VAN NOKKENAS EN KRUKAS.
|
|
- Vincent Smit
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 M Nieuwsbrief voor de vriendenkring van het Molenmuseum. Kerkstraat 3, 2890 Sint-Amands a/d Schelde Tel. 052/ KBC (IBAN) BE Driemaandelijks : Juli - Augustus - September 2014 Afgiftekantoor 2890 Sint-Amands - P MOLE Vlaams Docum Vriende - info@molenmuseum.be Najaar 2014 VAN NOKKENAS EN KRUKAS. TENT Verantwoordelijke uitgever : Karel van den Bossche, Larendries 51, 2890 Sint-Amands - Vormgeving : D 1000 ja der Lage Ter gelegenhe Openmonume 8 september 2 e 15 decem Open op:
2 VAN NOKKENAS EN KRUKAS De windmolen is een energieomvormer die de ruwe natuurlijke energie wind omzet in bruikbare energie. Bijgaand schema verschaft inzicht in deze technologie en techniek. 1 2 De energiebron van de windmolen is de wind. Het wiekenkruis is gevat in de bovenas, vangt de wind op en laat de bovenas draaien. 3 4 Om de bovenas zit het bovenwiel dat met de bovenas meedraait. Door middel van een overbrenging laat het bovenwiel de koningsspil draaien. 5 6 Bij de pompmolen wordt zo het wateropvoerwerktuig aangedreven en bij de andere molens de andere werktuigen. Aan de koningsspil zitten één of meer raderen die de werktuigen aandrijven. Verticale windmolen energiebron overbrenging (1) 2
3 In het schema duiden figuur 5 en 6 aan hoe de werktuigen worden aangedreven. Bij graanmolens b.v. zijn deze werktuigen de molenstenen. Bij oliemolens, papiermolens, beukmolens zijn dit de stampers. Bij zaagmolens de zaagramen. NOKKENAS De stampers worden in beweging gebracht door een nokkenas. (2) Nokkenas : - Dikke houten as met vuisten of nokken die de heien of stampen van een slagmolen lichten (3) - As voorzien van excentrieken die dienen om de draaiende beweging van de as om te zetten in een op- en neergaande beweging. (4) 3
4 KRUKAS De zaagramen in een windhoutzaagmolen worden einde zestiende eeuw in beweging gebracht door een krukas. (5) 4
5 Krukas : - As met een of meer krukken of als zodanig werkende uitbochtingen die andere werktuigen in beweging brengt. (6) - Zware smeedijzeren as in een zaagmolen met daarin drie bochten, de zogenaamde krukken. Hiermede wordt de roterende beweging van het wiekenkruis omgezet in een op- en neergaande. Zo wordt het mogelijk een drietal zaagramen aan te drijven (7). Krukas (7) Roterende beweging omzetten in rechtlijnige op- en neergaande beweging. Dus zowel de nokkenas als de krukas dienen om een roterende beweging om te zetten in een rechtlijnige op- en neergaande beweging. 5
6 OLIEMOLENS De nokkenas werd eeuwen toegepast in oliemolens. De oudste oliewindmolens vinden we terug in Vlaanderen : Oudenaarde 1276 (8), Sint-Martens-Latem 1360 (9), Ninove 1375 (10). Oliewindmolens werden als een Vlaamse uitvinding beschouwd. De bloeitijd van de Vlaamse oliemolens lag in de zestiende eeuw voor het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog en in de achttiende eeuw. In 1582 vroeg de Vlaming Lieven Janszoon Andries uit Moerbeke-Waas, te Alkmaar een octrooi aan voor het uitbaten van een windoliemolen (11). Lieven Andries bracht zijn bestaande (12) oliewindmolen van Oost-Vlaanderen over naar Alkmaar dat omstreeks 1600 de bakermat werd van de Hollandse industriemolens (13). Oliemolens in Alkmaar Oliemolens in Holland 1582 : : : : : : : /1630 : /30 : 69 (Zaanstreek) (14). INTELLECTUELE VERARMING DER ZUIDELIJKE NEDERLANDEN. TECHNISCHE VERRIJKING VAN HET NOORDEN. Een der meest verstrekkende intellectuele aspecten van de Tachtigjarige Oorlog ( ), is de hersenvlucht vanuit het Zuiden naar het Noorden. De hierdoor veroorzaakte geestelijke verarming in het zuiden en de mogelijk gemaakte Gouden zeventiende eeuw van het Noorden, is inderdaad een voor het Zuiden dramatische gebeurtenis. In 1567 bedroeg de bevolking van Antwerpen mensen. Tussen 1567 en 1589 verlieten personen de stad, voornamelijk naar het Noorden. (15) Hieraan dient bevoegd de emigratie uit Brugge en Gent. Minimum Zuid-Nederlanders vertrokken (16). Nog fundamenteler dan de kwantitatieve betekenis van deze uitwijking, is de kwalitatieve geweest. Deze immigratie is een uitermate belangrijke factor in de wording van de Verenigde Republiek (= het Noorden) geweest, waarmede dankzij de overkomst van deze mensen, de bestaande structurele voorwaarden optimaal werden geactualiseerd (17). Een, onvolledig, overzicht van belangrijke intellectuelen uitgeweken naar het Noorden, is een aanduiding. 6
7 Joost van den Viondel: zijn vader verliet Antwerpen bij de val der stad (1585), dichter, dramaturg. Prins der Nederlandse dichters. Simon Stevin : uit Brugge, wiskundige, ingenieur, voorloper van Pascal (hydrostatische paradox, parallellogram van krachten) en Galilei (Proeven vrije val); leermeester van Maurits van Nassau; waterstaatkundige (uitwatering door bouwen van molens), ontwikkeling van het Nederlands. Frans Hals: uit Mechelen, schilder gevestigd te Haarlem; leerlingen : A.Van Ostade, A.Brouwer. Willem Usselingck : uit Antwerpen, koopman en kolonisator, stichter West-Indische compagnie. Karel van Mander : uit Meulebeke, schilder, schrijver, dichter ( Het schildersboek ), gevestigd te Haarlem (1583). Marnix van St-Aldegonde : uit Brussel, politicus, geleerde en letterkundige, burgemeester van Antwerpen (tot 1585). Antonius Walaeus : uit Gent; één der Zuid-Nederlandse theologen die in het Noorden een grote invloed uitoefenden op de ontwikkeling van het theologisch-gereformeerde denken. Petrus Bertius : uit