Tiende Vlaams Wondcongres Time to Move. Decubituspreventie binnen WZC en Thuiszorg 27/02/2018. Matthias Van Houdenhove

Transcriptie

1 Tiende Vlaams Wondcongres Time to Move Decubituspreventie binnen WZC en Thuiszorg Matthias Van Houdenhove Hoofdverpleegkundige Locomotorische Revalidatie AZ Sint-Maria te Halle ZH referent Decubitus en IAD preventie Zorgcoach via minder druk! Wat weet je na deze lezing? Je kent de oorzaken van decubitus én de gevolgen ervan Je kent het verschil tussen decubitus en IAD Je ontdekt extra aandachtspunten binnen ouderenzorg en thuiszorg Je leert risicobewoners/-patiënten herkennen: begin van goede preventie Je gaat na hoe je de juiste preventie kan aanbieden, ook via online hulp Wat kan/mag je vandaag niet verwachten?? Kant-en klare oplossingen voor decubituspreventie 1

2 decubitus Geen triviale bijkomstigheid n.a.v. slechte gezondheid of opname Gepaard met langdurig ongemak Sociale isolatie Extra kosten mens/maatschappij Budget Nederland 1% GZ Budget Groot-Brittanië 4% GZ Budget VS dollar Geen magic bullet om decubitus te voorkomen Weten wat we moeten doen maar slagen er niet in... Gecombineerde aanpak op maat Risico Kennis Intentie Prevalentie decubitus Europa ZH tss8,9% en 18% WZC tss6,4% en 31,4% België ZH 12,1% WZC? Benchmark Vip²? 1 dag/jaar ( categorie 1) TZ? Preventie start met de juiste indicatie: Wat is decubitus? Maar vooral: wat is de oorzaak? Google is het makkelijkst maar is het juist?? 1.Definitie decubitus(epuap) Decubitus is een plaatselijkbeschadigingvan de huid en/of onderliggend weefsel, ontstaan als interne reactie op een externe mechanische belasting op zachte biologische weefsels, meestal ter hoogte van een botuitsteeksel, als gevolg van druk(loodrechte kracht) of schuifkracht(kracht parallel met de huid) of een(meestal) combinatie 2

3 Aandachtspunten bij oudere populatie Ouderen = vergrijzing = kwetsbaarheid Verschuiving van intramurale naar extramurale zorg Personeelsbeleid(aanwezigheid WE-nacht) en besparingen extra moeilijkheid Definitie versus ouderenzorg/thuiszorg?? Definitie huid en/of onderliggend weefsel, botuitsteeksel, druk meestal gecombineerd met schuifkracht Ouderen-vergrijzing Huid: soepelheid, hydratatie, incontinentie, medicatie Botuitsteeksel: Anorexie, cachexie en ondervoeding Druk en schuifkracht: mobiliteit rolstoel, bedlegerig, personeel, aanwezigheid, kennis mantelzorger Sensomotorisch: pijn, polyneuropathie Vergrijzing(personeel), personeelstekorten 2.Belang van de juiste indicatie!! mailtje zelfstandige TV: Waar loop je tegen aan bij decubitus? Wat lukt in preventie? Wat zie je vaak? Wat met huisartsen?... Verpleegkundige X Globaal kan ik toch wel zeggen dat we in de thuiszorg zeer weinig decubitus tegenkomen. Dat betekent niet dat we geen bedlegerige mensen hebben, zeker wel, maar meestal is hun algemene (voedings)toestand normaal tot goed. Concreet heb ik al meerdere patiënten tegengekomen die jaren in een bed of zetel zitten, amper bewegen, en toch geen roodheid, laat staan decubitus ontwikkelen. Wanneer hun toestand slechter wordt door een acute (korte) ziekte, bv. pneumonie, merk je al snel dat hun huid hieronder lijdt. Deze mensen hebben dan koorts, zweten, zijn gedehydrateerd, eten slecht. Al snel zie je dan roodheid op stuit, ellebogen. 3

