Waar blijven uw oud-leerlingen

Transcriptie

1 Waar blijven uw oud-leerlingen Rapportage naar aanleiding van het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs Bestuur: xxx Instelling: xxx Onderwijsrichting: po Brin-Vestiging: xxx Publicatiejaar: 2017 Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek

2 colofon Titel: Waar blijven uw oud-leerlingen Rapportage naar aanleiding van het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs Auteurs: NRO Grafisch ontwerp: Nieuw-Eken, Heerlen Foto cover: Dolph Cantrijn / HH Publicatiedatum: februari 2017 Referentienummer: xxx NRO 2017 Dit is een uitgave van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever inhoud Inleiding 3 1 Leeswijzer 4 2 Naar welk opleidingsniveau gaan uw leerlingen? 5 3 Hoe verloopt de aansluiting met het vervolgonderwijs? 8 4 Voorspellingskracht van eindtoets en school advies 11 5 Succes in het vervolgonderwijs: prestaties en uitval 12 6 Sociale ongelijkheid: lage en hoge sociaaleconomische status 14 7 Sociale ongelijkheid: leerlingen met en zonder een migratieachtergrond 15 8 Sociale ongelijkheid: meisjes en jongens 16 Bijlage 1 Berekening gegevens referentieschool 17 Bijlage 2 Berekening aansluiting schooladvies 18 Bijlage 3 Uitleg over de regressiemodellen 19 2

3 inleiding In Nederland wordt veel onderzoek gedaan naar het onderwijs Dat vraagt veel van schoolleiders, van leraren, en van leerlingen Het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) heeft als doel schoolleiders en schoolbesturen zoveel mogelijk te laten profiteren van de opbrengsten van het rijke onderwijsonderzoek dat in Nederland gedaan wordt Door regie te voeren wil het NRO er bovendien voor zorgen dat de onderzoeksdruk bij leraren en leerlingen lager wordt Om die redenen zijn we in nauwe samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs gestart Voor dat landelijke onderzoek maken we zoveel mogelijk gebruik van beschikbare gegevens Door deze gegevens slim te combineren, hoeven scholen minder vaak benaderd te worden Daarnaast stelt het ons in staat schoolleiders en bestuurders te informeren over de prestaties van hun leerlingen, zowel in de eigen instelling als in het vervolgonderwijs We maken daartoe rapporten met de verzamelde gegevens uit het onderzoek Deze rapporten worden u kosteloos en geheel vrijblijvend door het NRO verstrekt U hoeft daar dus niets voor te doen Voor u ligt de jaarlijkse rapportage uit het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs 2017, over de positie van uw leerlingen in het vervolgonderwijs Deze toont u de prestaties van uw leerlingen op een aantal belangrijke uitkomsten, zoals de doorstroom naar en succeskansen in het vervolgonderwijs We maken voor u inzichtelijk hoe leerlingen van uw school het doen in vergelijking met leerlingen van andere, vergelijkbare scholen Het gaat om leerlingen die uw school in de periode hebben verlaten We willen met deze rapportage graag iets toevoegen aan de informatie die u uit andere bronnen ontvangt We maken daartoe onder meer gebruik van gegevens uit het Basisregister Onderwijs (BRON) en gegevens uit de Sociaal-Statistische Bestanden van het CBS Deze bronnen bevatten gegevens op het niveau van instellingen, maar geen informatie over klassen en docenten Wilt u voor uw instelling daar graag meer over weten of wilt u graag aanvullende of specifiekere informatie, dan kan de Nationaal Coördinator Cohortonderzoek van het NRO u helpen Neemt u dan contact op met het secretariaat van het NRO via info@nationaalcohortonderzoeknl onder vermelding van uw referentienummer xxx Als het daarbij gewenst is dat NRO de gegevens van uw school inziet, kan NRO, alleen met uw instemming, de gegevens van uw school raadplegen Tot slot Dit is de eerste rapportage in het kader van het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs De opzet van de rapportage is mede tot stand gekomen in overleg met een groot aantal schoolbestuurders en schoolleiders Wij zien dit uitdrukkelijk als een product in ontwikkeling We kijken daarom uit naar uw commentaar en suggesties voor verbetering Ook deze kunt u sturen naar info@nationaalcohortonderzoeknl Mark Levels en Rolf van der Velden, Nationaal Coördinatoren Cohortonderzoek Onderwijs Jelle Kaldewaij, Directeur Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek Vertrouwelijkheid en anonimiteit De instellingsgegevens uit het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs en de daarop gebaseerde instellingsrapportages zijn vertrouwelijk Ze worden niet gedeeld met en zijn niet toegankelijk voor het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, de Inspectie van het Onderwijs of anderen Alle informatie wordt door het CBS en onderzoekers van het NRO in een beveiligde omgeving opgeslagen en bewerkt Voor het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs en dit rapport zijn bronnen gebruikt met gegevens over individuele personen Bij verwerking van deze gegevens zijn de privacyrichtlijnen van CBS gevolgd Dit betekent onder meer dat gegevens over minder dan 6 leerlingen niet gepresenteerd worden en dat het risico op groepsonthulling geminimaliseerd is Zo worden percentages lager dan 5% altijd gepresenteerd als 5%, en percentages hoger dan 95% gepresenteerd als 95% De informatie in dit rapport is door deze werkwijze op geen enkele manier te herleiden tot individuele leerlingen of scholen Om deze reden kan het zijn dat in bepaalde hoofdstukken voor uw instelling geen of minder cijfers gepresenteerd worden 3

