven in Amsterdam? Deelvragen: Deelvraag 1: Hoe is de uitbesteding van een VO-leerling aan het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs wettelijk geregeld? Deelvraag 2: Welke VO-scholen in Amsterdam werken mee aan uitbesteding van leerlingen? Deelvraag 3: Waarom werken deze VO scholen wel of niet mee aan een uitbesteding? Deelvraag 4: Wat zijn de ervaringen van leerlingen en ouders die te maken hebben/ hebben gehad met uitbesteding aan het VAVO? Deelvraag 5: Wat zijn de rechten en plichten van ouders en leerlingen bij uitbesteding van VOleerlingen aan het VAVO? 11
Hoofdstuk 2 Onderzoeksmethodiek Methodische verantwoording Dit onderzoek is beperkt tot de uitvoering van de Rutte-regeling, route 4, in Amsterdam. OCO krijgt, met betrekking tot de Rutte-regeling, in de praktijk de meeste vragen van ouders en/of leerlingen over de uitbesteding van het VO aan het VAVO. Door middel van de resultaten van dit onderzoek krijgt OCO meer inzicht in de regels van de Rutteregeling en hoe hier in Amsterdam uitvoering aan wordt gegeven. Door dit inzicht is OCO beter in staat om ouders en leerlingen goed advies en informatie te verstrekken. Om de inhoud en regels van de Rutte-regeling uiteen te kunnen zetten is er literatuuronderzoek verricht. De Rutte-regeling bestaat sinds 2006. In 2007 is er een evaluatieonderzoek gedaan in opdracht van het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap. 27 Voor dit onderzoek zijn de eerste knelpunten binnen de Rutte-regeling onderzocht. De problemen waarmee ouders en leerlingen bij OCO komen, zoals in de inleiding staat beschreven, zijn nooit eerder onderzocht. Om inzicht te krijgen in de manier van uitvoeren van uitbesteding aan het VAVO en de ervaringen hiermee, zijn er gesprekken gevoerd met een medewerker DMO Amsterdam, programma Kwaliteitsaanpak Voortgezet Onderwijs en een advocate Onderwijsrecht werkzaam bij Judion. Daarnaast hebben acht VO-scholen in Amsterdam een vragenlijst beantwoord met vragen over hun ervaringen met het uitbesteden van leerlingen. In totaal hebben zich, van augustus 2008 tot oktober 2011, tien ouders tot OCO gericht met een vraag/klacht over de Rutte-regeling. Helaas klopten van drie ouders de email- en telefoongegevens niet meer. Van de overige zeven ouders zijn vijf ouders benaderd. Bij twee casussen ging het namelijk niet om uitbesteding aan het VAVO. Van de vijf ouders die zijn benaderd heeft een ouder respons gegeven. Er is in de sociale omgeving van de onderzoeker gesproken met een ouder waarvan het kind in het verleden is uitbesteed geweest aan het VAVO in Amsterdam. In totaal zijn de ervaringen van vier jongeren, met de uitbesteding aan het VAVO in Amsterdam, in dit onderzoek gebruikt. Deze vier jongeren zijn benaderd via de school en de sociale omgeving van de onderzoeker. Naast de ervaringen van VO-scholen, ouders en leerlingen, is er gevraagd naar de ervaringen van de Joke Smit-vestiging in Amsterdam. De Joke Smit-vestiging geeft volwassenenonderwijs in VMBO-tl, HAVO en VWO. Er is voor dit onderzoek gesproken met de directrice van de Joke Smit-vestiging. 2.1 Type onderzoek Dit onderzoek bestaat deels uit field research en deels uit desk research. Binnen het kader field research zijn er verschillende partijen ondervraagd en in het kader desk research is er literatuuronderzoek gedaan. Om concrete gegevens te verkrijgen over welke scholen leerlingen uitbesteden en wat de aantallen zijn, is er gebruik gemaakt van gegevens van DUO. 28 De interviews en vragenlijsten aan scholen waren gericht op het achterhalen van motivatie en ervaringen met betrekking tot uitbesteding van leerlingen aan het VAVO. De vragen aan de personen die in het verleden aan het VAVO zijn uitbesteed geweest, waren gericht op de persoonlijke ervaringen met betrekking tot uitbesteding aan het VAVO. De vragen tijdens het interview met de 27 Nadere analyse van de eerste ervaringen met de nieuwe regels over samenwerking VO-BVE, door Drs. A.D. Bakker, Drs. M.C.A.B. Hols, Drs. T. Kos, mei 2007, Utrecht, Capgemini Nederland 28 http://ib-groep.nl/organisatie/open_onderwijsdata/voortgezet_onderwijs/datasets/leerlingen/leerlingen/vo_leerlingen3.asp 12
