Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar VII Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2000 Nr. 23 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR GROTE STEDEN- EN INTEGRATIE- BELEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 1 december 1999 Inleiding Hierbij deel ik u, mede namens de minister van OCenW en de staatssecretaris van VWS, het volgende mede. Naar aanleiding van vragen van mevrouw Noorman-Den Uyl heb ik u tijdens het algemeen overleg over het integratiebeleid van 22 november jl. ( VII, nr. 20) toegezegd een schriftelijke uiteenzetting te geven over de onderuitputting van en de bezuiniging op het inburgeringsbudget op basis van gegevens van OC&W en VWS. Specifiek gaat het om de achtergronden van de terugontvangsten van het rijk over de jaren 1996 en 1997 en het vervallen van de overboeking van VWS naar de OC&W-begroting per Tijdens het overleg heb ik aangegeven dat de WIN nog een jonge wet is. Pas per 1 oktober 1998 is er sprake van verplichte deelname aan inburgering. In de twee jaren daarvoor was derhalve nog geen sprake van een sluitende aanpak. Voor uw informatie geef ik u hieronder een korte beschrijving van de financierings-systematiek in de jaren 1996 en 1997, de jaren 1998 en 1999 en de jaren vanaf Daarna volgt de effectuering van deze systematiek aan de hand van concrete cijfers. Financiering in 1996 en 1997 In de jaren 1996 en 1997 waren de Onderwijsregeling inburgering nieuwkomers en de Welzijnsregeling nieuwkomers van kracht. Onder deze regelingen werden gemeenten bevoorschot op basis van het te verwachten aantal nieuwkomers dat een inburgeringstraject zou doorlopen en achteraf afgerekend op basis van het aantal gerealiseerde inburgeringstrajecten. De raming van het aantal nieuwkomers werd ontleend aan de immigratiecijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek en de prognoses van de Immigratie en Naturalisatie Dienst. De bevoorschotting geschiedde op basis van een vast bedrag per inburgeringstraject dat in overeen- KST42626 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 1999 Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 23 1

2 stemming met de gemeenten en de VNG werd vastgesteld. De afrekening geschiedde op basis van het aantal gerealiseerde inburgeringstrajecten. Ook in deze jaren was er dus al sprake van outputfinanciering, alleen vond vaststelling van de output achteraf plaats. Verder zijn de volgende elementen nog van belang: De na afrekening met de gemeente overgebleven middelen werden gebruikt voor herverdeling naar die gemeenten die meer nieuwkomers hadden ingeburgerd dan waarvoor ze waren bevoorschot. Onder de zogenoemde garantstelling, die in een bestuurlijk overleg tussen het Rijk en de VNG was afgesproken, mochten gemeenten een deel van de bevoorschotte middelen behouden, ook als er onvoldoende aanbod van nieuwkomers was. Onder de voorwaarde dat in ieder geval iedere nieuwkomer een programma aangeboden zou krijgen, kregen de gemeenten in 1996 een aandeel van 75% en in 1997 een aandeel van 65% van de bevoorschotte middelen gegarandeerd. Bij «gebrek» aan nieuwkomers mochten daarvoor zogenaamde oudkomers ingeburgerd worden. 1 Dit op verzoek van gemeenten en de VNG. Eventuele terugontvangsten voor het rijk zouden worden bijgeboekt op de begrotingen van de financierende departementen. Zouden er daarentegen meer inburgeringstrajecten zijn gerealiseerd dan waren geraamd, dan zou dat hebben geïmpliceerd dat ook ten laste van die begrotingen een voorziening daarvoor zou moeten zijn getroffen. Financiering in 1998 en 1999 Op 30 september 1998 werd de WIN van kracht. Financiering onder de WIN geschiedt volgens de t-2 systematiek, waarin de prestaties van gemeenten in het jaar t-2 bepalend zijn voor de rijksbijdrage die zij in het jaar t ontvangen. Gegeven de ingangsdatum van de WIN kon deze systematiek pas voor het eerst worden toegepast op de financiering in 2000 en waren 1998 en 1999 dus jaren waarin elementen van zowel de Onderwijs- en Welzijnsregeling inburgering nieuwkomers als de WIN en het Bekostigingsbesluit inburgering nieuwkomers gemengd werden toegepast. Kort gezegd kwam het hierop neer. Financiering gebeurde nog steeds op