: Burgemeester en Wethouders

Transcriptie

1 Voorstel ~atwijk Aan : Burgemeester en Wethouders Zaaknummer : Status : Openbaar Datum : 3 juli 2008 Afdeling : Maatschappelijke Zaken Paraaf Raad: : Ja Medewerk(sOer : Rienstra, B.J. medewerk(st)er: OR: : Nee Telefoonnummer : Communicatie: : Nee Ponefeuillehouder : Duijn, W. J. van Bijlage(n) : 1 Onderwerp: Aangepaste Kadernota verslavingsbeleid Samenvatting: De Kadernota verslavingsbeleid is op 1julijl. aan de orde geweest in de commissie welzijn. Naar aanleiding van de bespreking zijn door wethouder van Duijn drie tekstuele aanpassingen toegezegd. De bijgevoegde 'Voorwaarden en algemene kaders verslavingsbeleid " zijn hierop aangepast. Gevraagde beslissing: nstemmen met de tekstwijzigingen in de "Algemene voorwaarden en kaders verslavingsbeleid ". [81 ntern advies o Extern advies Circuleren B&W Secr., Burg. Weth.1 Weth. 11 Weth. 111 Weth. V Datum besluit B&W/Burgemeester Akkoord: /., / ~ ~.AA Bespreken B&Wvercaderina ( f Besluit: V " J Overeenkomstig het voorstel besloten r-«'-, Nr.,f.B 08 JUL juli 2008

2 Zaaknummer Onderwerp : : Aangepaste Kadernota verslavingsbeleid nleiding De "Kadernota Verslavingsbeleid " is op 1juli jj. aan de orde geweest in de commissie welzijn. Naar aanleiding daarvan zijn door wethouder van Duijn drie tekstuele aanpassingen in de "Algemene Voorwaarden en kaders verslavingsbeleid " toegezegd. Het gaat daarbij om de volgende aanpassingen: Onder paragraaf 3 Preventie: 2. Gebruik van alcohol en drugs bij jongeren onder de 23 jaar terugdringen; s gewijzigd in: Voorkomen van overmatig alcoholgebruik en tegengaan van drugsgebruik bijjongeren onder de 23jaar. 3. in het eerste deel is het woord "jongeren" toegevoegd en het het laatste deel: de mogelijkheden om overmatig alcohol- en drugsgebruik te voorkomen; s gewijzigd in: de mogelijkheden om overmatig alcoholgebruik te voorkomen en drugsgebruik tegen te gaan. 5. Voorkomen van overmatig alcohol- en drugsgebruik in alle leeftijdscategorieën; s gewijzigd in: Voorkomen van overmatig alcoholgebruik en het tegengaan van drugsgebruik in alle leeftijdscategorieën. Beoogd resultaat De toegezegde aanpassingen in de "Kadernota Verslavingsbeleid ' aanpassen, zodat de gemeenteraad er op 17juli a.s. een besluit over kan nemen. Argumenten n.v.t. Kanttekeningen n.v.t. Middelen n.v.t. Uitvoering Nadat uw college akkoord is met de voorgestelde aanpassingen zal dit door de griffie aan de gemeenteraadsleden kenbaar worden gemaakt. Bijlage(n) - De aangepaste "Algemene voorwaarden en kaders verslavingsbeleid " 3juli 2008

3 Algemene voorwaarden en kaders verslavingsbeleid nleiding n deze notitie worden de algemene voorwaarden en kaders voor het verslavingsbeleid beschreven die in samenspraak met Platform en Stichting Kocon en de Wmo-adviesraad zijn opgesteld. De algemene voorwaarden en kaders staan in een tekstvak en de toelichting staat er cursief onder weergegeven. Op grond van deze algemene voorwaarden en beleidskaders zal een Werkplan Verslavingsbeleid met inbreng van Platform Kocon worden opgesteld. De algemene voorwaarden worden in paragraaf 2 beschreven en de beleidskaders zijn in de paragrafen 3 t/rn 6 beschreven en ingedeeld naar preventie, zorg, maatschappelijk herstel en openbare orde. De kaders zijn uitgangspunten waarbij moet worden onderkent dat de realiteit weerbarstiger is dan de theorie. 2. Algemene voorwaarden n deze paragraaf worden in de tekstvakken de algemene voorwaarden beschreven waaraan het verslavingsbeleid moet voldoen. 1. Beleidsmaatregelen worden op dusdanige wijze uitgevoerd zodat het effect ervan op een zo objectief mogelijke wijze kan worden gemeten. Toelichting: Uit de evaluatie blijkt dat de effecten van de meeste activiteiten op het gebied van verslavingsbeleid niet goed konden worden gemeten. Dit is wel wenselijk, omdat er op deze manier in de toekomst beter geëvalueerd kan worden. Op grond van de uitkomsten van de evaluatie kan het beleid met de daaraan gekoppelde activiteiten worden aangepast. Het is wel lastig om op een effectieve wijze te meten, daar het niet altijd mogelijk is om te weten of de effecten die zijn gemeten alleen gevolg zijn van lokale beleidsmaatregelen of ook van landelijke maatregelen. Bij ieder project wordt bekeken in hoeverre een effectmeting mogelijk is en tegen welke kosten. 2. De taakverdeling tussen Stichting Kocon en de gemeente worden opnieuw bekeken en vastgelegd. Toelichting: Uit de monitor blijkt dat er onder de deelnemers van Platform Kocon onduidelijkheid is over de taakverdeling tussen het Platform! Stichting en de gemeente, hoewel deze afspraken eind 2004 in een convenant zijn vastgelegd. Ook heeft de interne taakverdeling tussen het Platform en de Stichting de aandacht. n het werkplan zal naar verwachting worden voorgesteld om het huidige convenant met het Platform te actualiseren en met de Stichting af te sluiten, waarbij aandacht zal worden gegeven aan de interne communicatie over de taakverdeling met het Platform. 3. Beleidsmaatregelen op het gebied van preventie, zorg, maatschappelijk herstel en openbare orde worden goed op elkaar afgestemd. Toelichting: Als de maatregelen en activiteiten op elkaar afgestemd zijn wordt overlap voorkomen. 4. Preventie, zorg, maatschappelijk herstel en openbare orde zijn leidend voor concrete regelgeving en de handhaving ervan. Toelichting: De maatregelen en activiteiten op het gebied van preventie, zorg en maatschappelijk herstel en openbare orde worden versterkt door handhaving van concrete regelgeving. n de afgelopen periode is gebleken de landelijke wetgeving hierin soms achterhaald is en belemmerend heeft gewerkt. Op lokaal niveau wordt zoveel als mogelijk de ruimte gezocht om door een proeftuinconstructie en het uitoefenen van invloed de regelgeving op landelijk niveau te beïnvloeden.