directrice van de Joke Smit-vestiging waren gericht op de ervaringen van het VAVO met leerlingen uitbesteed vanuit VO-scholen. Op deze manier zijn gedane uitspraken door verschillende partijen gecontroleerd en zijn er zoveel mogelijk aspecten van uitbesteding aan het VAVO belicht. 2.2 Kwalitatieve onderzoeksmethode Literatuuronderzoek Er is weinig literatuur te vinden over de Rutte-regeling. Sinds het bestaan van de Rutte-regeling in 2006, is er een evaluatieonderzoek geweest. Hier zijn knelpunten van de Rutte-regeling onderzocht. Naar aanleiding van dit onderzoek zijn er aanpassingen in het Besluit samenwerking VO-BVE gekomen. Het onderzoek en het Besluit samenwerking VO-BVE is gebruikt voor informatie en de wet- en regelgeving met betrekking tot de Rutte-regeling. Deze informatie, wet- en regelgeving en de brochure Nog meer ruimte voor samenwerking VO-BVE 29 van de Rijksoverheid, is de basis voor dit onderzoek. Surveyonderzoek: Uit dossiergegevens van OCO blijkt dat een aantal scholen geen goede ervaringen heeft met de Rutteregeling. 30 Om de ervaringen van scholen met het uitbesteden van leerlingen aan het VAVO te weten te komen is er naar alle scholen in Amsterdam, die VMBO-tl, HAVO en VWO aanbieden, twee maal per mail een vragenlijst verstuurd. In deze vragenlijst werd er gevraagd naar de ervaringen over de uitbesteding van leerlingen aan het VAVO. (Zie bijlage 5) Interviews: Om inzicht te krijgen in de aantallen leerlingen die in het schooljaar 2011-2012 in Amsterdam aan het VAVO worden uitbesteed en om meer informatie te krijgen over de uitvoering van de Rutte-regeling in Amsterdam, is er in eerste instantie contact gelegd met DMO in Amsterdam. Een medewerker DMO Amsterdam, programma Kwaliteitsaanpak Voortgezet Onderwijs, is telefonisch geïnterviewd. OCO heeft contactgegevens van ouders die OCO hebben benaderd met een probleem betreffende de Rutte-regeling. Ook deze ouders zijn benaderd om hun ervaringen te horen. Uit de gegevens van OCO zijn dit tien ouders. 31 Van vijf ouders klopten de gegevens nog en ging het in de casus over uitbesteding aan het VAVO. Deze ouders zijn per mail en telefonisch benaderd. Een ouder heeft per mail respons gegeven. In de sociale omgeving van de onderzoeker is een andere ouder gesproken waarvan het kind in het verleden ook is uitbesteed geweest aan het VAVO in Amsterdam. In totaal zijn er vier personen gesproken die in het verleden zelf zijn uitbesteed geweest aan het VAVO in Amsterdam. Alle ervaringen zijn geanonimiseerd opgenomen in dit onderzoek. Om dit onderwerp van verschillende invalshoeken te kunnen belichten en om bevindingen en uitspraken te controleren is er gesproken met een advocate Onderwijsrecht. Zij behandelt een aantal zaken waarin er een conflict is tussen ouders en leerlingen en de school over de uitbesteding aan het VAVO. Daarnaast is er gesproken met de directrice van de Joke Smit-vestiging over de ervaringen met uitbesteding vanuit VO-scholen aan het VAVO. Cijfers: 29 http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/brochures/2011/05/02/nog-meer-ruimte-voorsamenwerking-vo-bve/08dw2011b010.pdf 30 Informatie uit de dossiers, met klachten/vragen over de Rutte-regeling, van OCO 31 Informatie uit de dossiers, met klachten/vragen over de Rutte-regeling, van OCO 13