4 1 leeswijzer Dit rapport geeft u inzicht in de onderwijsloopbaan van uw leerlingen, nadat ze uw school hebben verlaten Het rapport geeft u een beeld van hoe goed uw oud-leerlingen het doen in het vervolgonderwijs, vergeleken met leerlingen van andere scholen in uw provincie en vergeleken met het landelijk gemiddelde De grafieken laten steeds de percentages zien van de oud-leerlingen van uw school (indien mogelijk) én de landelijke en/of provinciale percentages We presenteren ook de cijfers van een referentieschool De referentieschool is een fictieve school, die precies dezelfde eigenschappen heeft als uw school: eenzelfde sociaaleconomische en etnische compositie van de leerlingenpopulatie, aangeboden aan een school met dezelfde schoolgrootte, dezelfde grondslag, en gelegen in een gemeente met dezelfde urbanisatiegraad Door met deze kenmerken rekening te houden, maakt de referentieschool eerlijke vergelijkingen mogelijk De cijfers voor de referentieschool zijn geschat op basis van een vergelijking van alle po-scholen in Nederland Hoe de referentieschool wordt berekend vindt u in Bijlage 1; een uitgebreide technische toelichting is te vinden op wwwnationaalcohortonderzoeknl In hoofdstuk 2 leest u naar welk niveau vervolgonderwijs uw leerlingen gaan Stromen ze door naar een vwo-opleiding, een havo-opleiding, of een vmbo-opleiding? En hoe liggen die percentages landelijk? We kijken hier naar de positie in het derde jaar na het verlaten van uw school Hoofdstuk 3 gaat over de aansluiting met het vervolgonderwijs Daarvoor kijken we naar het percentage leerlingen dat na drie jaar in een schooltype zit dat afwijkt van het schooladvies We laten u zien hoe hoog het percentage leerlingen is dat in een schooltype zit boven of onder het advies en hoe die percentages zich verhouden tot andere scholen opleidingsniveau in het vo? En welke kenmerken van leerlingen voorspellen of ze zonder vertraging een diploma halen voor hun vervolgonderwijs? U vindt de cijfers over succes en afstroom in het vervolgonderwijs in hoofdstuk 5 De laatste drie hoofdstukken geven u inzicht in de samenhang tussen sociale ongelijkheid en onderwijskansen: zijn oud-leerlingen van uw school met een lage sociaaleconomische status minder succesvol in het vervolgonderwijs dan leerlingen met een hoge(re) sociaaleconomische status (hoofdstuk 6)? Uit hoofdstuk 7 kunt u opmaken hoe goed uw school erin slaagt om sociale ongelijkheid te verkleinen bij de voorbereiding op vervolgonderwijs als het gaat om leerlingen met en zonder een migratieachtergrond Het laatste hoofdstuk, hoofdstuk 8, gaat nader in op de verschillen in doorstroom naar het vervolgonderwijs tussen meisjes en jongens 4 In hoofdstuk 4 leest u welke voorspellende waarde de eindtoetsscores en schooladviezen hebben voor succes in het vervolgonderwijs Deze voorspellende waarde kan iets zeggen over de kwaliteit van het adviseringsbeleid op uw school Hoeveel leerlingen halen onvertraagd het diploma van de opleiding waarmee ze na het verlaten van uw school gestart zijn? Wat is het hoogst behaalde

