RIJKSWATERSTAATS- MARIFOONBELEID S Dienst Verkeerskunde Mei 1982 Hoofdafdeling Scheepvaart

Transcriptie

1 RIJKSWATERSTAATS- MARIFOONBELEID S Rijkswaterstaat Dordrecht Dienst Verkeerskunde Mei 1982 Hoofdafdeling Scheepvaart

2 INHOUD Blz 1. INLEIDING 1 2. SAMENVATTING, KONKLUSIES EN AANBEVELINGEN ALGEMEEN GEBRUIK MARIFOONKANALEN S 3. 1 Algemeen Openbaar verkeer Schip-schip verkeer Nautisch verkeer Schip-haven-autoriteiten Intra-schip verkeer Radio-radar-stations Partikuliere netten Bijzonder verkeer ]0Kanaal voor nood-, spoed- en veiligheidsverkeer Gebruik van marifoon in de Rijn- en binnenvaart HUIDIG GEBRUIK VAN EN ERVARING MET MARIFOONKANALEN BIJ RWS Algemeen Vaartuigen Bruggen en sluizen Verkeersposten Partikuliere netten kanaal kanaal kanaal 33 L kanaal 35 L kanaal 37 L kanaal 37 H kanaal kanaal kanaal 40 30

3 INHOUD (vervolg) Blz. MARIFOON EN DE RIJKSWATERSTAATSTAKEN Algemeen V e r k e e r s t a k e n T a a k o m s c h r i j v i n g T a a k u i t v o e r i n g B e h e e r s t a k e n T a a k o m s c h r i j v i n g T a a k u i t v o e r i n g G e b r u i k s p r i o r i t e i t e n B E L E I D S L I J N E N M. B. T M A R I F O O N G E B R U I K V a a r t u i g e n A l g e m e e n G e s p r e k s d i c i p l i n e Z e n d v e n n o g e n S c h e e p s u i t r u s t i n g B r u g g e n en s l u i z e n A l g e m e e n S t o r i n g s p r o b l e m a t i e k O v e r i g e k a n a l e n V e r k e e r s p o s t e n W e r k k a n a a l O p r o e p k a n a a l O v e r i g e k a n a l e n P a r t i k u l i e r e n e t t e n I A l g e m e e n S t o r i n g s p r o b l e m a t i e k Het l a n d e l i j k RWS m o b i l o f o o n n e t K o n k r e t i s e r i n g J=> R e g i o n a l e k o m m u n i k a t i e p l a n n e n c O

4 LITERATUURLIJST [il Regionale Vereinbarung über den Rheinfunkdienst, München oktober 1976 [2j Radio Regulations part 1 en part 2 of the International Telecommunication Union, Geneve, 1979 [3j Handleiding voor het uitoefenen van de marifoondienst aan boord van schepen. PTT, den Haag 1980 [4] Instruktie-nota marifoon. Rijkswaterstaat, direktie Limburg, 1975 [5j Gebruik marifoon bij de direktie Bovenrivieren Rijkswaterstaat, direktie Bovenrivieren, 1979 (nota LT 79-2) [6] Rijkswaterstaat mobilofoonnet Werkgroep mobilofonie, den Haag 1977 [7I Reglement van politie voor de Rijnvaart Assen/Amsterdam 1971 [~8] Vaarreglement Numy, Leiden 1977 [9] Reglement voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de Rijn (ADNR) j o] Nieuw Organiek Besluit Rijkswaterstaat Ql] Vaarwegennota, Tweede Kamer, zitting []2] Struktuurschema Vaarwegen, Tweede Kamer, zitting , en f] 3J Beschikking vaartuigen met radar d.d. 26 september 1980, nr. RRV [l4] Wegwijzer voor de Binnenscheepvaart Rijkswaterstaat,Dienst Verkeerskunde, 1980

5 1. INLEIDING Binnen de Rijkswaterstaat wordt op grote schaal gebruik gemaakt van VHF-kommunikatieraiddelen t.b.v. maritiem mobiel verkeer, i.c. marifoon en portofoon. Vrijwel alle Rijkswaterstaatsvaartuigen zijn ' van minstens één marifoöntoestel voorzien. Verder is op een groot aantal sluizen en bruggen in beheer bij de Rijkswaterstaat marifoon geïnstalleerd. Incidenteel komt marifoon eveneens voor in een aantal voertuigen en kantoren. Daarnaast zijn er tenslotte nog een groot aantal portofoons in omloop, die gebruikt worden in de marifoonband. Totaal zijn er ca. 450 apparaten in gebruik, verspreid over bijna alle diensten en direkties. In Nederland worden van overheidswege marifoonzaken behandeld door de afdeling Kust- en Scheepsradio (KSR) van het Direktoraat-Radiozaken van de PTT. Door de meeste diensten, direkties, dienstkringen etc. van de Rijkswaterstaat wordt direkt met PTT-KE-R overleg gevoerd over de toewijzing van VHF-kanalen. Optimalisatie binnen de Rijkswaterstaat van het VHF-kanaal gebruik kan op deze wijze minder goed verkregen worden. Internationaal overleg heeft er toe geleid dat per 1 januari 1983 de afstanden tussen de VHF-kanalen zullen worden gehalveerd, waardoor het aantal beschikbare kanalen zal toenemen. Een herverdeling van deze kanalen door PTT-KSR kan hiervan tot de gevolgen behoren. Met ingang van genoemde datum zal voor de binnenvaart de zgn."dual Watch" mogelijkheid (het automatisch afwisselend uitluisteren op twee verschillende kanalen) worden verboden. De behoefte aan selektieve oproepfaciliteiten, zoals SELCAL(selective calling), zal daardoor zeker toenemen. Het bovenstaande is reeds in 1979 in de Gespreksgroep Binnenscheepvaart aan de orde gesteld. Eén en ander heeft er toe geleid dat de Hoofddirektie van de Waterstaat aan de dienst Verkeerskunde, d.m.v. brief nr. NB 646 d.d. 12 oktober 1979, een aantal verzoeken heeft gericht, te weten: - inventarisatie van de behoefte aan marifoonkanalen binnen de Rijkswaterstaat; - de toetsing van de behoefte aan de mogelijkheden en - het doen van voorstellen inzake de verdere te volgen gedragslijn. In hoofdstuk 3 van de voorliggende nota worden een aantal technische begrippen t.a.v. marifonie verduidelijkt en wordt het algemeen gebruik hiervan beschreven, gebaseerd op de regionale overeenkomst betreffende