4 Preventie is dan zeker noodzakelijk. Door voldoende drinken maar ook door extra eiwitten. (bv. pudding, nutridrink) Door eenvoudige hulpmiddelen (kussen om drukpunt weg te nemen, luchtkussen voor stuit, huid beschermen met duoderm) Meestal is dit voldoende om deze periode door te krijgen omdat de toestand dan toch redelijk snel verbetert. Meestal leidt dit niet tot echte doorligwonden die lange zorg vragen. Komt er geen verbetering van de toestand, worden deze mensen vaak gehospitaliseerd. Dan hangt de verdere ontwikkeling/opvolging af van de ziekenhuisverpleging. Concreet mag ik stellen dat chronische patiënten in de thuiszorg zelden decubitus ontwikkelen op voorwaarde dat hun toestand goed is. Ontwikkeling van decubitus is meestal een symptoom bij een acute aandoening. Dan is alertheid en interventie nodig. Patiënten die ontslagen worden na hospitalisatie is een ander traject. Meestal hebben ze dan al decubitus als de thuiszorg begint. Opdracht is dan om uitbreiding tegen te gaan en een goede wondzorgte bieden! Artsen geven zelden info omtrent preventie of materiaalkeuze. Zij kennen dit nauwelijks. De enige medewerking of tussenkomst die zij bieden, is de wondzorg. Als er wondzorg aan te pas komt, kan je niet anders dan een arts betrekken bij de zaak. De keuze van verbandmateriaal (zalf, verband) is nog steeds de bevoegdheid van de arts. De arts schrijft voorwat er moet gebruikt worden. In de betere gevallen evalueert de arts de wonde, de zorg en de materialen. Meer en meer maken we gebruik van foto s die we maken tijdens de zorg en doorsturen naar de arts. Er bestaan ook referentieverpleegkundigen wondzorgdie je kan contacteren als de wondzorg echt vastloopt. Ik kan niet zeggen dat ik al veel moeilijkheden heb ondervonden in de strijd tegen decubitus. Zoals in alles is het essentieel om mensen te informeren. Motivatie waarom ik dit materiaal wil gebruiken. Uitleggen waarom ze een kussen onder de benen moeten leggen en de hielen niet op het kussen mogen liggen. Uitleggen hoe alternatie werkt en waarom ze de motor zeker niet mogen afzetten. Uitleggen waarom ze voldoende moeten drinken en moeten letten op hun voeding. 4

5 Risico bepalen Diagnose stellen Anticipeert Opleiden Patiënt mantelzorger VpkY mailtje zelfstandige TV: Waar loop je tegen aan bij decubitus? Wat lukt in preventie? Wat zie je vaak? Wat met huisartsen?... Verpleegkundige Y Bij roodheid van verzadigde pampers daktozine Felle roodheid dat toch feller is Allevynmet hierover opsitewant is duur als je het elke dag zou moeten vervangen. Als het open en beetje rood ontstokenis gebruiken we eerst honingzalf in combinatie met isobetadine, Melolinen opsiteom nadien over te schakelen op duodermmet opsiteerover. Als ze bij ons open liggen is het meestal van ziekenhuis uit en is vrij vlug toe door wisselhoudingen toch bij bedlegerigentot 5-6 keer luier wissel/24u. Fel open nog niet voorgehad. Ik sta altijd open voor tips! Wij leiden mantelzorgers op wisselhouding te geven als we er niet zijn en ook luier wissels als dit mogelijk is bij echtgeno(o)t(e) van zekere leeftijd! Leeftijd bij partners is een probleem en wij komen maar 2 of 3x (niet genoeg!) Materiaal is geen probleem. Antidecubitusmatrassen en kussens voor rolstoelen zijn ook overal in circulatie nu 5

6 Wondzorg Verkeerde differentiatiediagnose? IAD? opleiden Verschil VPK X versus VPK Y 2.Belang van de juiste indicatie!! differentiatie decubitus- IAD IAD is een vochtletsel bewoner/patiënt incontinent Relatie decubitus en IAD? Buikgevoel 6

7 een handigheidje: leidraad KARAKTERISTIEKEN IAD DECUBITUS OORZAAK vochtenfrictie druk enschuifkrachten LOCATIE peri-anaal, analespleet beenderig uitsteeksel VORM verspreidt, kissing/vlinder 1 spot/plaats DIEPTE oppervlakkig oppervlakkig tot diep NECROSE geen mogelijks RANDEN onregelmatig afgelijnd Verschil maken= weten wat het is PH huid: 5,5(zweet, talg,...lichaamseigen zuren) Ph 8-12 tast onze zuurmantel(= bescherming huid) aan PH urine: 5-7(ochtend) 8 na maaltijd PH feces: 7-7,5/9 PH zeep: +9 (alkalisch)permeabiliteit, aantasten PH na wasbeurt +/-3u nodig om te herstellen!!(luier, rolstoel, ZH...) Bacteriële groei door PH fluctuaties PH zorgt voor verhoogde permeabiliteit-verlaagde barrière-functie KLEUR Tiende Vlaams ongelijke Wondcongres roodheid - 23/02/ Torhout gelijkeroodheid Preventie IAD Zachte reiniging(frictie) Huid voeden Huid beschermen(barriére) Ken uwproducten!! Weetwat je doet 80% zorggevers kunnen het verschil niet maken, is niet steeds zo duidelijk 7

