RAPPORT ONDERZOEK IN HET KADER VAN HET VIERJAARLIJKS BEZOEK OP DE SLEUTEL

Transcriptie

1 RAPPORT ONDERZOEK IN HET KADER VAN HET VIERJAARLIJKS BEZOEK OP DE SLEUTEL Plaats : Schalkhaar BRIN-nummer : 11AL Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 31 mei 2010

2

3 Inhoud 1 Onderzoek 5 2 Bevindingen 7 3 Conclusie 11 Bijlage 13 pagina 3 van 14

4

5 1 Onderzoek Op 31 mei 2010 heeft de inspectie De Sleutel bezocht. Het bezoek is afgelegd vanwege de verplichting van de inspectie om scholen voor primair onderwijs ten minste eenmaal per vier jaar te bezoeken. Tijdens het onderzoek heeft de inspectie de kwaliteit van het onderwijs op de school beoordeeld met een beperkte set indicatoren, waarmee zij conform de Wet op het Onderwijstoezicht (WOT) kan beoordelen of de school op belangrijke onderdelen onderwijs van voldoende kwaliteit biedt. Deze indicatoren hebben betrekking op de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen, op de zorg en begeleiding en op de kwaliteitszorg. Daarnaast zijn enkele verplichtingen van de school in het kader van de naleving van wet- en regelgeving gecontroleerd, waaronder de onderwijstijd. De bevindingen uit het onderzoek in het kader van het vierjaarlijks bezoek worden gebruikt om te bezien of het reeds aan de school toegekende basisarrangement kan worden gehandhaafd. Eventueel geconstateerde tekortkomingen worden betrokken bij de eerstvolgende risicoanalyse. Indien tijdens het onderzoek echter blijkt dat er mogelijk sprake is van zwakke of zeer zwakke onderwijskwaliteit, dan zet de inspectie het onderzoek in het kader van het vierjaarlijks bezoek, na overleg met het bevoegd gezag, om in een kwaliteitsonderzoek. De inspectie heeft op een aantal basisscholen naast het vierjaarlijks onderzoek ook een themaonderzoek uitgevoerd. Het beleid van de overheid is er op dit moment op gericht het niveau van de basisvaardigheden taal en rekenen te verbeteren. In dat kader voert de inspectie op scholen themaonderzoeken uit naar (aspecten van) het onderwijs in deze basisvaardigheden. In 2010 is dit onderzoek bij rekenen en wiskunde gericht op de kwaliteit van het automatiseren van basiskennis rekenen en wiskunde. Het doel is om op landelijk niveau een beeld te krijgen van het aanbod ten aanzien van het automatiseren van basiskennis rekenen en wiskunde. De Sleutel maakt deel uit van de landelijke steekproef van scholen voor dit onderzoek. Om het onderzoek te kunnen uitvoeren heeft de inspectie gebruik gemaakt van een waarderingskader met indicatoren en criteria. De school heeft hiervan bij de afronding van het schoolbezoek een overzicht ontvangen. In dit rapport worden de bevindingen van het themaonderzoek op de school alleen op hoofdlijnen weergegeven. In hoofdstuk 2 van dit rapport beschrijft de inspectie de bevindingen die uit haar onderzoek op De Sleutel naar voren zijn gekomen. Bij de geconstateerde verbeterpunten is tevens een onderbouwing opgenomen. Dit hoofdstuk beschrijft tevens kort de belangrijkste bevindingen van het themaonderzoek automatiseren van basiskennis rekenen en wiskunde. In hoofdstuk 3 volgt de conclusie. Onderzoeksopzet Deze rapportage over het onderzoek is gebaseerd op: pagina 5 van 14

6 Een beperkte set indicatoren uit het Toezichtkader po/vo 2009 van de inspectie. Het toezichtkader is te vinden op Analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij door de inspectie schooldocumenten en handelingsplannen zijn bestudeerd; groepsbezoeken zijn afgelegd voor het beoordelen van de planmatige uitvoering van de zorg; gesprekken met de waarnemende directie/interne begeleider zijn gevoerd; een afsluitend gesprek is gehouden met de waarnemende directie en de algemeen directeur namens het bevoegd gezag. Het themaonderzoek automatiseren van basiskennis rekenen en wiskunde bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij: in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van activiteiten rekenen en wiskunde. Deze groepsbezoeken vonden plaats in de groepen 2, 3, 4, 5 en 7; schooldocumenten zijn bestudeerd; gesprekken met de waarnemende directie/interne begeleider en leraren zijn gevoerd. pagina 6 van 14