6 - 2 - de radio-telefonie [ij. Hoofdstuk 4 bevat een globale beschrijving van het gebruik van en de ervaring met marifoon bij de Rijkswaterstaat. In hoofdstuk 5 wordt aangegeven waarom en hoe van de diverse kanalen gebruik gemaakt dient te worden in het kader van de Rijkswaterstaatstaken. Waarna tenslotte in hoofdstuk 6 voorstellen worden gedaan t.a.v. de verder te volgen gedragslijn.

7 SAMENVATTING, KONKLUSIES EN AANBEVELINGEN Een marifoon is een zend-ontvang-installatie t.b.v. de kusten binnenvaart, die in de frekwentieband van 156,0 tot 162,6 MHz 40 kanalen bevat. Na 1 januari 1983 zal door halvering van de kanaalafstand het aantal beschikbare kanalen verdubbeld zijn. De kanalen zijn verdeeld in simplex-kanalen, waarbij zenden en ontvangen op dezelfde frekwentie plaats vinden en duplex-kanalen, waarbij zenden en ontvangen op twee verschillende frekwenties plaatsvinden. De regionale overeenkomst betreffende de radio-telefonie [ij, die in 1976 in München is gesloten, onderscheidt voor het marifoonverkeer een aantal verkeerskategorieën. Dit zijn de kategoriein voor: - openbaar verkeer. Deze kategorie betreft het netwerk dat geëxploiteerd wordt door de PTT. Via dit netwerk, kunnen gesprekken gevoerd worden met een willekeurige telefoonabonnee, een mobilofoonabonnee of een persoon aan boord van een ander vaartuig. De kanalen 23 t/m 28 en 83 t/m 88 worden hiervoor gebruikt; - schip-schip verkeer. Deze kategorie betreft het onderling verkeer tussen schepen op korte afstand. De berichten mogen uitsluitend betrekking hebben op de veiligheid van de navigatie of van personen. Van belang zijn voornamelijk de kanalen 10 en 13 voor de binnenvaart en 6 en 8 voor de zeevaart; - nautisch verkeer. Deze kategorie betreft het verkeer tussen vaartuigen en instanties bij wie het beheer van de vaarweg berust. In het bijzonder omvat dit het verkeer met bruggen, sluizen en verkeersposten. De kanalen 18, en 22 worden hiervoor gebruikt; - schip-haven autoriteiten. Deze kategorie betreft het verkeer tussen vaartuigen en de autoriteiten bij wie het beheer van de haven berust. De kanalen 11 t/m 14 kunnen in dit verband genoemd worden; - intra-schip verkeer. Deze kategorie betreft het verkeer tussen delen van een duwstel, een sleep of een gekoppeld samenstel. De kanalen 15 en 17 zijn hiervoor gereserveerd.

8 - 4 - Niet in de overeenkomst van München worden vermeld de: - radio-radar stations, die in de kustgebieden radar-assistentie verlenen aan de loodsen. De kanalen 1 t/m 5, 7, 60 t/m 66 en 78 t/m 81 worden hiervoor gebruikt of zijn hiervoor gereserveerd; - partikuliere netten. Deze netten worden geëxploiteerd door o.a. Rijkswaterstaat, gemeentelijke diensten en partikuliere ondernemingen met belangen op scheepvaartgebied. De kanalen 29 t/m 40 en 89 t/m 100 worden hiervoor gebruikt; - kanalen voor bijzonder verkeer, zoals het "sociaal kanaal" 77 en het "bunkerkanaal" 82; - nood-, spoed- en veiligheidskanalen, waarvan in dit verband alleen kanaal 16 van belang is. In het Rijnvaartpolitie Reglement \^7~^\, ^et Vaarreglement 8J en de Beschikking vaartuigen met radar \j3} is aangegeven dat schepen bij slecht zicht alleen met radar mogen varen, indien zij zijn uitgerust met een marifoon-installatie, waarmee het onderhouden van verbindingen tussen schepen onderling mogelijk is. Als beheerder en gebruiker van een groot gedeelte van de Nederlandse kust- en binnenwateren neemt de Rijkswaterstaat aktief deel aan al de genoemde verkeerskategorieen. Door de dienst Verkeerskunde is d.m.v. een enquête nagegaan waar, hoe en waarom van de diverse verbindingen gebruik wordt gemaakt. De verkregen informatie geeft t.a.v. de verschillende kategorieën aanleiding tot de volgende konklusies: - de gespreksdiscipline van beroeps- en rekreatievaart in de kategorie schip-schip verkeer is slecht te noemen; - sluizen en bruggen ondervinden in belangrijke mate hinder van elkaar. Dat geldt zowel voor sluizen en bruggen, die gebruik naken van een duplex-kanaal uit de kategorie nautisch verkeer, als voor sluizen en bruggen, die gebruik maken van een simplex kanaal uit de kategorie schip-havenautoriteiten; - in het gebruik van marifoonkanalen op verkeersposten is weinig eenheid te onderkennen;

