Doorliggen. Wat kunt u daar aan doen?

Transcriptie

1 Doorliggen Wat kunt u daar aan doen?

2

3 Waarom dit boekje? Een ziekte of handicap is al vervelend genoeg. Helaas treden vaak ook nog nare bijverschijnselen op. Zo n bijverschijnsel is doorliggen. Het komt voor bij mensen die langdurig in bed moeten liggen omdat ze ziek zijn of een handicap hebben. Ook mensen die veel in een stoel of rolstoel zitten, krijgen last van doorligwonden. Gelukkig kan doorliggen bijna altijd voorkomen worden. U kunt daar zelf veel aan doen. Dit boekje is geschreven om daarbij te helpen. Dit boekje geeft een aantal praktische tips die u helpen doorliggen te voorkomen. Het is ook geschikt voor mantelzorgers. In plaats van verpleegkundige kunt u ook verzorgende lezen. Wat is doorliggen? Doorliggen is een beschadiging van de huid. Het komt voor bij mensen die veel in één houding zitten of liggen. De medische term voor doorliggen = decubitus. Doorliggen is vaak pijnlijk, het kan lang duren en geneest moeilijk. Ook na genezing kan een beschadigde plek lang pijnlijk blijven. U kunt zelf veel bijdragen aan het voorkomen van doorligwonden! Waar ontstaan doorligwonden? Een doorligwond kan op plekken over het hele lichaam ontstaan. Vooral op plekken waar het weefsel tussen huid en botten erg dun is, zoals de oorschelp, de schouder, de elleboog, de stuit, het heupbeen, het zitbeen, de knie, de enkel en de hiel. Iemand die veel en langdurig zit heeft kans op een doorligwond aan het zitvlak, terwijl iemand die veel op zijn zij ligt eerder kans heeft op een doorligwond aan de heup

4 Op de plaatjes ziet u op welke plekken doorligwonden kunnen ontstaan. Bij buikligging Bij rugligging Bij zijligging Waardoor ontstaan doorligwonden? Druk op de huid Doorliggen treedt op als de huid te lang onder druk staat. Die druk ontstaat als iemand veel in één houding zit of ligt. De huid krijgt het dan zwaar te verduren. De doorbloeding vermindert, met als gevolg dat de huid langzaam afsterft.

5 Schuiven Doorliggen ontstaat ook door schuiven. De huid kan beschadigen als iemand onderuitzakt in een stoel, of als iemand met het zitvlak over het matras schuift om uit bed te komen. om 9.00 uur om uur Andere factoren die een rol spelen bij het ontstaan van doorligwonden: Weinig bewegen: de bloedsomloop functioneert minder, waardoor voedingsstoffen minder goed worden aangevoerd. Lang in één houding zitten of liggen: de huid staat lange tijd onder druk. Een hogere leeftijd: de huid wordt dunner en kwetsbaarder. Onvoldoende eten en drinken: de algehele conditie gaat achteruit. Een vochtige huid: als de huid veel blootstaat aan vocht. Ziekten waarbij de bloedsomloop minder goed is of warbij de huid minder gevoelig is, zoals suikerziekte, aderverkalking of een aandoening van de zenuwen. Hoe zit doorliggen eruit? Het eerste wat u ziet is een rode plek. U kunt controleren of het een beginnende doorligwond is door er voorzichtig op te drukken. Bij doorliggen verkleurt de rode plek niet. Ontstaat er een witte verkleuring op de plek waar u drukt, dan gaat het niet om een doorligwond. Als er niets gedaan wordt ontstaat er een blaar of raakt de huid ontveld. Uiteindelijk kan een diepe wond ontstaan. Wees er zo vroeg mogelijk bij! Zonder maatregelen ontwikkelt een wond zich snel verder.

6 Wat kunt u doen om doorliggen te voorkomen? Vraag hulp als u onderstaande handeling niet zelf kunt uitvoeren. 1. Bekijk elke dag uw huid Maak er een gewoonte van elke dag te kijken of u rode plekken of andere beschadigingen ziet. Let vooral op die plekken die regelmatig onder druk staan of waar u regelmatig pijn hebt. Gebruikt eventueel een spiegeltje. Ziet u beschadigingen of rode plekken die niet wit worden als u er op drukt, waarschuw dan uw (huis)arts of verpleegkundige. 2. Beweeg zoveel mogelijk Doe wat u kunt! Als het u lukt om elke dag even naar buiten te gaan, blijft dit dan doen. Als u aan huis, bed of stoel gebonden bent, bedenk dan wat u nog wel kunt. Elke beweging die u maakt, helpt in de strijd tegen doorliggen. 3. Zorg voor de juiste houding Zithouding Voor de beste zithouding heeft u een stoel nodig die kan kantelen, zodat u schuin achterover zit. Dit geeft de minste druk op uw stuit. Uw benen rusten op een bankje, waarbij de hielen vrij liggen. Als u in een gewone stoel zit (bij voorkeur met armleuningen), zorg dan dat u rechtop zit en dat uw benen kunnen steunen op de grond. Gebruik eventueel een voetenbankje. Gebruik zo nodig een kussen in de zij om te voorkomen dat u naar links of rechts zakt. Zit u in een rolstoel dan is het belangrijk dat u goed steunt op de armleuningen. De voetsteunen moeten zodanig afgesteld zij dat de bovenbenen op de zitting rusten