Voor de vraag, welke scholen in Amsterdam werken mee aan uitbesteding van leerlingen, is in eerste instantie de Leerling Administratie Sectie (LAS) van de gemeente Amsterdam benaderd. Zij gaven aan dat de gemeente geen partij is in de Rutte-regeling en dat zij dus geen gegevens hierover bezitten. Omdat de gemeente Amsterdam wel degelijk een rol speelt in de uitvoering van de Rutte-regeling, is nog een medewerker van DMO benaderd. De betreffende persoon is regievoerder op overstapprocessen in het onderwijs bij gemeente Amsterdam. Hij heeft mij doorverwezen naar een collega, werkzaam met het programma Kwaliteitsaanpak Voortgezet Onderwijs. De betreffende persoon gaf aan op dat moment geen cijfers te kunnen overleggen over het aantal uitbestede leerlingen in Amsterdam. Er is verder gezocht naar de cijfers en die zijn uiteindelijk verkregen via DUO. 32 (Zie bijlage 8 ) 2.3 Realisatie Om dit onderzoek te kunnen realiseren is er medewerking verkregen van de geïnterviewden. Dit zijn professionals die nauw betrokken zijn bij de uitvoering van de Rutte-regeling. Dit betreft een medewerker van DMO Amsterdam, een advocate Onderwijsrecht en de directrice van de Joke Smitvestiging. Verder hebben drie ouders die te maken hebben gehad met de uitbesteding van hun kind aan het VAVO hun medewerking verleend en vier personen die in het verleden zijn uitbesteed geweest aan het VAVO in Amsterdam. Door acht VO-scholen in Amsterdam is meegewerkt aan dit onderzoek door middel van het delen van ervaringen met het uitbesteden van leerlingen aan het VAVO. 2.4 Validiteit en betrouwbaarheid Er is in dit onderzoek gebruik gemaakt van bronnen uit de literatuur, zoals het onderzoek in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, het Besluit samenwerking VO-BVE en de brochure van de Rijksoverheid. 33 Dit is kwalitatief goede en bruikbare informatie. Informatie over de rechten en plichten ten opzichte van uitbesteding van VO-leerlingen aan het VAVO is verkregen door middel van het bestuderen van het Besluit samenwerking VO-BVE 34 en de Leerplichtwet. 35 De enquête onder scholen over leerlingen die zijn uitbesteed door middel van de Rutte-regeling is gericht afgenomen onder scholen die VMBO-tl, HAVO en VWO aanbieden. Dit zijn in totaal 49 scholen. De enquête is twee maal naar al deze scholen verstuurd om een zo hoog mogelijk respons te verkrijgen. Daarnaast is er naar de ervaringen van ouders gevraagd die te maken hebben gehad met de uitbesteding van hun kind aan het VAVO in Amsterdam. Door gebruik te maken van verschillende invalshoeken, zoals literatuur, ervaringen van ouders en leerlingen, ervaringen van scholen en professionals, wordt een zo compleet mogelijk beeld gegeven over het onderwerp in dit onderzoeksrapport. Uitspraken en bevindingen zijn bij verschillende partijen gecontroleerd om een zo goed mogelijk beeld te geven over de uitvoering en ervaringen met de Rutteregeling. Tijdens dit onderzoek is een kwalitatieve opzet gehanteerd. 32 http://www.ib-groep.nl/organisatie/open_onderwijsdata/vo/datasets/leerlingen/default.asp 33 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/aanval-op-schooluitval / Artikel 2, 3, en 4 Besluit samenwerking VO-BVE, uitgegeven 20 december 2005, minister van Justitie, J.P.H. Donner / Artikelen 2-4 en Artikelen 4a-4c Leerplichtwet 1969 / Nadere analyse van de eerste ervaringen met de nieuwe regels over samenwerking VO-BVE, door Drs. A.D. Bakker, Drs. M.C.A.B. Hols, Drs. T. Kos, mei 2007, Utrecht, Capgemini Nederland / http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documentenen-publicaties/brochures/2011/05/02/nog-meer-ruimte-voor-samenwerking-vo-bve/08dw2011b010.pdf 34 Artikel 2, 3, en 4 Besluit samenwerking VO-BVE, uitgegeven 20 december 2005, minister van Justitie, J.P.H. Donner 35 Artikelen 2-4 en Artikelen 4a-4c Leerplichtwet 1969 14
15
