Een evaluatie van de nieuwe innovatiebox

Transcriptie

1 ERASMUS UNIVERSITEIT ROTTERDAM Erasmus School of Economics Masterscriptie Fiscale Economie Een evaluatie van de nieuwe innovatiebox Naam: Jim van Kleef BSc Studentnummer: Begeleider: L.C. van Hulten MSc Tweede beoordelaar: prof. dr. P. Kavelaars De Lier, 31 juli 2017

2 Inhoudsopgave Gebruikte afkortingen Inleiding Aanleiding Probleemstelling Opzet Afbakening De innovatieboxregeling Inleiding Hoofdlijnen regeling tot 1 januari Problemen van de oude innovatieboxregeling Aanvraagperiode octrooi en kwekersrecht Samenwerkende bedrijven Een beperkte substance-eis Hoofdlijnen wijzigingen innovatiebox per 1 januari Tweede toegangsticket voor grote belastingplichtigen Nexusbenadering Meest passende methode Ruimere administratieplicht Tussenconclusie De evaluatie van de oude innovatiebox Inleiding De conclusies uit de evaluatie Doelgroepbereik Doeltreffendheid Doelmatigheid Toetsing van de nieuwe innovatiebox aan de evaluatie

3 3.3.1 Doelgroepbereik Doeltreffendheid Doelmatigheid Tussenconclusie Toetsing van de nieuwe innovatiebox aan BEPS Inleiding BEPS S&O-verklaring WBSO-subsidie Toetsing aan BEPS Kwalitatieve toetsing octrooi Octrooiaanvraag in Nederland Toetsing aan BEPS Samenhangende immateriële activa Samenhangede immateriële activa in de Nederlandse wetgeving Toetsing aan BEPS Nexusbenadering Nederlandse nexusbenadering Nexusbenadering in BEPS Toetsing aan BEPS Tussenconclusie Aanbevelingen Inleiding Samenwerkende bedrijven Voorwaarden voor gebruik voordeel innovatiebox Nadere eisen aan de S&O-verklaring Kwalitatieve toetsing octrooien

4 5.6 Afschaffen samenhangende immateriële activa als toegangsticket Een weerlegbaar vermoeden Tussenconclusie Samenvatting en conclusie Samenvatting Conclusie Bibliografie

5 Gebruikte afkortingen AWR Algemene wet inzake rijksbelastingen BEPS 5 Actiepunt 5 van het OESO BEPS rapport De evaluatie Evaluatierapport over de innovatiebox gericht op de periode van 2010 tot en met 2012 MKB Midden-en kleinbedrijf RDA Research & Developmentaftrek ROW 1995 Rijksoctrooiwet 1995 RVO Rijksdienst voor Ondernemend Nederland S&O-verklaring Verklaring voor het aanvragen van een subsidie voor Speur- en ontwikkelingswerk OESO BEPS rapport Het rapport van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling: Base Erosion and Profit shifting WBSO-subsidie Subsidie die voortkomt uit de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk Wet VpB 1969 Wet op de vennootschapsbelasting 1969 WVA Wet vermindering afdracht loonbelasting 5

6 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De innovatiebox maakt sinds 2010 deel uit van het Nederlandse fiscale stelsel. In dat jaar verving de innovatiebox zijn voorloper, de octrooibox. De regeling is in de wet opgenomen om bedrijven te stimuleren om te gaan innoveren. 1 De box biedt bedrijven daartoe een gunstigere belastingheffing voor winst die voortkomt uit innovatie. Om voor toepassing van de innovatiebox in aanmerking te komen, moet deze innovatie zijn voortgebracht met toepassing van een verklaring speur- en ontwikkelingswerk (hierna: S&O-verklaring) en/of zijn vastgelegd in een octrooi of kwekersrecht. De kwalificerende winsten uit de innovatie worden vervolgens voor de berekening van de heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting slechts in acht genomen voor één vijfde deel. Hiermee kan dus tot twintig procentpunt belasting over gemaakte innovatieve winsten worden bespaard. De innovatieboxregeling is uitvoerig onderworpen aan een evaluatie gericht op de periode van 2010 tot en met (hierna: de evaluatie). Bij deze evaluatie in 2015 is gekeken naar het doelgroepbereik, de doeltreffendheid en de doelmatigheid van de innovatieboxregeling. Over het algemeen waren de uitkomsten van deze evaluatie positief. Toch werden er nog een aantal aanbevelingen gedaan ter verbetering van de regeling. Deze zien voornamelijk op de aanscherping van de toegangseisen, het reduceren van de complexiteit en de verbetering van de informatievoorziening over de toepassing van de innovatieboxregeling. Per 1 januari 2017 geldt nieuwe wetgeving voor de toepassing van de innovatiebox. Naar aanleiding van het rapport van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling: Base Erosion and Profit shifting 3 (hierna: OESO BEPS rapport), is artikel 12b van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 (hierna: Wet VpB 1969) aangepast. Daarnaast zijn er zeven artikelen aan de Wet VpB 1969 toegevoegd. Voorafgaand aan de inwerkingtreding van de nieuwe wetgeving is door het Ministerie van Financiën een internetconsultatie uitgeschreven. Hier konden partijen hun ideeën uiten over de door de wetgever voorgestelde wetgeving. 1 Kamerstukken II 2004/05, , 2, p P. den Hertog e.a., Evaluatie innovatiebox , Utrecht: Dialogic OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, Countering Harmful Tax Practices More Effectively, Taking into Account Transparency and Substance. ACTION 5: 2015 Final Report, Parijs: OECD