basis van het geraamde aantal nieuwkomers dat voor een inburgeringsprogramma in aanmerking komt en op basis van een vast bedrag per inburgeringstraject. Nieuw is de budgetfinanciering waarbij de rijksbijdrage niet meer werd verleend als voorschot dat achteraf werd verrekend, maar in een keer werd verleend en vastgesteld. Dit betekende dat vanaf 1998 eventueel overgebleven middelen voor inburgering doordat minder inburgeringstrajecten werden gerealiseerd dan waarvoor middelen waren toegekend niet meer terugvloeiden naar het rijk maar bij de gemeenten bleven. De gemeenten kunnen de niet aan inburgering bestede middelen aanwenden voor: reserveringen voor inburgering in de komende jaren; reguliere educatie (WEB); integratie van minderheden (Welzijnswet). Met de middelen die niet werden besteed aan de inburgering van nieuwkomers konden dus VVTV ers worden ingeburgerd. Financiering in 2000 en volgende jaren 1 De grondslag voor deze afrekening is opgenomen in de Onderwijsregeling inburgering nieuwkomers respectievelijk 1996 en 1997 en de Welzijnsregeling inburgering nieuwkomers. In 2000 vindt de bekostiging plaats volgens de t-2 systematiek, zoals gedefinieerd in het Bekostigingsbesluit inburgering nieuwkomers: de prestatie van de gemeente in het jaar 1998 is bepalend voor de bekostiging van die gemeente in De gemeente ontvangt in 2000 een aandeel van het landelijk voor inburgering beschikbare budget dat in Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 23 2

3 overeenstemming is met de relatieve prestatie van die gemeente in De prestatie-criteria zijn het aantal vaststellende en vrijstellende beschikkingen omtrent een inburgeringsprogramma en het aantal verklaringen dat de toets of het examen is afgelegd. Zoals in 1996 en 1997 het geval was, is hier weer sprake van output-financiering, maar nu wordt de output voorafgaand aan de bekostiging vastgesteld en niet achteraf bij de verrekening van het voorschot. Effectuering van de regelgeving Het landelijk budget is in 1996 tot en met 1999 vastgesteld op basis van de geraamde aantallen nieuwkomers. In 1997 is het budget verhoogd met 30 miljoen voor de uitbreiding van 500 naar 600 uur educatie. Daarnaast heeft correctie voor loon- en prijsbijstelling plaatsgevonden. Onderstaand vindt u een overzicht van de geraamde aantallen nieuwkomers en het landelijk budget. Landelijk budget inburgering nieuwkomers: bevoorschotting en netto bekostiging in mln. gld Geraamd aantal nieuwkomers nvt Bevoorschot/gebudgetteerd * Bruto terugontvangen 32,5 57,3 Nvt*** Nvt*** Nvt*** Herverdeeld 7,8 4,5 Nvt*** Nvt*** Nvt*** Netto terugontvangsten 24,7 52,9**** Nvt*** Nvt*** Nvt*** Netto bekostigd 186,3 197, * Het bedrag 2000 is exclusief loon en prijsbijstelling, de overige bedragen zijn inclusief loon- en prijsbijstelling. ** Voor 2000 is het budget gerelateerd aan de prestaties van de gemeenten. *** Er zijn geen terugontvangsten, omdat is overgaan op budgetfinanciering. **** Over dit cijfer is nog geen accountantsverklaring ontvangen. Deze wordt verwacht in maart De bevoorschotting en afrekening in 1996 en 1997 zijn gerelateerd aan de onderstaande geraamde en gerealiseerde inburgeringstrajecten: Raming en realisatie inburgeringstrajecten 1996 en Geraamde trajecten Gerealiseerde trajecten Aantal minder dan toegekend Door de geringere realisaties dan geraamd vielen in 1996 en 1997 bedragen van respectievelijk 24,7 en 52,9 miljoen vrij, omdat de kosten van inburgering lager waren dan begroot, ook na de herverdeling over de extra presterende gemeenten. Van de 24,7 miljoen aan netto terugontvangsten over het jaar 1996 is een bedrag van 14,8 miljoen teruggevloeid naar de OC&W-begroting. Deze terugbetaling is voor een bedrag van 14,5 miljoen verwerkt in de Najaarsnota 1998 (Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2, blz 35). Het resterende bedrag is verwerkt bij Slotwet Van de terugontvangsten over 1996 is 9,9 miljoen teruggevloeid naar de begroting van VWS. Deze terugontvangsten zijn gedeeltelijk naar aanleiding van de 2e suppletoire wet 1998 met goedkeuring van de Kamer gedesaldeerd en ingezet voor knelpunten op de begroting van VWS. Het andere deel is boven op de stand van de ontvangsten bij 2e suppletoire wet 1998 ontvangen en verantwoord in de Slotwet Deze middelen Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 23 3