7 2 Bevindingen De bijlage van dit rapport bevat een overzicht van de bij dit onderzoek gebruikte indicatoren en de bevindingen van de inspectie daarover. Uit dit overzicht valt op te maken dat op basisschool De Sleutel de kwaliteit van het onderwijs voor de meeste onderzochte indicatoren op orde is. Bij de drie onderzochte elementen van de onderwijskwaliteit, te weten opbrengsten, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg, heeft de inspectie echter naast positief gewaardeerde indicatoren ook enkele indicatoren aangetroffen die als onvoldoende zijn beoordeeld. De eindopbrengsten zijn voldoende, maar laten de laatste twee jaar een trend zien van een bovengemiddeld naar een gemiddeld niveau. De tussentijdse opbrengsten zijn ruim voldoende. Het resultatenbeeld is constant positief. De school analyseert de ontwikkelingen in de resultaten en baseert mede hierop haar kwaliteitsverbeteringen. Ze betrekt daarbij ook de gegevens over zijinstroom en uitstroom van leerlingen. Uit zelfanalyse blijkt dat op de school een toenemend aantal leerlingen instromen die vallen onder de LGFregeling (leerlinggebonden financiering). Deze leerlingen doen een extra appèl op de zorgcapaciteit van de school en verplichten de school tot verantwoording van hun leerresultaten. Dit element is in ontwikkeling. De leraren voeren de leerlingenzorg planmatig uit. Hierna volgt een toelichting op enkele onderdelen van het vierjarenbezoek. Opbrengsten De school realiseert voldoende opbrengsten. De eindopbrengsten zijn, gemeten over de laatste drie jaar (2008, 2009, 2010), voldoende. Deze lagen in 2008 boven de bovengrens van het landelijk gemiddelde en de twee jaren daarna net onder die bovengrens. De inspectie heeft de eindresultaten geanalyseerd voor de onderdelen Nederlandse taal en rekenen-wiskunde. In alle drie de jaren behaalt de school op beide onderdelen een ruim voldoende resultaat. De tussenopbrengsten zijn volgens de laatste meting medio schooljaar , eveneens voldoende. Op de vijf nader geanalyseerde toetsresultaten, te weten technisch lezen in groep 3 en 4, begrijpend lezen in groep 6 en rekenenwiskunde in groep 4 en 6, zijn de scores voldoende. De school kan zich niet voldoende verantwoorden over de resultaten van leerlingen met een individuele leerlijn (indicator 1.4). De resultaten van de betreffende leerlingen zijn wel in beeld gebracht, maar deze worden niet vergeleken met tevoren gestelde doelen. Hierdoor ontbreekt een referentiepunt om de leerwinst te kunnen beoordelen. De inspectie verwacht dat er voor deze groep leerlingen een ontwikkelingsperspectief wordt opgesteld, dat is afgestemd op hun capaciteiten. De tussendoelen voor de resultaten worden afgeleid van dit perspectief. De school hanteert deze als referentiegetallen om de voortgang te volgen en om zich te verantwoorden. Over de bereikte sociale competenties van de leerlingen aan het einde van de basisschool kan de school zich niet verantwoorden. De school gaat volgend jaar een nieuw instrument daarvoor invoeren. Op dit moment beschikt de school niet over landelijk genormeerde gegevens van de sociale vaardigheden van de leerlingen aan het einde van de basisschool. Daarom geeft de inspectie geen beoordeling van indicator 1.5. pagina 7 van 14