9 naar de mening van de gebruikers van de partikuliere kanalen 37L en 39L zijn deze kanalen met name in het westen van het land zwaar overbelast. De direkties Zeeland, Benedenrivieren en Noordzee en de Adviesdiensten Vlissingen, Hellevoetsluis en Zuid-West van de direktie Waterhuishouding en Waterbeweging maken in dit gebied gebruik van deze kanalen voor hun VHFverbindingen. Bovendien maken, indien kontakt met Rijkswaterstaatsvaartuigen gewenst is, Gok andere overheidsdiensten gebruik van deze kanalen. Een globale analyse van de natte taken van de Rijkswaterstaat en de taakuitvoering hiervan leidt tot het stellen van gebruiksprioriteiten t.a.v. marifoonverkeer. In volgorde van belangrijkheid zijn deze prioriteiten: - verkeersveiligheid; - uitvoeren van werkzaamheden; verrichten van waarnemingen en metingen; het doen van huishoudelijke mededelingen, die betrekking hebben op de uitvoering van de dienst. In deze nota worden vier groepen marifoongebruikers onderscheiden, t.w. dienstvaartuigen, bruggen en sluizen, verkeersposten en gebruikers van partikuliere netten. De enquête-resultaten en de taakanalyse hebben voor de verschillende gebruikersgroepen geleid tot de volgende aanbevelingen: A. voor dienstvaartuigen: een scheepsuitrusting te doen bestaan uit: 1. een zender/ontvanger voor normaal marifoongebruik; 2. een tweede zender/ontvanger. Tijdens werken op een partikulier kanaal kan via deze zender/ontvanger kontakt onderhouden worden met de overige scheepvaart; 3. een mobilofoon met selektieve oproepmogelijkheden voor de huishoudelijke walverbindingen via het Rijkswaterstaatsmobilofoonnet; - slechts na een grondige belangenafweging er toe over te gaan scheepmarifooninstallaties te voorzien van een schakelaar, waarmee het zendvermogen op kanaal 10 kan worden verhoogd.

10 - 6 - B. voor sluizen en bruggen: - aanvragen voor installatie van marifoon op een sluis of een brug via de Hoofddirektie van de Waterstaat te doen verlopen. Deze voorziet de aanvraag van een advies, waarbij de volgende aspekten als richtlijn zullen dienen: 1. het marifoonbezit van de passerende schepen; 2. de intensiteit van het scheepvaartverkeer; 3. het aanwezig zijn van bijzondere omstandigheden; 4. het type bediening; 5. het verzorgingsgebied van de sluis of de brug; - aanpassing van het zendvermogen, tot niet meer dan nodig om het verzorgingsgebied te bestrijken, eventueel gekombineerd met antenne-voorzieningen, zoals richtingsgevoeligheid, demping, opstelling etc. - in overleg met de beheerders en PTT-KSR de beschikbare kanalen voor nautisch verkeer te herverdelen, waarbij tevens de kanalen 78 t/m 81 betrokken zouden kunnen worden. 4 - toepassen van gekombineerde zendinstallaties voor dichtbij elkaar gelegen bruggen en/of sluizen. - zolang er nog geen wettelijk kader bestaat, waarbinnen het mogelijk is om onder bepaalde omstandigheden (b.v. varen met radar) een schip te verplichten tot het bezit van twee marifoontoestellen, sluizen en bruggen, die deel gaan uitmaken van het landelijk Verwerkend Systeem voor de scheepvaart voor oproepdoeleinden te voorzien van een kanaal uit de kategorie voor schipschip verkeer. - vaststellen van het verzorgingsgebied van een brug of een sluis en publikatie hiervan in branche-gerichte pers (Schuttevaer, Dagblad voor Scheepvaart) en naslagwerken (Wegwijzer voor de Binnenvaart). C. voor verkeersposten: - de verkeersposten uit te rusten met een werkkanaal, waarvoor het volgende geldt: 1. uniek in het werkgebied van de verkeerspost; 2. duplex kanaal met relayering door de verkeerspost of simplex kanaal;

11 verplichting tot uitluisteren op het werkkanaal door de scheepvaart; 4. zo veel mogelijk beperkt zendverrnogen; - in de verkeerskategorie voor nautisch verkeer een aantal kanalen te reserveren, die uitsluitend voor verkeersposten zullen worden gebruikt. - zolang er nog geen wettelijk kader bestaat, waarbinnen het mogelijk is om onder bepaalde omstandigheden (b.v. varen met radar) een schip te verplichten tot het bezit van twee marifoontoestellen, verkeersposten voor oproepdoeleinden te voorzien van een kanaal uit de kategorie voor schip-schip verkeer. - verkeersposten minimaal te voorzien van uitluisterfaciliteiten voor de overige relevante kanalen, die in het werkgebied gebruikt worden, zoals part. kanalen, loodskanalen etc. - door training en opleiding het personeel van vaste posten en patrouillevaartuigen wijzen op hun verantwoordelijkheid t.a.v. een juiste gespreksdiscipline van alle marifoongebruikers. - de aanvraag van marifoonkanalen voor een verkeerspost via de Hoofddirektie van de Waterstaat te doen verlopen. D. voor partikuliere netten: - in overleg met de betrokken direkties en diensten en PTT-KSR de mogelijkheid van kanaalspreiding uit te werken; - voor het doen van huishoudelijke mededelingen over te gaan naar het landelijk Rijkswaterstaatsmobilofoonnet; - aanvragen voor installatie van een partikulier kanaal via de Hoofddirektie van de Waterstaat te doen verlopen. Deze voorziet de aanvraag van een advies, waarvoor de volgende aspekten als richtlijn zullen dienen: 1. het verzorgingsgebied; 2. de mate van gebruik; 3. de aard van het berichtenverkeer; 4. de overige gebruikers van het bewuste kanaal; De vermelde aanbevelingen kunnen worden gekonkretiseerd met behulp van regionaal op te stellen kommunikatieplannen.