Beveren-Waas; filosoof, professor te Leiden ( ). Justus Lipsius : uit Overijse, grootmeester der Nederlandse filologie : professor te Leiden. Daniel Heinsius : uit Gent, graficus en historiograaf, professor te Leiden. Jodocus Hondius (Joost de Hondt) : uit Wakken, graveur en uitgever van boeken te Amsterdam. Matheus van Wesembeke : uit Antwerpen : groot jurist, week uit naar Duistland, werd professor te Jena en Uitenberg. Zijn synthetische methode had invloed op de opstelling van het burgerlijk wetboek. Dodoens : uit Mechelen; geneesheer, plantkundige ( Cruyde boeck ), professor te Leiden. Deze zeer onvolledige lijst toont duidelijk aan welke aderlating het vertrek van deze wetenschappers en intellectuelen voor de Zuidelijke Nederlanden betekend heeft. Aan deze lijst dient Lieven Andries uit Moerbeke-Waas, toegevoegd, molenbouwer. Buiten deze uitwijkelingen was er nog de anonieme massa hooggeschoolde arbeiders, die o.m. de textielnijverheid in het Noorden zouden gaan bemannen. Lieven Andries paste zijn technische kennis met succes in het Noorden bij de molenbouw toe. 7
8 OLIEHOUDENDE ZADEN In de zestiende eeuw bestond in de Zuidelijke Nederlanden een bloeiende olienijverheid. Nagenoeg elke gemeente had haar slagmolen (18). Het oliehoudende koolzaad was gedurende drie eeuwen het voornaamste handelsgewas in onze streken benevens vlas. Lijnzaad voor zeep en verf, raapzaad werd verwaarloosbaar; kempzaad werd gebruikt in de zeepfabricatie terwijl de kleinere hoeveelheden heulzaad (consumptieolie) en dodderzaad voor lampolie, waren aanvullend voor de overheersende oliebron: koolzaad. In geen ander land leverde de vrucht zulke grote oogsten als in onze landouwen (19). De vlasnijverheid is wellicht de oudste nijverheid van het huidige Vlaanderen (20). Het vlaszaad was slechts een bijkomend gewin. Gelet op de grote oppervlakte door de vlasteelt ingenomen, was het bekomen lijnzaad een waardevolle aanvulling voor de olieproductie (21). De Oost-Vlaamse slagmolen van Lieven Andries werd in 1582 op het Noordooster bolwerk van Alkmaar opgesteld met zijn door een nokkenas aangedreven stampers. (22) De eerste windoliemolen in Noord-Holland. Alkmaar
9 (22) Opmerkelijk te benadrukken feit: op vijftien december 1593 bekwam Cornelis Corneliszoon van Uitgeest octrooi voor een houtzaagmolen (23). Voor de krukas die de zaagramen aandreef volgde een octrooi op 6 december 1597 (24). De oliemolen stond opgesteld op het Noordooster bolwerk te Alkmaar. De houtzaagwindmolen aan de noordzijde van de Zeglis evenals te Alkmaar (25). Een Zuid-Nederlandse en Noord-Nederlandse molenbouwer te Alkmaar. Energieomzetting met nokkenas en krukas naast mekaar. 9
10 WINDHOUTZAAGMOLEN Oorspronkelijk werd de nokkenas ook in zaagmolens aangewend (25). Reeds in de dertiende eeuw werden watermolens ingezet voor houtzagen. Het ophalen van de zaag werd pas later goed werkbaar door het inschakelen van de krukas (27). Waarom werd in de windhoutzaagmolen de nokkenas vervangen door de krukas? De uitvinding van de krukas wordt toegeschreven aan de Arabische uitvinder in het 13de eeuwse Irak (Mesopotamië), Al-Jazari ( ). Hij wordt beschouwd als één van de grottste ingenieurs ter wereld voor de Renaissance. Hij liet ons een uiterst belangrijk getuigenis na van zijn levenswerk. In Nederlandse vertaling Boek van de kennis der vernuftige mechanismen (28). Nochtans dient vermeld dat het principe van de krukas voor de eerste maal opduikt bij de handmolen (29). Het Utrechter psalmboek, verlucht in de streek van Reims tussen 816 en 834, bevat én de oudste draaiende molensteen en de eerste Europese krukas (30). Er zal opgeworpen worden dat de krukastoepassing door Al-Jazari deel uitmaakte van een samengestelde machine. Nochtans : toegepaste mechanica-specialisten zijn het erover eens dat de technische ontwikkeling die op specifieke wijze de moderne tijden kenmerkte, te wijten is aan de overgang van een alternatieve naar een rotatieve beweging (31). De krukas verbindt deze twee bewegingen (32). Bij hun pogingen om de problemen op te lossen, gesteld door de ononderbroken draaiende beweging, gaven de technici er zich rekenschap van dat vliegwielen en andere mechanische regulatoren beslist onontbeerlijk waren om de onregelmatigheden van de aandrijfkracht weg te werken en om te verhelpen aan plotse stilstanden. Het vliegwiel verschijnt voor de eerste maal, als onderdeel van een mechanisme, in een technologie handboek (einde XIe eeuw) toegeschreven aan de monnik Teophilus, die handelt over Rotula sive lignea sive plumbea tornatilis op de as van een molentje om kleurstoffen te malen (33). De verbinding krukas, vliegwiel, werktuig (hier: molensteen) houdt in een samengestelde machine die de overgang van alternatieve naar rotatieve beweging betekent. Mag uiteraard worden besloten dat voor Al-Jazari de krukas ook in het Westen bekend was? De vermelde getuigenissenuit de negende en elfde eeuw bevestigen dit. Waarom diende dan gewacht op Cornelis Corneliszoon van Uitgeest om een eeuwenlang gekend machine onderdeel toe te passen in de techniek van de windhoutzaagmolen? Samenloop van gunstige omstandigheden? Dwingende noodzaak? 10