4 5. De beleidsuitvoering vindt integraal plaats in alle leefgebieden van de lokale maatschappij. Toelichting: Genotmiddelenmisbruik is een samenlevingsbreed vraagstuk en dient zodanig te worden opgepakt en te zijn gericht op alle leefgebieden zoals gezin, school, werk, sport en vrije tijd. 6. Elke vier jaar dient er een monitor en evaluatie van het beleid plaats te vinden op grond waarvan de beleidskaders en het werkplan worden geactualiseerd. Toelichting: Het is wenselijk dat het beleid en de uitgevoerde activiteitenplannen elke vier jaar worden gemonitord en geëvalueerd. De uitkomsten hiervan zijn de basis om het te vervolgen beleid te actualiseren en in te passen in een nieuw werkplan. Op deze manier blijft het verslavingsbeleid actueel, blijft de voortgang voor alle partijen transparant en als geheel goed werkbaar. 3. Preventie n deze paragraaf worden in de tekstvakken de beleidskaders weergegeven op het gebied van preventie. Onder 'preventie' worden alle interventies bedoeld met betrekking tot het voorkomen van nadelige gezondheids- en maatschappelijke effecten door het gebruik van genotmiddelen. 1. Het gebruik van alcohol en drugs bij jongeren onder de 16jaar voorkomen. Toelichting: Uit de 'Monitor en evaluatie verslavingsbeleid Katwijk blijkt dat er onder deze groep al veeljongeren alcohol en drugs gebruiken. Dit is schadelijk voor de gezondheid. 2. Voorkomen van overmatig alcoholgebruik en tegengaan van drugsgebruik bij jongeren onder de 23 jaar. Toelichtina: Er zijn aanwijzingen dat het gebruik van alcohol en drugs de ontwikkeling van de hersenen onder jongeren tot 23jaar kan belemmeren. 3. Ouders, opvoeders en jongeren bewust maken van de negatieve gevolgen van alcohol- en drugsgebruik bij jongeren en de mogelijkheden om overmatig alcoholgebruik te voorkomen en drugsgebruik tegen te gaan. Toelichting: Jongeren kunnen de gevolgen van hun acties op langere termijn niet goed overzien, omdat deze functie in hun hersenen nog niet is volgroeid. Het is belangrijk om ouders bewust te maken van de gevaren van alcohol en drugs en de invloed en de mogelijkheden die ze op het gebruik van hun kinderen kunnen uitoefenen. 4. Bevorderen dat risicovol genotmiddelengebruik vroegtijdig wordt gesignaleerd en hierop interventiemethoden worden ontwikkeld en uitgevoerd. Toelichting: Het doel van het vroegtijdig signaleren is afglijding naar verslaving te voorkomen. Alle sectoren (zoals zorginstellingen, horeca, sportverenigingen, scholen,jongerensociëteiten) die in aanraking komen met mensen die genotmiddelen gebruiken dienen hierop alert te zijn en actie te ondernemen.

5 5. Voorkomen van overmatig alcoholgebruik en het tegengaan van drugsgebruik in alle leeftijdscategorieën. Toelichting: Overmatig alcoholgebruik en drugsgebruik is zeer schadelijk voor de gezondheid en veroorzaakt overlast en criminaliteit. Het beleid dient zich naast jongeren ook te richten op volwassenen inclusief ouderen. 4. Zorg n deze paragraaf wordt in het tekstvak een beleidskader gegeven op het gebied van zorg voor verslaafden van genotmiddelen. De zorginstellingen zoals Brijder Verslavingszorg en Stichting De Brug zijn hiervoor verantwoordelijk. n principe heeft de gemeente Katwijk alleen een stimulerende/regisserende rol in deze. 1. Stimuleren van het doorbreken van verslavingsgedrag. Toelichting: Landelijke en provinciale overheden zijn primair verantwoordelijk voor de zorg van alcohol- en drugsverslaafden. De gemeenten hebben hierin een aanvullende rol. Het kan bijvoorbeeld noodzakelijk zijn dat op basis van signalen uit de praktijk extra aanbod kan worden gecreëerd of bestaand aanbod wordt omgevormd. 2. Scheppen van voorwaarden voor alcohol- en drugsverslaafden zodat zij zelfredzaam zijn en in de maatschappij kunnen participeren. Toelichting: Zie de toelichting bij 1 5. Maatschappelijk herstel n deze paragraaf wordt in het tekstvak een beleidskader gegeven op het gebied van maatschappelijk herstel. Maatschappelijk herstel houdt de reïntegratie in van (ex)verslaafden in de lokale maatschappij. 1. Sluitende keten van voorzieningen treffen waardoor (ex)verslaafden kunnen reïntegreren in de gemeente Katwijk. Toelichting: Dit beleidskader past binnen de uitgangspunten van het Wmo-beleidsplan , waarin er naar wordt gestreefd om inwoners die belemmeringen ondervinden in hun zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie te ondersteunen. 6. Openbare Orde n deze paragraaf wordt in het tekstvak een beleidskader gegeven op het gebied van openbare orde. 1. Terugdringen van overlast en criminaliteit als gevolg van handel in en het overmatig gebruik van alcohol en drugs. Toelichting: Er is een relatie tussen het gebruik van overmatig alcohol en drugs en overlast en criminaliteit. Verder is de handel in drugs verboden en moet dan ook gehandhaafd worden. Beleidsontwikkeling en -uitvoering in deze valt binnen het ntegrale Veiligheidsbeleid.

6 Monitor en evaluatie Verslavingsbeleid Katwijk Maart 2008 GGD~ Hollands Midden

7 2

8 nhoudsopgave Samenvatting 5 1 nleiding 9 2 Onderzoeksvragen en methoden Genotmiddelengebruik en verslavingszorg Evaluatie verslavingsbeleid Katwijk Cijfers alcohol Jongeren, volwassenen en ouderen Uitgaande jongeren en alcohol 17 4 Cijfers soft- en harddrugs Cannabis Cocaïne, XTC en amfetamine Uitgaande jongeren en drugs 21 5 Cijfers verslavingszorg Stichting De Brug Brijder verslavingszorg Totaal gebruik verslavingszorg 26 6 Evaluatie gemeentelijk verslavingsbeleid Beleids- en werkplannen Stichting Kocon WZDZ-vragenlijst nterviews 30 7 Conclusies en beschouwing Conclusies Beschouwing over effecten van preventiebeleid 38 8 Aanbevelingen 41 Bijlage 1 Organogram Stichting Kocon 43 Bijlage 2 Gegevensbronnen 45 Bijlage 3 Beleidsdocumenten Platform Kocon 47 Bijlage 4 Wizdiz-vragenlijst. 49 Bijlage 5 Lijst geïnterviewden Bijlage 6 Overzicht partijen en betrokkenen 53 Bijlage 7 Tabellen cijfers alcohol- en drugsgebruik 55 Bijlage 8 Resultaten in kort bestek 57 3

9 Colofon: Opdrachtgever: Gemeente Katwijk Uitvoerder: Onaerzoekers: GGD Hollands Midden Hanneke Tielen Dorien Krab PubJicatienummer: Bestellen: maart

