Alcohol verkoop aan jongeren 2016

Transcriptie

1 Alcohol verkoop aan jongeren 2016 ONDERZOEK NAAR DE ONTWIKKELING IN DE REGIONALE NALEVING IN DE REGIO GOOI- EN VECHTSTREEK

2 2 Achtergrond In opdracht van de GGD Gooi- en Vechtstreek heeft Nuchter, Kenniscentrum Leeftijdsgrenzen een nalevingsonderzoek alcohol uitgevoerd bij diverse verkoopkanalen uit die streek. In dit nalevingsonderzoek staat de leeftijdsgrens van 18 jaar centraal voor alcoholhoudende dranken. Verkopers mogen géén alcohol verkopen aan jongeren jonger dan 18 jaar. Dit is wettelijk vastgelegd in artikel 20, lid 1 van de Drank- en Horecawet (ingekort weergegeven): Het is verboden bedrijfsmatig of anders dan om niet alcoholhoudende drank te verstrekken aan een persoon van wie niet is vastgesteld dat deze de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt. Bij twijfel aan de leeftijd van de koper is de verkoper verplicht om actie te ondernemen en de leeftijd vast te stellen aan de hand van een geldig legitimatiebewijs - zie artikel 20, lid 3 van de Drank- en Horecawet. In dit onderzoek is gemeten hoe vaak verkopers actie ondernemen - een interventie plegen - in welke mate zij daarbij gebruik maken van een rekenhulpmiddel - gebruik rekenhulpmiddel - en of zij vervolgens overgaan tot correcte naleving van de Drank- en Horecawet. Methode Steekproef In de periode april tot en met juli van 2016 zijn onder begeleiding van volwassen auditoren van Nuchter in totaal 195 locaties gemeten op interventies en naleving met behulp van zeventienjarige MysteryKids. De geselecteerde locaties in dit onderzoek zijn allen hotspotlocaties, locaties waar alcohol en jongeren regelmatig in aanraking komen met elkaar. Deze steekproefselectie maakt vergelijkingen met voorgaande nalevingsonderzoeken in de Gooi- en Vechtstreek mogelijk. Per locatie zijn steeds twee aankooppogingen gedaan door een zeventienjarige jongen en een zeventienjarig meisje. De verdeling van de geslachten van de MysteryKids zijn voor zover mogelijk evenredig verdeeld over de gemeten locaties. Per locatie werd per dag door maximaal één MysteryKid een aankooppoging uitgevoerd, de tweede aankooppoging bij dezelfde locatie werd altijd op een andere dag uitgevoerd door een MysteryKid van het andere geslacht. In totaal zijn er 390 aankooppogingen uitgevoerd, in Tabel 1 zijn het aantal aankooppogingen per gemeente en verkoopkanaal weergegeven. TABEL 1: AANTAL LOCATIES EN POGINGEN PER GEMEENTE EN VERKOOPKANAAL Pogingen Cafetaria's Horecagel. Slijterijen Sportkantines Supermarkten totaal Blaricum Gooise Meren Hilversum Huizen Laren Weesp Wijdemeren TOTAAL Locaties totaal Gemeten variabelen Bij ieder afzonderlijk bezoek aan een locatie werden drie aspecten van het aankoopproces gemeten. Ten eerste is bij de aankooppoging geregistreerd of het artikel is verkocht, ja of nee (naleving). Ten tweede is gemeten of de verkoper de leeftijd van de jongeren heeft vastgesteld (interventie). Hierbij is geregistreerd of de verkoper heeft gevraagd naar leeftijd - ja of nee, gevraagd heeft naar een legitimatiebewijs - ja of nee - of beiden heeft gedaan - ja of nee. Ten derde is gemeten of de verkoper gebruik heeft gemaakt van een rekenhulpmiddel bij de beoordeling van het legitimatiebewijs (gebruik rekenhulpmiddel - ja of nee).