Hoofdstuk 3 Wettelijke regelgeving Besluit samenwerking VO-BVE en de rechten en plichten van ouders en leerlingen Besluit samenwerking VO-BVE Het Besluit samenwerking VO-BVE gaat over de uitbesteding van leerlingen door VO-scholen. Dit besluit bestaat sinds 1 januari 2006 en wordt ook wel de Rutte-regeling genoemd. Het doel van dit besluit is maatwerk te bieden aan leerlingen die het onderwijs, door uiteenlopende redenen, zonder diploma dreigen te verlaten. 36 Bij uitbesteding is het mogelijk dat een leerling de gelegenheid krijgt op een andere school alsnog een diploma of startkwalificatie te halen. Dit is mogelijk in het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie (BVE), aan het VAVO of op een andere VO-school. Het besluit maakt ook efficiënter gebruik van onderwijsvoorzieningen mogelijk, doordat scholen elkaars voorzieningen mogen gebruiken. Bijvoorbeeld wanneer de ene VO-school bepaalde praktijkvoorzieningen heeft die de ander mist. Ook kunnen VO-scholen gezamenlijke klassen inrichten voor vakken die door weinig leerlingen worden gevolgd. Het besluit stelt een kader voor de samenwerking tussen VO-scholen onderling en tussen een VOschool en een BVE-instelling. Binnen dit kader zijn scholen zo veel mogelijk vrij om de vorm en omvang van de samenwerking te bepalen. Het Besluit samenwerking VO-BVE kent vier verschillende routes, elk voor een specifieke leerlingengroep. 37 Route 1: uitbesteding van een VO-leerling aan een andere VO-school; Route 2: uitbesteding van een VO-leerling aan een BVE-instelling; Route 3: overdracht van bekostigingsmiddelen bij een tussentijdse overstap; Route 4: uitbesteding van een VO-leerling aan het voortgezet volwassenenonderwijs (VAVO). 3.1 Voor welke leerlingen is het Besluit samenwerking VO-BVE bedoeld? Risicoleerlingen Leerlingen die meer willen of kunnen dan de eigen VO-school in huis heeft Tweedewegleerlingen VO-gediplomeerden Risicoleerlingen Leerlingen in het 3e of 4e leerjaar van het VMBO, die een vergroot risico lopen het onderwijs te verlaten zonder startkwalificatie. Zij kunnen in het onderwijs gehouden worden door uitbesteding voor een aantal vakken aan een andere VO-school of BVE-instelling. Omdat een andere VO-school of BVE-instelling bijvoorbeeld een bepaalde methode of praktijkoriëntatie biedt die geschikter is voor de leerling. Dat vergroot de kans dat de leerling toch een diploma haalt. Leerlingen die meer willen of kunnen dan de eigen VO-school in huis heeft Leerlingen die behoefte hebben aan verdieping en/of verrijking. De VO-school kan leerlingen uitbesteden, bijvoorbeeld om aanvullende vakken te volgen op een andere VO-school. Ook kunnen leerlingen voor een aantal vakken worden uitbesteed aan een BVE-instelling, bijvoorbeeld omdat zij 36 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/aanval-op-schooluitval/vraag-en-antwoord/wat-is-de-rutte-regeling.html 37 http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/brochures/2011/05/02/nog-meer-ruimte-voor-samenwerking-vobve.html 16
zich willen oriënteren op de studie- en beroepskeuze. Uiteindelijk zullen deze leerlingen meer kans maken het vervolgonderwijs met succes af te ronden. NB: Als leerlingen vakken aan een BVE-instelling volgen, wordt hun vervolgopleiding mogelijk korter, aangezien het niet de bedoeling is dat ze vakken dubbel volgen. Tweedewegleerlingen Leerlingen van 16 jaar of ouder, waarvan de kans groot is dat ze het voortgezet onderwijs zonder diploma verlaten en die baat hebben bij een overstap naar het VAVO aan een BVE-instelling. Via deze tweede weg kunnen de leerlingen in een meer volwassen omgeving toch een VWO-, HAVO- of VMBO (tl)-diploma halen. Is de leerling 18 jaar of ouder? Dan geldt de voorwaarde van ononderbroken inschrijving aan een VO-school. Ononderbroken inschrijving houdt in dat; - De leerling altijd bij een VO-school of BVE-instelling ingeschreven is