8 IAD peri-anaal, diffuus, roodheid DECUBITUS beenderig uitsteeksel, 1 spot Decubitus of IAD? 80% zorggevers kunnen het verschil niet maken, is niet steeds zo duidelijk Decubitus of IAD? IAD Relatie decubitus en IAD? Buikgevoel studies bevestigen dit Immobiel 13 x incontinentie!!(50% kans inco< 1 jaar rolstoelgebonden) 45% IAD 30 x decubitus!! 8

9 We weten al Wat decubitus is Wat de gevolgen-oorzaken zijn Wat geen decubitus is 3. We kunnen nu correcte preventie bepalen keep it simple Decubitus of niet gevolgen tonen ons aan dat voorkomen -preventie-dé boodschap is De eerste stap in ons preventiebeleid en awareness zijn de gevolgen van decubitus inschatten. één van de grootste gevolgen?? 9

10 pijn (Diabetische) PNP: soms voel je de pijn niet Andere gevolgen buiten pijn zijn... Verminking Sociale isolatie Verhoogde werkdruk voor de vpken zk Overlijden Kostprijs (In ZH: verlengde hospitalisatieduur = kosten riziv = kosten maatschappij) Risico bepalen: enkel Norton-score?? Braden-score??? Andere factoren die een rol kunnen spelen? Incontinentie Diabetes Mobiliteitsdaling Anorexia - obesitas Klinische blik/kennis VPK Koorts COPD Medicatie(bradicardiserende medicatie:vasoconstrictie, cortisone, furadantine, ) 10

11 Als we het dan over kostprijs hebben als gevolg Gemiddelde kostprijs klassieke wondzorg decubitus/dag? 20 Gemiddelde kostprijs vacuümtherapie/dag? 125 Zh: graad 4 tot genezing: kostprijs?? Als we het dan over kostprijs hebben als gevolg Gemiddelde kostprijs klassieke wondzorg decubitus/dag? 20 Gemiddelde kostprijs vacuümtherapie/dag? 125 Zh: graad 4 tot genezing: kostprijs?? We weten steeds meer tijdens deze workshop We herkennen decubitus We kennen de oorzaken We kennen de gevolgen en de kostprijs Test: wat zie je?? kleine test Dr. Google: decubitus 11

12 Preventie Preventie van decubitus: Preventie toepassen bij alle risicobewoners Preventie 4 basisprincipes van decubituspreventie 1. Druk verdelen, schuifkrachten vermijden EN steeds zwevende hielen toepassen 2. Duur verminderen(kort versus lang) 3. Continuïteit van zorg(7/7-24/24) 4. Incontinentiemanagement(relatie IAD-decubitus) 12

13 Wisselhouding in lighouding Schuifkrachten vermijden Steeds zwevende hielen!!!! 13

14 Zit-wisselhouding in zithouding Let op voor dr. Google!!! 14

15 Wisselhouding 7/7 en 24/24!! Continuïteit... Lighouding Traagschuim matras Wisselhouding om de 4 uur Gewone matras Wisselhouding om de 2 uur Alternatie Wisselhouding onmogelijk ALTIJD ZWEVENDE HIELEN Zithouding zetel/stoel Elk UUR WH Traagschuim kussen Om de 2 uur WH Secundaire principes van decubituspreventie patiëntempowerment leg uit wat belangrijk is stel een zorgschema voor primordiaal in TZ collega-empowerment TZ: vpk-kiné-arts-mantelzorger- WZC: 24/24 op collega s rekenen Nooit doen?? Secundaire principes van decubituspreventie patiëntempowerment leg uit wat belangrijk is primordiaal in TZ collega-empowerment TZ: vpk-kiné-pv-arts-mantelzorger Nooit doen?? signalen NEGEREN NEGEREN 15

16 Collega-empowerment: twee verpleegkundigen in dezelfde kamer 4.Hulp online? Decubitus.be: PrevPlan PUCLAS ³ EPUAP 3M info IAD-downloads 16

17 Besluit Decubitus is een pijnlijke aandoening die wij absoluut kunnenvoorkomen. Belangrijk is dat we risicosignalen herkennen, de juiste diagnose stellen en gepast anticiperen met preventie énempowerment. Durf dus uw collega s/mantelzorgers en bewoners/patiënten in te schakelen, en streef zoveel mogelijk naar continuiteitvan zorg! Evalueer dagelijks uw preventiebeleid, pas aan zo nodig 17

18 linkedin: Matthias Van Houdenhove 18