11 CORNELIS CORNELISZOON VAN UITGEEST Cornelis Corneliszoon van Uitgeest (Uitgeest ca ca 1607) Op 15 december 1593 vraagt hij een octrooi aan bij de Staten van Holland voor de bouw van een windhoutzaagmolen (34). Op 6 december 1597 voor de krukas (35). Uit de octrooiaanvraag bij de Staten van Utrecht ( ) blijkt dat de molen ongeveer zes jaar vroeger werd opgericht : De uitvinding van Corneliszoon werd later verbeterd tot een geïntegreerde constructie, de zogenaamde paltrokhoutzaagmolen. Dit type houtzaagmolen is van groot belang geweest voor het bouwen van de schepen van zowel de VOC als de WIC. De uitvinding heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de economische opbloei van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in de 17de eeuw. Juist zoals de hennepkloppers toelieten de schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en West-Indische Compagnie te voorzien van de nodige hennep (kemp)-zeilen. 11
12 Bij de octrooiaanvraag van 15 december 1593 waren twee tekeningen gevoegd van het voorgestelde protoype. (36) 12
13 NATUURGETROUWE AFBEELDINGEN (37) 13
14 (38) 14
15 (39) 17e-eeuwse prent ter herinnering aan de uitvinding van de zaagmolen van Cornelis Corneliszoon van Uitgeest. 15
16 Het hoe van de windhoutzaagmolen moge intussen duidelijk(er) geworden zijn. Maar de vraag waarom in deze molen geen nokkenas werd gebruikt maar wel een krukas, is nog niet beantwoord. PROEVE TOT VERKLARING De draaiende beweging van de wieken wordt in een windhoutzaagmolen overgebracht op de krukas die rechtstreeks verbonden is met de zaagramen. Vergelijking nokkenas/krukas. De nokken van een nokkenas lichten de stampers op om ze vervolgens te laten neervallen. De op verschillende plaatsen van de nokkenas geplaatste nokken lichten de stampers de een na de ander op. De draaiende beweging van de nokkenas zorgt voor een regelmatige op en neergaande stampbeweging. Deze is echter in feite onderbroken tot een volgende nok deze weer opneemt. Op het eerste gezicht ononderbroken is de stampbeweging feitelijk even onderbroken. Er is een valbeweging die door een volgende nok wordt overgenomen. De krukas daarentegen is langs de wuifelaar of kolderstok rechtstreeks verbonden met de houtzaagramen waardoor deze ononderbroken in beweging zijn. De kracht van de draaiende krukas wordt onafgebroken en ononderbroken overgebracht. De nokkenas en de stampers zijn te onderscheiden onderdelen die gelijktijdig werken terwijl krukas en zaagramen één geheel vormen die met elkaar rechtstreeks verbonden zijn. De wetten der mechanica bewerken dat door de krukas een grote ononderbroken kracht ontwikkeld wordt nodig voor het aandrijven van de zaagramen. 16
17 HOUTZAAGMOLENS IN VLAANDEREN In Vlaanderen stonden maar weinig houtzaagmolens. Maar in Bredene bij Oostende werd in 1750 een compagnie opgericht die een heus complex van zaagwindmolens liet bouwen. Deze Compagnie der Zaegmolens had in 1755 negen paltrokmolens en zes achtkante houten bovenkruiers in bedrijf. Deze molens werden gebouwd onder leiding van Nederlandse molenbouwers, niettegenstaande het verbod om technische kennis vanuit Nederland te verspreiden. De compagnie kende een periode van bloei, die echter bruusk ten einde kwam met de Franse bezetting van 1793 (40). (41) (42) 17
18 Verantwoording der illustraties. (1) Stokhuyzen, F., Molens Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, 1981, blz. 17. (2) Bauters, Paul, Van zadelsteen tot zetelkruier, III, Provincie Oost-Vlaanderen, 2002, blz. 115; Bauters, Paul, Kracht van water en wind, Davidsfonds, Leuven, 1980, blz. 100 (3) Bauters, Paul, o.c., blz. 113 (4) (5) Stockhuyzen, F, Molens, Dieshoeck, Bussum, Derde druk, 1972, blz. 88 (6) Van Dale, Groot woordenboek van de Nederlandse taal, Van Dale lexicografie, Utrecht/Antwerpen, Veertiende uitgave, 2005, blz (7) Bauters, P., Van zadelsteen tot zetelkruier, o.c., blz. 88 (8) Bauters, P., Kracht van water en wind, o.c., blz (9) Otte, Els; Van der Branden, Walter; Van Royen, Harry, Molens in Vlaanderen, Mola, Wachtebeke, blz. 14; Denewet, Goeminne, De Kramer, Van der Horst, Meesters, De Bouw. Techniek en werking van Vlaamse oliemolens (18e eeuw), Molenecho s, juli-september 1990, blz (10) Bauters, o.c., blz (11) Kaptein, M, Schotsman, P., Alkmaar stad en regio, Red. Noordegraaf, 2, Uitgeverij Verloren, blz (12) Huys, P., Vlaams register voor het (her) oprichten van molens ( ), Nieuwe molens, (13) Kaptein, Schotsmans, o.c., blz (14) Idem, o.c., blz (15) Briels, J., Zuid-Nederlanders in de Rupubliek , Danthe, Sint-Niklaas, 1985, blz (16) o.c., blz (17) o.c., blz (18) Lindemans, Paul, Geschiedenis van de landbouw, Genootschap voor geschiedenis en volkskunde, Antwerpen-Borgerhout, 1994, blz (19) idem, blz (20) idem, blz (21) ibidem, blz (22) Bernet Kempers, A.J., Oliemolens, Het Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem, 1962, blz. 70. (23) Bauters, Paul, Kracht van wind en aarde, o.c., blz (24) Bonke, H., Et Alii, Cornelis Corneliszoon van Uitgeest, uitvinder van de basis van de Goudeneeuw, Zuthpen, 2de druk, 2004; Balk, J.H., Kijk op molens, Elsevier, Amsterdam/Brussel 1979, blz. 79. (25) Kaptein-Schotsman, o.c. (26) Bauters, o.c., blz (27) Ibidem, o.c., blz (28) Broes, Karel, Bagdad, De islamwereld en Al-Jazari, in, Pompwatermolens, Molenecho s, juli-oktober 2004, blz (29) White, L., Technologie médièvale et transformations, Mouton, Paris-Den Haag, 1969, blz (30) idem, o.c., blz. 123; Mumford, L., Technique et civilisation, Sevil, Paris, 1959, blz