10 Samenvatting De GGD Hollands Midden heeft in opdracht van de gemeente Katwijk de Monitor Alcohol en Drugs uit 2000 geactualiseerd. Alle beschikbare cijfers over alcohol- en drugsgebruik en het gebruik van de verslavingszorg tussen 2000 en 2007 zijn op een rij gezet. Daarnaast is een procesevaluatie uitgevoerd ten aanzien van het verslavingsbeleid van de gemeente Katwijk. Beleids- en werkplannen die tussen 2000 en 2007 zijn verschenen, zijn geanalyseerd en er zijn interviews gehouden met vijftien direct betrokkenen bij de ontwikkeling en uitvoering van het gemeentelijk verslavingsbeleid. Ten slotte is een beperkte literatuurstudie gedaan naar effecten van preventie. Alcoholgebruik De gemiddelde leeftijd waarop kinderen met alcohol kennismaken is in de vijf jaar voorafgaande aan 2003 jonger geworden. Onder jarigen zijn meer meisjes alcohol gaan drinken. Het aantal glazen dat door jarigen bij één gelegenheid wordt gedronken is in zeven jaar tijd toegenomen van 3,3 in 1996 naar 5,7 in n Katwijk is de mate van alcoholgebruik door de jeugd gelijk aan dat in de rest van Zuid-Holland Noord. Onder volwassenen vanaf 35 jaar wordt in Katwijk in 2005 door minder mensen alcohol gedronken en zij drinken ook minder glazen per gelegenheid, dan elders in Zuid-Holland Noord. Drugsgebruik Het cannabisgebruik onder jarigen is in 2003 gelijk aan vijf jaar ervoor. Ook het gebruik van cocaïne, XTC enlof amfetamine onder jarigen is in dezelfde periode gelijk gebleven. Op een willekeurige uitgaansdag in 2002 had 8% van de mannelijke cafébezoekers en 1% van de vrouwen cocaïne gebruikt. n de jongerencentra wordt meer cocaïne gebruikt onder de jongens dan in de cafés en discotheken. Het cannabis- en cocaïnegebruik is in Katwijk gelijk aan elders in Zuid-Holland Noord. Verslavingszorg Het aantal cliënten van De Brug schommelt tussen 1999 en 2007 tussen de 80 en 100. Het aantal cliënten van Brijder Verslavingszorg dat uit Katwijk komt is toegenomen van 149 naar 245. De grootste toename geldt de alcoholverslaafden. De samenstelling van de cliënten van De Brug en Brijder Verslavingszorg is verschoven naar minder heroïneverslaafden, meer alcohol- en cocaïneverslaafden. Deze trends komen overeen met de landelijke ontwikkelingen. Verslavingsbeleid Stichting Kocon is in 2004 opgericht met Platform Kocon als opvolger van Platform Verslavingszorg Katwijk. Het Platform heeft haar prioriteiten verlegd van drugs- naar alcoholbestrijding. Alcohol is als probleem op de gemeentelijke politieke agenda gezet en het collectieve bewustzijn ten aanzien van alcoholproblemen onder jongeren, is vergroot. De geïnterviewden zijn tevreden met de onderlinge samenwerking in het Platform, de open sfeer waarin wordt gediscussieerd en de beleidsruimte die de gemeente het Platform geeft. Taakverdeling en verantwoordelijkheden tussen stichting, Platform en gemeente zijn in 2004 in een convenant vastgelegd. n de praktijk blijkt hierover op de werkvloer niet altijd duidelijkheid te bestaan. 5

11 De doelgroep waarop het Platform haar activiteiten richt, heeft zich in de loop der jaren uitgebreid: de leeftijd van de jongeren wordt steeds jonger (basisschool), ouders worden actiever betrokken bij de voorlichting en er zijn steeds meer keten partners benaderd voor het maken van afspraken, zoals horeca, supermarkten en jongerencentra. De laatste jaren is de nadruk meer op handhaving en juridische mogelijkheden gaan liggen. Hierbij lopen de gemeente en het Platform aan tegen landelijke wet- en regelgeving wat de mogelijkheden voor eigen plannen beperkt. nhoudelijk verschuift de laatste jaren de aandacht van verslavingspreventie en -zorg naar maatschappelijke opvang en reïntegratie. De Brug ontvangt bijvoorbeeld ook niet-verslaafden en begeleidt ex-gedetineerden. Het Platform neemt steeds meer taken op zich waardoor de voorbereiding en evaluatie in de knel komen. Voor sommigen is dit een zorgelijke ontwikkeling. Aanbevelingen 1. Preventie overmatig alcoholgebruik De meest recente wetenschappelijke inzichten geven aan dat preventie van overmatig alcoholgebruik alleen werkt als bewustwording, voorlichting en signalering samen gaan met beperking van de beschikbaarheid van alcohol, controle en handhaving. Bovendien blijkt uit onderzoek dat 'zelfregulering door de sector' niet werkt zonder controle en handhaving door de overheid. Dit leidt tot onderstaande aanbevelingen: - beperken van de omvang en inhoud van alcoholreclame en marketing - handhaven enjof verhogen van leeftijdsgrenzen voor verkoop alcohol, beperken verkooppunten - verlagen van wettelijk toegestane alcoholpromillage in het verkeer en at random uitgevoerde ademanalyses met inbeslagname van het rijbewijs Katwijk start in 2008 een pilot project waarin zij zelf de alcoholverkoop aan jongeren tot en met vijftien jaar gaat controleren. Dit is een veelbelovende weg, mits het gepaard gaat met implementatie in de gehele gemeente zodat maatregelen elkaar op verschillende niveaus versterken: - mobiliseren van het brede publiek (op maatregelen aansluitende voorlichting) - ondersteunen van alcoholaanbieders en -verkopers om beleid aan te passen - controle en handhaving (scholen, jongerencentra, horeca, detailhandel, sportclubs, verkeer) - beperking van alcoholverkooppunten - een aantal jaren achtereen volhouden 2. Stichting Kocon en gemeentelijk alcoholpreventiebeleid De tevredenheid over Platform Kocon als openbaar discussieforum en plannenbedenker is groot. De 'Proeftuinfunctie' dient te worden behouden. Er moet meer aandacht en tijd komen voor evaluatie van de uitgedachte en uitgevoerde plannen en bijstellen van het beleid. De gemeente zal de rol van het Platform moeten formuleren bij de ontwikkeling van een integrale visie waarin de samenhang duidelijk wordt tussen de nieuwe nota verslavingsbeleid, de WMO-prestatievelden en het Regionaal Kompas. De capaciteit van de secretariële ondersteuning van het Platform dient hieraan te worden aangepast. 6

12 3. Meetbare doelen Cijfers over alcoholgebruik in de bevolking zijn niet direct bruikbaar als prestatie-indicatoren voor beleid. Om activiteiten te kunnen evalueren is het nodig van te voren een aantal meetbare doelen te stellen. Beginwaarden moeten bekend zijn. Achteraf kan dan gemakkelijker worden nagegaan in hoeverre de werkelijke resultaten tegemoetkomen aan de gewenste en verwachte. 7