geweest; - Als een leerling ooit, zonder tussenperiode, van VO-school is gewisseld; - Als de leerling tijdelijk ingeschreven was bij een VO-school die volgens de Leerplichtwet 1969 vervangend is voor voortgezet onderwijs, bijvoorbeeld een buitenlandse school. VO-gediplomeerden Leerlingen van 16 of ouder die een VO-opleiding succesvol hebben afgerond, die graag een VOdiploma van een hogere schoolsoort (VMBO-tl, HAVO, VWO) willen halen en hier meer kans op maken als de VO-school ze uitbesteedt aan het VAVO. Is de leerling 18 jaar of ouder? Dan geldt de voorwaarde van ononderbroken inschrijving aan een VO-school. 3.2 Route 4; Uitbesteding van een VO-leerling aan het voortgezet volwassenenonderwijs (VAVO) (Zie bijlage 1: Routeschema) Route 4 maakt het mogelijk een leerling in het voortgezet onderwijs uit te besteden aan het VAVO. VAVO staat voor Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs en is gesubsidieerd voortgezet onderwijs voor personen van achttien jaar of ouder. Onder bepaalde voorwaarden kunnen ook zestienen zeventienjarigen deelnemen. Dit wordt geregeld via de Rutte-regeling. Het VAVO biedt opleidingen VMBO-tl, HAVO en VWO. De wijze van examinering en de diploma's zijn vrijwel gelijk aan die in het reguliere voortgezet onderwijs. Naast dat deze vorm van onderwijs is bedoeld voor gezakte leerlingen van middelbare scholen en volwassenen die alsnog hun diploma willen halen en leerlingen die vastlopen zijn in het reguliere onderwijs, staat het VAVO ook open voor volwassenen die hun ontwikkeling willen vergroten. 3.3 Welke jongeren kunnen worden uitbesteed en wat is het doel? De VO-leerling (VMBO tl-, HAVO- of VWO) die het onderwijs om uiteenlopende redenen dreigt te verlaten zonder diploma, kan uitbesteed worden aan het VAVO, de zogenaamde tweede weg, en wordt daardoor in staat gesteld om alsnog een diploma te halen. De VO-leerling (VMBO-tl, HAVO, VWO) die op het reguliere voortgezet onderwijs is gezakt voor het eindexamen, kan aan het VAVO-examen doen voor de vakken waar hij voor zakte. De VO-leerling die een VO-opleiding succesvol heeft afgerond, mag door een VO-school worden uitbesteed aan het VAVO om daar een VO-opleiding van een hogere schoolsoort (VMBO-tl, HAVO, VWO) te volgen. 17
Voorwaarden 1. De leerling is ouder dan 16 jaar. 2. Indien de leerling 18 jaar of ouder is, heeft hij ononderbroken in het voorgezet onderwijs of daaraan gelijkgesteld onderwijs ingeschreven gestaan. 3. De leerling staat ingeschreven bij een VO-school (VMBO-tl, HAVO, VWO) 4. De leerling moet volgens het bevoegd gezag van de VO-school meer kans hebben een diploma te behalen als hij voortaan VAVO-traject volgt. 5. De leerling telt niet mee voor de bekostiging bij de BVE-instelling voor dezelfde opleiding of een opleiding met overlappende vakken c.q. onderwijsmodules. 6. De uitbesteding van leerlingen beperkt blijft tot het aantal leerjaren dat de leerling nog maximaal in het regulier onderwijs te gaan zou hebben, vermeerderd met één leerjaar (in geval van vertraging). 7. Leerlingen die gezakt zijn voor hun VO-diploma en bij een VO-school staan ingeschreven om één of enkele vakken aan het VAVO te volgen tellen voor 50 procent van de reguliere bekostiging mee. Niet geschikt Niet alle leerlingen zijn geschikt om uitbesteed te worden aan het VAVO. Het bevoegd gezag van de VO-school bepaalt in overleg met de leerling of deze gebaat is bij een uitbesteding aan een VAVO-instelling. Ook een VO-leerling (VMBO-tl, HAVO, VWO) die op het reguliere voortgezet onderwijs is gezakt voor het eindexamen, kan uitbesteed worden aan het VAVO om daar examen te doen voor de vakken waar hij voor zakte. De VO-school en de leerling maken de overweging of de leerling het volledige laatste leerjaar wil overdoen aan het VO of dat hij alleen de onvoldoende vakken