7 Door de wijziging van de wet is er een behoorlijk aantal artikelen bijgekomen. Deze uitbreiding is deels het gevolg van herstructurering van het oude artikel, dat in verschillende artikelen is opgesplitst. Daarnaast is er sprake van een aantal nieuwe regels omtrent de innovatiebox, zoals de eis van zowel een S&O-verklaring als een octrooi of soortgelijk recht voor grote ondernemingen in artikel 12ba Wet VpB Tevens is in artikel 12bb Wet VpB 1969 de nieuwe nexusbenadering opgenomen. Met deze uitbreiding is getracht om de innovatiebox te laten voldoen aan de afspraken die zijn gemaakt in het OESO BEPS rapport. 4 Uit dit rapport is voornamelijk actiepunt 5 (hierna: BEPS 5) van belang. Dit punt ziet op gunstige belastingregelgeving in de lidstaten en stelt regels op voor transparantere toepassing van die regelgeving. Daarnaast komen er eisen aan de economische aanwezigheid van ondernemingen uit voort. De hiervoor genoemde nieuwe regels binnen de innovatiebox zijn dan ook gebaseerd op BEPS 5. Het is van belang dat de Nederlandse wetgeving voldoet aan de afspraken die zijn gemaakt. Daarmee komt de overheid de belofte na die is gedaan bij het committeren aan het OESO BEPS rapport. Tevens zorgt het ervoor dat de gunstige belastingregelingen in verschillende landen met elkaar overeenkomen, waardoor er gelijkheid ontstaat. Dit draagt bij aan het verminderen van het eroderen van de belastinggrondslag en winstverschuiving, precies zoals het rapport wenst te bereiken. Indien de afspraken niet worden nagekomen, kan er voor Nederlandse bedrijven een gunstiger, of strenger, regime ontstaan dan in andere landen. De concurrentiepositie van Nederland zou daardoor beïnvloed kunnen worden. De bedrijven die in Nederland zijn gevestigd hebben bij een gunstiger regime een voordeel op bedrijven uit andere landen, waar de regels voor toepassing van een regeling die lijkt op de innovatiebox strenger zijn. Bedrijven zullen zich dan mogelijk sneller in Nederland vestigen, waardoor de economie groeit en er banen ontstaan. Bij een strenger regime zijn de mogelijke gevolgen vanzelfsprekend tegenovergesteld. 1.2 Probleemstelling Het doel van de aanpassingen van de wet was voldoen aan de internationale afspraken die zijn gemaakt omtrent gunstige belastingregelgeving. Om de eerdergenoemde redenen is van belang 4 Kamerstukken II 2016/17, , 3, p

8 dat dit ook daadwerkelijk is gelukt. In deze scriptie wordt onderzocht of hieraan is voldaan en wat er eventueel beter zou kunnen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de evaluatie van de innovatiebox. De hoofdvraag in deze scriptie luidt dan ook als volgt: Voldoet de nieuwe innovatiebox aan de toetsingscriteria uit de evaluatie en de afspraken in BEPS 5? Deze vraag zal worden beantwoord door de nieuwe wetgeving omtrent de innovatiebox te toetsen aan de toetsingscriteria uit de evaluatie en aan BEPS 5. Daarbij is van belang op welke punten de innovatiebox afwijkt van de twee genoemde toetsingskaders. Ter bevordering van de duidelijkheid van het onderzoek wordt de hoofdvraag opgedeeld in de volgende deelvragen: - Wat houdt de innovatieboxregeling in? - Voldoet de nieuwe innovatiebox aan de toetsingscriteria uit de evaluatie? - Voldoet de nieuwe innovatiebox aan de afspraken in BEPS 5? Aan de evaluatie zal worden getoetst door te onderzoeken of de nieuwe innovatiebox voldoet aan de in de evaluatie opgenomen toetsingscriteria (doelgroepbereik, doeltreffendheid en doelmatigheid). Daarnaast wordt van enkele uit de evaluatie voortkomende aanbevelingen bekeken of deze in de nieuwe wetgeving zijn geïmplementeerd. De toetsing aan de toetsingscriteria uit de evaluatie ziet op de innovatiebox in het algemeen. Van het OESO BEPS rapport zal enkel actiepunt 5 worden behandeld aangezien dit specifiek ziet op de gunstige belastingregels binnen de belastingwetgeving van de lidstaten van de OESO. De innovatiebox is een voorbeeld van een dergelijke gunstige belastingregel. De toetsing aan BEPS 5 vindt plaats op vier individuele aspecten van de nieuwe innovatiebox. Deze aspecten zijn: de S&O-verklaring als toegangsticket, de kwalitatieve toetsing van octrooien, het vraagstuk rondom samenhangende immateriële activa en de nexusbenadering. 8

9 1.3 Opzet Hoofdstuk 2 richt zich op de innovatieboxregeling in het algemeen. Daarbij komen zowel problemen van de oude wetgeving omtrent de innovatiebox als de aanpassingen daarvan op basis van de evaluatie en BEPS 5 aan bod. De toetsing van de nieuwe wetgeving aan de evaluatie volgt in hoofdstuk 3. Na een uiteenzetting van de resultaten uit de evaluatie wordt gekeken of de nieuwe innovatieboxregeling voldoet aan de in de evaluatie geformuleerde toetsingscriteria. Hoofdstuk 4 behandelt de toetsing aan het andere toetsingskader, namelijk BEPS 5. Deze toets wordt gedaan op de eerdergenoemde individuele onderdelen van de nieuwe wetgeving. In hoofdstuk 5 worden vervolgens op basis van het onderzoek aanbevelingen gedaan ter verbetering van de innovatiebox zodat deze, indien dit nog niet het geval is, wel kan voldoen aan de gestelde criteria. Het laatste hoofdstuk bevat een korte samenvatting van het onderzoek en de daaruit voortkomende conclusies. 1.4 Afbakening Deze scriptie zal zich focussen op de toetsing van de Nederlandse innovatiebox zoals opgenomen in de Wet VpB 1969 aan de eerdergenoemde evaluatie en BEPS 5. Andere voorstellen tot wijziging van de innovatiebox of voorgedragen toetsingskaders worden niet meegenomen. Hiermee valt bijvoorbeeld de internetconsultatie buiten het kader van deze scriptie. De respons op deze uitgeschreven consultatie is namelijk te omvangrijk om naast de drie genoemde pijlers uitvoerig te gebruiken als toetsingskader. Eventuele individuele inbrengen met betrekking tot fricties met de afspraken uit BEPS 5 of aanvullingen op de evaluatie kunnen worden meegenomen ter aanvulling op de daarbij horende toetsing. In deze scriptie blijft ook het EU-recht buiten beschouwing. Voor de innovatieboxregeling zou getoetst kunnen worden of sprake is van ongeoorloofde staatssteun. De Europese gedragscodegroep heeft echter al vastgesteld dat de toepassing van de regeling geen schadelijke belastingconcurrentie vormt. 5 Het is om die reden niet waarschijnlijk dat er sprake is van staatssteun, waardoor een verdere toets niet van toegevoegde waarde is. 5 Brief van de Staatssecretaris van Financiën van 28 juni 2017,