5 2 naar welk opleidingsniveau gaan uw leerlingen? 5 Figuur 21 Niveau vervolgonderwijs oud-leerlingen (uitgestroomd in de jaren 2010, 2011 en 2012) drie jaar na verlaten van uw school (in percentages) a a De categorie overig/onbekend bevat onder andere vso, praktijkonderwijs en gemengde leerjaren Waar gaan uw leerlingen naartoe nadat ze uw school verlaten hebben? Figuren 21 en 22 geven u een eerste indicatie Figuur 21 geeft de globale bestemming over de verschillende schooltypen; in figuur 22 wordt de bestemming van uw oud-leerlingen die zijn ingestroomd in het vmbo verder uitgesplitst naar de verschillende vmbo-niveaus De figuren tonen de onderwijsbestemming van uw oud-leerlingen in het derde jaar na het verlaten van uw school De eerste twee jaren laten we vanwege de brugperiode buiten beschouwing We presenteren de gemiddelde gegevens van drie uitstroomcohorten: het gaat om leerlingen die in 2010, 2011 en 2012 uit uw school zijn uitgestroomd 1 Figuur 21 laat zien dat 8,6% van uw oud-leerlingen na drie jaar naar een vwo-opleiding is doorgestroomd 13,3% van de oud-leerlingen is doorgestroomd naar een havo-opleiding Figuur 21 laat ook zien dat een groot deel van de oud-leerlingen terecht komt in het vmbo: 74,3% In figuur 22 wordt deze groep uitgesplitst naar de soort opleiding die de leerlingen in het vmbo volgen Van alle oud-leerlingen die doorstroomden naar het vmbo, stroomde een klein deel door naar een opleiding in de gemengde of theoretische leerweg: 32,1% 67,9% van uw naar het vmbo doorgestroomde oud-leerlingen zit in een basis- of kaderberoepsopleiding Figuur 22 Verdeling oud-leerlingen (uitgestroomd in de jaren 2010, 2011 en 2012) die zijn doorgestroomd naar het vmbo over de verschillende types, drie jaar na verlaten van uw school (in percentages) Wat leiden we af uit deze doorstroomcijfers? Dat wordt duidelijker als we ze in een breder perspectief plaatsen door ze te vergelijken met landelijke gemiddelden, met gemiddelden van alle leerlingen afkomstig van scholen uit de provincie xxx, en met de score van de referentieschool (zie figuren 23 tot en met 25) 1 Door het nemen van gemiddelden van drie jaren beperken we de kans dat de gepresenteerde percentages te veel worden vertekend door toevallige veranderingen in doorstroompercentages

6 Figuur 23 laat zien dat uw oud-leerlingen iets minder vaak naar het vwo gaan (8,6%) dan het landelijk gemiddelde (21,4%) Van alle uitstromers uit het basisonderwijs afkomstig uit uw provincie stroomt zo'n 23,5% door naar het vwo; uw school ligt daarmee iets onder het provinciaal gemiddelde Een vergelijking met de fictieve doorstroomcijfers van de referentieschool laat zien dat van uw school minder leerlingen doorstromen naar het vwo dan op basis van de leerlingenpopulatie en geobserveerde kenmerken zou zijn te verwachten Dat wil dus zeggen dat uw school het gezien de specifieke kenmerken relatief minder goed doet 6 Figuur 23 Percentage oud-leerlingen dat drie jaar na uitstroom uit uw school in het vwo zit, in vergelijking met andere scholen Figuur 24 laat zien dat het percentage doorstromers naar het vmbo (74,3%) hoger is dan het landelijk gemiddelde, en hoger dan het provinciaal gemiddelde Uw school heeft in vergelijking met de referentieschool ook een relatief hoog aantal doorstromers naar het vmbo Uw leerlingen stromen dus iets vaker dan op basis van school- en leerlingenkenmerken verwacht zou mogen worden door naar het vmbo Figuur 24 Percentage oud-leerlingen dat drie jaar na uitstroom uit uw school in het vmbo zit, in vergelijking met andere scholen

7 In figuur 25 presenteren we ten slotte specifiekere vergelijkende gegevens over het aantal leerlingen dat drie jaar nadat ze uw school verlaten hebben, staat ingeschreven bij een vmbo-opleiding We tonen hoeveel van het aantal doorstromers naar het vmbo na drie jaar in een gemengde of theoretische leerweg is geplaatst Dit is het geval voor 32,1% van al uw oud-leerlingen die naar het vmbo doorstroomden Dat is iets lager dan het landelijk gemiddelde, en ook iets lager dan het provinciale gemiddelde Vmbo-leerlingen die afkomstig zijn van uw school hebben ook een lagere kans drie jaar na het verlaten van uw school in een gemengde of theoretische leerweg te zitten dan leerlingen van de referentieschool 7 Figuur 25 Percentage vmbo-leerlingen (afkomstig uit uw school) dat na drie jaar in een gemengde of theoretische leerweg zit, in vergelijking met andere scholen