13 8

14 1 nleiding n 2000 heeft de gemeente Katwijk voor het eerst een monitor laten uitvoeren waarin gegevens zijn verzameld over het alcohol- en drugsgebruik in Katwijk. Daarnaast is een aantal jongeren geïnterviewd naar hun motivaties en attituden ten opzichte van het gebruik. Tenslotte zijn de preventieactiviteiten op een rij gezet. Het onderzoeksbureau Eysinck, Smeets en Etman uit Den Haag heeft het onderzoek uitgevoerd. De gegevens waren afkomstig van de GGD Hollands Midden (voorheen GGD Zuid-Holland Noord), Stichting De Brug, Brijder Verslavingszorg (voorheen Parnassia), Politie Hollands Midden en het jongerenwerk. De gemeente Katwijk heeft in de zomer van 2007 de GGD Hollands Midden verzocht de cijfers uit de Monitor 2000 te actualiseren. De gemeente heeft in de afgelopen jaren veel energie gestoken in preventieactiviteiten gericht op jeugd en jongeren ten aanzien van het alcoholgebruik. De vraag is hoe het alcoholgebruik onder jongeren zich in deze periode heeft ontwikkeld. De meest recente beschikbare gegevens over alcohol- en drugsgebruik onder jongeren zijn echter uit De ontwikkeling tussen 2003 en 2007 is dus niet bekend. n het najaar van 2008 is de volgende peiling door de GGD onder jongeren gepland. Naast de actualisatie van de cijfers is de GGD verzocht het verslavingsbeleid te evalueren. De gemeente wil weten wat de effecten van haar beleid zijn geweest. Een effectevaluatie is echter niet haalbaar om verschillende redenen. Ten eerste ontbreekt specifieke kennis over de beginsituatie bij een duidelijk omschreven doelgroep. Het is te veelomvattend om interventies van de afgelopen zeven jaar afzonderlijk te evalueren naar wijze van uitvoering, aantal bereikte mensen en dergelijke. Ten slotte zijn effectevaluaties altijd lastig omdat effecten door externe invloeden (die niets met het beleid te maken hebben) niet zijn uit te sluiten. Daarom is gekozen voor beperking tot de uitvoerders van het beleid (gemeente, Platform Kocon en partners) en het analyseren van alle beleidsplannen en verslagen die tussen 2000 en 2007 zijn gepubliceerd. De doelgroepen van het beleid Oongeren, intermediairs) zijn niet bij de evaluatie betrokken. De evaluatie zal zich richten op de inhoud van het beleid, de samenwerking, het draagvlak en randvoorwaarden. 9

15 10

16 2 Onderzoeksvragen en methoden 2.1 Genotmiddelengebruik en verslavingszorg Onderzoeksvragen 1 n welke mate gebruiken Katwijkers alcohol en/of drugs? 2 Hoe verhoudt het alcohol- en drugsgebruik van Katwijkers zich ten opzichte van inwoners in de regio? 3 Wat is de ontwikkeling in het alcohol- en drugsgebruik sinds 2000? 4 Hoeveel Katwijkers maken gebruik van de verslavingszorg? 5 Wat is de ontwikkeling in het gebruik van de verslavingszorg sinds 2000? Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg zijn in 2006 gefuseerd tot de gemeente Katwijk. De actualisatie van de cijfers geldt voor Katwijk van na de fusie. De cijfers van Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg die dateren van voor 2006 zijn samengevoegd. Methoden Om de ontwikkeling van het alcohol- en drugsgebruik in kaart te brengen wordt geput uit de resultaten van onderstaande onderzoeken. De onderzoeken die sinds 2000 in Katwijk zijn uitgevoerd naar het alcohol- en/of drugsgebruik van jongeren, volwassenen en ouderen, staan in chronologische volgorde. Onderzoeken in Katwijk vanaf Alcohol- en Drugs Monitor 2000, gemeente Katwijk, februari Alcohol Meetkeet 2002, onderzoek in horeca en voetbalkantines, april Veilig in Katwijk Stappen, enquête onder jarige Katwijkers, Gezondheidspeiling 2003 jongeren jaar, oktober Scholierenpeiling 2003 genotmiddelen en gokken, oktober Stichting Alexander, panelgesprekken met jarigen, december Gezondheidspeiling 2005 volwassenen en ouderen jaar, juni respondenten 585 respondenten 3697 respondenten 705 respondenten 26 jongeren 3486 respondenten Om de ontwikkeling van het gebruik van de verslavingszorg in kaart te brengen worden cliëntgegevens opgevraagd bij Stichting De Brug en Brijder Verslavingszorg (voorheen Parnassia circuit verslavingszorg) van 1999 tot en met Evaluatie verslavingsbeleid Katwijk Onderzoeksvragen 6 Welke plannen uit de beleids- en werkplannen zijn gerealiseerd? 7 Hoe is het proces rondom het verslavingsbeleid verlopen sinds 2000? 8 Wat zijn de knelpunten en welke aanbevelingen voor toekomstig beleid kunnen worden gedaan? 11

17 Methoden Voor het beantwoorden van de vragen zijn de beleids- en werkplannen van het Platform Kocon betreffende alcohol- en drugspreventie doorgenomen, verschenen tussen 1 januari 2000 en 1 mei Uit jaarverslagen en voortgangsrapportages is bekeken in hoeverre plannen zijn gerealiseerd. Om inzicht te krijgen in het beleidsproces sinds 2000, is aan de direct betrokkenen van het verslavingsbeleid een vragenlijst gestuurd, de zogenaamde WZDZ'. De WZDZ-vragenlijst (Werkgroep ntegrale Zorg, Diagnose-instrument ntegrale Zorg) is een instrument om een proces in de openbare gezondheidszorg te meten. De WZDZ is ontwikkeld aan de Universiteit Maastricht met behulp van onderzoek naar Hartslag Limburg en de succes- en faalfactoren voor samenwerking in netwerken. De succes- en faalfactoren zijn onderverdeeld in vier clusters, die gezamenlijk de (on)mogelijkheden van samenwerking bepalen: 'lokale context' (de dagelijkse, praktische omstandigheden in het gebied van het netwerk); 'draagvlak' (commitment); 'management' (besturing en beheersing van het netwerk); 'externe factoren' (de bredere context van het netwerk). Per cluster (met respectievelijk 16, 14, 32 en 5 vragen) wordt een gemiddelde score van de respondenten berekend, die worden ingedeeld in vier categorieën: (zeer) ongunstig; niet gunstig, niet ongunstig en (zeer) gunstig. Daarnaast zijn gesprekken gevoerd met vijftien direct betrokkenen bij de ontwikkeling en! of uitvoering van het verslavingsbeleid in de gemeente Katwijk (Bijlage 5). 1 Procesmanagement in public health; ontwerp, analyse & verandering. Bohlmeijer E, Ruland E, Raak Av, Mur- Veeoman (redactie).trimbos nstituut, Utrecht