10 2 De innovatieboxregeling 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt allereerst een uitleg gegeven over de innovatieboxregeling zoals deze tot 1 januari 2017 in werking was. Hierbij wordt ingegaan op de voordelen die de regeling biedt, de eisen die worden gesteld aan de belastingplichtige voor toepassing van de regeling en de uitwerking van de regeling. De uitwerking van de regeling wordt verder toegelicht door een bespreking van het vooroverleg met de belastingdienst en de mogelijke berekeningsmethoden voor de voordelen van de innovatieboxregeling. Daarna worden enkele knelpunten en problemen van de oude regeling uitgewerkt. De oude innovatieboxregeling kende zowel enkele praktische knelpunten als enkele problemen met betrekking tot grondslaguitholling en winstverschuiving. Van beide soorten worden enkele voorbeelden gegeven. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een uiteenzetting van de belangrijkste wijzigingen van de regeling per 1 januari Deze uiteenzetting ziet specifiek op het tweede toegangsticket voor grote belastingplichtigen, de nexusbenadering, de meest passende methode voor het bepalen van de voordelen en de ruimere administratieplicht. 2.2 Hoofdlijnen regeling tot 1 januari 2017 Vóór 1 januari 2017 was de innovatieboxregeling opgenomen in artikel 12b Wet VpB Vanaf 2010 verving de innovatieboxregeling de octrooibox. Hiermee werd de regeling ruimer toepasbaar en werden begrenzingen aan de maximale voordelen opgeheven. Het doel van de innovatiebox is om de innovatie in Nederland te stimuleren. Innovatie is volgens de staatssecretaris van Financiën namelijk een belangrijke voorwaarde voor economische groei en de verbetering van de Nederlandse concurrentiepositie. 6 Indien een belastingplichtige voor de vennootschapsbelasting een immaterieel activum had, waarvoor hij een octrooi of kwekersrecht had verkregen 7, of dat hij had voortgebracht met een S&O-verklaring, konden de voordelen uit het immaterieel activum onder de innovatieboxregeling worden gebracht. De voortbrengingskosten van het immateriële activum moesten wel eerst worden ingelopen tegen het normale tarief, omdat ook de kosten gedurende 6 Besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 1 september 2014, BLKB2014/1054M, Stcrt. 2014, 25141, p Buitenlandse octrooien kwalificeerden ook. Kamerstukken II, 2005/06, , 3, p

11 de ontwikkelingsfase tegen het normale tarief aftrekbaar waren. Voor de toepassing van de innovatiebox was van belang dat de belastingplichtige het immaterieel activum zelf had voortgebracht. Een gekocht immaterieel activum kwalificeerde dus niet voor de innovatieboxregeling. De regeling zorgde er vervolgens voor dat de voordelen slechts voor 5/25 e deel in aanmerking werden genomen voor de vennootschapsbelasting, namelijk 5 gedeeld door het hoogste tarief in de vennootschapsbelasting. 8 De resterende voordelen (80%) verkregen uit het immaterieel activum waren vrijgesteld. Het effectieve tarief over de voordelen was als gevolg hiervan maar vier of vijf procent. Een belastingplichtige kon in de aangifte de innovatiebox toepassen. Veel bedrijven kozen er echter voor om in vooroverleg te treden met de Belastingdienst over de toepassing van de innovatiebox. 9 Er werd dan een onderbouwd verzoek aan de Belastingdienst verstuurd met een voorstel over de toepassing van de innovatiebox. Dit verzoek werd bijvoorbeeld tijdens een bedrijfsbezoek van de Belastingdienst besproken en er werden afspraken gemaakt over de te hanteren berekeningsmethodiek voor de nog openstaande voorgaande jaren en de komende jaren. Deze afspraken werden vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst. 10 Voor de belastingplichtige waren er een aantal voordelen aan het vooroverleg. Door in vooroverleg te treden met de Belastingdienst nam een belastingplichtige zelf het initiatief en werd het aan de innovatiebox toerekenbare voordeel in onderling overleg met de Belastingdienst bepaald. Met de Belastingdienst konden direct afspraken gemaakt worden voor meer jaren, waarbij ook terugwerkende kracht mogelijk was voor jaren die voor de vennootschapsbelasting nog niet definitief waren afgesloten. 11 Door de innovatiebox nog over oude jaren toe te passen kon direct een teruggave van vennootschapsbelasting worden gerealiseerd. Door afspraken te maken met de Belastingdienst werd zekerheid verkregen over de toe te passen berekeningsmethodiek. Het aan de innovatiebox toerekenbare voordeel viel niet eenduidig vast te stellen. Door een standpunt in de aangifte in te nemen, was de kans aanwezig dat ofwel een 8 Het hoogste tarief is 25%, artikel 22 Wet VpB G.J. de Keizer, Oplossingsgericht, Exposé 2012/2, p P. den Hertog e.a., Evaluatie innovatiebox , Utrecht: Dialogic 2015, p Besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 1 september 2014, BLKB2014/1054M, Stcrt. 2014, 25141, p

12 te lage teruggave geclaimd werd en een belastingvoordeel werd misgelopen, dan wel een bedrag terugbetaald moest worden omdat de Belastingdienst het voordeel naar beneden bijstelde. 12 Het bedrag aan voordelen dat onder de regeling gebracht kon worden, werd bepaald op basis van de functies binnen een bedrijf. Deze beoordeling was niet in de wet opgenomen en werd daarmee overgelaten aan de Belastingdienst. De wetgever beoogde wel om aan te sluiten bij de al bestaande methoden van verrekenprijzen. 13 Verschillende methoden konden worden gebruikt voor het bepalen van de innovatieboxvoordelen. Deze methoden hadden ten doel om de voordelen die voortkomen uit het immateriële activum zo goed mogelijk te bepalen. Indien een methode niet tot een passende uitkomst leidt, mag een andere methode worden toegepast. In de praktijk kwam de residual profit methode, in het Nederlands vaak de afpelmethode genoemd, verreweg het meeste voor. 14 Bij deze methode werd het commerciële bedrijfsresultaat dat volgt uit de geconsolideerde jaarrekening als uitgangspunt genomen. Hieruit werden de voordelen die voortkomen uit kwalificerende activa berekend. De voordelen uit alle kwalificerende activa binnen de onderneming werden verdeeld over de verschillende binnen de organisatie te onderscheiden functies die een bijdrage leveren aan de winst. De door een onderneming uitgeoefende functies vormden samen de totale waardeketen, die ertoe leidde dat uiteindelijk een product aan een afnemer geleverd kon worden. Aan deze functies diende vervolgens een beloning te worden toegekend, die in verhouding stond tot het relatieve belang van deze functie binnen de waardeketen van de onderneming. Voordat er voordelen aan kernfuncties werden toegerekend, werd een beloning voor ondersteunende functies vastgesteld. De kernfuncties konden per onderneming verschillen. Het percentage van de voordelen dat aan de verschillende functies kon worden toegerekend was daarmee ook per onderneming verschillend. Hierdoor was er veel ruimte voor discussie. Veel voorkomende kernfuncties waren ondernemersrisico, productie, marketing en R&D. Enkel de voordelen uit het immaterieel activum die uiteindelijk aan de R&D-functie konden worden toegerekend, konden onder de innovatieboxregeling worden geplaatst. Deze voordelen kwamen 12 Over een eventuele terugbetaling is tevens belastingrente verschuldigd, waarvan het percentage sinds 1 april 2014 minstens 8% bedroeg (Belastingdienst, Overzicht percentages belastingrente, belastingdienst.nl.). 13 Kamerstukken II 2006/07, , C, p. 4 en M.L.B. van der Lande, Innovatiebox en RDA, Deventer: Kluwer, 2012, p