3 3 Analyses Nalevingspercentages worden berekend door het aantal keren correcte naleving te delen door het totale aantal aankooppogingen. Bij de rapportage van de naleving vanuit de stoplichtmethodiek (naleving op locatieniveau), wordt de naleving ingedeeld in drie categorieën: ü Rood betekent dat het bij een betreffende locatie bij beide pogingen is gelukt om alcohol te kopen; geen naleving. ü Oranje betekent dat het bij een betreffende locatie bij één van de twee pogingen is gelukt om alcohol te kopen; ad hoc naleving. ü Groen betekent dat het bij een betreffende locatie van de twee pogingen niet één keer is gelukt om alcohol te kopen; wel naleving. Deze methodiek maakt het mogelijk om per locatie op zeer genuanceerde wijze verbeterpunten te formuleren. Naast deze stoplichtmethodiek, worden ook de nalevingscijfers op aankoopniveau, de gepleegde interventies, de naleving na deze interventies, het aankoopproces bij leeftijdsverificatie (nalevingsverlies) en de resultaten in overzicht (een terugblik naar voorgaande onderzoeken) gerapporteerd. Ieder onderdeel wordt na de bespreking van totaalresultaten opgesplitst in resultaten per gemeente en verkoopkanaal. Resultaten In Bijlage 1 van deze factsheet zijn de belangrijkste resultaten per gemeente en verkoopkanaal in overzicht weergegeven. Stoplichtmethodiek (naleving op locatieniveau) In Figuur 1 is weergegeven dat het bij 100 locaties (51.3%) beide keren niet is gelukt om alcohol te kopen door de 17-jarige MysteryKids. Bij 57 locaties (29.2%) is het één van de twee pogingen gelukt, bij 38 locaties (19.5%) is het beide keren gelukt om alcohol te kopen. Figuur 1: Naleving op locatieniveau (N=195) 38 (19.5%) 57 (29.2%) 100 (51.3%) 0% 20% 40% 60% 80% 100% Geen naleving Ad hoc naleving Wel naleving In Figuur 2 (volgende pagina) zijn wederom de nalevingscijfers op locatieniveau weergegeven, maar nu opgesplitst per gemeente. Deze figuur is hetzelfde te lezen en te interpreteren als Figuur 1, met als enige verschil dat er in deze figuur een rangordening zichtbaar is. De gemeente met het laagste percentage rode locaties staat bovenaan de lijst, de gemeente met het hoogste percentage staat onderaan de lijst (ongeacht het aantal oranje of groene locaties). Weergegeven is dat er in de gemeente Blaricum géén rode locaties zijn geconstateerd. Gemeente Laren heeft procentueel het kleinste aantal rode locaties (10.0%). Van alle alcohol-hotspotlocaties in deze gemeente, kon bij 10% alcohol gekocht worden door beide 17-jarige MysteryKids. Daarnaast is zichtbaar dat de gemeente Wijdemeren procentueel het grootste aantal rode locaties heeft (42.1%). Van alle hotspotlocaties in deze gemeente, kon bij 42% alcohol gekocht worden door beide 17-jarige MysteryKids. Verder is zichtbaar dat de gemeente Laren en Blaricum een relatief hoog percentage oranje locaties hebben (60.0% en 55.6%). Bij meer dan de helft van de hotspotlocaties in deze gemeenten kan alcohol gekocht worden door één van de twee 17-jarige MysteryKids. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de gemeente

4 4 Huizen, waar in de meeste gevallen óf correct wordt nageleefd (groen; met 69.6% het hoogste percentage), óf niet correct wordt nageleefd (rood; 15.2%). Figuur 2: Naleving op locatieniveau per gemeente (N=195) Blaricum (N=9) 5 (55.6%) 4 (44.4%) Laren (N=10) 1 (10.0%) 6 (60.0%) 3 (30.0%) Weesp (N=17) 2 (11.8%) 4 (23.5%) 11 (64.7%) Huizen (N=33) 5 (15.2%) 5 (15.2%) 23 (69.6%) Hilversum (N=55) 11 (20.0%) 13 (23.6%) 31 (56.4%) Gooise Meren (N=52) 11 (21.2%) 16 (30.8%) 25 (48.0%) Wijdemeren (N=19) 8 (42.1%) 8 (42.1%) 3 (15.8%) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Geen naleving Ad hoc naleving Wel naleving In Figuur 3 zijn wederom de nalevingscijfers op locatieniveau weergegeven, maar nu opgesplitst per verkoopkanaal, de rangordening is wederom gebaseerd op het percentage rode locaties. Weergegeven is dat er binnen de slijterijen géén rode locaties zijn geconstateerd. Supermarkten hebben procentueel het kleinste aantal rode locaties (8.6%). Van alle alcohol-hotspotsupermarkten in de Gooi- en Vechtstreek, kan bij 9% alcohol gekocht worden door beide 17-jarige MysteryKids. Daarnaast is weergegeven dat de sportkantines procentueel het grootste aantal rode locaties hebben (36.5%). Van alle hotspotsportkantines in de Gooi- en Vechtstreek, kan bij 37% alcohol gekocht worden door beide 17-jarige MysteryKids. Verder is zichtbaar dat ook de sportkantines een relatief hoog percentage oranje locaties hebben (38.5%). Van alle hotspotsportkantines in de Gooi- en Vechtstreek, kan bij 39% alcohol gekocht worden door één van de twee 17-jarige MysteryKids. Oftewel, de verkoopkanalen met een hoog percentage aan oranje locaties, leven net niet correct na. Dit in tegenstelling tot de supermarkten, waar óf correct wordt nageleefd (groen; met 74.3% het hoogste percentage), óf niet correct wordt nageleefd (rood; 8.6%). Figuur 3: Naleving op locatieniveau per verkoopkanaal (N=195) Slijterijen (N=25) 8 (32.0%) 17 (68.0%) Supermarkten (N=35) 3 (8.6%) 6 (17.1%) 26 (74.3%) Horecagelegenheden (N=45) 8 (17.8%) 15 (33.3%) 22 (48.9%) Cafetaria's (N=38) 8 (21.1%) 8 (21.1%) 22 (57.8%) Sportkantines (N=52) 19 (36.5%) 20 (38.5%) 13 (25.0%) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Geen naleving Ad hoc naleving Wel naleving