19 (31) White, L., o.c., blz. 126 (32) idem, o.c., blz. 126 (33) Bonke, H., Et. Alii, Cornelis Corneliszoon van Uitgeest; uitvinder aan de basis van de Gouden eeuw, Zutphen, 2e druk, (34) Bauters, P., Kracht van wind en water, Davidsfonds, Leuven 1989, blz (35) Notebaert, J.C., Windmuhlen, Mouton, Den Haag-Paris, 1972, blz. 135 (36) Notebaert, o.c., blz. 135, illustraties (37) Balk, J.T.M., Kijk op molens, Elsevier, Amsterdam/Brussel, 1929, blz. 80. (38) Bauters, Van zadelsteen tot zetelkruier, o.c., blz. 89. (39) Van Zyl, J., Groot Algemeen Moolenboek, Amsterdam, MDCCLXL. (40) Bruggeman, J., Coutant, Y., Denewet, L., Et Alii, Werken met Molens, Aram-werkgroep, West-Vlaamse molens, Marke, 1996, blz. 43. (41) Gent, Rijksarchief, Kaarten en plannen, 162 bis. (42) Gent, Rijksarchief, Kaarten en plannen,
20 De tentoonstelling is verlengd tot 29 oktober 14 MOLENMUSEUM MOLENMUSEUM Vlaams Centrum voor Molinologie vzw Documentatiecentrum Vrienden van het Molenmuseum Kerkstraat Sint-Amands info@molenmuseum.be TENTOONSTELLING: DE MOLEN : VRUCHT VAN GRENZELOZE INSPIRATIE Vakmanschap is die combinatie waarin de hersenen voorzien de handen uitvoeren. Vaak ziet men slechts het werk van de handen en beseft men niet dat deze uitvoeren wat de hersenen hebben voorzien. Anton Sipman van 27 april 2014 tot verlengd 26 oktober 2014 Vormgeving : K.R.I.S.2014 Open op: zaterdag en zondag van 14u30 tot 18u00 & in de week op afspraak Inlichtingen : Dr. Karel Van den Bossche 052/
Behoud van het immateriële en materiële erfgoed van een 16 e -eeuwse uitvinder en innovator. Uitgeest, 14 januari 2014
Behoud van het immateriële en materiële erfgoed van een 16 e -eeuwse uitvinder en innovator Uitgeest, 14 januari 2014 Cornelis Corneliszoon van Uitgeest, een opmerkelijk uitvinder en innovator Cornelis
Nadere informatiehoutzaagmolens De Rat - IJlst
houtzaagmolens De Rat - IJlst Hout wordt al heel lang gebruikt Zagen al bekend vanaf 5000 vc Hard en zwaar werk Tot ongeveer 1600 handwerk Gilden van Handzagers De krukas bestond al heel lang Zaagmolens
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo I
Dynamiek en stagnatie in de Republiek Tussen het ontstaan van de moedernegotie en de opkomst van de gecommercialiseerde landbouw in Holland bestond een verband. 3p 1 Licht dit verband toe door: een omschrijving
Nadere informatieRestauratievisie. Korenmolen + motorhuis te Goidschalxoord. Stichting Molencomplex Goidschalxoort. Datum: 16 november 2007
Stichting Molencomplex Goidschalxoort Restauratievisie Korenmolen + motorhuis te Goidschalxoord Datum: 16 november 2007 Opsteller: ir. J.B. van Steensel Versie: 2.0 Status: Definitief 1 1 Inleiding In
Nadere informatieACHTERGRONDINFORMATIE VOOR DE DOCENT OVER DE NOORDMOLEN
ACHTERGRONDINFORMATIE VOOR DE DOCENT OVER DE NOORDMOLEN U leest meer informatie over de Noordmolen en slim gebruik van duurzame energie. Verder vindt u ook algemene informatie over molens: - Geschiedenis
Nadere informatieAFSCHEID VAN HET MOLENMUSEUM
Nieuwsbrief voor de vriendenkring van het Molenmuseum. Kerkstraat 3, 2890 Sint-Amands a/d Schelde Tel. 052/33 22 58 - KBC (IBAN) BE36 4331 1858 8181 Driemaandelijks : Oktober - November - December 2015
Nadere informatiegeschiedenis geschiedenis
Examen HAVO 2010 tijdvak 1 vrijdag 21 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 26 vragen. Voor dit examen zijn maximaal
Nadere informatiegeschiedenis geschiedenis
Examen HAVO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal
Nadere informatieBenaming. Geschiedenis
Een poldermolen (ook wel watermolen genoemd, maar die naam geeft verwarring) is een windmolen die water van een lager niveau naar een hoger niveau verzet. Dit type molen komt vooral voor in de poldergebieden
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo 2009 - I
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de Coalitieoorlogen voerde de Franse regering de dienstplicht in. 2p 1 Leg uit dat zij hiermee de betrokkenheid van Franse
Nadere informatieMolenbouwboek. Stichting Cornelis Corneliszoon van Uitgeest
Stichting Cornelis Corneliszoon van Uitgeest Molenbouwboek Sponsoractie t.b.v. de bouw van de replica van de paltrok houtzaagmolen voor het Historisch Houtzaagmolencomplex 'De Hoop' SCCvU - Molenbouwboek
Nadere informatieZuidnederlandse boekdrukkers en boekverkopers in de Republiek der Verenigde Nederlanden omstreeks 1570-1630
J. G. C. A. BRIELS Zuidnederlandse boekdrukkers en boekverkopers in de Republiek der Verenigde Nederlanden omstreeks 1570-1630 een bijdrage tot de kennis van de geschiedenis van het boek Met in bijlage
Nadere informatieDe Molenaar. Inleiding
De Molenaar Inleiding Ik denk niet dat je tegenwoordig nog gemakkelijk als molenaar de kost kunt verdienen. Want machines hebben al lang geleden de taak van windmolens overgenomen. Zo n 150 jaar geleden
Nadere informatieMOLENS. Molens in Nederland
MOLENS Molens in Nederland Wat zijn molens? Technische benaming voor werktuigen waarin verschillende vaste stoffen kleiner worden gemaakt of tot poeder worden vermalen, of dat door draaibeweging water
Nadere informatieEindexamen geschiedenis vwo II
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen Vanaf de zomer van 1789 trokken veel Franse vluchtelingen naar Oostenrijk. 1p 1 Waarom vormde dit voor het Franse revolutionaire
Nadere informatie1. Het begrip kan weg, omdat de overgebleven begrippen. Het begrip kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen
Welk Woord Weg Dynamiek en Stagnatie Aanloop 1. commerciële landbouw moedernegotie malthusiaanse spanning - nijverheid 2. waterschappen feodaliteit gilden - Hanze 3. stapelmarkt nijverheid Nederlanden
Nadere informatieHet is dan ook belangrijk dat jongeren bewust kiezen voor STEM-opleidingen.