18 3 Cijfers alcohol 3.1 Jongeren, volwassenen en ouderen Hoeveel mensen drinken alcohol? Het merendeel van de kinderen heeft de eerste ervaring met alcohol als zij op de basisschool zitten. n 2003 heeft 64% van de Katwijkse leerlingen in groep 7 en 8 tenminste één keer alcohol gedronken. De overgang naar het voortgezet onderwijs gaat gepaard met een toename van het aantal leerlingen dat kennis maakt met alcohol. n de eerste twee klassen heeft 85% ooit derde klas 94%. De eerste kennismaking met alcohol vindt op steeds jongere leeftijd plaats. n 1996 had nog maar 32% van de basisschoolleerlingen ooit een keer alcohol gedronken. n zeven jaar tijd is het percentage basisschoolleerlingen alcohol gedronken en in de Naarmate leerlingen ouder worden wordt het normaler om regelmatig alcohol te drinken. Op jarige leeftijd heeft een kwart de afgelopen vier weken alcohol gedronken. Dit percentage loopt op tot bijna 80% op jarige leeftijd en bijna 90% boven de achttien jaar. Pas boven de 35 jaar neemt het percentage alcoholdrinkers weer af tot onder de 80%. Van de hoogbejaarden (75-94 jaar) drinkt nog 65%. dat ervaring heeft met alcohol verdubbeld. pe~"", drinkers ro se S) '" o <, -... V ","",- // --.. U $ leeftijd Figuur 1 Alcoholgebruik de afgelopen vier weken in Katwijk en overig Zuid-Hol/and Noord peifirq 2: jaar 2003; jallf 2005 Katwijk pei~ng2-0'8ig ~ peigng 2 n Katwijk drinken evenveel jongeren alcohol als in overig Zuid-Holland Noord. Onder Katwijkse inwoners tussen 35 en 94 jaar wordt door minder mensen alcohol gedronken dan in overig Zuid- Holland Noord (zie figuur 1) s het percentage drinkers toe- of afgenomen? Het percentage drinkers is in Katwijk tussen de eerste en tweede peiling onder jongeren en jongvolwassenen toegenomen en onder 35-plussers afgenomen. Figuur 2 laat de verschillen tussen de eerste en tweede peiling zien naar leeftijd. 13

19 De toename onder jongeren geldt voor de meisjes van jaar en vrouwen van jaar. n overig Zuid-Holland Noord zijn ook meer jonge meisjes en vrouwen gaan drinken. Meisjes hebben hun achterstand ten opzichte van jongens ingelopen. Het percentage drinkers onder jarigen is in Katwijk juist afgenomen. De ouderen zijn pas bij de tweede onderzoek betrokken. peiling bij het De daling van het percentage drinkers onder 35-plussers heeft in de rest van Zuid-Holland Noord niet plaatsgevonden percentage drinkers >J o (/ <,, ' l' i so-es leeftijd peifing 1: jaar 1998, jaar 2000 peiling 2: jaar 2003, jaar 2005 Figuur 2 Alcoholgebruik de afgelopen vier weken in Katwijk; eerste en tweede peiling Vergelijking met landelijke cijfers: het aandeel scholieren dat op jonge leeftijd alcohol drinkt is tussen 1999 en 2003 toegenomen. Onder twaalfjarigen nam het percentage drinkers tussen 2003 en 2005 weer wat af. Het percentage drinkers onder volwassenen bleef tussen 2001 en 2005 stabiel. Hoeveel jongeren drinken vijf of meer glazen bij één gelegenheid? Bij de tweede peiling in 2003 (figuur 3) drinkt in Katwijk 7% van de jarigen en ruim 30% van de jarigen vijf of meer glazen alcohol bij één gelegenheid in de afgelopen twee weken. De helft van de jarigen drinkt deze hoeveelheid en eenderde van de jarigen. De jarigen zijn hiermee de 'grootste drinkers'. Van de drinkers is een kwart van de jarigen een veeldrinker (vijf of meer glazen bij één gelegenheid), vier van de tien jarigen drinken veel, 60% van de jarigen en 40% van de jarigen. Volgens het Trimbos-instituut is 'veel drinken' onder jongeren meer regel dan uitzondering hoorde tweederde van de drinkende jarigen tot de veeldrinkers. Bij het Trimbos- instituut is naar de afgelopen zes maanden gevraagd. n Katwijk is gevraagd naar de afgelopen twee weken. Daardoor is het landelijk percentage 14 n veel hoger dan het Katwijkse. vee' drinken: 5 ot meer glazen bij één gelegenheid in afgelopen twee weken M, , / / <0 t ~~/'_zçl~...,"'--''''''=-, 1_ Katwijk 2003 _ Katwijk peiling 2 -_ Katwijk peiling 1 percentage /-,1;>-" ' Katwijk 1998 veeldrinkers _owrig Zl-f, t n~= oyerig ZHN Ot----.4~ H6 leertijd Figuur 3 Percentage veeldrinkers onderjongeren

20 Zijn jongeren meer of minder glazen per gelegenheid gaan drinken? De resultaten van de gezondheidspeiling onder jongeren tussen jaar van de GGD en de scholierenpeiling onder jarigen van het Trimbos-instituut spreken elkaar tegen. Volgens de gezondheidspeiling is het percentage 'veeldrinkers' (vijf of meer glazen bij één gelegenheid) tussen 1998 en 2003 in Katwijk gelijk gebleven en in de rest van Zuid-Holland Noord iets gedaald (figuur 3). Uit de scholierenpeiling van het Trimbos-instituut blijkt dat leerlingen in het voortgezet onderwijs tussen 1996 en 2003 gemiddeld meer glazen alcohol bij één gelegenheid zijn gaan drinken (tabel1). Deze trend is voor Katwijk en Zuid-Holland Noord hetzelfde. Tabel 1 Gemiddeld aantal glazen alcohol bij één gelegenheid (leerlingen vooneezet onderwiisj Katwijk Overia ZHN n n n n leeftijd 12-14jaar 5,1 1,8 3,4 1, iaar 66 5,1 6,0 4,5 geslacht jongen 6,1 3,8 5,7 3,7 meisie 5,2 2,9 4,2 25 totaal 5,7 3,3 5,0 3,1 Recentere landelijke cijfers van het Trimbos-instituut duiden op een verdere toename van het percentage veeldrinkers onder leerlingen in het voortgezet onderwijs tussen 2003 en Uit de gezondheidspeiling komt bovendien naar voren dat het percentage veeldrinkers in Katwijk in 1998 onder dat van de rest van Zuid-Holland Noord lag. n 2003 zijn de twee percentages gelijk, met uitzondering van de jarigen. n deze groep is het percentage 'veeldrinkers' in Katwijk onder dat van Zuid-Holland Noord gebleven. Hoeveel jongeren onder de 16 jaar kopen wel eens alcohol? Het is wettelijk verboden aan jongeren onder de 16 jaar alcohol te verkopen. Toch gebeurt het regelmatig. Een kwart van de jarige Katwijkers zegt wel eens alcohol te kopen. Dat doen ze vooral in de supermarkt (13%) en in café of discotheek (14%). Tien procent koopt wel eens bij de slijter en een veel kleiner percentage koopt wel eens alcohol in de sportkantine of jongerencentrum (beide 2%) of ergens anders (3%). Het valt op dat Katwijkse jongeren onder de 16 jaar vaker alcohol kopen dan leeftijdgenoten elders in Zuid-Holland Noord. n overig Zuid-Holland Noord koopt één van de tien jarigen wel eens alcohol. Vergelijking met landelijke cijfers: in 2004 gaf een kwart van de jarigen aan wel eens alcohol te kopen. Dit percentage komt overeen met het Katwijkse percentage. 15