13 namelijk als enige direct voort uit het verrichte speur- en ontwikkelingswerk voor de voortbrenging van het immaterieel activum. Van deze voordelen werd vervolgens maar 20% in de belastingheffing betrokken. Het voordeel dat de innovatieboxregeling had voor belastingplichtige was dus afhankelijk van de totale voordelen die voortkwamen uit het immaterieel activum en van het percentage dat was toe te rekenen aan de R&D-functie. Naast de afpelmethode bestaan er nog een tweetal andere methodes voor het bepalen van het innovatieboxvoordeel. Dit zijn de per-activummethode en de kostengerelateerde methode. 15 De eerste methode houdt in dat de voordelen voor de innovatiebox per immaterieel activum worden bepaald. De voortbrengingskosten en de voordelen worden individueel bepaald. Vervolgens wordt een percentage van de opbrengst, toerekenbaar aan de R&D-functie binnen een bedrijf, onder de innovatiebox gebracht. Deze methode wordt toegepast indien uit de administratie blijkt wat de individuele kosten en opbrengsten van een immaterieel activum zijn. De methode verschilt van de afpelmethode doordat bij de per-activummethode wel een individueel resultaat is te bepalen. Bij de afpelmethode is dit door de samenhang van de verschillende activa niet mogelijk. De kostengerelateerde methode wordt toegepast indien R&D en innovatie een ondersteunende functie hebben binnen de onderneming. 16 Bij deze methode wordt een bepaald percentage van de S&O-kosten onder de innovatiebox gebracht. Dit percentage is hoger dan 100%. Alles boven de 100% is de zogenaamde mark-up. Aangezien de S&O-kosten als voortbrengingskosten van de voordelen moeten worden afgetrokken, blijft de mark-up over als voordeel dat onder de innovatiebox kan worden gebracht. Deze mark-up bedraagt meestal tussen de 8% en 15%. 17 De methode is eenvoudig en heeft een beperkt voordeel, omdat het voordeel niet meebeweegt met de winsten van de onderneming. Een belastingplichtige kon indien hij gebruik had gemaakt van een S&O-verklaring of een octrooi of kwekersrecht had verkregen, voor drie jaar zonder afstemming met de belastingdienst een forfaitair voordeel van maximaal verkrijgen uit de innovatiebox. 18 Hiervoor was 15 Besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 1 september 2014, BLKB2014/1054M, Stcrt. 2014, 25141, p M.L.B. van der Lande, Innovatiebox en RDA, Deventer: Kluwer, 2012, p Besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 1 september 2014, BLKB2014/1054M, Stcrt. 2014, 25141, p Zie artikel 7aa Uitv.besl. VpB 1971 (oud). 13

14 geen onderbouwing nodig en er ging geen tijd zitten in het afstemmingstraject. Voor ondernemingen met een laag verwacht voordeel bood dit dan ook een goed alternatief. 2.3 Problemen van de oude innovatieboxregeling Aanvraagperiode octrooi en kwekersrecht Om de innovatiebox toe te kunnen passen had een belastingplichtige een immaterieel activum nodig dat hij had ontwikkeld met een S&O-verklaring of waarvoor hij een octrooi of kwekersrecht had verkregen. Indien met een S&O-verklaring was gewerkt, had de belastingplichtige vrijwel direct toegang tot de innovatiebox. Zodra de kosten waren ingelopen konden de voordelen uit het immaterieel activum onder de innovatiebox worden gebracht, waardoor voor de belastingplichtige sprake was van een gunstigere belastingheffing. Zonder S&O-verklaring had de belastingplichtige een octrooi of kwekersrecht nodig dat zag op het immaterieel activum om dit activum onder de innovatiebox te kunnen brengen. Een octrooi of kwekersrecht wordt echter niet direct verleend zodra de ontwikkeling is voltooid. De innovatie kon dan wel commercieel toegepast worden, maar de voordelen hieruit konden nog niet onder de innovatiebox worden gebracht. Per 1 januari 2011 werd daarom de regeling aangepast, waardoor voortaan tijdens de periode tussen aanvraag en toekenning van een octrooi of kwekersrecht de kosten konden worden ingelopen. 19 Indien tijdens die periode de kosten waren ingelopen, konden vanaf het moment van toekenning alle voordelen uit het immaterieel activum onder de innovatiebox vallen. Het verschil met de S&O-verklaring was echter nog niet geheel weggenomen. De belastingplichtige kon namelijk tijdens de periode dat de aanvraag van het octrooi of kwekersrecht in behandeling was, meer voordelen behalen dan de gemaakte kosten. Het deel van de voordelen die dat boven de kosten uitkwam kon echter niet onder de gunstige belastingheffing vallen. Een deel van de voordelen van de innovatiebox kon zo niet worden benut. Dit terwijl de innovatiebox met een S&O-verklaring wel optimaal gebruikt kon worden. 19 IJ. De Nies & B.J. Kiekebeld, Actualiteiten, belangrijkste knelpunten en praktische toepassing van de innovatiebox, MBB 2011/5, p

15 2.3.2 Samenwerkende bedrijven De innovatiebox kon worden toegepast door een belastingplichtige die zelfstandig een immaterieel activum had voortgebracht en aan wie voor de ontwikkeling een S&O-verklaring was verleend. Bij innovatieve bedrijven in het midden-en kleinbedrijf (hierna: MKB) vinden innovaties veelal plaats door samenwerking tussen bedrijven. Dit is ook de focus van het Nederlandse topsectorenbeleid. Dit blijkt mede uit de zeer succesvolle MKBinnovatiestimulering topsectoren, waarvan het grootste gedeelte wordt gebruikt voor R&Dsamenwerkingsprojecten. 20 Indien de samenwerking plaatsvond vanuit een nieuwe, gezamenlijke vennootschap bracht dit problemen mee voor de innovatiebox. Als de innovatieve werkzaamheden werden verricht door de werknemers van de samenwerkende bedrijven, kon de gezamenlijke vennootschap geen S&O-verklaring aanvragen, deze had namelijk geen werknemers die innovatieve werkzaamheden verrichtten. 21 Hierdoor was het voor de gezamenlijke vennootschap niet mogelijk om de innovatiebox te benutten. Dit probleem was op te lossen door de medewerkers de ontwikkelingswerkzaamheden in dienstbetrekking bij de gezamenlijke vennootschap te laten verrichten. Dit kon in sommige gevallen echter op arbeidsrechtelijke, uitvoeringstechnische en praktische bezwaren stuiten. Een oplossing had kunnen zijn dat een immaterieel activum kwalificeert voor de toepassing van de innovatiebox indien aan de belastingplichtige of aan een met hem verbonden lichaam een S&O-verklaring is afgegeven voor de ontwikkeling van het immateriële activum. De samenwerkende bedrijven konden hun medewerkers dan de innovatiewerkzaamheden laten verrichten en daarvoor een S&O-verklaring aanvragen. De gezamenlijke vennootschap bracht dan zelf het immaterieel activum voort, en kon de S&O-verklaring van de samenwerkende bedrijven gebruiken als toegangsticket tot de innovatiebox. Omdat de gezamenlijke vennootschap daadwerkelijk het activum voortbracht en aan de andere eisen moest voldoen, ontstond er geen mogelijkheid tot misbruik. Door het uitblijven van een wetswijziging lijkt het erop dat de wetgever het begrip echter niet zo wilde invullen, waardoor de problemen bleven bestaan. 20 F. Zuidam e.a., Evaluatie MKB Innovatiestimuleringsregeling Topsectoren (MIT), , Amsterdam: Technopolis, 2017, p Dit is wel een voorwaarde voor de verkrijging van een S&O-verklaring, zie hiervoor: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Handleiding WBSO 2017, Zwolle: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2016, p