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht
Nadere informatieHerfst 2010. Najaar 2013. Driemaandelijks Juli Augustus September 2010 Afgiftekantoor 2890 Sint-Amands - P509309
Driemaandelijks Juli Augustus September 2010 Afgiftekantoor 2890 Sint-Amands - P509309 Herfst 2010 Driemaandelijks Juli-Augustus-September 2013 Afgiftekantoor 2890 Sint-Amands - P509309 Najaar 2013 www.molenmuseum.be
Nadere informatiede Hemmes, Zaandam in de 19 e eeuw
de Hemmes, Zaandam in de 19 e eeuw de Hemmes, Zaandam in de 19 e eeuw Zaanse Wind De Zaanse vindingrijkheid heeft weer de wind mee Aangestuurd door de tijdgeest en het geloof dat we echt anders met het
Nadere informatieTOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW EN PLATTELANDSBELEID
TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW EN PLATTELANDSBELEID Inhuldiging standbeeld Willem van Oranje & Marnix van Sint-Aldegonde
Nadere informatieCornelis Corneliszoon van Uitgeest en zijn bijdragen aan de eerste moderne economie van Europa
Cornelis Corneliszoon van Uitgeest en zijn bijdragen aan de eerste moderne economie van Europa Gebruik van windenergie door de eeuwen heen... Terugkijken naar het verleden met het oog op de toekomst Stichting
Nadere informatieEen rijker en groter land dankzij molens
Welkom op de molen Een rijker en groter land dankzij molens RIJKER Nederland heeft een groot deel van zijn welvaart te danken aan de inzet van molens. Met gebruik van molens werden eeuwenlang talloze producten
Nadere informatieGetijden + Molens = Uniek
De Westbrabantse molenvereniging organiseert in het kader van Bergen op Zoom 800 jaar een tentoonstelling in de getijdenmolen te Bergen op Zoom: Getijden + Molens = Uniek Van 2 juni t/m 9 september 2012
Nadere informatieBEVRAGING IKG. UnieKO VZW Kasteeldreef 66/ Beveren
BEVRAGING IKG UnieKO VZW Kasteeldreef 66/1 9120 Beveren 7 juni 2012 UnieKO VZW, Kasteeldreef 66/1, 9120 Beveren - 2012 Deze studie is eigendom van VZW UnieKO en is beschermd door de copyrightwetgeving
Nadere informatieBRUSSELS MUSEUM VAN DE MOLEN EN DE VOEDING (BMMV)
BRUSSELS MUSEUM VAN DE MOLEN EN DE VOEDING (BMMV) Windmolenstraat, 21 / Lindestraat 189 P. Muylle M. Brilot Schepen van Toerisme Hoedemaekerssquare 10 Hoedemaekerssquare 10 Tel: 02/247.63.44 Tel: 02/247.62.16
Nadere informatieHoofdstuk 6 : Volwassenenonderwijs
Deel 1 SCHOOLBEVOLKING Hoofdstuk 6 : Volwassenenonderwijs 6.3. Basiseducatie Schooljaar 2007-2008 BASISEDUCATIE Aantal cursisten - aantal cursussen per centrum en provincie - kalenderjaar 2007-2008 Aantal
Nadere informatieWerkzoekendencijfers april 2012
Werkzoekendencijfers 2012 Niet-werkende werkzoekenden () 2012 % verschil Jaar op jaar maart 2012 191.395 187.827 +1,9% +1,7% 144.827 143.888 +0,7% +0,9% Beroepsinschakelingstijd 11.845 10.074 +17,6% +12,3%
Nadere informatieExtra investeringen nodig in wegenbouw Toestand blijft moeilijk ondanks stabilisatie eerste helft 2015
Extra investeringen nodig in wegenbouw Toestand blijft moeilijk ondanks stabilisatie eerste helft 215 Sinds 211 is het aantal gemeentelijke aanbestedingen sterk gedaald. Het aantal aanbestedingen van steden
Nadere informatieWINDENERGIE : GESCHIEDENIS
INHOUD: Oudheid en Middeleeuwen Europese windmolens Het einde van windenergie? Het western wheel Elektriciteitsopwekking Technologische evoluties Situatie in Vlaanderen Windmolens met verticale as in Khaf,
Nadere informatie1: De nederlanden komen in verzet tegen Filips II
1: De nederlanden komen in verzet tegen Filips II Wat wilden Karel V en Filips II bereiken? Op politiek gebied wilden ze dat de macht van de regering in Brussel vergroot werd Grote ontevredenheid onder
Nadere informatieGeluidsproductie Coopsmolen te Zelhem
Geluidsproductie Coopsmolen te Zelhem Traditionele Nederlandse windmolens en geluidsproductie Algemeen Eeuwenlang werken er al windmolens in Nederland. De molens worden gebruikt voor verschillende doeleinden,
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo II
Dynamiek en stagnatie in de Republiek In de late middeleeuwen waren er weinig aanwijzingen voor de economische bloei van Holland in de zestiende eeuw. 2p 1 Geef aan: dat natuurlijke omstandigheden in de
Nadere informatieOefening 1: Luister naar de tekst en lees deze mee. U hoort de tekst twee keer. De tweede keer kunt u proberen mee to lezen.
Pelajaran 11 et Compabniebewind in de Republiek Oefening 1: Luister naar de tekst en lees deze mee. U hoort de tekst twee keer. De tweede keer kunt u proberen mee to lezen. Tekst: Bestuur en beheer - de
Nadere informatieVraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL
VLAAMS PARLEMENT SCHRIFTELIJKE VRAGEN PASCAL SMET VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS, JEUGD, GELIJKE KANSEN EN BRUSSEL Vraag nr. 219 van 14 januari 2013 van ANN BRUSSEEL Geïntegreerde lerarenopleiding Aandacht
Nadere informatieDe beroepsbevolking in de grensregio s van Nederland en Vlaanderen: grote verschillen aan weerszijden van de grens
De beroepsbevolking in de grensregio s van Nederland en Vlaanderen: grote verschillen aan weerszijden van de grens Bierings, H., Schmitt, J., van der Valk, J., Vanderbiesen, W., & Goutsmet, D. (2017).
Nadere informatieStichting Houtzaagmolen 'De Otter' Stichting Houtzaagmolen 'De Otter' Uitvoeringsplan
Voorstel voor de plaatsing van de paltrok houtzaagmolen 'De Otter' op het Industrieel Erfgoedpark 'De Hoop' Stichting Houtzaagmolen 'De Otter' De functie van de molen als centraal aandachtsobject in het
Nadere informatieAndere boeken in deze serie:
Andere boeken in deze serie: 978-94-6175-157-7 (HB) 978-94-6175-964-1 (e-book) 978-94-6175-218-5 (HB) 978-94-6175-960-3 (e-book) 978-94-6175-216-1 (HB) 978-94-6175-158-4 (HB) 978-94-6175-958-0 (e-book)
Nadere informatieDe poldermolen Lesbrief van Stichting Molen De Vlieger te Voorburg Lesbrief bestemd voor leerlingen uit groep 7 van het basisonderwijs
De poldermolen Lesbrief van Stichting Molen De Vlieger te Voorburg Lesbrief bestemd voor leerlingen uit groep 7 van het basisonderwijs De poldermolen 1. Geschiedenis van ons land Het westen van ons land
Nadere informatieOntstaan van de Gouden Eeuw (1588-1648)
1 Ontstaan van de Gouden Eeuw (1588-1648) H!to"sche context Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-1648 meneervanempel.nl 2 Hoofdvraag Waardoor ontstond in de Republiek de Gouden Eeuw, 1588-1648?