wil overdoen aan het VAVO. Tot slot, kunnen ook leerlingen die met succes een VO-opleiding hebben afgerond uitbesteed worden aan het VAVO om daar een VO-opleiding van een hogere schoolsoort te (VMBO-tl, HAVO, VWO) te volgen. Een aantal zaken waar een leerling aan moet voldoen is van groot belang: De beschikking over capaciteiten om een hoger VO-diploma te halen De leerling moet voldoende zelfstandig en gedisciplineerd zijn om zich te redden in de volwassen omgeving van het VAVO Meerderjarige leerlingen moeten tot dan toe ononderbroken hebben deelgenomen aan het voortgezet onderwijs. 3.4 Welke jongeren kunnen NIET uitbesteedt worden? Profielverbreders: leerlingen die een VO-diploma hebben gehaald en vervolgens extra vakken volgen in dezelfde schoolsoort waar reeds met goed gevolg examen in is afgelegd. Profielverbeteraars: leerlingen die een VO-diploma hebben gehaald en vervolgens één of meer vakken waarin ze al met een goed gevolg een examen hebben afgelegd, opnieuw volgen om er een hoger cijfer voor te behalen. 18-jarigen en ouder van wie de inschrijving in het voortgezet onderwijs voor kortere of langere periode is onderbroken. 3.5 Verantwoordelijkheid De VO-school is en blijft verantwoordelijk voor de leerlingen. Het Besluit samenwerking VO-BVE is van toepassing op leerlingen in het voortgezet onderwijs. Tijdens de uitbesteding blijft de leerling ingeschreven bij de eigen VO-school. Die is en blijft daarom verantwoordelijk voor de leerling. Het gaat immers om de opleiding van leerlingen die onder de verantwoordelijkheid van het voortgezet onderwijs vallen en waarvoor de VO-school bekostiging 18
ontvangt. Leerlingen kunnen alleen worden uitbesteed aan het VAVO voor een onderwijssoort die de uitbestedende VO-school zelf in huis heeft. Een VO-school met alleen VMBO in huis kan dus geen leerlingen uitbesteden voor een havo-opleiding. In dit geval moeten gediplomeerde VMBO-ers, die een havodiploma aan het VAVO willen halen, zich daarom eerst inschrijven bij een VO-school met havo. Deze VO-school kan de leerling vervolgens uitbesteden. De reden hiervoor is dat het bevoegd gezag dient te beoordelen of de uitbesteding van leerlingen succesvol zal zijn. Een VMBOgediplomeerde leerling die een havodiploma wil halen, kan dus alleen worden uitbesteed als de VOschool met havo-onderwijs denkt dat de leerling het havodiploma aan het VAVO kan halen. Hetzelfde geldt voor HAVO-gediplomeerden die aan het VAVO een VWO-diploma willen halen. Inhoud verantwoordelijkheid De uitbestedende VO-school zorgt ervoor dat de leerlingen goed onderwijs krijgen. De uitbestedende VO-school houdt in de gaten of de leerlingen de doelen halen van de onderwijssoort waarvoor ze staan ingeschreven. De uitbestedende VO-school draagt er zorg voor dat leerlingen hun diploma halen. Om dit te bereiken onderhouden de uitbestedende VO-school en de ontvangende VO-school regelmatig contact over de leerlingen. De uitbestedende VO-school draagt zorg voor het melden van het verzuim van de uitbesteedde leerlingen aan DUO. Een uitbestede leerling telt mee voor de kwaliteitskaart van de VO-school waar hij of zij staat ingeschreven. Bij uitbesteding aan het VAVO, neemt de VO-school in het jaarverslag een passage op over het rendement van de uitbesteding. De school geeft aan of de uitbestede leerling wel of geen diploma heeft behaald. Verantwoordelijkheid ontvangende VO-school De VO-school waar de leerling aan wordt uitbesteed is verantwoordelijk voor het nakomen van de afspraken. Als een leerling bijvoorbeeld voor één vak wordt uitbesteed aan een andere VO-school, dan moet dat vak door die VO-school goed worden gegeven. Bij uitbesteding aan het VAVO is de leerling onderworpen aan de inrichtings- en examenvoorschriften van de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB) voor het VAVO. Dit doet niets af aan de eindverantwoordelijkheid van de uitbestedende VO-school voor de leerling. De VO-school waar de leerling aan wordt uitbesteed is verantwoordelijk voor de terugkoppeling van het verzuim van de leerling aan de uitbestedende VO-school. 