16 2.3.3 Een beperkte substance-eis Onder de oude innovatieboxregeling bestond de substance-toets uit twee onderdelen. 22 Ten eerste kon enkel de winst die in Nederland werd belast onder de innovatiebox worden gebracht. Ten tweede moest de belastingplichtige zelf het immaterieel activum hebben voortgebracht. Deze twee voorwaarden zorgden ervoor dat winstverschuiving werd bemoeilijkt. Binnen de oude innovatieboxregeling kon een belastingplichtige werkzaamheden met betrekking tot de ontwikkeling van de innovatie desondanks (deels) uitbesteden. Men kon onderdelen van de ontwikkeling uitbesteden, zolang de belastingplichtige het nieuwe immaterieel activum zelfstandig voor haar rekening en risico had voortgebracht. Indien aan de belastingplichtige een octrooi werd verleend of de innovatie werd voortgebracht met een S&Overklaring, kwalificeerde het immaterieel activum zo voor de innovatiebox. 23 Indien er werd uitbesteed aan verbonden lichamen in landen waar de lonen lager waren, kon een kostenbesparing worden gerealiseerd. Zo kon men tegen lagere kosten een immaterieel activum ontwikkelen, en toch het voordeel pakken van een lagere belastingheffing in Nederland over de voordelen die voortkwamen uit het immaterieel activum. De winsten konden onafhankelijk van de werkelijk in Nederland uitgevoerde werkzaamheden onder de innovatiebox worden gebracht, zolang de uitvoering ervan voor rekening en risico was van de Nederlandse belastingplichtige. 24 Gekeken naar de aard van de werkzaamheden zou minder winst moeten kwalificeren voor de innovatiebox, omdat de belastingplichtige en de met haar verbonden lichamen meer werkzaamheden hebben verricht in andere landen en de winst dus niet aan in Nederland uitgevoerde innovatie is toe te rekenen. Onder de oude innovatieboxregeling werd dit niet voorkomen. Deze stelde namelijk maar beperkte eisen aan de aard en hoeveelheid van de werkzaamheden van de belastingplichtige zelf Kamerstukken II 2016/17, , 3, p E. Jansen, Innovatiebox: stand van zaken in de praktijk, Belastingmagazine 2012/10, p E. Jansen, Innovatiebox: stand van zaken in de praktijk, Belastingmagazine 2012/10, p Besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 1 september 2014, BLKB2014/1054M, Stcrt. 2014, 25141, p

17 2.4 Hoofdlijnen wijzigingen innovatiebox per 1 januari Tweede toegangsticket voor grote belastingplichtigen Sinds 1 januari 2017 zijn de voorwaarden voor de toepassing van de innovatiebox afhankelijk van de grootte van een onderneming. Er wordt in artikel 12ba Wet VpB 1969 een onderscheid gemaakt tussen grote en kleine ondernemingen. De kwalificatie is afhankelijk van de omzet en de innovatieboxwinst in het belastingjaar en de vier jaren ervoor. De kwalificatie kan derhalve per jaar verschillen. De belastingplichtige kan dan het ene jaar wel en het andere jaar niet de innovatiebox toepassen. Een belastingplichtige moet voldoen aan twee voorwaarden om als kleine belastingplichtige te kwalificeren: 1. De voordelen die de belastingplichtige in het jaar en de vier voorgaande jaren tezamen geniet uit immateriële activa waarvoor een S&O-verklaring is afgegeven bedragen minder dan ; en 2. De netto omzet van de belastingplichtige, dan wel van de groep waarvan de belastingplichtige deel uitmaakt, bedraagt in het jaar en de vier voorgaande jaren tezamen niet meer dan De kwalificatie als kleine of grote belastingplichtige is van belang voor de voorwaarden voor toepassing van de innovatieboxregeling. Artikel 12ba wet VpB 1969 stelt namelijk dat een kleine belastingplichtige enkel een immaterieel activum nodig heeft dat is voortgebracht met behulp van een S&O-verklaring. Een grote onderneming is echter verplicht om, naast een S&Overklaring, een juridisch ticket te hebben dat ziet op het immateriële activum. In de wet zijn de mogelijke juridische tickets opgenoemd. Het betreft allereerst een octrooi of kwekersrecht. Tevens betreft het, door aandringen van enkele respondenten op de internetconsultatie 26, een aanvraag voor een octrooi of kwekersrecht. Indien de aanvraag uiteindelijk niet leidt tot een octrooi of kwekersrecht, wordt het genoten voordeel teruggenomen. Doordat een aanvraag voor een octrooi of kwekersrecht per 1 januari 2017 kwalificeert als juridisch ticket, is het knelpunt dat is besproken in subparagraaf verholpen. Indien de aanvraag niet leidt tot de verstrekking van een octrooi of kwekersrecht, worden de voordelen, behaald met de 26 Kamerstukken II 2016/17, , 3, p