5 5 Naleving op aankoopniveau In Figuur 4 zijn de nalevingscijfers op aankoopniveau weergegeven. Iedere aankooppoging wordt afzonderlijk bekeken en niet per locatie zoals in voorgaande figuren. Weergegeven is dat er bij 257 aankooppogingen door 17-jarige (65.9%) wordt nageleefd, bij 133 aankooppogingen (34.1%) wordt niet correct nageleefd. Figuur 4: Naleving op aankoopniveau totaal (N=390) 257 (65.9%) 133 (34.1%) 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wel naleving Geen naleving In Figuur 5 zijn de nalevingscijfers op aankoopniveau weergegeven per gemeente. Het percentage naleving is in de gemeente Huizen het hoogst (77.3%), bij de gemeente Wijdemeren is dit percentage het laagst (36.8%). Figuur 5: Naleving op aankoopniveau per gemeente (N=390) Huizen (N=66) Weesp (N=34) Blaricum (N=18) Hilversum (N=110) Gooise Meren (N=104) Laren (N=20) Wijdemeren (N=38) 51 (77.3%) 26 (76.5%) 13 (72.2%) 75 (68.2%) 66 (63.5%) 12 (60.0%) 14 (36.8%) 15 (22.7%) 8 (23.5%) 5 (27.8%) 35 (31.8%) 38 (36.5%) 8 (40.0%) 24 (63.2%) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Wel naleving Geen naleving In Figuur 6 zijn de nalevingscijfers op aankoopniveau weergegeven per verkoopkanaal. Het percentage naleving is bij de slijterijen het hoogst (84.0%), bij de sportkantines is dit percentage het laagst (44.2%). Figuur 6: Naleving op aankoopniveau per verkoopkanaal (N=390) Slijterijen (N=50) Supermarkten (N=70) Cafetaria's (N=76) Horecagelegenheden (N=90) Sportkantines (N=104) 42 (84.0%) 58 (82.9%) 52 (68.4%) 59 (65.6%) 46 (44.2%) 8 (16.0%) 12 (17.1%) 24 (31.6%) 31 (34.4%) 58 (55.8%) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Wel naleving Geen naleving