21 Hoeveel volwassenen zijn excessieve drinkers? Excessieve drinkers zijn mensen die 20 glazen alcohol of meer drinken per week. Dit komt neer op drie glazen of meer per dag. De doorgetrokken blauwe lijn in figuur 4 toont het percentage excessieve drinkers in Katwijk naar leeftijd in n dit jaar behoort 18% van de jarigen tot de excessieve drinkers. Dit percentage is een stuk lager voor jarigen (7%). Het percentage excessieve drinkers onder jarigen neemt weer toe tot 12%. Op hogere leeftijd neemt het percentage excessieve drinkers sterk af tot 8% van de jarigen. Van de Katwijkse 75-plussers heeft niemand gerapporteerd meer dan 20 glazen per week te drinken. excessief drinken: 20 glazen alcohol of meer per week 25, , "'j-----" percentage 15t----\-----.:,..,.~ :"' excessieve drinkers 10t---"''''~------"fL.:...:''''''~~ t ~~~ o~ ~ Hi4 r... leeftijd Figuur 4 Percentage excessieve drinkers 65-'4 - Katwijk _ Katwijk overig ZHN _ overig ZHN 2000 Onder jongvolwassenen tot 34 jaar zijn in Katwijk ongeveer evenveel excessieve drinkers als onder leeftijdgenoten in overig Zuid-Holland Noord. De leeftijdsgroepen vanaf 35 jaar tellen in Katwijk minder excessieve drinkers dan in overig Zuid-Holland Noord. Ook onder ouderen in Katwijk zijn minder excessieve drinkers dan in overig Zuid-Holland Noord. Bij de ouderen zijn het vooral de vrouwen die minder drinken. s het percentage excessieve drinkers toe- of afgenomen? De jarige Katwijkers zijn meer gaan drinken. Figuur 4 toont dat in 2000 slechts 12% tot de excessieve drinkers behoorde en in 2005 is dit gestegen naar 18%. Het percentage excessieve drinkers onder oudere volwassenen is gelijk gebleven. n overig Zuid-Holland Noord is men in alle leeftijdsgroepen tot 65 jaar meer gaan drinken. De grootste toename heeft plaats gevonden bij de jongere groep van jaar. Vergelijking met landelijke cijfers is lastig vanwege definitieproblemen. Volgens het CBS is sprake van 'zwaar drinken' zodra op één of meer dagen per week minstens zes glazen alcohol wordt gedronken. Volgens deze definitie was in 2005 elf procent van de bevolking van twaalf jaar en ouder een zware drinker. Dit is ongeveer evenveel als tien jaar geleden. 'Probleemdrinkers' zijn mensen die niet alleen boven een bepaalde drempelwaarde drinken, maar daarnaast door hun alcoholgebruik problemen ondervinden. Volgens deze definitie is 17% van de mannen en 4% van de vrouwen een probleemdrinker. Probleemdrinken komt het meest voor in de leeftijd van jaar: 34% van de mannen en 9% van de vrouwen in deze leeftijdsgroep is een probleemdrinker. 16

22 3.2 Uitgaande jongeren en alcohol Het alcoholgebruik is voor veel jongeren gekoppeld aan het uitgaan. Jongeren die uitgaan drinken vaker alcohol en ook meer glazen dan jongeren die niet uitgaan. Van de jarigen die niet uitgaan, drinkt 40% wel eens alcohol tegenover tweederde van de leeftijdgenoten die wel uitgaan. Hoeveel jongeren gaan regelmatig uit? n tabel 2 staat het percentage jongeren dat regelmatig (een paar keer per maand) uitgaat naar café of discotheek. De helft van de Katwijkse jarigen en zes van de tien jarigen gaan regelmatig uit. Van de en jarigen gaat ruim 80% regelmatig uit. Ruim de helft van de jarigen gaat regelmatig uit. Het valt op dat minderjarigen in Katwijk vaker uitgaan dan leeftijdgenoten uit overig Zuid-Holland Noord. De jarigen gaan even vaak uit en de jarigen uit Katwijk gaan minder vaak uit dan leeftijdgenoten in overig Zuid-Holland Noord. Tabel2 Percentage jongeren dat meerdere keren per maand uitgaat 2003 Leeftijd 12-13jaar 14-15jaar 16-17jaar 18-23jaar 24-26jaar Katwijk % rest van Zuid-Holland Noord % Onderzoek onder jarigen (VKS, 2003) levert hogere percentages op. Hieruit zou blijken dat 80% van de jarigen regelmatig in Katwijk uitgaat. Hoeveel jongeren drinken alcohol als zij uitgaan? Een kwart van de uitgaande jongeren onder de zestien jaar drinkt alcohol als zij uitgaan (gezondheidspeiling 2003). Ander onderzoek onder jarigen (VKS, 2003) levert een hoger percentage op: 70% zegt op een uitgaansdag alcohol te drinken. Zeven van de tien jarigen drinken alcohol tijdens het uitgaan en acht van de tien jarigen. Hoeveel glazen alcohol drinken jongeren op een uitgaansdag? n 2002 is in Katwijk onderzoek gedaan naar het alcohol- en druggebruik onder cafébezoekers, bezoekers van twee voetbalkantines en twee jongerensociëteiten. n 2004 is hetzelfde onderzoek uitgevoerd in Noordwijk. n tabel 3 staan cijfers over het alcoholgebruik Ruim de helft van de cafébezoekers heeft alcohol gedronken voordat zij uitgaan. Onder jongeren onder de twintig jaar is dit percentage veel Tabel3 Alcoholgebruik bij het uitgaan jarigen Alcohol gedronken in locaöe op moment invullen vragenlijst hoger (ongeveer 70%) Alcohol gedronken voor het uitgaan (indrinken) Gemiddeld aantal glazen gedronken op een uitgaansdag in het weekend mannen vrouwen mannen vrouwen Het percentage dat op een uitgaansdag alcohol drinkt ligt boven de 90%. Katwijk Noordwijk % 54% 81% 87% 65% 75% 13,6 12,7 6,4 6,7 17

23 Mannen drinken gemiddeld 13,6 glazen op een uitgaansdag. Bijna drie glazen hebben zij al op voordat zij uitgaan. Dit is het zogenaamde indrinken. Vrouwen drinken gemiddeld 6,4 glazen op een uitgaansdag, waarvan 1,4 glazen voor het uitgaan. Driekwart van de cafébezoekers in Katwijk en Noordwijk zijn vaste stappers (gaan elke week uit). n de Katwijkse cafés komen vooral Katwijkse jongeren. n Noordwijk komt de meerderheid van de bezoekers uit de regio. De verschillen tussen Katwijkse en Noordwijkse cafébezoekers zijn klein. Dezelfde vragenlijst in voetbal kantines leverde gelijke cijfers op. Hier wordt dus evenveel gedronken als in cafés. Uit onderzoek onder jarigen (VKS 2003) blijkt dat bijna de helft van de uitgaanders 'indrinkt'. Bij het indrinken drinken zij evenveel glazen als later op de avond in het café. Zij drinken gemiddeld zes glazen voordat zij uitgaan en later op de avond in het café ook zes glazen. Ruim 80% zegt dat het ook gezellig kan zijn zonder alcohol. Echter, uit panelgesprekken met jongeren blijkt dat zij verlangen naar een plek voor 16-minners waar ongestoord alcohol kan worden gedronken (St. Alexander 2004). 18