12 ALGEMEEN GEBRUIK MARIFOONKANALEN 3. 1 Algemeen Onder een marifoon wordt een VHF zend- en ontvanginstallatie verstaan, die is ingericht voor radio-telefoonverkeer op bepaalde kanalen in de frekwentieband van 156,0 tot 162,6 MHz, t.b.v. de kusten binnenvaart. Op internationale konferenties te Gothenburg (1955) en te Den Haag (1957) is deze frekwentieband ingedeeld in kanalen, die bekend zijn geworden als resp. de Gothenburgse kanalen met kanaalnummer 29 t/m 40 en de Haagse kanalen met de kanaalnummers 1 t/m 28. De kanaalafstand voor deze kanalen bedraagt 50 khz. Door de sterk stijgende behoefte aan VHF-kanalen voor o.a. havenoperaties en nautische informatieuitwisseling is op de World Administrative Radio Conference in 1974 te Geneve besloten de kanaalafstand te reduceren van 50 khz tot 25 khz. Hierdoor ontstaan 41 extra kanalen, die de nummers 60 t/m 3 00 hebben gekregen. De kanalen worden verder onderscheiden in simplex en duplex kanalen. Bij simplex kanalen vindt zenden en ontvangen op dezelfde frekwentie plaats. Bij duplex kanalen is er een zendfrekwentie en een ontvangfrekwentie, die 4,6 MHz uit elkaar liggen. Operationeel leidt een en ander tot de volgende kenmerken: - bij een duplex installatie werken zender en ontvanger onafhankelijk van elkaar. Gesprekken als met een gewone telefoon zijn mogelijk. Een duplex kanaal wordt in het algemeen gebruikt voor de kommunikatie tussen wal en schip. Er is dan sprake van een walkant en een scheepskant. Vaartuigen zenden op een lage frekwentie en ontvangen op een hoge frekwentie. Walstations zenden op een hoge frekwentie en ontvangen op een lage frekwentie. Een direkte verbinding tussen twee vaartuigen is derhalve niet mogelijk. Twee vaartuigen kunnen via een duplex kanaal alleen met elkaar kommuniceren door tussenkomst van een walstation. Via een walstation voor openbaar verkeer kan aansluiting op het openbare telefoonnet verkregen worden. Walstations kunnen op die manier met elkaar verbonden worden, zodat ondanks de beperkte zendvermogens van de scheepszenders grote afstanden overbrug kunnen worden.

13 - 9 - Een duplex kanaal bezit een min of meer "besloten" karakter, omdat vaartuigen alleen in staat zijn de walkant te horen. Een gesprek dat een ander vaartuig via een walstation voert, kan dan ook maar ten dele gevolgd worden. - Een simplex installatie maakt voor zenden en ontvangen gebruik van dezelfde frekwentie. Zender en ontvanger werken afwisselend. Daarom dient men om de beurt te spreken. Omschakelen van zenden naar ontvangen vindt plaats door gebruik te maken van de zendschakelaar. De spreker geeft d.m.v. het woordje "over" aan wanneer dit mogelijk is. Via een simplex kanaal zijn direkte verbindingen tussen vaartuigen mogelijk. Met uitzondering van kanaal 16 en de Gothenburgse kanalen is het toegestane zendvermogen op deze kanalen echter beperkt (0,5-1 W), waardoor het bereik gering is. Bij het gebruik van een simplex kanaal kunnen verschillende belanghebbenden in een klein gebied op de hoogte blijven van het totale berichtenverkeer via het bewuste kanaal. In de Haagse frekwentieband komen zowel simplex als duplex kanalen voor. De praktische uitvoering van scheepsinstallaties is meestal semi-duplex. Bij dergelijke installaties worden om redenen van kosten en ruimte besparing onderdelen van de ontvanger gebruikt door de zender en andersom. Zender en ontvanger kunnen daardoor niet langer onafhankelijk van elkaar funktioneren, doch afwisselend (vanzelfsprekend op twee verschillende frekwenties). Omschakeling vindt plaats m.b.v. de spreekschakelaar. Met een semi-duplex.installatie is zowel simplex als semi-duplex verkeer mogelijk. De meeste walinstallaties echter zijn full-duplex uitgevoerd. Voor wat de techniek betreft zijn de zender en de ontvanger twee onafhankelijke eenheden. Het gevolg van een en ander is dat een schipper altijd de walkant kan interrumperen, het omgekeerde is echter niet mogelijk. Immers als een schipper zendt, funktioneert zijn ontvanger niet, waardoor hij een interruptie van de wal niet hoort. In bijlage 1 A is het overzicht van de kanalen in de Haagse band gegeven met bijbehorende zend- en ontvangfrekwenties. Hierbij is tevens aangegeven of een kanaal een simplex of een duplex kanaal is.

14 Bijlage 1B bevat het overzicht van de kanalen in de Gothenburgse band met de bijbehorende zend- en ontvangfrekwenties. In Nederland worden van overheidswege marifoonzaken behandeld door de afdeling Kust- en Scheepsradio (KSR) van het Direktoraat Radiozaken van de PTT. De regionale overeenkomst betreffende de radio-telefonie 1 bevat bepalingen en afspraken t.a.v. het gebruik van marifoonkanalen op de vaarwegen, die behoren tot het Rijnbekken. In deze overeenkomst worden een aantal verkeerskategorieën onderscheiden, te weten: - openbaar verkeer; - schip-schip verkeer; - nautisch verkeer; - schip-haven autoriteiten; - Intra-schip verkeer. Daaraan kunnen verder nog worden toegevoegd: - radio-radar-stations; - partikuliere netten; - bijzonder verkeer; - nood-, spoed- en veiligheidsverkeer. 3.2 Openbaar verkeer De Nederlandse PTT exploiteert t.b.v. de scheepvaart langs de Nederlandse kust en op de binnenwateren een aantal marifoon-walstations voor het openbaar verkeer. Via deze walstations kunnen radio-telefoongesprekken gevoerd worden met een willekeurige telefoonabonnee, mobilofoonabonnee of met een persoon aan boord van een ander vaartuig, dat met marifoon is uitgerust. Alle Nederlandse tnarifoon-walstations voor het openbaar verkeer worden centraal op afstand bediend vanuit het Rijkskuststation "Scheveningen Radio" te IJmuiden. Door de centrale bediening kunnen alle walstations met de roepnaam Scheveningen Radio worden aangeroepen. Teneinde een vlotte gespreksafwikkeling te verkrijgen, verdient het aanbeveling na de roepnaam op te geven op welk kanaal en via welk walstation wordt geluisterd. Voor het openbaar verkeer worden de kanalen 23 t/m 28 en 83 t/m 88 gebruikt. Alle kanalen zijn duplex kanalen. In bijlage 2 is een overzicht gegeven van de Nederlandse Walstations voor openbaar verkeer.