6 6 Interventies In Figuur 7 zijn de diverse typen interventies weergegeven. Bij 75 aankooppogingen (19.2%) is er niets gevraagd aan de 17-jarige MysteryKids, bij 7 pogingen (1.8%) is enkel de leeftijd gevraagd, bij 256 pogingen (65.7%) is enkel ID gevraagd en bij 52 pogingen (13.3%) is de leeftijd en het ID gevraagd. Figuur 7: Interventies (N=390) 52 (13.3%) 75 (19.2%) 7 (1.8%) Niets gevraagd Alleen leeftijd gevraagd Alleen ID gevraagd Leeftijd en ID gevraagd 256 (65.7%) Naleving na interventies De vraag is nu welke gevolgen de diverse typen interventies hebben op de naleving. Dit is weergegeven in Figuur 8. Allereerst is te zien dat men van de 75 keer dat geen interventie wordt gepleegd (niets gevraagd), er 6 keer (8.0%) wordt nageleefd. Bij deze 6 aankooppogingen was er sprake van een interventie door schenkbeleid/schenktijden bij sportkantines. Aangezien dit beleid bij deze pogingen effectief is en niet bij alle sportkantines van kracht is, worden deze pogingen beschouwd als geldig, met een correcte naleving. Verder is weergegeven dat er op basis van de interventie alleen leeftijd gevraagd niet wordt nageleefd, dat er op basis van de interventie alleen ID gevraagd 208 keer (81.3%) wordt nageleefd en dat er op basis van de interventie leeftijd en ID gevraagd 43 keer (82.7%) wordt nageleefd. Figuur 8: Naleving na interventies totaal (N=390) 100% 80% 60% 256 (65.7%) 208 (81.3%) 43 (82.7%) 40% 20% 0% 75 (19.2%) 6 (8.0%) 7 (1.8%) 0.0% 52 (13.3%) Niets gevraagd Alleen leeftijd gevraagd Alleen ID gevraagd Leeftijd en ID gevraagd Interventies Naleving na interventies

7 7 Aankoopproces bij leeftijdsverificatie Hoe hoog de naleving is als gevolg van het vragen om ID in combinatie met het eventuele gebruik van een rekenhulpmiddel is te beantwoorden door te kijken naar het aankoopproces bij leeftijdsverificatie zoals schematisch weergegeven in Figuur 9. Als verkopers deze stappen doorlopen bij leeftijdsverificatie, dan is de kans op correcte naleving het hoogst. Al deze stappen zijn gemeten in dit nalevingsonderzoek. Figuur 9: Aankoopproces bij leeftijdsverificatie Leeftijd inschatten ID vragen ID checken (rekenhulp) Beslissing nemen Uiteindelijke naleving Het aankoopproces start als een 17-jarige MysteryKid met alcohol een verkoper benadert. Allereerst moet de verkoper de leeftijd van de klant inschatten. Aangezien de klanten die ingezet worden in dit nalevingsonderzoek in alle gevallen 17-jarige MysteryKids betreffen, kan in dit onderzoek bij alle aankooppogingen ervan uit worden gegaan dat een verkoper een leeftijdsinschatting maakt. Of deze inschatting van leeftijd correct is verlopen, is te zien aan het aantal verkopers die de leeftijd van de klant verifiëren door te vragen naar het ID bewijs. Vervolgens moet de verkoper op basis van de geboortedatum op het ID bewijs gaan checken of de klant oud genoeg is (al dan niet met behulp van een rekenhulpmiddel) en een beslissing nemen om de alcohol wel of niet te gaan verkopen; de uiteindelijke naleving. In de uiteindelijke naleving (zoals tevens weergegeven in Figuur 4, 5 en 6) wordt het aantal juiste beslissingen (ongeacht het wel of niet gebruiken van een rekenhulp) om de alcohol niet te verkopen aan de minderjarige klant gedeeld door het totale aantal aankooppogingen. In Figuur 10 (volgende pagina) zijn de resultaten uit dit nalevingsonderzoek weergegeven in het aankoopproces. Er is 308 keer (79.0%) om ID gevraagd, de inschatting van leeftijd is met andere woorden in 79% van de gevallen correct verlopen. In contrast staat het restant van de gevallen, er is 82 keer (21.0%) niet om ID gevraagd. Deze laatstgenoemde groep veroorzaakt direct nalevingsverlies. Als er niet om ID gevraagd wordt, kan een verkoper géén leeftijdsverificatie toepassen. Vervolgens is weergegeven dat er in de 308 gevallen dat er om ID wordt gevraagd, 68 keer (22.1%) een rekenhulpmiddel is gebruikt om te checken of de klant oud genoeg is (er is 4 keer een digitale pop-up gebruikt, 37 keer een kassaintoetssysteem, 8 keer een ID-swiper/checker en 19 keer een rekenhulp op een kaartje). Dit is 64 keer (94.1%) correct uitgevoerd, 4 keer (5.9%) is dit niet correct uitgevoerd, met als gevolg indirect nalevingsverlies. Daarnaast is er 240 keer (77.9%) gecheckt of de klant oud genoeg is zonder een rekenhulpmiddel te gebruiken. Dit resulteerde in 187 gevallen (77.9%) in een correcte check en beslissing, 53 keer (22.1%) is dit niet correct uitgevoerd, met als gevolg indirect nalevingsverlies. Opvallend is het verschil tussen de groepen die wel en géén rekenhulpmiddel gebruiken, bij de ene groep is er een indirect nalevingsverlies van slechts 5.9%, bij de andere een verlies van 22.1%. Tenslotte kan de uiteindelijke naleving opgemaakt worden. Van de in totaal 390 aankooppogingen, is er uiteindelijk 257 keer (65.9%) een juiste beslissing genomen om de alcohol niet te verkopen, ongeacht het wel of niet gebruiken van een rekenhulp. Uiteindelijk wordt het meest directe nalevingsverlies geleden wanneer verkopers verzuimen ID te vragen, het meest indirecte nalevingsverlies wordt geleden bij het checken van het ID zonder daarbij een rekenhulpmiddel te gebruiken.