7 Lighouding Voor de beste lighouding heeft u een bed nodig dat verstelbaar is. Leg uw hielen vrij door een (speciaal) kussen onder uw onderbenen te leggen. Heeft u een bed dat niet verstelbaar is, dan kunt u het beste plat op uw rug liggen. Voor de beste houding op uw zij hoeft u vanuit rugligging slechts een klein stukje op uw zij te draaien. U blijft schuin liggen met een kussen in uw onderrug. Uw stuit ligt vrij van het matras en uw benen zijn licht gebogen. Leg een kussen tussen uw benen. Ondersteun ook uw arm met een kussen. 4. zorg voor een droge en schone onderlaag Let erop dat uw bed of stoel schoon is. Elke kreukel of kruimel kan een beschadiging aan uw huid veroorzaken. 5. Verander regelmatig van houding Stoel Als u veel in de stoel zit, valt het niet altijd mee van houding te veranderen. Probeer ieder uur een stukje te lopen of een paar minuten te gaan staan. Ook kunt u na het middageten een poosje in bed gaan liggen. Als u een stoel heeft met een verstelbare rugleuning kunt u van houding veranderen door de rugleuning iets te laten zakken.

8 Bed Als u veel in bed ligt probeer dan om de twee uur van houding te veranderen door afwisselend op uw rug of zij te gaan liggen. Als u niet twee uur in dezelfde houding kunt liggen door bijvoorbeeld pijn, kunt u die tijd inkorten. Als u een speciaal matras gebruikt dat de druk op uw huid vermindert, is het voldoende elke vier uur van houding te veranderen. Vraag aan uw (huis)arts of verpleegkundige of u een dergelijk matras gebruikt. 6. Niet schuiven, maar liften Schuif zo weinig mogelijk met uw zitvlak over het matras of de zitting van uw stoel. Als u van houding verandert, til dan bij elke beweging uw zitvlak even op. Dit wordt liften genoemd. TIP In de stoel kunt u zich opdrukken aan de armleuning. In bed kunt u gebruik maken van een papegaai. Dit is een beugel waar u zich aan kunt optrekken. 7. Zorg voor een goede lichamelijke hygiëne Houd uw huid droog en schoon. Zeker bij incontinentie en overmatige transpiratie moet u hier op letten. Gebruik bij incontinentie goed absorberend materiaal en verwissel dit regelmatig. Gebruik een ongeparfumeerde zeep die niet ontvet. Als u een erg droge of schrale huid heeft kunt u een ongeparfumeerde huidcrème of huidolie gebruiken.

9 8. Eet voldoende en gevarieerd Heeft u een verminderde eetlust of eet u te weinig, bespreek dit dan met uw (huis)arts of verpleegkundige. Als het nodig is kan een diëtist worden ingeschakeld. TIP Als u moeite heeft drie keer per dag een volwaardige maaltijd te eten, probeer dan verspreid over de dag meerdere porties te eten. 9. Drink minimaal 1,5 liter per dag Het is belangrijk dat u genoeg drinkt. Zorg voor minimaal 1,5 liter vocht per dag. 10. Zorg voor de juiste materialen Het kan nodig zijn dat u speciale matrassen of kussens gebruikt die de kans op het krijgen van doorliggen verminderen. Overleg met u (huis)arts of verpleegkundige of u één van deze hulpmiddelen nodig hebt. Als u al doorligwonden heeft Houdt u aan dezelfde regels als bij het voorkomen van doorliggen en probeer te bedenken wat de oorzaak is. Spreek met uw verpleegkundige of (huis)arts af welke behandeling de wond krijgt. En verder Dit boekje geeft u veel informatie. Misschien te veel om in één keer te onthouden. Lees het gewoon morgen nog eens en praat erover met uw partner of verzorger.

10 Voor deze folder is gebruikt gemaakt van de tekst en afbeeldingen van het boekje Let op uw huid! Doorliggen, wat kunt u er aan doen?, uitgave van Dito, tekst en zo en Fantoom Projecten.