24 4 Cijfers soft- en harddrugs 4.1 Cannabis De meest gebruikte illegale drug is cannabis. Cannabis wordt vooral thuis, bij vrienden of in de buitenlucht gebruikt. Een minderheid (16% van de gebruikers) gebruikt cannabis tijdens het uitgaan. Hoeveel mensen gebruiken cannabis? De kennismaking met cannabis vindt voor veel jongeren plaats als zij op de middelbare school zitten. Op de basisschool heeft 0,3% van de leerlingen in groep zeven en acht ooit cannabis geprobeerd. n het voortgezet onderwijs 21% en in het middelbaar beroepsonderwijs 46%. n 2003 heeft 6% van de Katwijkse jarigen in de afgelopen vier weken cannabis gebruikt. Er is geen verschil tussen jongens en meisjes. Dit is evenveel als leeftijdgenoten in overig Zuid-Holland Noord. Onder jongvolwassenen van jaar gebruikt 7% cannabis. Dit is duidelijk minder dan leeftijdgenoten in overig Zuid-Holland Noord (11%). Vergelijking met landelijke cijfers: in 2003 had 19% van de middelbare scholieren ooit cannabis gebruikt. Dit is evenveel als in Zuid-Holland Noord. Het cannabisgebruik de afgelopen vier weken lag op 8%. Ook dit percentage ligt op hetzelfde niveau als in Katwijk en overig Zuid-Holland Noord. De cijfers over cannabisgebruik onder Katwijkse volwassenen zijn verouderd, De eerste en enige meting stamt uit n dat jaar had 14% van de jarigen ooit cannabis gebruikt, 4% het afgelopen jaar en 1,2% de afgelopen vier weken. Het percentage dat ooit cannabis had gebruikt was in Katwijk lager dan in overig Zuid-Holland Noord (18%). Het actuele gebruik was in Katwijk gelijk aan overig Zuid-Holland Noord. Vergelijking met landelijke cijfers: in 2001 had bijna 19% van de Nederlandse bevolking tussen 15 en 64 jaar ooit cannabis gebruikt. Dit percentage is hoger dan het Katwijkse percentage, maar gelijk aan het percentage in overig Zuid-Holland Noord. Het gebruik het afgelopen jaar was 5% en het gebruik de afgelopen vier weken 4%. Het actuele gebruik in Katwijk was in 2000 dus lager dan in Nederland. s cannabisgebruik toe- of afgenomen? n figuur 5 staan de percentages voor 1998 en 2003 voor Katwijk en overig Zuid-Holland Noord. Het lijkt alsof in Katwijk tussen 1998 en 2003 het percentage cannabisgebruikende jarigen is toegenomen. Deze toename is statistisch niet significant (kan toevallige uitschieter zijn). Ook het verschil tussen Katwijk en overig Zuid-Holland Noord in 2003 kan toevallig zijn. De conclusie is dan ook dat onder jongeren het cannabisgebruik in Katwijk gelijk is gebleven. n de rest van Zuid-Holland Noord is het cannabisgebruik onder jongeren van jaar afgenomen. n 1998 gebruikten minder Katwijkse jongeren cannabis dan jongeren in overig Zuid-Holland Noord. 19

25 Omdat het gebruik in overig Zuid-Holland Noord is verminderd en in Katwijk gelijk is gebleven, zijn de percentages in 2003 voor Katwijk en overig Zuid-Holland Noord gelijk. Het gebruik van cannabis door jarigen is in Katwijk en in overig Zuid-Holland Noord stabiel gebleven. Hierbij valt op dat het percentage cannabisgebruikers in Katwijk onveranderd lager is dan in overig Zuid-Holland Noord. 12, ~ Omdat in de gezondheidspeiling van 2005 onder volwassenen het 10t drugsgebruik niet meer is 8~ ~ nagevraagd, zijn geen trendcijfers Katwijk percente ge 6 over drugsgebruik onder.oloerig ZHN volwassenen in Katwijk beschikbaar. 4 2 Vergelijking met landelijke cijfers: o na een toename van het cannabisgebruik onder jongeren tussen 1992 en 1996 is het Figuur 5 Percentage cannabisgebruikers afgelopen vier weken gebruik tussen 1996 en 2003 weer iets gedaald. Deze daling heeft in de regio Zuid-Holland Noord alleen plaatsgevonden in de Rijnstreek. n Katwijk is het cannabisgebruik gestabiliseerd. Onder volwassenen in Nederland is het percentage dat ooit cannabis heeft gebruikt tussen 1997 en 2003 iets gestegen (van 19% naar 22%). Het gebruik de afgelopen vier weken is gestabiliseerd van 4% naar 3%. Hoe komen jongeren aan cannabis? Omdat cannabis wettelijk alleen in coffeeshops te krijgen is en jongeren onder de achttien jaar hier niet mogen kopen, is in 2003 aan jongeren gevraagd hoe zij aan hun cannabis komen. Alle jarige gebruikers hebben de cannabis van vrienden gekregen. Van de jarigen heeft bijna de helft de cannabis wel eens in een coffeeshop gekocht. Driekwart betrekt de cannabis van vrienden, 20% koopt bij een koerier en 5% koopt cannabis wel eens op school. Driekwart van de Katwijkse gebruikers tot 26 jaar, koopt cannabis wel eens in een coffeeshop (in Lisse, Leiden of elders). n overig Zuid-Holland Noord koopt 80% van de gebruikers in een coffeeshop. Katwijkse jongeren maken vaker gebruik van een koerier (62% versus 20% in overig Zuid- Holland Noord) of vrienden (70% versus 20% in overig Zuid-Holland Noord), waarschijnlijk omdat Katwijk geen coffeeshop heeft. De cannabismarkt in Katwijk trekt overigens alleen Katwijkers (inclusief Rijnsburgers en Valkenburgers) aan. Jongeren uit de regio komen niet naar Katwijk om cannabis te kopen. 20

26 4.2 CocaiiJe,XTC en amfetamine Cocaïne, XTC en amfetamine zijn opwekkende middelen die bij een bepaalde groep uitgaanders populair zijn. Omdat ze vooral tijdens het uitgaan worden gebruikt, worden ze partydrugs genoemd. Hoeveel mensen gebruiken partydrugs? Het gebruik van partydrugs is onder een kleine groep populair en is sterk geassocieerd met uitgaan. De percentages actuele gebruikers in de 'algemene bevolking' zijn te klein om harde uitspraken te kunnen doen over mannen en vrouwen, trends in de tijd of vergelijkingen tussen Katwijk en de rest van Zuid-Holland Noord. Het actuele partydruggebruik is onder jarigen in Katwijk bij de laatste peiling in 2003 ongeveer 3%, onder jarigen 2%. n de rest van Zuid-Holland Noord gebruikt ongeveer 1% van de jarigen partydrugs en 5% van de jarigen. De verschillen met Katwijk lijken groot maar kunnen op toeval berusten. n 2000 bleek 7% van de jarige Katwijkers ooit partydrugs te hebben gebruikt, 3% had het afgelopen jaar nog partydrugs gebruikt en 1,3% de afgelopen maand. Vergeleken met overig Zuid- Holland Noord (10% ooit gebruikt) hadden minder jongvolwassen Katwijkers ervaring met partydrugs. Boven de 35 jaar zijn er bijna geen gebruikers meer. s het gebruik van partydrugs toe- of afgenomen? Tussen 1998 en 2003 is het partydruggebruik onder Katwijkse jongeren en jongvolwassenen waarschijnlijk gelijk gebleven. n overig Zuid-Holland Noord is alleen onder jarige mannen een toename van het actuele gebruik gemeten (van 4% naar 8%). Vergelijking met landelijke cijfers: tussen 1992 en 1996 steeg het percentage actuele cocaïnegebruikers onder jarigen van 1,6% naar 3%. Daarna is tot 2003 het percentage gebruikers weer iets gedaald. Jongens hadden vaker ervaring met cocaïne dan meisjes. Tussen 2001 en 2005 is het percentage jarigen dat ooit cocaïne heeft gebruikt toegenomen van 2,1% naar 3,4%. Het actuele gebruik is gelijk gebleven op 0,3%. 4.3 Uitgaande jongeren en drugs De meeste gebruikers van partydrugs hebben met deze middelen kennis gemaakt tijdens het uitgaan. Onder een deel van uitgaande jongeren is het gebruik van partydrugs populair. Daarbij is XTC de laatste jaren gedeeltelijk verdrongen door cocaïne. Bij onderzoek in Katwijkse cafés in 2002 en Noordwijkse cafés in 2004 bleek dat zowel in Katwijk als Noordwijk 8% van de mannelijke bezoekers en 1% van de vrouwen cocaïne had gebruikt op de uitgaansdag. n Katwijk werd in twee jongerensociëteiten door 16% van de mannen cocaïne gebruikt. Dit is tweemaal zoveel als de mannen in de cafés. 21