8 8 Figuur 10: Nalevingsverlies per processtap bij leeftijdsverificatie NEE 21.0% (n=82) 100.0% (bij alle 390 pogingen) 79.0% (n=308) NEE 77.9% (n=240) 77.9% (n=187) 65.9% (n=257) 22.1% (n=68) 94.1% (n=64) Klant ingeschat (onder 25 jaar)? ID gevraagd? Rekenhulp gebruikt? Naleving als gevolg van rekenhulp gebruik? Totale uiteindelijke naleving? In Bijlage 3 zijn de resultaten vanuit het aankoopproces bij leeftijdsverificatie weergegeven per verkoopkanaal. Het nalevingsverlies kan per verkoopkanaal vastgesteld worden zoals ook in Figuur 10 is uitgevoerd. Resultaten in overzicht In Figuur 11 is de naleving (op aankoopniveau), de ID-vraag en de naleving na ID-vraag per onderzoekjaar weergegeven, de vergelijking wordt beperkt tot deze drie onderwerpen. Vanaf 2015 zijn zowel het nalevingspercentage, het ID-vraagpercentage en het naleving na ID-vraagpercentage gestegen. 100% Figuur 11: Naleving, ID-vraag en naleving na ID-vraag in overzicht 80% 72% 72% 73% 82% 79% 60% 64% 64% 60% 66% 49% 50% 49% 49% 40% 39% 36% 20% 0% 2012 (15 jarigen - N=408) 2013 (15 jarigen - N=412) 2014 (17 jarigen - N=378) 2015 (17 jarigen - N=324) 2016 (17 jarigen - N=390) Naleving ID-vraag Naleving na ID-vraag

9 9 In Figuur 12 is het nalevingspercentage op aankoopniveau per gemeente en per onderzoekjaar in overzicht weergegeven. 100% Figuur 12: Naleving op aankoopniveau per gemeente 80% 60% 40% 77% 77% 72% 68% 65% 64% 60% 55% 56% 56% 53% 50% 50% 50% 48% 47% 48% 47% 45% 45% 44% 39% 40% 40% 40% 41% 38% 36% 33% 34% 30% 28% 27% 37% 20% 0% Blaricum Gooise Meren Hilversum Huizen Laren Weesp Wijdemeren n.v.t (15 jarigen - N=408) 2013 (15 jarigen - N=412) 2014 (17 jarigen - N=378) 2015 (17 jarigen - N=324) 2016 (17 jarigen - N=390) *Om een vergelijk met voorgaande onderzoeken mogelijk te maken, is gemeente Gooise Meren vanaf 2012 samengevoegd uit gemeente Bussum, Muiden en Naarden. In Figuur 13 is het nalevingspercentage op aankoopniveau per verkoopkanaal en per onderzoekjaar in overzicht weergegeven. 100% Figuur 13: Naleving op aankoopniveau per verkoopkanaal 84% 83% 80% 68% 66% 65% 72% 75% 74% 60% 40% 47% 42% 31% 38% 30% 56% 58% 34% 42% 45% 44% 41% 54% 50% 20% 21% 24% 24% 0% Cafetaria's Horecagel. Slijterijen Sportkantines Supermarkten 2012 (15 jarigen - N=408) 2013 (15 jarigen - N=412) 2014 (17 jarigen - N=378) 2015 (17 jarigen - N=324) 2016 (17 jarigen - N=390)