8 Leerlingenzorg Het leerlingvolgsysteem van de school is vanaf groep 3 voldoende dekkend om de ontwikkeling en de schoolse vaardigheden van de leerlingen te volgen en achterstanden en voorsprong vast te stellen. Alleen in de groepen 1 en 2 is het toetsinstrumentarium niet toereikend om vroegtijdig achterstanden in de taalontwikkeling van kleuters vast te stellen (indicator 7.1). Er ontbreekt een landelijk genormeerde toets voor het volgen van de taalontwikkeling van kleuters. Deze toets dient bij alle leerlingen minimaal één keer in de kleuterperiode te worden afgenomen, naast gestructureerde observaties. Voor het volgen van de ontwikkeling van basisvaardigheden voor rekenen en wiskunde bij kleuters, maken de leraren wel gebruik van een landelijk genormeerd instrument. De vroegtijdige signalering zoals bedoeld bij indicator 8. 1, vindt plaats door gestructureerde observaties volgens een extern ontwikkeld programma. Deze indicator wordt als voldoende gewaardeerd. Kwaliteitszorg De inspectie waardeert vijf van de zes indicatoren als voldoende. De borging van gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs en leren, wordt als onvoldoende beoordeeld. De school werkt volgens een cyclisch proces aan schoolverbetering. Evaluatieresultaten zijn input voor verbeterdoelen en -activiteiten. Recent is een externe analyse uitgevoerd, die voor een deel bevestigt wat de school zelf reeds in beeld heeft gebracht. Er is een verdiepende analyse gemaakt van het rekenonderwijs op de school, waaruit voorstellen voor verbeteracties op het gebied van het automatiseren van basisvaardigheden rekenen en wiskunde, zijn voortgekomen. De adoptiefase is achter de rug. Volgend schooljaar start de school met een implementatietraject. De school heeft een plan van aanpak opgesteld voor het versterken van het opbrengstgericht werken bij taal en rekenen. Op de school is daarentegen onvoldoende waargenomen dat de uitkomsten van uitgevoerde verbeteractiviteiten worden vastgelegd in bijvoorbeeld een handboek kwaliteitszorg. Evenmin is er een eenduidige neerslag van afspraken over onderwijsverbeteringen in de groepsmappen aangetroffen. Ook is er onvoldoende controle door de directie op de uitvoering van gerealiseerde verbeteringen volgens gemaakte afspraken. Indicator 9.5 beoordeelt de inspectie daarom als onvoldoende. Themaonderzoek Automatiseren van basiskennis rekenen en wiskunde Inleiding Bij het themaonderzoek zijn verschillende kwaliteitsaspecten van het onderwijs in het automatiseren van de basiskennis rekenen en wiskunde onderzocht, namelijk de leerresultaten, het leerstofaanbod, de tijd, het didactisch handelen, de afstemming op verschillen tussen leerlingen, de zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg. De inspectie is nagegaan waaruit het aanbod voor rekenen en wiskunde, specifiek voor het automatiseren van de basisvaardigheden bestaat, of de gerealiseerde leerinhouden dekkend zijn voor de kerndoelen en of de leerinhouden in de verschillende leerjaren op elkaar aansluiten. In het verlengde hiervan is nagegaan of de school voldoende tijd besteedt aan automatiseren. In lesobservaties is gekeken naar de didactiek. De inspectie is nagegaan of de leraren effectieve instructie ten aanzien van het automatiseren geven en hierbij doelgericht te werk gaan. Daarnaast is nagegaan of de leerkrachten zorg dragen voor interactieve werkvormen, het strategisch denken en leren stimuleren en samen met de kinderen reflecteren op de gebruikte oplossingsstrategieën. pagina 8 van 14