15 Aanroep- en gespreksafwikkeling dienen plaats te vinden op één van de werkkanalen van het station, waarbij men zich het dichtst bevindt. Komt de verbinding na meerdere malen aanroepen op verschillende kanalen (indien beschikbaar) niet tot stand dan mag het betreffende walstation ook op kanaal 16 opgeroepen worden. Omdat kanaal 16 het internationale kanaal voor nood-, spoed- en veiligheidsverkeer is dient dit kanaal echter zo veel mogelijk vrij gehouden te worden. Het zendvermogen van scheepszenders voor de kanalen van het openbare net is maximaal op 25 W gesteld. 3.3 Schip-schip verkeer Onderling verkeer tussen vaartuigen op korte afstand mag uitsluitend betrekking hebben op de veiligheid van de navigatie of van personen. Dit verkeer dient kort en ter zake te worden afgehandeld en mag alleen plaatsvinden op de volgende kanalen: - 10, 13, 70 en 73 voor de Rijn- en binnenwateren; - 6 en 8 voor de zeescheepvaart. De voor schip-schip verkeer gereserveerde kanalen zijn uiteraard simplex kanalen. Het zendvermogen dient beperkt te blijven tot een vaarde gelegen tussen 0,5 en 1 W. 3.4 Nautisch Verkeer In de regionale overeenkomst betreffende de radio-telefonie [ij wordt onder nautisch verkeer in het algemeen verstaan: Het verkeer tussen vaartuigen en instanties bij wie het beheer van de vaarweg berust. De radio-telefooninstallaties van de beheerder kunnen vast dan wel mobiel opgesteld zijn. In het bijzonder omvat dit het verkeer met sluizen, bruggen en verkeersposten. De walstations voor nautisch verkeer worden dus bediend door of namens de ter plaatse bevoegde instanties. Dit is geheel afwijkend van de organisatie voor het openbaar verkeer, waarvan alle walstations centraal worden bediend vanuit het Rijkskuststation Scheveningen Radio.

16 De met de bevoegde instanties te voeren gesprekken mogen uitsluitend handelen over de bewegingen en de veiligheid van de scheepvaart en in noodgevallen over de veiligheid van mensenlevens. De kanalen 18,, 22 en 78 t/m 81 zijn voor dit verkeer gereserveerd. Deze kanalen zijn duplex kanalen. De walstations kunnen de binnenkomende gesprekken meteen weer uitzenden (relayeren). Door uitluisteren kan de scheepvaart hierdoor op de hoogte blijven van het totale berichtenverkeer met de instantie ter plaatse. Het toegestane zendvermogen bedraagt 0,5 tot 1 Watt. In bijlage 3 is een overzicht gegeven van bruggen, sluizen en verkeersposten, die van marifoon voorzien zijn. Het valt hierin op, dat aan een aantal sluizen en bruggen een marifoonkanaal is toegewezen, dat in een andere verkeerskategorie thuis hoort. Dit betreft voornamelijk de kategorie voor schip-schip verkeer. 3.5 Schip-haven autoriteiten In de regionale overeenkomst betreffende de radio-telefonie wordt onder verkeer tussen schip en haven-autoriteiten (havenverkeer) verstaan: Het verkeer tussen vaartuigen en de autoriteiten bij wie het beheer van de (binnen)haven berust. De radio-telefooninstallaties van de beheerder dienen vast opgesteld te zijn. De berichten mogen uitsluitend betrekking hebben op het beheer van de haven en hebben een informatief karakter. De kanalen 11, 12, 13 en 14 zijn voor deze doeleinden gereserveerd. Dit zijn simplex kanalen. Het toegestane zendvermogen bedraagt 0,5-1 W. In bijlage 4 is een overzicht gegeven van de walstations voor havenverkeer. Ook hier komen echter marifoonkanalen voor, die in de verkeerskategorie voor schip-schip verkeer thuis horen. 3.6 Intra-schip verkeer Van intra-schip verkeer is sprake bij radioverkeer tussen delen van een duwstel, een sleep of gekoppeld samenstel, alsmede tussen punten aan boord van een en hetzelfde schip.