3.6 De kwaliteitskaart Op de kwaliteitskaart staan algemene gegevens over de school, zoals leerlingenaantal, doorstroom en examenresultaten. Er staat niets over de individuele uitbestede leerlingen. De leerlingen, die worden uitbesteed naar het VAVO tellen wel mee voor de opbrengsten van de VO-school, ook al volgen ze het onderwijs niet meer op de VO-school. Een VO-school die leerlingen aan het VAVO uitbesteedt toont op deze manier inzet om voortijdig schoolverlaten tegen te gaan. Dat telt mee in de beoordeling van de zorg en begeleiding, die ook op de kwaliteitskaart staat. 3.7 Bekostiging Overdracht van bekostiging Bekostiging vindt altijd plaats bij de VO-school waar de leerling is ingeschreven op 1 oktober. Dit sluit dubbele bekostiging uit. VO-scholen die samenwerken, maken echter ook kosten voor de leerling, 19
omdat zij voor een deel of soms volledig het onderwijs voor een leerling van een andere school verzorgen. Om ervoor te zorgen dat geld de samenwerking niet in de weg staat, mag een deel van de bekostiging die door de VO-school voor de leerling wordt ontvangen, worden overgedragen aan de VO-school waarmee wordt samengewerkt. De leerlingen die worden uitbesteed aan het VAVO vallen onder de regels die voor alle leerlingen van VO-scholen gelden. Zij hoeven dus geen les- of cursusgeld te betalen. Er zijn hiervoor geen landelijk vastgestelde regels. De samenwerkende partijen bepalen in onderling overleg welk deel van de bekostiging voor de leerling wordt overgedragen. Als de samenwerkingspartners het op dit punt niet eens worden, zal de uitbesteding niet tot stand komen. De bekostiging voor uitbesteding aan een VAVO-traject mag alleen worden overgedragen voor de resterende cursusduur van de opleiding, vermeerderd met één leerjaar (in geval van vertraging). Voor leerlingen in het voortgezet onderwijs die gezakt zijn voor een examen en die worden uitbesteed om slechts enkele vakken te volgen via een VAVO-traject, ontvangt de VO-school 50 procent van de reguliere bekostiging. Er wordt dan gesproken over leerlingen die sprokkelen, dit houdt in dat zij alleen de vakken waar zij een onvoldoende voor hebben gehaald op hun examen. Financiële verantwoording De VO-school die de bekostiging ontvangt, verzorgt de financiële verantwoording. Het moet transparant zijn dat de bekostigde activiteiten voor een deel zijn uitgevoerd door uitbesteding, waarbij de bekostigingsmiddelen voor een deel zijn overgedragen. De school waaraan de bekostiging wordt overgedragen moet de bestemming van de overgedragen bekostiging verantwoorden. Dit moet duidelijk worden onderscheiden van de eigen rijksbekostiging, ook wel rijksbijdrage. Het jaarverslag van de VO-school moet duidelijk maken hoe zij omgaat met de mogelijkheid om bekostiging over te dragen. VO-scholen zullen erop worden aangesproken als er systematisch oneigenlijk gebruik wordt geconstateerd. Schoolboeken Alle door de VO-school uitbestede leerlingen vallen onder de eindverantwoordelijkheid en de bekostiging van de VO-school. Daarmee hebben deze leerlingen recht op de zogenaamde gratis schoolboeken. Ondanks het feit dat gezakte leerlingen die bij een VO-school staan ingeschreven om één of enkele vakken aan het VAVO te volgen slechts voor 50 procent van de reguliere bekostiging mee tellen, wordt 100 procent van hun lesmateriaal bekostigd. 38 3.8 Algemene voorwaarden voor samenwerking Naast de voorwaarden die per route afzonderlijk gelden, zijn er drie algemene voorwaarden voor samenwerking: 1. Het moet heel helder zijn bij welke VO-school de leerling is ingeschreven, zodat het duidelijk is wie verantwoordelijk is voor de leerling en daarvoor de bekostiging ontvangt. In alle gevallen is dubbele inschrijving (en daarmee dubbele bekostiging) uitgesloten. 2. De samenwerking moet plaats vinden op basis van een samenwerkingsovereenkomst. Deze samenwerkingsovereenkomst wordt door VO-scholen en het VAVO onderling opgesteld. Het is van 38 http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/brochures/2011/05/02/nog-meer-ruimte-voorsamenwerking-vo-bve/08dw2011b010.pdf 20