18 innovatiebox, op grond van artikel 12be Wet VpB 1969 teruggevorderd. De aanvraag moet dus wel daadwerkelijk leiden tot een octrooi of kwekersrecht om voordeel te behalen met de innovatiebox. Dit laatste punt wijkt niet af van de oude regeling. In een aantal reacties op de internetconsultatie werd verzocht om een lijst in de wet op te nemen van met octrooien en kwekersrechten vergelijkbare rechten. Hier is in artikel 12ba, tweede lid, Wet VpB 1969 gehoor aan gegeven. 27 Naast de octrooien en kwekersrechten kwalificeren ook programmatuur, een vergunning voor een geneesmiddel, een beschermingscertificaat of een geregistreerd gebruiksmodel. Daarnaast is er nog een amendement, 28 welke inmiddels tot wet is geworden, 29 waarin een vergunning ter verhandeling van een biologisch gewasbeschermingsmiddel wordt toegevoegd aan de mogelijke juridische tickets. Onder een juridisch ticket wordt volgens artikel 12ba, vierde lid, Wet VpB 1969 tevens verstaan een licentie voor het gebruik van een juridisch ticket op een bepaalde wijze, voor een bepaalde termijn of in een bepaald gebied. Indien sprake is van een immaterieel (S&O-)activum dat samenhangt met een immaterieel activum waarvoor wel een van de bovengenoemde juridische tickets is afgegeven, kwalificeert eerstgenoemde ook voor de innovatieboxregeling. Van een samenhangend activum kan sprake zijn indien de activa beide door dezelfde onderzoeksafdeling worden ontwikkeld. Tevens kan het zijn dat de activa samen in de productie van één product worden toegepast. 30 Een octrooi is een bescherming van een uitvinding die door een natuurlijk persoon of rechtspersoon kan worden aangevraagd. Voordat een octrooi wordt verleend, wordt de uitvinding getoetst aan drie vereisten: nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid. 31 Kwekersrechten bieden een vergelijkbare bescherming voor de uitvinder als een octrooi. Om die reden is een kwekersrecht eveneens een juridisch ticket. 32 De overige juridische tickets verschillen in vorm van het octrooi en kwekersrecht. Op de programmatuur na, lijken ze erg op een octrooi en bieden ze ook bescherming aan de uitvinder. Het proces voor het verkrijgen van deze juridische tickets is echter anders. Zo wordt de verstrekking van een vergunning voor het 27 Kamerstukken II 2016/17, , 3, p Kamerstukken II 2016/17, , Kamerstukken II 2016/17, , Kamerstukken II 2016/17, , 3, p Besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 1 september 2014, BLKB2014/1054M, Stcrt. 2014, 25141, p Besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 1 september 2014, BLKB2014/1054M, Stcrt. 2014, 25141, p

19 verhandelen van geneesmiddelen of biologisch gewasbeschermingsmiddel door de daartoe bevoegde (Europese) agentschappen uitgevoerd. Een aanvullend beschermingscertificaat is een voortzetting van een eerder verkregen octrooi. Een geregistreerd gebruiksmodel bestaat in Nederland niet, maar wel in andere Europese landen, waardoor deze alsnog is opgenomen als juridisch ticket. 33 Programmatuur als juridisch ticket verschilt van de overige tickets. Programmatuur moet naar normaal spraakgebruik worden uitgelegd. 34 De bescherming van programmatuur is geregeld op basis van auteursrechten, waardoor andere partijen niet zomaar de programmatuur kunnen overnemen om deze voor hun eigen doeleinden te gebruiken. 35 Voor programmatuur bestaat dus niet een met een octrooi vergelijkbaar beschermingsmiddel met vastlegging in een register. Om die reden is de programmatuur als losse categorie in de wet opgenomen. Bij het aanvragen van een S&O-verklaring moet aangegeven worden wat voor onderzoek zal worden gedaan of wat zal worden ontwikkeld. Een voorbeeld hiervan is dat nieuwe programmatuur zal worden ontwikkeld. De belastingplichtige kan met een aanvraag voor de ontwikkeling van nieuwe programmatuur aantonen dat er gebruik gemaakt kan worden van het juridische ticket programmatuur. 36 Voor immateriële activa waarvoor géén S&O-verklaring is verleend kan op grond van de wetswijziging per 1 januari 2017 de innovatiebox niet worden toegepast. Er is echter sprake van overgangsrecht. Op grond van artikel 34d, tweede lid, Wet VpB 1969 worden immateriële activa die vóór 1 januari 2017, doch na 31 december 2006 zijn voortgebracht en waarvoor aan de belastingplichtige een octrooi of kwekersrecht is verleend, voor de toepassing van de innovatiebox toch aangemerkt als een kwalificerend immaterieel activum. Voor nieuwe innovaties die na 1 januari 2017 worden geïntroduceerd kan de innovatiebox alleen worden toegepast voor zover in het kader van de ontwikkeling gebruik is gemaakt van de S&Overklaring, dan wel in de nieuwe producten de reeds vóór 1 januari 2017 tot stand gekomen technieken worden toegepast waarvoor een octrooi is verkregen. 33 Kamerstukken II 2016/17, , 3, p Kamerstukken II 2016/17, , 3, p OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, Countering Harmful Tax Practices More Effectively, Taking into Account Transparency and Substance. ACTION 5: 2015 Final Report, Parijs: OECD 2015, p NDFR, art. 12ba Wet VpB 1969, aantekening 4.3 (online, bijgewerkt 9 juni 2017). 19

20 Voor een immaterieel activum dat de belastingplichtige reeds vóór 1 juli 2016 had voortgebracht en waarvoor in het boekjaar waarin 1 juli 2016 valt de innovatiebox werd toegepast, blijft ook na 1 januari 2017 de oude innovatieboxregeling gelden. De oude innovatiebox kan dan worden toegepast tot en met het laatste boekjaar dat wordt afgesloten voor 1 juli Nexusbenadering Sinds 1 januari 2017 is de zogenaamde nexusbenadering in de wet opgenomen. Artikel 12bb Wet VpB 1969 regelt de kwalificerende voordelen. Bij de berekening van deze voordelen komt de nexusbenadering kijken. Deze benadering is weer te geven in een formule 37 : De kwalificerende voordelen zijn de voordelen die voortvloeien uit het immaterieel activum, die onder de innovatieboxregeling gebracht kunnen worden. Dit is een percentage van de voordelen die genoten worden door toepassing van het immaterieel activum. Hierbij valt te denken aan voordelen door verkoop van een product waar het immaterieel activum in is verwerkt. 38 Negatieve voordelen, zoals onderhoudskosten, worden ook tot voordelen gerekend. Hierdoor ontstaat een netto begrip. Het percentage wordt berekend door de kwalificerende uitgaven te delen door de totale uitgaven. De kwalificerende uitgaven voor een kwalificerend immaterieel activum bestaan uit de uitgaven door de belastingplichtige in verband met de door hemzelf uitgevoerde speur- en ontwikkelingswerkzaamheden en uitgaven in verband met de uitbesteding van speur- en ontwikkelingswerkzaamheden. De uitbesteding moet worden gedaan aan een niet met de belastingplichtige verbonden lichaam. 39 De totale uitgaven zijn alle uitgaven die de belastingplichtige heeft gedaan voor het speur- en ontwikkelingswerk dat ervoor heeft gezorgd dat het immaterieel activum tot stand is gekomen. 37 Kamerstukken II 2016/17, , 3, p Kamerstukken II 2016/17, , 3, p Voor het verbondenheidscriterium wordt aangesloten bij artikel 10a, vierde lid, Wet VpB