17 Voor deze doeleinden zijn de simplex kanalen 15 en 17 gereserveerd. Het toegestane zendvermogen dient minder dan 1 W te zijn. In scheepsinstallaties zijn deze kanalen doorgaans geblokkeerd. Alleen met draagbare apparatuur (portofoons) mag op deze kanalen voor dit doel gewerkt worden. De tussenliggende kanalen 75 en 76 komen voor deze doeleinde niet in aanmerking, omdat deze kanalen in de beschermband van kanaal 16 liggen (het internationale kanaal voor nood-, spoed- en veiligheidsverkeer. 3.7 Radio-radar-stations Op de rede van Vlissingen, Hoek van Holland, Scheveningen, IJmuidën en Delfzijl en langs de Nieuwe Waterweg en de Westerschelde zijn een aantal stations werkzaam, die o.a. tot doel hebben: - het optreden als walstations voor loodsdiensten - het bevorderen van veiligheid en orde ter rede door het verstrekken van nautische informaties en advies - het verlenen van radarassistentie Deze stations maken o.a. gebruik van de kanalen 1 t/n 5, 7 en naar verwachting tot 1986 van de kanalen 18 t/m 22. Bovendien zijn de kanalen 60 t/m 66 en 78 t/m 81 voor deze doeleinden gereserveerd. In de regionale overeenkomst betreffende de radio-telefonie komen de kanalen 1 t/m 9 niet ter sprake. Het huidige gebruik van deze kanalen blijft immers voornamelijk beperkt tot de kustgebieden. Radio-radar posten ondersteunen de loods bij het binnenbrengen van een vaartuig. Zij verhogen de veiligheid van het scheepvaartverkeer door begeleiding van dat verkeer. De gevoerde kommunikatie is dan ook van zuiver nautische aard. Om deze redenen kunnen de kanalen 1 t/in 5,, 7 en 9 dan ook tot de verkeerskategorie voor nautisch verkeer gerekend worden. Binnenvaartschepen en zeeschepen op binnenwateren mogen op deze kanalen uitsluitend met een gereduceerd vermogen (0,5-1 W) zenden. In bijlage 5 is een overzicht van de Nederlandse radio-radarstations gegeven..

18 Partikuliere netten Een aantal overheidsinstellingen zoals Rijkswaterstaat, gemeentelijke diensten etc. en partikuliere indernemingen met belangen op scheepvaartgebied zoals rederijen, sleepdiensten, reddings- en bergingsbedrijven, scheepswerven etc. exploiteren eigen of gesloten netten. Een eigen net kan bestaan uit één of meer walstations, die eventueel door middel van telefoonlijnen (huurlijnen) verbonden zijn met een centrale post. Een enkele maal komt het voor dat de grote afstanden, die bestreken dienen te worden het toepassen van steunzenders noodzakelijk maakt. Voor partikuliere netten zijn de kanalen 29 t/m 40 en 89 t/m 100 gereserveerd. Ook worden hiervoor wel de "hoge" kanten van een aantal simplex kanalen gebruikt, zoals 10H, 11H, 12H etc. In principe zijn de hier aangegeven kanalen duplex kanalen. Vaak worden de wal- en de scheepskant echter als simplex kanaal uitgegeven. Dit maakt een efficiënter gebruik van de beschikbare frekwenties mogelijk. Bovendien luisteren de belanghebbende vaartuigen in het algemeen uit op het "eigen" kanaal. Door toepassen van simplex verbindingen kan men dus op de hoogte blijven van het totale berichtenverkeer dat bestemd is voor eigen kring. 3.9 Bijzonder verkeer In 3.3 is reeds vermeld dat onderling verkeer tussen vaartuigen op korte afstand uitsluitend betrekking mag hebben op de veiligheid van navigatie of personen. In de praktijk blijkt echter dagelijks dat met name de kanalen 10 en 13 ook worden gebruikt voor gesprekken van sociale aard, hetgeen afbreuk doet aan de veiligheid van de scheepvaart en aan de doelstelling van de marifoon als instrument van een veilige navigatie. De overeenkomst van München betreffende de radio-telefonie bepaalt dat kanaal 77 gebruikt mag worden voor privé-gesprekken, mits deze niet in strijd zijn met de openbare orde of goede zeden. Bovendien mag kanaal 77 ook gebruikt worden door winkelschepen én parlevinkers voor bunkerdoeleinden en proviandering. Kanaal 77 is een sim-

19 plex kanaal, het toegestane zendvermogen bedraagt 0,5-1 W. Alleen in Nederland en België mag ook kanaal 82 gebruikt worden voor bunkerdoeleinden en proviandering. Kanaal 82 is een duplex kanaal en het toegestane zendvermogen bedraagt max. 25 W aan boord van schepen en 10 Waan de wal bij een max. antenne-hoogte van 10 m Kanaal voor nood-, spoed- en veiligheidsverkeer In het internationaal radio-reglement [2j zijn bepalingen vastgelegd met betrekking tot nood-, spoed- en veiligheidsverkeer. Dit verkeer wordt voornamelijk afgewikkeld op drie daartoe speciaal aangewezen frekwenties, t.w. : khz - radio-telegrafie khz - radio-telefonie en - 156,8 MHz - VHF radio-telefonie De laatst genoemde frekwentie komt overeen met kanaal 16 uit de marifoonband. De handleiding voor het gebruik van marifoon aan boord van schepen [S] bevat een uitgebreide beschrijving van het gebruik van nood-, spoed- en veiligheidsprocedures. Voor de volledigheid zijn deze procedures opgenomen in bijlage 8. Behalve voor het initiëren c.q. afhandelen van nood-, spoeden veiligheidsprocedures mag kanaal 16 ook incidenteel gebruikt worden om het walstation voor openbaar verkeer waar het schip zich het dichtst bij bevindt aan te roepen. Dit is echter alleen toegestaan wanneer het betrokken walstation na aanroep op de eigen werkkanalen niet antwoordt en mits kanaal 16 vrij is. Teneinde kanaal 16 echter zoveel mogelijk vrij te houden t.b.v. de veiligheid dienen de schepen het aanroepen op dit kanaal t.b.v. het openbaar verkeer tot het uiterste te beperken. Tenslotte worden in Nederland via kanaal 16 ook de oproepen t.b.v. SELCAL (Selective Calling) uitgezonden. Ontvangers, die afgestemd zijn op kanaal 16 en die voorzien zijn van een dekodeereenheid, zullen signaleren (d.m.v. een bel b.v.), wanneer de ont-