Nadere informatieRobrecht de Smet in de
Robrecht de Smet in de Cultuurbibliotheek In dit opstel wil ik wijzen op documenten in de CB over Robrecht de Smet, een eminente voorvechter van het A.B.N. De generatie die nu studeert, heeft geen band
Nadere informatieOp- en uitbouw documentatiecentrum.
2 3. Onderzoek van de verzameling. 3.1. De schikking van de documentatie is als volgt opgevat : Algemene opvatting. Het documentatiecentrum omvat drie onderzoeksvelden : a. Algemene naslagwerken die toelaten
Nadere informatieklas naar Museum Kom met je het Zaans Museum Zaans Museum Educatie Voortgezet Onderwijs
Kom met je klas naar het Zaans Museum Kom met je klas naar het Zaans Museum Zaans Museum Schansend 7 1509 AW Zaandam sales@zaansmuseum.nl www.zaansmuseum.nl/onderwijs Kom met je klas naar het Zaans Museum
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis havo, tweede tijdvak (2019). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de
Nadere informatieNieuwsbrief molen De Nachtegaal nr. 2, november 2011
Nieuwsbrief molen De Nachtegaal nr. 2, november 2011 Nachtegaal verhuisd Onder enorme belangstelling is Nachtegaal neergelaten op zijn nieuwe nest! De molen kon van zijn oude plek worden gehesen en met
Nadere informatieMOLENROUTE TUBBERGEN 30 KM
MOLENROUTE TUBBERGEN 30 KM ROUTE 33 km 20 18 Wind- en watermolens zijn verbonden met Tubbergen. Zij bepalen samen met het glooiende landschap in belangrijke mate het beeld van Twente. De molens getuigen
Nadere informatieWerkkatern 6 Welkom in onze provincie
1 Les 1 en 2 Mijn provincie Naam: Klas: 1 Mijn provincie op kaart Voer eerst volgende opdrachten uit op de kaart van je provincie - Kleur de gemeente waarin je school staat rood - Kleur je provinciehoofdplaats
Nadere informatieExploitatie van bioscoopzalen ( 35 mm of meer )
T2.1 Structurele en kwalitatieve inlichtingen T2.1.1 Bioscopen volgens het aantal zalen T2.1.2 Zalen en zitplaatsen T2.1.3 Aantal beschikbare zitplaatsen volgens het aantal zalen T2.1.4 Zalen die het hele
Nadere informatieplage-lestijden onderwijzer
plage-lestijden onderwijzer Schooljaar 2010-2011 - Schooljaar 2011-2012 Vlaams ministerie van Onderwijs & Vorming Agentschap voor Onderwijsdiensten (AgODi) Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel http://www.ond.vlaanderen.be/wegwijs/agodi
Nadere informatieB1 Hoofddorp pagina 1
B1 Hoofddorp pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 2. Geschiedenis 3. Ontwikkeling 4. Bezienswaardigheden 1. Inleiding Hoofddorp is een stad in de provincie Noord-Holland en de hoofdplaats van de gemeente Haarlemmermeer.
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo 2011 - I
Dynamiek en stagnatie in de Republiek In 1438 brak er een oorlog uit tussen een aantal Noord-Duitse Hanzesteden en Holland. 1p 1 Geef de economische oorzaak voor de spanning tussen deze Hanzesteden en
Nadere informatieEuclides leefde in Alexandrie. Dat ligt in Egypte. Hij is bekend om zijn systematische behandeling van de meetkunde. Euclides schreef "De Elementen",
Euclides leefde in Alexandrie. Dat ligt in Egypte. Hij is bekend om zijn systematische behandeling van de meetkunde. Euclides schreef "De Elementen", een boek uit dertien delen. Dat boek is logisch opgebouwd
Nadere informatieStatistiques Médecins - Geneesheren Statistieken toetreding akkoord , 2/3/2016, geografisch
Description/Beschrijving Antwerpen - Antwerpen Act. Adh. Statistiques Médecins - Geneesheren Statistieken toetreding akkoord 2016-2017, 2/3/2016, geografisch Généralistes-Huisartsen Rej. Spécialistes-Specialisten
Nadere informatieSpojená východoindická společnost. Comenius Státní překlad Bible
Inleidende les Nederlands, een probatio pennae? Quiz Kongo Peter Stuyvesant Max Havelaar Erasmus Olga Krijtová Anna Franková Nieuw Amsterdam nootmuskaat Flandry Spojená východoindická společnost Comenius
Nadere informatiegeschiedenis geschiedenis
Examen HAVO 2010 tijdvak 2 woensdag 23 juni 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal
Nadere informatieAls bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.
Examen VWO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer
Nadere informatieAANVRAAGFORMULIER WIJZIGING VAN GEGEVENS IN DE KRUISPUNTBANK VOOR ONDERNEMINGEN
AANVRAAGFORMULIER WIJZIGING VAN GEGEVENS IN DE KRUISPUNTBANK VOOR ONDERNEMINGEN Bezorg dit aanvraagformulier aan het juiste adres (zie laatste pagina onderaan). 1. BASISGEGEVENS 1.1 Taalkeuze Nederlands
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting door een scholier 990 woorden 24 februari 2018 4,2 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 3 + kenmerkende
Nadere informatie<^ ^- Onverminderd de interuniversitaire overeenkomst die de samenwerking tussen de K.U.Leuven en de K.U.Brussel
vzw Associatie K. U. Leuven Schapenstraat 34, B-3000 Leuven Overeenkomst over het volgen van opleidingsonderdelen die behoren tot het keuzepakket van een opleidingsprogramma en die aan een andere universiteit
Nadere informatieCursusdag 2: Les lokatie. Mola: Puyenbrug 5 9185 Wachtebeke
Cursusdag 2: Les lokatie. Mola: Puyenbrug 5 9185 Wachtebeke E17: Gent-Antwerpen. Neem afrit 11 Lochristi/Beervelde, en volg de N449 richting Beervelde. Volg de bordjes Puyenbroeck. Kruis de N70 en rij
Nadere informatieContactblad Jaargang 23 nr (aanwezig in het DAN).