9 Kinderen verschillen in de mate waarin zij de te onderscheiden basisvaardigheden beheersen. In het onderzoek is eveneens nagegaan of de leraren de ontwikkeling van de automatisering van basiskennis rekenen en wiskunde van de leerlingen systematisch volgen en of dit ook leidt tot doelgerichte differentiatie in de lessen of het bieden van specifieke ondersteuning. Tot slot is nagegaan of de kwaliteitszorg van de school zo is ingericht dat de school de kwaliteit van het rekenonderwijs systematisch kan bewaken en verbeteren, en of er aandacht is voor de deskundigheidsontwikkeling van de leraren op het gebied van het reken-wiskundeonderwijs. Leerresultaten en aanbod Hoewel de resultaten voor rekenen en wiskunde van voldoende niveau zijn, heeft de school een hogere ambitie voor haar rekenresultaten. Deze blijven op de eindtoets van de laatste paar jaar achter op de taalresultaten. De tussentijdse opbrengsten zijn in de groepen 2 tot en met 7 eveneens voldoende. Daarnaast heeft de school een aantal leerlingen met een eigen leerlijn voor rekenen-wiskunde. Ook voor deze leerlingen wil de school haar aanbod versterken. De school heeft een zelfanalyse uitgevoerd en geconstateerd dat er binnen het leerstofaanbod te weinig structureel aandacht is voor automatiseren. Er ontbreekt, naar eigen zeggen, een duidelijke doorgaande lijn op dit gebied. In de kleutergroep bemoeilijkt het ontbreken van een doorgaande lijn van groep 1 naar groep 2 naar groep 3 een effectief aanbod automatiseren. Op basis van de analyse is een verbetertraject uitgezet om het aanbod op schoolniveau te verbeteren. Er is een begin daarmee gemaakt door onder meer het inplannen van extra onderwijstijd voor automatiseren. Vanaf volgend schooljaar gaat de school hier planmatig verder mee aan de slag. Didactisch handelen en afstemming In de groepen is sprake van specifieke aandacht voor automatiseren. In de meeste groepen geven de leraren korte, klassikale oefenmomenten, waarbij zij de aandacht van de leerlingen richten op óf nauwkeurigheid óf tempoverhoging óf verkorting van rekenhandelingen. De oefeningen worden kort nabesproken waarbij het accent op het vooraf gestelde doel ligt. Daarnaast maken de leraren tijdens de les doorgaans gebruik van de instructietafel om kinderen extra te begeleiden bij het automatiseren van de basisvaardigheden rekenen en wiskunde. Dit gebeurt meestal tijdens de reguliere rekenlessen. Tijdens het zelfstandig werken geven zij leerlingen, indien nodig, extra tijd om te oefenen. De school beschikt over additionele materialen naast de methode en computerprogramma's die ondersteunend zijn voor het bieden van extra zorg en voor afgestemde taken voor de sterke rekenaar. Ook zij moeten hun basisvaardigheden blijven onderhouden. Zorg en begeleiding De leerkrachten signaleren met methodeonafhankelijke toetsen welke leerlingen moeite hebben met automatiseren van de basisvaardigheden. De analyse van deze toetsen zijn sturend voor het handelen. De leraren maken daarentegen niet structureel gebruik van tempotoetsen naast de methodetoetsen en toetsen uit het leerlingvolgsysteem die aanvullende informatie over automatiseren kunnen opleveren. Ook het gebruik van methodetoetsen is in beperkte mate sturend voor het handelen van de leraren. Met name op basis van de verkregen informatie van de rekenresultaten volgens het leerlingvolgsysteem stellen de leraren handelingsplannen op. Deze worden na een vastgestelde periode geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. pagina 9 van 14

10 Kwaliteitszorg De school heeft duidelijk zicht op haar rekenresultaten. Er zijn trendanalyses gemaakt die hebben geleid tot planning van verbeteractiviteiten. Daarbij formuleert de school nog geen expliciete opbrengstdoelen die zijn afgestemd op de eigen leerlingenpopulatie. Evenmin gebeurt dit voor specifieke doelen op het gebied van automatiseren van basisvaardigheden rekenen en wiskunde. De analyse van methodetoetsen kan geoptimaliseerd worden door op groepsniveau de verbeteracties te beschrijven die hieruit voortkomen. Er zijn geen vastgelegde schoolafspraken op dit punt. pagina 10 van 14

11 3 Conclusie De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op basisschool De Sleutel op de onderzochte onderdelen van het vierjaarlijkse bezoek voor de meeste indicatoren op orde is. Deze bevinding zal worden betrokken bij de eerstvolgende jaarlijkse risicoanalyse waarbij opnieuw de vraag aan de orde is of het toezichtarrangement eventueel moet worden aangepast. pagina 11 van 14

12

13 Bijlage Overzicht indicatoren en bevindingen. Met de scores 1 tot en met 5 wordt tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren op de school zijn gerealiseerd: 1 slecht; 2 onvoldoende; 3 voldoende; 4 goed; 5 niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten). Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. (De nummering van de indicatoren verwijst naar de nummering van de volledige set indicatoren uit het Toezichtkader po/vo Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, zijn gemarkeerd met een asterisk*.) Het kwaliteitsprofiel van De Sleutel Kwaliteitsaspect 1: De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 7a: De leraren volgen systematisch de vorderingen van de leerlingen * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8: De leerlingen die dat nodig blijken te hebben, krijgen extra zorg De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. pagina 13 van 14

14 Kwaliteitsaspect 9: De school heeft een systeem voor kwaliteitszorg De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 13). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 12). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 19). N4 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WPO, art. 8). ja nee pagina 14 van 14