20 vangen kode in overeenstemming is met de kode van de ontvanger. Aan boord weet men dan dat er bij Scheveningen Radio een bericht voorhanden is en kan men verbinding zoeken met het walstation in wiens werkgebied men zich bevindt Gebruik van marifoon in de Rijn- en binnenvaart In overeenstemming met artikel 6.33 van het Reglement van Politie voor de Rijnvaart [j] mogen schepen bij slecht zicht slechts met behulp van radar varen, indien zij zijn uitgerust met een radio-telefonie installatie, waarmede het onderhouden van verbinding tussen de schepen onderling mogelijk is. Deze installatie moet goed funktioneren en in overeenstemming zijn met de van kracht zijnde Regionale overeenkomst betreffende de radio-telefonie [f\. Kleine schepen en ponten zijn vrijgesteld van de verplichting om te zijn uitgerust met een radio-telefonie- installatie. Met betrekking tot het gebruik van bovengenoemde radio-telefonieinstallatie is in artikel 6.35 het volgende voorgeschreven: - bij het varen met slecht zicht met behulp van radar moet de radiotelef onie-installatie voortdurend op kanaal 10 zijn afgestemd, hetzij om uit te luisteren, hetzij om aan andere schepen de voornemens t.a.v. het eigen vaargedrag kenbaar te maken; elk varend schip dat met behulp van radar vaart moet, zodra het op het scherm schepen waarneemt, waarvan de positie of het gedrag tot een gevaarlijke stiuatie zou kunnen leiden of wanneer het een riviergedeelte nadert waar zich schepen zouden kunnen bevinden, die nog niet op het scherm te zien zijn, door middel van radiotelefonie aan de uit tegenovergestelde richting komende schepen opgeven, zijn positie, naam en soort van zijn schip. De met behulp van radar afvarende schepen bevestigen d.m.v. radiotelefonie aan de van radar voorziene opvaart de vaarweg, die hen is aangegeven. Volgens artikel 8.06 van het eerder genoemde reglement moet, indien de lengte van een duwstel meer dan 110 m bedraagt, de duw-

21 boot zijn voorzien van een radio-telefonie installatie, waarmee verbindingen tussen vaartuigen onderling mogelijk zijn. En volgens artikel 8.12 moeten ook motorschepen die eenhecht samenstel slepen waarvan de lengte meer dan 110 m bedraagt zijn voorzien van een radio-telefonie installatie waardoor verbindingen tussen vaartuigen onderling mogelijk zijn. Opgemerkt zij dat onder Rijnvaart ook het verkeer op de Waal, het Pannerdensch-kanaal, de Neder-Rijn en de Lek wordt verstaan. In het Vaarreglement [JB] dat het verkeer op de openbare wateren in Nederland reglementeert, met uitzondering van de Rijnvaart, de vaart op de Westerschelde en de monding van de Eems zijn eveneens artikelen opgenomen, die tot het aan boord hebben c.q. het gebruik van radio-telefonie installaties verplichten. Dit zijn de artikelen 24a t/m 24d en 43a. De bepalingen in deze artikelen zijn nagenoeg gelijk aan de hierboven beschreven artikelen uit het Rijnvaartpolitie-reglement. In het reglement voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over de Rijn (ADNR) V) worden onder randnr een aantal typen schepen genoemd, geschikt voor het vervoer van met name genoemde gevaarlijke stoffen, die moeten zijn uitgerust met een radio-telefonie installatie. Door middel van deze installatie moet bij grensoverschrijdend vervoer, deelgenomen kunnen worden aan de openbare berichtenwisseling konform de voorschriften van de van kracht zijnde Regionale overeenkomst voor de radio-telefonie-dienst op de Rijn _lj. Het bovenstaande heeft geleid tot een aantal bepalingen, waaraan marifooninstallaties aan boord van Rijn- en binnenvaartschepen, jachten en zeeschepen dienen te voldoen. Deze bepalingen zijn in bijlage 9 vermeld. Voor de volledigheid dient hier tevens de Beschikking Vaartuigen met radar d.d. 26 september 1980 [lij genoemd te worden. Deze beschikking bevat een aantal aanvullingen op de hierboven genoemde artikelen van het Rijnvaart Politie Reglement en het Vaarreglement. ik. Het Vaarreglement zal t.z.t. vervangen worden door het Binnenvaart Politie Reglement (BPR).

22 De praktijk van het gebruik van marifoon heeft in de afgelopen jaren duidelijk aangetoond dat het gebruik van "dual watch" voorzieningen van negatieve invloed op de verkeersveiligheid te water is geweest. Bij dual watch luistert de ontvanger automatisch uit op twee verschillende kanalen. Zodra op één van de twee kanalen een gesprek binnenkomt (c.q. een draaggolf aanwezig is) blijft de ontvanger kontinu op dit kanaal afgestemd, totdat het gesprek afgelopen is. De gesprekken, die gedurende die tijd eventueel op het andere kanaal gevoerd worden, worden volledig gemist. In overeenstemming met de Regionale overeenkomst voor de radiotelefonie is dan ook besloten dat aan boord van Rijn- en binnenvaartschepen na 1 januari 1983 alle in gebruik zijnde "dual watch" voorzieningen voor alle kanalen buiten gebruik moeten zijn gesteld.

23 HET HUIDIGE GEBRUIK VAN EN ERVARING MET MARIFOON-KANALEN BIJ DE RIJKSWATERSTAAT 4.1 Algemeen Als beheerder en gebruiker van een groot gedeelte van de Nederlandse kust- en binnenwateren neemt de Rijkswaterstaat aktief deel aan het VHF-verkeer in al de in hoofdstuk 3 genoemde verkeerskategorieën. De intensiteit waarmee dit plaats vindt is echter niet voor alle kategorieën gelijk en is afhankelijk van de geografische positie en de taak van de deelnemer aan het VHF-verkeer. Boor de dienst Verkeerskunde is in de periode van oktober 1980 t/m april 1981 een enquête gehouden onder alle gebruikers van marifoon en portofoon binnen de Rijkswaterstaat met het doel inzicht te verkrijgen in het gebruik van deze apparatuur. In dit hoofdstuk wordt een globale beschrijving gegeven van het gebruik van en de ervaring met marifoonkanalen bij de Rijkswaterstaat. De hierin voorkomende feitelijke gegevens zijn ontleend aan de resultaten van genoemde enquête. In de beschrijving wordt uitgegaan van een aantal groepen van gebruikers, te weten; - Vaartuigen, deze maken vnl. gebruik van de verkeerskategorie schip-schip verkeer. - Bruggen en sluizen, deze maken overwegend gebruik van de verkeerskategorie voor nautisch verkeer. - Verkeersposten, deze maken gebruik van de verkeerskategorieën voor nautisch verkeer en voor schip-schip verkeer. - Gebruikers van de partikuliere netten. 4.2 Vaartuigen Rijkswaterstaatfunktionarissen aan boord van vaartuigen en met name patrouillevaartuigen treden vaak in kontakt met opvarenden aan boord van andere (beroeps- en rekreatie) vaartuigen. De kommunikatie, die hiermee gepaard gaat speelt zich voornamelijk af in de verkeers-