De oudste vermeldingen en afbeeldingen van de Ekerse kerk Inleiding Eind de jaren 90 vroeg ik aan Roger Keukelinck, de oprichter van het Documentatiecentrum Antwerpse Noorderpolders (DAN), hoe oud de kerk
Nadere informatie6Plekjes met voelbare historie
6Plekjes met voelbare historie Waterwegen hebben in heel veel belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis een rol gespeeld. Voor aanval en verdediging tijdens oorlogen, voor het vervoer van goederen
Nadere informatieOprichting voc vmbo-kgt34
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 17 august 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/89655 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieOlie- en Korenmolen. Woldzigt. Roderwolde (Dr)
Olie- en Korenmolen Woldzigt Roderwolde (Dr) Woldzigt De Olie- en Korenmolen Woldzigt heeft een bijzondere architectuur door de twee fraaie zijvleugels. Het binnenwerk is bijzonder door het complete oliewerk
Nadere informatieHerfst 2010. www.molenmuseum.be - info@molenmuseum.be. Driemaandelijks Juli Augustus September 2010 Afgiftekantoor 2890 Sint-Amands - P509309
4 Driemaandelijks Juli Augustus September 2010 Afgiftekantoor 2890 Sint-Amands - P509309 www.molenmuseum.be - info@molenmuseum.be Verantwoordelijke uitgever : Karel van den Bossche, Larendries 51, 2890
Nadere informatieGeschiedenis groep 6 Junior Einstein
De oude Grieken en Romeinen hadden ze al en later ook de Vikingen. Koloniën. Koopmannen voeren met hun schepen over zee om met andere landen handel te drijven. Langs de route richtten ze handelsposten
Nadere informatieDaguitstap naar Zeeuws-Vlaanderen
Davidsfonds Wortegem-Petegem nodigt je uit op zaterdag 16 juni 2018 Daguitstap naar Zeeuws-Vlaanderen Met veel plezier nodigen wij jullie uit voor een culturele daguitstap naar Zeeuws-Vlaanderen! Zeeuws-Vlaanderen
Nadere informatieHoofdstuk 7. Overig landbezit
Hoofdstuk 7 Overig landbezit 163 Behalve de Corenweertsche Rijsweert en de Kievitsham, hebben vele leden van de familie de Gier ander onroerend goed bezeten, zoals blijkt uit het parenteel. In sommige
Nadere informatieWERKBUNDEL PROJECT STATION. ontwikkeld door Oliva Moors en Mieke Willaert IN OPDRACHT VAN DE DAGEN VZW
WERKBUNDEL PROJECT STATION ontwikkeld door Oliva Moors en Mieke Willaert IN OPDRACHT VAN DE DAGEN VZW station 2 3 1 2 4 1 werkblad treinkaart 1 2 thuis station treinkaarten ok spoor1 5 thuis treinkaart
Nadere informatieLeren van het verleden met het oog op de toekomst
Cornelis Corneliszoon van Uitgeest en zijn bijdragen aan de eerste moderne economie ter wereld Leren van het verleden met het oog op de toekomst Stichting Cornelis Corneliszoon van Uitgeest 1 Inhoud 1.
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 24 oktober 2012
PERSBERICHT Brussel, 24 oktober 2012 De regionale inkomensverschillen onder de loep Hoe verhoudt de inkomensevolutie zich ten opzichte van de inflatie? In welke regio liggen de gemiddelde inkomens het
Nadere informatieDe Kilsdonkse Molen. Guusje van Boekel. Groep 6B
De Kilsdonkse Molen Guusje van Boekel Groep 6B Inleiding: Op 14 april gingen we met de groep naar De Kilsdonkse Molen in Dinther. Op school hadden we een boekje gehad over molens. We gingen er met de auto
Nadere informatieMechelen, eerste spoorweghoofdstad van België. Bart Van der Herten
Mechelen, eerste spoorweghoofdstad van België Bart Van der Herten Inhoud 1. Economische context ten tijde van de onafhankelijkheid 2. Het Belgische transportvraagstuk anno 1831 3. De keuze voor een spoorweg
Nadere informatieMEETJESLANDSE MEESTERS IN MALDEGEM Kunstproject voor en door iedereen die gepassioneerd is door kunst & erfgoed
MEETJESLANDSE MEESTERS IN MALDEGEM Kunstproject voor en door iedereen die gepassioneerd is door kunst & erfgoed Het project Meetjeslandse Meesters van Comeet zet de beeldende kunstenaars uit de regio in
Nadere informatieSCHATTEN VAN VRIENDEN. 60 JAAR AANWINSTEN
MUSEA BRUGGE SCHATTEN VAN VRIENDEN. 60 JAAR AANWINSTEN SCHATTEN VAN VRIENDEN. 60 JAAR AANWINSTEN VAN 22 SEPTEMBER 18 TOT 27 JANUARI 19 / COLLECTIEPRESENTATIE / ARENTSHUIS INTRO Dit jaar is het zestig jaar
Nadere informatieWerkboek klas 2 Hoofdstuk 3
Werkboek klas 2 Hoofdstuk 3 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marco Harmsen 13 oktober 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/67292 Dit lesmateriaal is gemaakt
Nadere informatieBIJLAGE: OPDELING NAAR UITSTROOMPOSITIE, GESLACHT EN WOONPLAATS
BIJLAGE: OPDELING NAAR UITSTROOMPOSITIE, GESLACHT EN WOONPLAATS In deze bijlage splitsen we de informatie over de tweedekansleerwegen van vroegtijdig op naar volgende kenmerken: de uitstroompositie in
Nadere informatieBetreft: EERSTELIJNSZONES IN VLAANDEREN
DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Betreft: EERSTELIJNSZONES IN VLAANDEREN Goedgekeurde eerst elijnszones (37) Naam ELZ Wie dient in? Aantal inwoners LIMBURG Maasland LMN/ SEL 121.433
Nadere informatieCursusdag 4: Les lokatie. Brugge: Boeverbos, Leopold III laan, 41
Cursusdag 4: Les lokatie. Brugge: Boeverbos, Leopold III laan, 41 Lesdag 4 gaat door in Brugge. In de namiddag wordt de Zandwegemolen te Brugge en de Preetjesmolen (vlaszwingelmolen) te Heule bezocht.