27 22

28 5 Cijfers verslavingszorg nwoners van Katwijk met een verslavingsprobleem kunnen zich melden bij stichting De Brug of bij Brijder Verslavingszorg (voorheen Parnassia circuit verslavingszorg). Stichting De Brug is in 1995 in Katwijk begonnen als een vrijwilligersorganisatie. n 2006 heeft zij een AWBZ- rkenning gekregen met zes professionals voor hulpverlening in dienst. Vanaf 2007 biedt De Brug ook deeltijd behandeling. Het verzorgingsgebied van Brijder Verslavingszorg is Noord- en Zuid-Holland. n Zuid-Holland Noord heeft zij vestigingen in Katwijk, Lisse, Leiden en Alphen aan den Rijn. 5.1 Stichting De Brug Het aantal verslaafde cliënten van De Brug nam tussen 1999 en 2001 toe van 82 naar 101 personen. Daarna daalde het weer naar 74. Vanaf 2003 ligt het aantal cliënten tussen de 80 en 90. Door problemen met het registratiesysteem is het aantal cliënten in 2004 onbekend. n 2006 zijn 89 cliënten bij De Brug ingeschreven (figuur 6). Een toename van 8% sinds n 1999 hebben 70 personen het inloophuis bezocht. n 2006 is dit aantal toegenomen tot 94. Voor een groot deel zijn het cliënten. De laatste jaren wordt het inloophuis ook door daklozen en expsychiatrische patiënten bezocht. Een groot deel van hen is ook verslaafd, vaak aan alcohol. De Brug begeleidt steeds meer partners en andere familieleden van haar cliënten. n 1999 zijn 29 familieleden begeleid. n 2006 is dit aantal bijna verdubbeld en zijn 55 familieleden van cliënten begeleid. 120 aantal personen 60 / < ~ 100 ~ ~ --- -:> k ~ aantal \Erslaaije elienten _ aantal bezoekers inloophuis aantal familieleden S Figuur 6 Aantal verslaafde ctiënten, aantal bezoekers inloophuis en aantal familieleden ~ 23

29 Figuur 7 laat zien dat er bij de cliënten een verschuiving heeft plaatsgevonden in verslavende middelen. Veel cliënten gebruiken meer dan één middel. De combinatie cocaïne met alcohol komt het meeste voor. Omdat het niet altijd duidelijk is welk middel als hoofdverslaving is aangemerkt, zijn in figuur 7 alle middelen die door de cliënten worden gebruikt weergegeven. Het aantal cliënten dat heroïne gebruikt is sterk afgenomen van 55 in 1999 naar 18 in Cannabis 70, , 60t ~------~ ~ 50 o heroine cannabis 40 aantal alcohol clienten cocaine 30 overige drugs andere verslaving o jaar 2006 Figuur 7 Aantal verslaafde cliënten bij stichting De Brug naar middel van verslaving was in 1999 het tweede meest gebruikte middel met 30 gebruikers. Dit aantal is in 2006 licht gedaald naar 26. Het aantal alcoholverslaafden is bijna verdriedubbeld van 15 in 1999 naar 41 in Het aantal alcoholverslaafden is in 2006 de grootste groep en heeft heroïne ruimschoots van de eerste plaats verdrongen. Het aantal cocaïnegebruikers is evenals alcohol meer dan verdubbeld van 15 in 1999 naar 39 in Cocaïne staat in 2006 vlak onder alcohol op de tweede plaats. Ook het gebruik van overige drugs (XTC, speed, medicijnen, psychofarmaca) is toegenomen. Van de 82 cliënten in 2006 gebruiken 58 cliënten (70%) meer dan één verslavend middel. De Brug behandelt steeds meer cliënten met andere verslavingen zoals gok-, eet- en seksverslaving. Niet alle cliënten van De Brug komen uit Katwijk. n 2006 komen 56 cliënten uit Katwijk, 24 cliënten komen uit de regio Zuid-Holland Noord en 9 cliënten komen van buiten de regio. 24

30 Project Reïntegratie ex-gedetineerden n 2002 is door het Platform Kocon in samenwerking met De Brug het project 'Reïntegratie Exgedetineerde Verslaafden' gestart. Het doel is de opvang en begeleiding van ex-gedetineerden zodat ze niet terugvallen in hun verslaving en hun maatschappelijk herstel wordt bevorderd. n de loop der jaren worden ook ex-gedetineerden begeleid die niet verslaafd zijn. n 2005 zijn zogenaamde Koconwoningen beschikbaar gesteld waarin vier ex-gedetineerde verslaafden wonen in Ze volgen een strak behandelprogramma. Tabel 4 toont de ontwikkeling van de aanmeldingen en resultaten vanaf 2002 tot en met Het aantal deelnemers groeit elk jaar, evenals het aantal dat het traject met succes afrondt. Het aantal niet-succesvolle uitvallers is vanaf 2004 gedaald. Tabel4 Overzicht deelnemers project Reïntegratie Ex-gedetineerden Afvallers Uitvallers Deelnemers Succes (elders opvang, (be~lndigd, (doel (positief jaar Aanmeldingen Afgewezen vernieuwd doeq geen doel) behalend) afgerond) totaal Brijder verslavingszorg n figuur 8 staan de aantallen cliënten uit Katwijk die zijn ingeschreven bij Brijder verslavingszorg tussen 1999 en Bij de uitsplitsing naar verslavend middel gaat het om het middel dat als hoofdverslaving is aangemerkt. Onder 'overig' valt overige drugs, gokken en onbekend. aantal diente y 175./ 150 n :;;- 75,..r ~ Totaal Kawijk aicd>:j herooe 61 CMlige qjat ""*" oocaihe ca11abs CMig Figuur 8 Aantal cliënten Sriider verslavingszorg totaal en naar verslavend middel jaren...- Totaal Kawijk... aco'd heroohe 61 CMlige opiá61 ""*" oocaihe... can:ös -+-CMig 25