21 Het verschil tussen de kwalificerende uitgaven en de totale uitgaven zit hierdoor voornamelijk in de uitgaven voor uitbesteding van werk aan met de belastingplichtige verbonden lichamen. Om te voorkomen dat een belastingplichtige die een beperkt deel van zijn ontwikkeling uitbesteedt aan een verbonden lichaam wordt geconfronteerd met een beperking van zijn innovatieboxvoordelen, is de 30% opslag toegevoegd. 40 Zo kan de belastingplichtige toch profiteren van bepaalde voordelen die binnen de groep te behalen zijn. De opslag kan niet zorgen voor meer kwalificerende voordelen dan de daadwerkelijk genoten voordelen. Zo wordt voorkomen dat de belastingplichtige voordelen heeft van de innovatiebox waar hij eigenlijk geen recht op heeft. De nexusbenadering is een substancecriterium. Door de voordelen van uitbesteding van werkzaamheden binnen het concern van verbonden lichamen te beperken, wordt het verschuiven van winsten lastiger. De belastingplichtige zal daardoor zelf meer van de R&Dwerkzaamheden moeten gaan verrichten, of minder voordelen kunnen verkrijgen vanuit de innovatiebox. De voordelen worden zo afhankelijk van de zelf uitgevoerde R&Dwerkzaamheden. Dit draagt bij aan de vergroting van de substance van de werkzaamheden van de belastingplichtige. Uitbesteding aan andere dan verbonden partijen is met de nexusbenadering niet ingeperkt. Een belastingplichtige wil bij de ontwikkeling van innovaties doorgaans de regie in handen houden. De belastingplichtige heeft meer zicht en invloed op een verbonden lichaam, dan op een derde. Bij de ontwikkeling van een belangrijk immaterieel activum, zal de belastingplichtige dan ook minder snel de gehele ontwikkeling overlaten aan een derde partij. 41 De derde partij zal voornamelijk worden ingezet voor kleine onderdelen van de ontwikkeling. Omdat de belastingplichtige zelf de meeste werkzaamheden blijft uitvoeren, is er sprake van substance. Tevens is er geen mogelijkheid tot winstverschuiving. De winst valt namelijk buiten het concern bij een derde partij. De uitbesteding aan een derde partij brengt dan ook geen risico tot winstverschuiving met zich. 40 OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, Countering Harmful Tax Practices More Effectively, Taking into Account Transparency and Substance. ACTION 5: 2015 Final Report, Parijs: OECD 2015, p OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, Countering Harmful Tax Practices More Effectively, Taking into Account Transparency and Substance. ACTION 5: 2015 Final Report, Parijs: OECD 2015, p

22 Voor zowel de kwalificerende uitgaven als de totale uitgaven worden de uitgaven die een vaste inrichting maakt ook meegenomen. 42 Zo kunnen er toch nog werkzaamheden worden verricht in het buitenland die onder de toepassing van de innovatiebox vallen. Deze vorm van werkzaamheden in het buitenland kan niet worden voorkomen door het uitsluiten van verbonden lichamen. Het overgangsrecht in artikel 34d Wet VpB 1969 stelt in het derde lid dat voor het eerste boekjaar dat op of na 1 januari 2017 aanvangt, voor de nexusbreuk enkel de daarop voorafgaande vier boekjaren in aanmerking moeten worden genomen. De kwalificerende uitgaven zijn in dat geval de in die jaren gemaakte kosten voor de S&O-werkzaamheden die zien op het kwalificerende immateriële activum uitgevoerd door de belastingplichtige zelf en op de uitbesteding aan niet met de belastingplichtige gelieerde partijen. De totale uitgaven zijn alle in die jaren gemaakte kosten ten behoeve van de S&O-werkzaamheden voor het kwalificerende immateriële activum. Uitgaven voor een immaterieel activum dat als gevolg van het overgangsrecht nog onder de oude innovatieregeling blijft vallen, worden niet meegenomen voor de bepaling van de nexusbreuk Meest passende methode De oude wetgeving stelde geen eisen aan de systematiek waarmee de voordelen die onder de innovatiebox werden gebracht, werden berekend. Omdat de afpelmethode vaak de eenvoudigste methode was om toe te passen, werd deze in de meeste gevallen gebruikt. 43 Hierbij werden alle kwalificerende activa van de belastingplichtige als basis gebruikt voor het bepalen van de voordelen. Onder de nieuwe wetgeving is aangegeven dat de voordelen op de meest passende wijze dienen te worden berekend, gezien de aard van de onderneming en van het speur- en ontwikkelingswerk dat heeft geleid tot het kwalificerende immateriële activum. 44 Door de nieuwe wetgeving is de afpelmethode minder snel toepasbaar. Indien het mogelijk is per individuele innovatie het resultaat en de voortbrengingskosten te bepalen, moet hierbij worden aangehaakt. Er zijn geen vaste manieren om de afzonderlijke voordelen te bepalen, omdat de beste manier per onderneming verschilt. Bij de bepaling wordt rekening gehouden 42 Kamerstukken II 2016/17, , 3, p M.L.B. van der Lande, Innovatiebox en RDA, Deventer: Kluwer, 2012, p Zie artikel 12bb, tweede lid, Wet VpB