8 3 hoe verloopt de aansluiting met het vervolgonderwijs? 8 Hoe verloopt de aansluiting tussen het po en het vo? Een belangrijke aanwijzing daarvoor is hoeveel oud-leerlingen binnen drie jaar nog in een opleiding zitten op het niveau van het schooladvies In figuur 31 vindt u hierover informatie De figuur presenteert een vergelijking van trends in het percentage oud-leerlingen in het vo dat na drie jaar nog steeds was geplaatst in een opleiding die overeenkomt met het gegeven schooladvies 2 We laten u de cijfers van vier achtereenvolgende jaren zien Zo krijgt u een beeld van ontwikkelingen op de langere termijn Figuur 31 Vergelijking van trends in het percentage oud-leerlingen dat binnen drie jaar is geplaatst in een opleiding in het vervolgonderwijs die overeenkomt met het gegeven schooladvies van basisschool a a Alleen de beschikbare jaren met meer dan 5 leerlingen worden voor uw instelling gepresenteerd Tussen 2009 en 2012 is het landelijk percentage oud-leerlingen met een passend schooladvies toegenomen Het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs dat van po-scholen uit de provincie xxx komt en dat binnen drie jaar nog steeds te vinden is in een opleiding op het geadviseerde niveau, is tussen 2009 en 2012 toegenomen Figuur 31 laat zien welk percentage van uw oud-leerlingen op een opleiding zit in het vervolgonderwijs die past bij het eindadvies van de basisschool Het is echter ook relevant hoe vaak oud-leerlingen terechtkomen in een opleiding in het vervolgonderwijs die boven of onder dit advies ligt Figuur 32 Percentage oud-leerlingen dat boven, op en onder het gegeven schooladvies van de basisschool geplaatst is drie jaar na verlaten school Vanwege te kleine aantallen (n 5) worden geen cijfers gepresenteerd Figuur 32 toont in hoeverre uw oud-leerlingen terecht zijn gekomen op een vervolgonderwijsniveau dat past bij het door uw school gegeven advies De figuur toont het percentage oud-leerlingen dat na drie jaar in een opleiding zit die hoger is dan het gegeven advies, het percentage oud-leerlingen dat in een opleiding zit die wat niveau betreft gelijk is aan het gegeven advies en het percentage oud-leerlingen dat in een opleiding zit die qua niveau onder het gegeven advies is De figuur laat eveneens de vergelijkbare cijfers voor de landelijke uitstroom uit het po, voor po-scholen uit de provincie xxx en voor de referentieschool zien 2 In Bijlage 2 leggen we uit hoe we dit berekend hebben

9 Uit de figuur blijkt dat landelijk gezien 21,3% van de po-uitstromers na drie jaar aan een opleiding bezig is die boven het gegeven advies van de basisschool ligt In uw provincie gaat het om 21,3% van de oud-leerlingen Landelijk is 18,2% aan een opleiding bezig die een lager niveau heeft dan het niveau van het gegeven basisschooladvies In de provincie xxx ligt dit percentage op 17,8 Indien de scholierenaantallen dat mogelijk maken, worden ook gegevens voor uw school gepresenteerd 9 Figuur 33 Risicogroepen: top drie belangrijkste voorspellers voor te hoge adviezen Figuur 34 Risicogroepen: top drie belangrijkste voorspellers voor te lage adviezen Hoe moeten we dit beoordelen? Is het erg wanneer leerlingen terechtkomen in een vervolgopleiding die niet overeenkomt met het advies van uw school? Zeker niet We moeten ons goed realiseren dat het advies altijd een momentopname is Uit analyses van oudere cohorten weten we dat het advies maar voor 25% voorspelt wat het uiteindelijk bereikte eindniveau is van een leerling op bijvoorbeeld 25-jarige leeftijd En de eindtoets voorspelt zelfs nog minder Leerlingen maken tussen hun 12e en hun 20e levensjaar belangrijke ontwikkelingen door die bepalend zijn voor hun succes De ene leerling weet hierdoor via het vmbo op te klimmen tot de universiteit, en de andere leerling wordt - ondanks een vwo-advies - voortijdig schoolverlater en haalt zelfs geen startkwalificatie Kijken we naar de landelijke cijfers, dan zien we dat ongeveer drie op de vijf leerlingen na 3 jaar op het advies zit van de basisschool, één zit erboven en één zit eronder Dat is op zichzelf dus niet vreemd en past bij de ontwikkelingen die leerlingen na het verlaten van de basisschool nog meemaken Wel van belang is of uw school daar sterk boven of onder zit en wat de trend is in de tijd Wanneer er belangrijke afwijkingen zijn voor uw school, is dat aanleiding om het gesprek aan te gaan met de scholen voor primair en voortgezet onderwijs in uw regio Geldt die afwijking specifiek voor uw school en niet voor andere basisscholen? Dan is het zinvol om het eigen adviesbeleid tegen het licht te houden Of komt dit meer algemeen voor en heeft dit iets te maken met het selectiebeleid van instellingen voor voortgezet onderwijs? Hoe dan ook, in beide gevallen is dit een startpunt om het gesprek aan te gaan over de aansluiting tussen po en vo in uw regio