4 zijn niet meer gedesaldeerd waardoor ze automatisch deel uitmaken van de onderuitputting van VWS in dat jaar. Van de 52,9 miljoen aan netto terugontvangsten over 1997 zal een bedrag van 32,2 miljoen terugvloeien naar de OC&W-begroting. Hiervan zal 28 miljoen worden verwerkt bij najaarsnota Het is het voornemen dat 14 miljoen uit de OC&W-begroting zal worden ingezet om de sociale problematiek bij de ROC s op te vangen, die is ontstaan door de nieuwe bekostiging van de educatie. Een ander bedrag van 14 miljoen wordt versleuteld over het totaalbeeld van OC&W. De overige terugontvangsten (4,2 miljoen) zullen worden verantwoord in de Slotwet Van de netto terugontvangsten over 1997 is 20,7 miljoen teruggevloeid naar de VWS-begroting. Deze terugontvangsten zijn gedeeltelijk (15 miljoen) ingezet met toestemming van de Tweede Kamer bij 1e suppletoire wet 1999 ter gedeeltelijke invulling van de taakstelling volgend uit de kaderbriefbesluitvorming van het kabinet. De overige terugontvangsten zullen worden verantwoord in de Slotwet Voor wat betreft het financieringsbeeld in 1998 blijkt uit de eerste gegevens niet dat de gemeenten worden geconfronteerd met te beperkte middelen voor inburgering. Uit de tot nu ontvangen verantwoordingen en accountantsverklaringen over de besteding van de inburgeringsgelden in 1998 blijkt dat gemeenten overgebleven middelen hebben gereserveerd voor inburgering in de komende jaren. Van 198 gemeenten en samenwerkingsverbanden is tot nu toe de financiële verantwoording over 1998 ontvangen. Van de toegekende middelen is 82% besteed aan inburgering en 15% gereserveerd voor dat doel in komende jaren. De overige 3% is besteed aan reguliere educatie en integratie van minderheden. Met de reservering anticiperen de gemeenten op het effect van de uitvoering van de WIN per De verplichte inburgering zal naar verwachting leiden tot een vergroting van de deelname ten opzichte van eerdere jaren, toen deelname nog vrijwillig was. Overigens baart het tegenvallende aantal verklaringen en toetsen mij wel enige zorg, omdat dat erop wijst dat veel nieuwkomers het educatieve programma niet in de daarvoor beschikbare tijd kunnen afronden dan wel dat ze uitvallen. De prestatie-gegevens over 1999 zullen aantonen of er in dat jaar wellicht sprake is van een inhaaleffect, wanneer nieuwkomers die in 1998 aan het educatieve programma zijn begonnen, dat alsnog in 1999 afronden met de toets. Rest mij nog de toelichting op de bezuiniging van 10 miljoen op de VWS-begroting, geëffectueerd door stopzetting van de overboeking van 10 miljoen naar het Ministerie van OC&W met ingang van Naar aanleiding van de kaderbriefbesluitvorming werd de Staatssecretaris van VWS geconfronteerd met een bezuinigingstaakstelling van 45 miljoen. Haar beleidsterreinen overziende heeft zij met instemming van het kabinet besloten een deel van de taakstelling te realiseren door de jaarlijkse overboeking naar het Ministerie van OC&W niet te continueren. Het welzijnsdeel wordt hiermee ongemoeid gelaten. Gezien de forse terugontvangsten over de jaren 1996 en 1997 heeft zij geconcludeerd dat het budget voor inburgering meer dan voldoende was en dat de effecten van deze bezuiniging nauwelijks door gemeenten zouden worden gevoeld. De voorlopige gegevens over de besteding van gemeenten in 1998, waaruit blijkt dat ze van de inburgeringsmiddelen % hebben gereserveerd voor latere jaren bevestigen deze conclusie. Bij de begrotingsbehandeling van VWS in de Kamer heeft de Staatssecretaris, naar aanleiding van een vraag van de heer Middel, haar overwegingen daarvoor reeds uiteengezet. Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 23 4

5 Het verschil tussen realisaties en ramingen in de afgelopen jaren en de daarmee gemoeide terugontvangsten is met de invoering van de budget-financiering verleden tijd. Overgebleven middelen blijven nu beschikbaar binnen de gemeenten. Mede namens de Minister van OC&W en de Staatssecretaris van VWS, De Minister voor Grote Steden- en Integratiebeleid, R. H. L. M. van Boxtel Tweede Kamer, vergaderjaar , VII, nr. 23 5