belang dat de samenwerkingsovereenkomst transparant is. Ook moeten de Inspectie van het Onderwijs, de bestuurlijke partners en andere belanghebbenden haar gemakkelijk kunnen opvragen. 3. In de samenwerkingsovereenkomst moeten onder andere de volgende onderdelen benoemd worden: Het doel van de samenwerking; De doelgroep; De manier waarop wordt nagegaan of het doel wordt bereikt; Het onderwijsprogramma dat volgens de samenwerking wordt vormgegeven. Op de website van DUO CFI wordt per route een voorbeeld van een samenwerkingsovereenkomst gegeven 39 De VO-raad heeft in samenwerking met de MBO-raad ook een modelovereenkomst opgesteld. De algemene voorwaarden zorgen ervoor dat de samenwerking gericht is op tenminste één van de doelen die eerder genoemd zijn. Daarnaast zijn zij bedoeld om rekenschapproblemen te voorkomen en om ervoor te zorgen dat de VO-scholen, ook binnen de samenwerking, de doelen van hun onderwijs blijven nastreven. Dit houdt bijvoorbeeld in dat de VO-school zich blijft inzetten voor goed onderwijs en het halen van het diploma en zich verantwoordelijk blijft voelen voor de uitbestede leerling. De VO-school wordt hier ook voor bekostigd. 3.9 Belangrijke punten - Leerlingen hebben geen wettelijk recht om uitbesteed te worden. Uitbesteding is alleen mogelijk door de VO-school en wordt in overleg met de leerling bepaald door de VO-school, waarbij een aantal voorwaarden gelden. Het bevoegd gezag van de uitbestedende VO-school moet toestemming geven. - Als een leerling zich voor de zomer uitschrijft bij de ene VO-school en zich in september inschrijft bij een andere VO-school, heeft deze leerling geen onderbroken leerweg. Ondanks de zomeronderbreking wordt de leerweg van deze leerling aangemerkt als een ononderbroken leerweg. - Het Besluit samenwerking VO-BVE is niet van toepassing op samenwerking tussen het speciaal voortgezet onderwijs en BVE-instellingen. Het speciaal voortgezet onderwijs valt onder de Wet Primair Onderwijs (WPO) of de Wet op de Expertisecentra (WEC) en kent op grond van die wetgeving al mogelijkheden tot aangepaste onderwijsprogramma s gericht op de mogelijkheden van de individuele leerling. - Het Besluit samenwerking VO-BVE is niet van toepassing op het praktijkonderwijs. Het praktijkonderwijs leidt niet op tot een diploma en daarom kunnen leerlingen in het praktijkonderwijs op basis van dit besluit niet worden uitbesteed. - Het is niet toegestaan om leerlingen aan een VO-school enkel de onvoldoende vakken te laten volgen. Zij zullen het volledige jaar moeten herkansen. Het is wel mogelijk gezakte leerlingen, aansluitend op hun eindexamenjaar, voor maximaal één jaar uit te besteden aan het VAVO voor de vakken waar de leerling voor is gezakt, om alsnog het diploma te halen. - Ongediplomeerde VMBO-bb (basisberoepsgerichte leerweg) VMBO-kb (kaderberoepsgerichte leerweg) leerlingen kunnen niet uitbesteed worden aan het VAVO, omdat deze leerwegen niet door het VAVO worden aangeboden. - Ongediplomeerde VMBO-gl (gemengde leerweg) kunnen niet worden uitbesteed aan het VAVO, omdat deze leerweg niet door het VAVO wordt aangeboden. Wel kunnen VMBO-gl 39 http://www.cfi.nl/public/websitecfi/default.aspx?actor=tvp&action=menuitemclick&tab=4&data=6§or=vo 21