10 Welke kinderen hebben een grotere kans om een te hoog advies te krijgen? En welke kinderen lopen het grootste risico te laag te worden geplaatst? Daarover gaan figuren 33 en 34 3 De figuren laten zien wat de belangrijkste kenmerken zijn die voorspellen of een scholier binnen drie jaar terechtkomt in een opleiding die afwijkt van het gegeven schooladvies We presenteren de landelijke cijfers voor alle vervolgopleidingen samen in het voortgezet onderwijs kunnen we niet observeren De kenmerken geven daarom vooral een indicatie van mogelijke risicogroepen 10 Figuur 33 laat zien dat van alle kenmerken die we beschouwen de huishoudsamenstelling landelijk gezien het beste voorspelt of schoolverlaters een te hoog advies krijgen Kinderen die wonen in een gezin zonder beide ouders zijn na drie jaar vaker lager geplaatst dan het basisschooladvies Ook geslacht is van invloed: jongens krijgen vaker een te hoog advies en zitten na drie jaar vaker in een lager schooltype dan hun basisschooladvies Een derde belangrijk leerlingenkenmerk dat voorspelt of oud-leerlingen een te hoog advies krijgen betreft het wonen in gezinnen met een hoog huishoudinkomen: kinderen uit gezinnen met hoge inkomens krijgen minder vaak een te hoog advies dan anderen Figuur 34 laat zien dat van alle kenmerken in de modellen geslacht het beste voorspelt of schoolverlaters in Nederland een te laag advies krijgen, waarmee wordt bedoeld dat ze na drie jaar hoger zijn geplaatst dan op basis van het basisschooladvies verwacht zou mogen worden Meisjes krijgen vaker een te laag advies dan jongens Een tweede kenmerk dat voorspelt of oud-leerlingen een te laag advies krijgen betreft de migratiegeschiedenis: met name eerste-generatie-migrantenkinderen krijgen vaker een te laag advies Ten slotte is ook de samenstelling van huishoudens van belang: kinderen die wonen in een huishouden met één of beide ouders krijgen vaker een te laag advies in vergelijking met kinderen die wonen in een huishouden zonder ouders Overigens moet het belang van deze kenmerken niet worden overdreven De analyses laten zien dat alle in dit rapport onderzochte leerlingenkenmerken zelfs gezamenlijk maar weinig bijdragen aan de verklaring van een te hoog of een te laag advies Dat is niet vreemd: veel kenmerken die belangrijk zijn voor op- en afstroom 3 Technische uitleg over hoe deze cijfers tot stand komen en welke kenmerken allemaal in de analyse zijn meegenomen, vindt u in Bijlage 3

11 4 voorspellingskracht van eindtoets en schooladvies 10 Figuur 41 Voorspellingskracht eindtoets voor opleidingsniveau na vier jaar in het vo Correlaties voor de samengevoegde uitstroomcohorten 2009, 2010 en 2011 Hoe voorspellend zijn het schooladvies en de eindtoetsscores voor het succes van leerlingen in het voortgezet onderwijs? En hoe verhoudt die voorspellende waarde zich tot het landelijk gemiddelde? Deze vragen zijn interessant, omdat de voorspellende waarde van de advisering wellicht iets zegt over de kwaliteit van het gehanteerde beoordelingsbeleid De aanname is: hoe meer voorspellende waarde de advisering van uw (oud-)leerlingen heeft voor later succes, hoe beter de kwaliteit van uw beoordelingsbeleid In figuur 41 presenteren we de samenhang tussen de uitkomsten van uw leerlingen op de eindtoets po en het niveau van inschrijving na vier jaar in het voortgezet onderwijs Figuur 42 laat dat verband zien voor het schooladvies We hebben de uitstroomcohorten uit 2009, 2010 en 2011 samengenomen om de invloed van toevallige schommelingen te beperken We vergelijken deze voorspellende kracht voor uw school telkens met het landelijk gemiddelde en het provinciaal gemiddelde De gepresenteerde maten zijn correlatiematen en kunnen variëren van -1 tot +1 Een hogere positieve of negatieve score op de gepresenteerde maten betekent een sterkere positieve of negatieve samenhang en dus een sterkere voorspellende waarde Figuur 42 Voorspellingskracht schooladvies voor opleidingsniveau na vier jaar in het vo Correlaties voor de samengevoegde uitstroomcohorten 2009, 2010 en 2011 Figuur 41 laat zien dat voor uw school landelijk gezien de eindtoetsscore sterk samenhangt met de succeskans in het vervolgonderwijs De voorspellende waarde bij uw school is ongeveer even sterk als het landelijk gemiddelde, en ongeveer even sterk als het provinciaal gemiddelde Uit figuur 42 blijkt dat voor uw school het schooladvies ook sterk samenhangt met de kans op succes in het vervolgonderwijs De voorspellende waarde van het advies van uw school is ongeveer even sterk als het landelijk gemiddelde, en ongeveer even sterk als het provinciaal gemiddelde