10 10 Bijlage 1 - overzichtstabellen TABEL 2: AANTAL LOCATIES, AANTAL POGINGEN, NALEVING, INTERVENTIES, NALEVING NA ID-VRAAG, GEBRUIKSFREQUENTIE HULPMIDDELEN EN NALEVING ALS GEVOLG PER GEMEENTE Gebruik Niets Enkel leeftijd Enkel ID Leeftijd en ID ID-vraag Nal. na IDvraag gebruik Nal. na Pogingen Naleving hulpm. (na gevraagd gevraagd gevraagd gevraagd totaal ID-vraag) % % % % % % % % % Blaricum % % 0 0.0% % % % % % % Gooise Meren % % 2 1.9% % 8 7.7% % % % % Hilversum % % 3 2.7% % % % % % % Huizen % % 1 1.5% % % % % % % Laren % % 0 0.0% % % % % 1 6.3% % Weesp % % 0 0.0% % % % % % % Wijdemeren % % 1 2.6% % % % % % % TOTAAL % % 7 1.8% % % % % % % TABEL 3: AANTAL LOCATIES, AANTAL POGINGEN, NALEVING, INTERVENTIES, NALEVING NA ID-VRAAG, GEBRUIKSFREQUENTIE HULPMIDDELEN EN NALEVING ALS GEVOLG PER VERKOOPKANAAL Gebruik Niets Enkel leeftijd Enkel ID Leeftijd en ID ID-vraag Nal. na IDvraag gebruik Nal. na Pogingen Naleving hulpm. (na gevraagd gevraagd gevraagd gevraagd totaal ID-vraag) % % % % % % % % % Cafetaria's % % 4 5.3% % % % % % % Horecagel % % 1 1.1% % % % % 1 1.4% % Slijterijen % 3 6.0% 1 2.0% % 3 6.0% % % % % Sportkantines % % 1 1.0% % % % % 5 8.2% % Supermarkten % 5 7.1% 0 0.0% % 1 1.4% % % % % TOTAAL % % 7 1.8% % % % % % %

11 19 Bijlage 3 - nalevingsverliesfiguren per verkoopkanaal Cafetaria s Nalevingsverlies bij leeftijdsverificatie cafetaria's NEE 18.4% (n=14) 100.0% (bij alle 76 pogingen) 81.6% (n=62) NEE 83.9% (n=52) 82.7% (n=43) 68.4% (n=52) 16.1% (n=10) 90.0% (n=9) Klant ingeschat (onder 25 jaar)? ID gevraagd? Rekenhulp gebruikt? Naleving als gevolg van rekenhulp gebruik? Totale uiteindelijke naleving? Horecagelegenheden Nalevingsverlies bij leeftijdsverificatie horecagel. NEE 17.8% (n=16) 100.0% (bij alle 90 pogingen) 82.2% (n=74) NEE 98.6% (n=73) 79.5% (n=58) 65.6% (n=59) 1.4% (n=1) 100.0% (n=1) Klant ingeschat (onder 25 jaar)? ID gevraagd? Rekenhulp gebruikt? Naleving als gevolg van rekenhulp gebruik? Totale uiteindelijke naleving?

12 20 Slijterijen Nalevingsverlies bij leeftijdsverificatie slijterijen NEE 8.0% (n=4) 100.0% (bij alle 50 pogingen) 92.0% (n=46) NEE 78.3% (n=36) 88.9% (n=32) 84.0% (n=42) 21.7% (n=10) 100.0% (n=10) Klant ingeschat (onder 25 jaar)? ID gevraagd? Rekenhulp gebruikt? Naleving als gevolg van rekenhulp gebruik? Totale uiteindelijke naleving? Sportkantines Nalevingsverlies bij leeftijdsverificatie sportkantines NEE 41.3% (n=43) 100.0% (bij alle 104 pogingen) 58.7% (n=61) NEE 91.8% (n=56) 64.3% (n=36) 44.2% (n=46) Klant ingeschat (onder 25 jaar)? 8.2% (n=5) 80.0% (n=4) ID gevraagd? Rekenhulp gebruikt? Naleving als gevolg van rekenhulp gebruik? Totale uiteindelijke naleving?

13 21 Supermarkten Nalevingsverlies bij leeftijdsverificatie supermarkten NEE 7.1% (n=5) 100.0% (bij alle 70 pogingen) 92.9% (n=65) NEE 35.4% (n=23) 64.6% (n=42) 78.3% (n=18) 95.2% (n=40) 82.9% (n=58) Klant ingeschat (onder 25 jaar)? ID gevraagd? Rekenhulp gebruikt? Naleving als gevolg van rekenhulp gebruik? Totale uiteindelijke naleving?

14 Nuchter, Kenniscentrum Leeftijdsgrenzen Jonkerbosplein 52, 6534 AB Nijmegen T info@nuchter.nl