Nadere informatieAntwoordkaart blauwe vragen
Antwoordkaart blauwe vragen 1. Neen 2. Zeker niet in het begin, later kan je wel dingen opmerken in hun gedrag of aan hun taal. 3. Verwardheid 4. Neen 5. Dat de persoon niet meer weet welke dag, maand
Nadere informatieGeschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren
Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers
Nadere informatieOEFENTOETS HISTORISCHE CONTEXT REPUBLIEK (HAVO)
OEFENTOETS HISTORISCHE CONTEXT REPUBLIEK (HAVO) Voor de uitvoering van zijn centralisatiepolitiek stelde Karel V drie centrale raden in. 1 Noem één van deze centrale raden en leg uit op welke wijze deze
Nadere informatieCursusdag 10: Locatie. Ename (Oudenaarde): Erfgoedcentrum Lotharingenstraat
Cursusdag 10: Locatie. Ename (Oudenaarde): Erfgoedcentrum Lotharingenstraat Lesdag 10 gaat door in Ename. In de namiddag worden de Fauconniersmolen te Oordegem (Lede) en de Van Hauwermeirs watermolen te
Nadere informatieDagboek Sebastiaan Matte
Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen
Nadere informatieLattenzager 'De Corneliszoon' eerbetoon aan een opmerkelijke 16e-eeuwse uitvinder
Lattenzager 'De Corneliszoon' eerbetoon aan een opmerkelijke 16e-eeuwse uitvinder De wordingsgeschiedenis van een kleine industriemolen op het Industrieel Erfgoedpark 'De Hoop' in Uitgeest Stichting Cornelis
Nadere informatieHerfst Winter Zalig Kerstfeest MOLEN. Driemaandelijks Juli Augustus September 2010 Afgiftekantoor 2890 Sint-Amands - P509309
Driemaandelijks Juli Augustus September 2010 Afgiftekantoor 2890 Sint-Amands - P509309 Herfst 2010 Driemaandelijks Oktober-November-December 2013 Afgiftekantoor 2890 Sint-Amands - P509309 Winter 2013 www.molenmuseum.be
Nadere informatieHijswerktuig. Zie CiITblad Hijswerktuig 01. G. Dubbeld November 1961 Schaal 1:50 UDC 621.86. DOCblad 01-1. Plaats Gebouw Omschrijving
Hijswerktuig Tredrad, windas UDC 621.86 Lifting tool Treadwheel, windlass Plaats Gebouw Omschrijving Datering Toelichting Haarlem Grote of Sint Bavokerk Tredrad boven het gewelf van het schip nabij de
Nadere informatieNEDERLAND IN DE 16e EEUW
NEDERLAND IN DE 16e EEUW In de 16e eeuw vielen de Nederlanden onder de Spaanse overheersing. Er bestonden grote verschillen tussen de gewesten (= provincies), bv: - dialect - zelfstandigheid van de gewesten
Nadere informatieMOLENS TE HEIST. HEYST LEEFT 8
MOLENS TE HEIST. In Heist hebben er in totaal 6 molens gestaan De laatste en bekenste molens waren: -De Pannemolen of Thielsmolen. -De Grote Molen of Dorp smolen ook Molen Demunck. 1 De oudste molen van
Nadere informatieHuishoudelijk reglement
1 Algemene vergadering 1.1. Toetreding en ontslag Huishoudelijk reglement 1.1.1. Elke aanvraag voor toetreding tot Heemkunde Oost-Vlaanderen vzw dient gericht aan de voorzitter van de raad van bestuur.
Nadere informatie2 De oprichting van de VOC en de WIC zorgde ervoor dat overal op de wereld Zeeuwse en Hollandse schepen voeren.
Tijdvak 6 Toetsvragen 1 In de Tijd van Vorsten en Regenten werden in ook in de Nederlanden de eerste handelstochten naar Azië georganiseerd. Hoe werden deze tochten gefinancierd? A De Nederlandse overheid
Nadere informatieMOLENS EN MOLENSTENEN
M Nieuwsbrief voor de vriendenkring van het Molenmuseum. Kerkstraat 3, 2890 Sint-Amands a/d Schelde Tel. 052/33 22 58 - KBC (IBAN) BE36 4331 1858 8181 Driemaandelijks : April - Mei - Juni 2014 Afgiftekantoor
Nadere informatieOp de specifieke deelvragen luidt het antwoord als volgt:
FREYA VAN DEN BOSSCHE VLAAMS MINISTER VAN ENERGIE, WONEN, STEDEN EN SOCIALE ECONOMIE ANTWOORD ANTWOORD op vraag nr. 612 van 4 juli 2012 van FILIP DEWINTER De wachtlijsten in de sociale huisvestingssector
Nadere informatieVerslag van het nationaal archief Den Haag
Verslag van het nationaal archief Den Haag Verslaggevers: Nafthali en Rens Wij gaan maandag 12 juni naar het nationaal archief in Den Haag. we gaan op zoek naar het gezonken schip van de VOC. VOC betekent:
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatieHollandse Meesters. Dit werkboekje is van:
Hollandse Meesters Dit werkboekje is van: Hallo! Je gaat binnenkort op bezoek in het museum Hermitage Amsterdam. Het woord Hermitage spreek je uit als hermitaasje. Een museum is een gebouw waarin je allerlei
Nadere informatieRubens, Van Dyck & Jordaens Vlaamse schilders uit de Hermitage. Dit werkboekje is van:
Rubens, Van Dyck & Jordaens Vlaamse schilders uit de Hermitage Dit werkboekje is van: Hallo! Je gaat binnenkort op bezoek in het museum Hermitage Amsterdam. Het woord Hermitage spreek je uit als hermitaasje.
Nadere informatieGeschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie
Geschiedenis van Suriname 1667-1683: Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie 581-1795: De Republiek In de 17e en 18e eeuw spraken we nog niet van één Nederland maar, van de Republiek der
Nadere informatieMachinepark van s Hertogenmolens oktober 2007
Machinepark van s Hertogenmolens oktober 2007 0. Inleiding In s Hertogenmolens bevinden zich machines van 3 verschillende maalprocessen en de aandrijving met turbines. 1. malen met molenstenen 2. industrieel
Nadere informatieWELKOM. Jeugdwerk in de Stad
WELKOM op het startmoment van het traject Jeugdwerk in de Stad Stedelijkheid? Heel breed! Stedelijkheid beperkt zich niet tot de kern van steden, maar lekt naar randgebieden Het Brussels Hoofdstedelijk
Nadere informatieWij werken aan het spoor in Gent-Dampoort
LIJN 59 Gent - Antwerpen in Het weekend van 2-3 december Lokeren ç Richting - Lokeren Wegens werken stoppen er op zaterdag vanaf 15 uur en zondag ganse dag geen treinen in. In onderstaande schema kan u
Nadere informatie