12 5 succes in het vervolgonderwijs: prestaties en uitval 12 Figuur 51 Succeskansen: percentage oud-leerlingen dat de vervolgopleiding onvertraagd gediplomeerd verlaat, nog staat ingeschreven zonder diploma, of niet meer staat ingeschreven in de gestarte opleiding a Vanwege te kleine aantallen (n 5) worden geen cijfers gepresenteerd a Het meetmoment voor de gestarte opleiding is drie jaar na het verlaten van het primair onderwijs Hoe goed presteren uw oud-leerlingen in het vervolgonderwijs? En hoe goed doen ze het in vergelijking met leerlingen van andere scholen? In figuur 51 staat welke percentages leerlingen het vervolgonderwijs onvertraagd gediplomeerd afronden Ter vergelijking wordt ook het provinciaal gemiddelde gepresenteerd De categorie 'niet meer ingeschreven in de gestarte opleiding, geen diploma van gestarte opleiding' omvat leerlingen die ongediplomeerd het voortgezet onderwijs verlaten of tussentijds de opleiding verlaten als op- of afstromer Landelijk gezien behaalt 72,3% onvertraagd een diploma in het vervolgonderwijs en voor uw provincie ligt dit op 69,4% Van uw oud-leerlingen die een vervolgopleiding zijn gaan doen, ligt de diplomakans binnen de reguliere studietijd met 83,3% iets hoger dan het provinciaal gemiddelde De vergelijking met de referentieschool laat zien dat uw school iets beter dan vergelijkbare scholen scoort als het gaat om onvertraagd halen van een diploma Soms veranderen leerlingen van opleiding omdat ze het niveau van hun eerste opleiding niet aankunnen Ze kunnen dan een opleiding op een lager niveau gaan volgen (afstroom) Figuur 52 laat de afstroompercentages zien van oud-leerlingen van po-scholen De aantallen oud-leerlingen van uw school laten het niet toe om specifieke uitspraken voor uw school over afstroompercentages te doen De figuur geeft u echter zowel op landelijk als op provinciaal niveau een indruk over hoe hoog deze percentages binnen de verschillende niveaus in het vervolgonderwijs zijn Figuur 52 Percentage leerlingen dat gestart is met een vervolgopleiding, maar zonder het diploma is afgestroomd

13 Figuur 53 Succesfactoren: top drie belangrijkste voorspellers onvertraagd diploma halen in het voortgezet onderwijs Figuur 53 presenteert de belangrijkste indicatoren voor succes in het voortgezet onderwijs Het laat zien wat de belangrijkste voorspellers zijn voor de kans dat een scholier zonder studievertraging een vo-diploma haalt 4 Migratiegeschiedenis is landelijk de sterkste voorspeller: migrantenkinderen halen minder vaak zonder vertraging een diploma dan kinderen zonder migratieachtergrond Ook de huishoudsamenstelling is relatief belangrijk: kinderen uit gezinnen zonder beide ouders halen minder vaak onvertraagd een diploma in het vo dan kinderen uit eenof tweeoudergezinnen Ten slotte is geslacht van invloed: meisjes hebben een hogere kans om onvertraagd een diploma te halen in het voortgezet onderwijs dan jongens Ook hier moet worden opgemerkt dat het belang van deze kenmerken niet moet worden overdreven Alle door ons gemeten achtergrondkenmerken samen leveren maar een beperkte bijdrage aan de totale verklaring van de onvertraagde slaagkansen Figuur 54 geeft de belangrijkste landelijke voorspellers van de kans om binnen drie jaar af te stromen Oud-leerlingen die wonen in gezinnen zonder beide ouders hebben de sterkst verhoogde kans om af te stromen Huishoudinkomen is een tweede (relatief) belangrijke voorspeller: kinderen uit huishoudens met een hoog inkomen stromen minder vaak af Ook geslacht doet ertoe: meisjes stromen minder vaak af dan jongens Als altijd moet ook hier worden opgemerkt dat het belang van deze kenmerken relatief beperkt is: naast de kenmerken die we meenemen in de analyse zijn nog heel veel andere factoren van belang 13 Figuur 54 Risicofactoren: top drie belangrijkste voorspellers voor tussentijdse afstroom 4 Uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode (regressievergelijkingen) vindt u in Bijlage 3