23 met functies, activa en risico s binnen een onderneming. 45 In samenhang met de leer van verrekenprijzen wordt vervolgens het aan de kwalificerende activa toe te rekenen resultaat bepaald. Indien kan worden onderbouwd dat een individuele bepaling van het resultaat en de kosten niet mogelijk is, kan nog wel een andere berekeningsmethodiek worden gekozen, zoals de afpelmethode. Het afzonderlijk bepalen van het resultaat is bijvoorbeeld niet mogelijk indien verschillende immateriële activa in één product zijn verwerkt, of verscheidene producten verschillende combinaties van immateriële activa bevatten. 46 Hierdoor is het niet mogelijk om alle voordelen die met een product worden behaald, aan één activum toe te rekenen. Het bepalen van afzonderlijke voordelen is dan niet uitvoerbaar. Artikel 12bb, derde lid, Wet VpB 1969 bepaalt dat, indien de afzonderlijke bepaling van de voordelen niet mogelijk is, het is toegestaan de voordelen per samenhangende groep van immateriële activa te bepalen. Van een samenhangende groep is sprake wanneer verschillende activa samen in een product worden verwerkt. 47 Daarnaast kan er sprake zijn van een samenhangende groep indien de immateriële activa door één onderzoeksafdeling zijn ontwikkeld en de ontwikkeling van de verschillende activa samenhangt. Indien bovenstaande methodes geen uitkomst bieden, en de kwalificerende activa een belangrijk deel van het resultaat van een onderneming opleveren, kan de afpelmethode worden toegepast. Deze methode blijft dus toegestaan, maar zal niet voor iedere belastingplichtige beschikbaar zijn. De afpelmethode zal voornamelijk kunnen worden toegepast bij bedrijven die verschillende kwalificerende activa hebben die een groot deel van het resultaat van de onderneming opleveren Ruimere administratieplicht In artikel 12bg Wet VpB 1969 zijn de administratieve eisen opgenomen waaraan een belastingplichtige moet voldoen als hij de innovatiebox toepast. Deze eisen zijn een aanvulling op de eisen die reeds zijn gesteld in artikel 24 van de Wet vermindering afdracht loonbelasting 45 Kamerstukken II 2016/17, , 3, p Kamerstukken II 2016/17, , 3, p Kamerstukken II 2016/17, , 3, p

24 (hierna: WVA). Dit artikel ziet op de eisen voor de administratie voor een belastingplichtige met een S&O-verklaring. Hierin is vermeld dat een administratie moet worden bijgehouden voor de aard, inhoud, omvang en voortgang van de speur- en ontwikkelingswerkzaamheden. Daarnaast moet in sommige gevallen uit de administratie blijken wat de werkelijke kosten en uitgaven van een project zijn. De eisen komen ook naast de administratieplicht van artikel 52 Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: AWR) die voor elke belastingplichtige geldt. Artikel 12bg Wet VpB 1969 stelt dat uit de administratie van de belastingplichtige ook de volgende zaken moeten blijken: a. dat hij een of meer kwalificerende immateriële activa bezit die door hem zelf zijn voortgebracht; b. tot welk bedrag hij kwalificerende voordelen geniet uit hoofde van kwalificerende immateriële activa; c. op welke wijze de voordelen, bedoeld in onderdeel b, worden bepaald op de meest passende wijze. Indien een belastingplichtige de voordelen niet per afzonderlijk immaterieel activum kan bepalen, moet uit de administratie blijken dat dit redelijkerwijs niet mogelijk is. Dit houdt in dat de belastingplichtige moet aantonen dat de immateriële activa zo onderling zijn verweven in verschillende producten, dat ze niet afzonderlijk kunnen worden beoordeeld. Tevens moet een kleine belastingplichtige, als bedoeld in artikel 12ba, eerste lid, onderdeel a, Wet VpB 1969, met zijn administratie kunnen aantonen dat hij daadwerkelijk kwalificeert als kleine belastingplichtige. In het overgangsrecht van artikel 34d, zesde lid, Wet VpB 1969 is opgenomen dat enkel de gegevens met betrekking tot de jaren 2017 en verder in de administratie bijgehouden hoeven te worden. Gegevens voor de wijziging van de innovatieboxregeling zijn dus niet onderworpen aan de nieuwe eisen van artikel 12bg Wet VpB Aan de eerdere eisen zoals die in artikel 24 WVA en artikel 52 AWR zijn opgenomen, moet uiteraard wel nog worden voldaan. 24

25 2.5 Tussenconclusie In dit hoofdstuk is allereerst de uitwerking van de oude innovatieboxregeling uiteengezet. Vervolgens zijn hiervan enkele knelpunten en problemen vastgesteld. Door de aanpassing van de regeling per 1 januari 2017 is de innovatiebox op enkele punten ingrijpend veranderd. Zo is er een geheel nieuw substancecriterium ingevoerd, de nexusbenadering. Daarnaast zijn de eisen voor de toegang tot de regeling strenger geworden door de invoering van de dubbele ticket eis voor grotere belastingplichtigen. Verder zijn de eisen aan de berekening van de voordelen die onder de innovatiebox kunnen worden gebracht aangescherpt en is de administratieplicht verruimt. Deze wijzigingen hebben het knelpunt van de aanvraagperiode van de octrooien opgelost en een verdergaand substancecriterium toegevoegd. Andere knelpunten bestaan onder de nieuwe regeling nog steeds. Zo is de toepassing van de innovatiebox voor samenwerkende bedrijven niet veranderd en daardoor nog steeds complex. 25

26 3 De evaluatie van de oude innovatiebox 3.1 Inleiding De evaluatie van de oude innovatieboxregeling ziet op de jaren 2010 tot en met 2012, de beginjaren van de regeling nadat deze de octrooibox heeft vervangen. Deze evaluatie is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Financiën. De evaluatie ziet op drie toetsingscriteria, namelijk doelgroepbereik, doeltreffendheid en doelmatigheid. De conclusies van de evaluatie zien op de mate waarin door de regeling aan de drie criteria werd voldaan. 48 In de tweede paragraaf worden de betekenissen van de criteria uitgewerkt en wordt per criterium een samenvatting gegeven van de conclusies. Hierbij wordt ingegaan op bepaalde aspecten van de regeling die bijdragen aan het doelgroepbereik, de doeltreffendheid of de doelmatigheid, of hier juist afbreuk aan doen. In de derde paragraaf wordt getoetst of de nieuwe innovatieboxregeling de doelgroep bereikt en aan de doelmatigheid en de doeltreffendheid voldoet. Hierbij wordt gekeken of er verbeteringen zijn ten opzichte van de oude innovatieboxregeling en wat het effect is van bepaalde wijzigingen op het voldoen aan de criteria. 3.2 De conclusies uit de evaluatie Doelgroepbereik Onder doelgroepbereik wordt in de evaluatie verstaan hoe groot de doelgroep is en welk percentage van die groep wordt bereikt met de regeling. 49 De doelgroep van de innovatieboxregeling omvat alle innovatieve bedrijven. 50 Dit kan zowel MKB als grootbedrijf zijn. De evaluatie geeft bij dit criterium meer een overzicht van de samenstelling van gebruikers dan een toetsing aan het criterium. De innovatiebox is namelijk bedoeld voor alle innovatieve bedrijven, waardoor het voor het slagen van de regeling niet uitmaakt of er sprake is van MKB of grootbedrijf. Hierna volgt dan ook een korte samenvatting van de samenstelling en de aard van de gebruikers. 48 P. den Hertog e.a., Evaluatie innovatiebox , Utrecht: Dialogic P. den Hertog e.a., Evaluatie innovatiebox , Utrecht: Dialogic 2015, p Besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 1 september 2014, BLKB2014/1054M, Stcrt. 2014, 25141, p