14 6 sociale ongelijkheid: lage en hoge sociaaleconomische status 14 Hoe goed slaagt uw school erin om sociale ongelijkheid te verkleinen bij de voorbereiding op vervolgonderwijs als we kijken naar de sociaaleconomische status van leerlingen? Daarover gaan de cijfers in de volgende figuur De figuur laat het verschil in doorstroom naar havo en vwo zien tussen verschillende sociale groepen Figuur 61 Verschil in doorstroompercentages naar havo/vwo tussen hoge ses en lage ses leerlingen, voor de samengevoegde uitstroomcohorten 2011, 2012 en 2013 Landelijk ligt deze doorstroom voor hoge ses pouitstromers op 56% Figuur 61 toont de verschillen in doorstroom naar havo/vwo tussen leerlingen met ouders met een hoge sociaaleconomische status (hoge ses) en leerlingen met ouders met een lage sociaaleconomische status (lage ses) Als we de leerlingen van uw school vergelijken met het landelijk gemiddelde en met een fictieve referentieschool, dan kunnen we de volgende uitspraken doen Landelijk stroomt van de leerlingen met ouders met een hoge sociaaleconomische status 56% door naar havo of vwo en met een lage sociaaleconomische status 28,9% Het landelijke verschil in doorstroompercentages tussen leerlingen met een hoge sociaaleconomische status en een lage sociaaleconomische status is 27,1%-punten Voor uw school bedraagt dit verschil 18,9%-punten Dit betekent voor uw school dat leerlingen met ouders met een hoge sociaaleconomische status vaker dan leerlingen met ouders met een lage sociaaleconomische status doorstromen naar havo of vwo Het verschil in doorstroomkansen van kinderen met een hoge en een lage sociaaleconomische achtergrond is anders dan op basis van uw leerlingenpopulatie en schoolkenmerken te verwachten zou zijn, zo blijkt als we kijken naar het verschil voor leerlingen uit de fictieve referentieschool

15 7 sociale ongelijkheid: leerlingen met en zonder een migratieachtergrond 15 Hoe goed slaagt uw school erin om sociale ongelijkheid te verkleinen bij de voorbereiding op vervolgonderwijs als we kijken naar de migratieachtergrond van leerlingen? Daarover gaan de cijfers in figuur 71 De figuur laat zien hoe groot het verschil is in doorstroompercentages naar het havo/vwo tussen leerlingen met een migratieachtergrond en leerlingen zonder een migratieachtergrond Figuur 71 Verschil in doorstroompercentages naar havo/vwo tussen leerlingen met een migratieachtergrond en zonder een migratieachtergrond, voor de samengevoegde uitstroomcohorten 2011, 2012 en 2013 Landelijk ligt deze doorstroom voor po-uitstromers met een migratieachtergrond op 28,5% Oud-leerlingen met een migratieachtergrond stromen landelijk minder vaak door naar het havo of vwo dan leerlingen zonder een migratieachtergrond Van de leerlingen met een migratieachtergrond stroomt landelijk 28,5% door naar het havo of vwo en van de leerlingen zonder een migratieachtergrond 44% Voor uw school ligt het verschil tussen leerlingen met en zonder een migratieachtergrond op -15,4%-punten en dit betekent dat leerlingen met een migratieachtergrond minder vaak dan leerlingen zonder een migratieachtergrond doorstromen naar het havo of vwo Het verschil in doorstroomkansen van leerlingen met een migratieachtergrond en leerlingen zonder een migratieachtergrond is anders dan op basis van uw leerlingenpopulatie en schoolkenmerken te verwachten zou zijn, zo blijkt als we kijken naar het verschil voor leerlingen uit de fictieve referentieschool

16 8 sociale ongelijkheid: meisjes en jongens 16 Hoe goed slaagt uw school erin om sociale ongelijkheid te verkleinen bij de voorbereiding op vervolgonderwijs als we kijken naar de verschillen tussen jongens en meisjes? Daarover gaan de cijfers in figuur 81 De figuur laat zien hoe groot het verschil is in doorstroompercentages naar het havo/vwo tussen jongens en meisjes Figuur 81 Verschil in doorstroompercentages naar havo/vwo tussen jongens en meisjes, voor de samengevoegde uitstroomcohorten 2011, 2012 en 2013 Landelijk ligt deze doorstroom voor jongens op 39,4% Landelijk gezien stromen jongens minder vaak door naar het havo of vwo dan meisjes Het landelijke percentage betreft voor jongens 39,4% en voor meisjes 44,1% Voor uw school ligt het verschil tussen jongens en meisjes op -2%-punten en dit betekent dat jongens minder vaak dan meisjes doorstromen naar het havo of vwo Het verschil in doorstroomkansen tussen jongens en meisjes is anders dan op basis van uw leerlingenpopulatie en schoolkenmerken te verwachten is

17 bijlage 1 berekening gegevens referentieschool Een uitgebreide technische uitleg over de gebruikte methodiek (regressievergelijkingen) om de referentieschool te berekenen vindt u op onze website wwwnationaalcohortonderzoeknl 17 De referentieschool is een fictieve school, die een aantal belangrijke kenmerken deelt met uw school De scores van de referentieschool op uitkomstmaten (zoals de onvertraagde diplomakans) zijn berekend door de gegevens van alle Nederlandse po-scholen (brin-vestiging) te vergelijken, waarbij we rekening houden met de volgende schoolkenmerken: De gemiddelde leeftijd van schoolverlaters De verdeling jongens-meisjes Het percentage niet-westerse allochtonen onder schoolverlaters Het percentage schoolverlaters uit eenpersoons huishoudens De gemiddelde gezinsgrootte van schoolverlaters Het percentage schoolverlaters uit huishoudens met een laag inkomen (laagste 10%) Het percentage schoolverlaters uit huishoudens met een hoog inkomen (hoogste 10%) Het percentage schoolverlaters uit huishoudens met een laag vermogen (laagste 10%) We houden ook rekening met de volgende schoolkenmerken: Totaal aantal leerlingen Grondslag: openbaar, algemeen bijzonder, confessioneel bijzonder, gemengd Onderwijssoort: alleen basisonderwijs, ook speciaal basisonderwijs Stedelijkheid van de vestigingsplaats Door middel van een regressievergelijking van scholen wordt de meest voor de hand liggende score van een school met de kenmerken van uw school berekend De referentieschool is op al deze kenmerken dus identiek aan uw school

18 bijlage 2 berekening aansluiting schooladvies 18 Om de aansluiting tussen het po en het vo te berekenen, wordt gekeken naar het percentage leerlingen dat na drie jaar nog steeds zit in een opleiding overeenkomstig met het gegeven schooladvies in groep 8 van de basisschool Voor deze berekening zijn een paar beslisregels opgesteld 5 : De vmbo gemengde en theoretische leerweg wordt als één onderwijssoort beschouwd De adviezen zijn bruikbaar wanneer deze niet breder zijn dan drie onderwijssoorten Adviezen zoals vmbo beroepsgerichte leerweg t/m vwo worden zodoende buiten beschouwing gelaten Bij adviezen bestaande uit drie onderwijssoorten, wordt gekeken naar het middelste advies Bijvoorbeeld, bij een vmbo gt/havo/vwo advies wordt de leerling ingedeeld in de categorie havo Bij dubbele adviezen zoals een havo/vwo advies, wordt gekeken naar het laagste advies, in dit geval havo Enkel de scholen die meer dan 50% van hun leerlingen per schooljaar een geldig advies hebben gegeven worden meegerekend 5 Hierbij volgen we dezelfde beslisregels als de Inspectie van het Onderwijs

19 bijlage 3 uitleg over de regressiemodellen Het relatieve belang wordt vastgesteld door de sterkte van de samenhang tussen kenmerken en uitkomsten te vergelijken Een uitgebreide technische uitleg vindt u op onze website wwwnationaalcohortonderzoeknl 19 De belangrijkste voorspellers worden berekend door voor alle schoolverlaters uit de relevante uitstroomcohorten te berekenen in welke mate de volgende leerlingenkenmerken samenhangen met bepaalde uitkomsten van leerlingen (bijvoorbeeld afstroom): Leeftijd Geslacht Migratieachtergrond: we onderscheiden kinderen zonder migratieachtergrond, eerste- en tweede-generatie-migranten uit westerse herkomstlanden, en eerste- en tweede-generatie-migranten uit niet-westerse herkomstlanden Huishoudsamenstelling: we onderscheiden huishoudens waar twee volwassenen aanwezig zijn (twee ouders, of een ouder met een partner), huishoudens waar één volwassene woont, en huishoudens zonder volwassenen Aantal broers en zussen Laag huishoudinkomen: kinderen die wonen in een gezin dat behoort tot de 10% huishoudens met de laagste inkomens Hoog huishoudinkomen: kinderen die wonen in een gezin dat behoort tot de 10% huishoudens met de hoogste inkomens, Laag vermogen: kinderen die wonen in een gezin dat behoort tot de 10% huishoudens met de laagste vermogens We houden ook rekening met het belang van schoolgrootte, grondslag (openbaar, algemeen bijzonder, confessioneel, gemengd), soort school (alleen basisonderwijs of ook speciaal basisonderwijs) en stedelijkheidsgraad van de vestigingsplaats Met een logistische regressievergelijking wordt vastgesteld in welke mate deze leerlingen schoolkenmerken van invloed zijn op de kans om (bijvoorbeeld) af te stromen

20 Bezoekadres: Laan van Nieuw Oost Indië 300, 2593 CE Den Haag Postadres: Postbus 93461, 2509 AL Den Haag Website: wwwnationaalcohortonderzoeknl Het NRO is een onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) wwwnronl