24 - - kategorie voor schip-schip verkeer. In veel gevallen is dit tevens de enige manier waarop eventueel snel kontakt tussen de betrokken vaartuigen mogelijk is. Voor het gebruik van de kanalen uit de verkeerskategorie voor schip-schip verkeer is het zinvol onderscheid te maken tussen de direkties en diensten in het zuiden, oosten en midden van Nederland en de direkties en diensten in het westen en noorden van Nederland. Tot de eerstgenoemde kategorie behorende de direkties Limburg, Noord-Brabant, Bovenrivieren, Zuiderzeewerken, Overijssel en Utrecht. In de beheersgebieden van deze direkties komt vrijwel alleen binnenvaart voor. Dit komt duidelijk tot uitdrukking in het gebruik van de schip-schip kanalen, waarvoor alleen de kanalen 10 en 13 gebruikt worden. Van de kanalen 6 en 8 wordt hier niet of nauwelijks gebruik gemaakt. Tot de laatst genoemde kategorie behoren de direkties Zeeland, Benedenrivieren, Noord-Ho11and, Friesland, Groningen en de Deltadienst. In de beheersgebieden van deze direkties c.q. gebieden waar deze direkties werkzaam zijn komt zowel binnen- als zeevaart voor. De kanalen 6, 8, 10 en 13 worden hier dan ook alle gebruikt. De vaartuigen van de direktie Noordzee zijn zeegaande vaartuigen, deze maken nauwelijks gebruik van kanalen 10 en 13, doch wel van de kanalbn 6 en 8. De dienst Waterhuishouding en Waterbeweging is in het gehele land aktief. Afhankelijk van hun thuishaven behoort een vaartuig van deze dienst dan ook tot de eerste of de tweede kategorie voor wat betreft het schip-schip verkeer. Door de dienst Verkeerskunde wordt heel incidenteel gebruik gemaakt van de kanalen 10 en/of 13 in het kader van scheepvaartverkeerstellingen of andere bijzondere onderzoeksprojekten. Door vrijwel alle Rijkswaterstaatgebruikers van met name kanaal 10 wordt geklaagd over de zeer slechte gespreksdiscipline van de binnenvaart en pleziervaartschippers of hun personeel c.q. familie. Door de lange niet nautische gesprekken of het uitzenden van muziek kan de verkeersveiligheid op het water ernstig in gevaar gebracht worden. PTT-KSR is zich terdege bewust van deze problemen, oefent hierop kontrole uit en treft maatregelen tegen overtreders.

25 Bruggen emsluizen In bijlage 3 is een overzicht gegeven van sluizen en bruggen, die voorzien zijn van een VHF-installatie. Uit dit overzicht blijkt dat de Rijkswaterstaat veruit de belangrijkste beheerder is van sluizen en bruggen, die van dergelijke apparatuur zijn voorzien. Voor bruggen en sluizen zijn de kanalen 18, en 22 uit de verkeerskategorie voor nautisch verkeer gereserveerd. Omdat dit duplex kanalen zijn, is het niet mogelijk dat sluizen elkaar via deze kanalen storen. Wel komt het voor dat oproepen en gesprekken van schepen voor b.v. sluis A, gehoord worden door sluis B, die van hetzelfde werkkanaal gebruik maakt. Door het bedienend personeel wordt dit als zeer hinderlijk ondervonden. De regelmaat waarin dit plaats vindt varieert van "zo nu en dan" tot "voortdurend". In de volgende tabel is voor een aantal sluizen c.q. bruggen vermeld van welke andere sluizen of bruggen ze hinder ondervinden en op welk kanaal dit plaats vindt. Sluis/brug Stevinsluis den Oever Krabbersgat sluis Enkhuizen Sluis Wemeldinge Kreekraksluizen Sluizen Vlissingen Sluis Kats Sluis Lith Sluis Heumen Gestoord door schepen nabij sluis/brug Houtribsluis Lelystad Sluizen bij Wijk bij Duurstede Sambeek Den Helder Harlingen Sluizen bij Kats Zeelandbrug Verkeerspost Terneuzen Post Pilot Maas Verkeerspost Hansweert Sluizen bij Wemeldinge Zeelandbrug Verkeerspost Terneuzen Zandvlietsluis bij Antwerpen Sluis Wijk bij Duurstede Sluizen Sambeek Lith Kanaal

26 Sluis/brug Sluis Panheel Sluis Roermond Sluis Maasbracht Sluis Wijk bij Duurstede Gestoord door schepen nabij sluis/brug Sluis Maasbracht Sluis Maasbracht Sluis Roermond Sluis Panheel Sluis Lith Kanaal 22 Bij sluizen met een decentrale bediening bevindt zich zowel op het beneden- als op het bovenhoofd een marifoon-toestel. Beide toestellen maken hierbij gebruik van hetzelfde werkkanaal. Wanneer het werkkanaal een duplex kanaal is, zullen de oproepen van de schepen op beide hoofden gehoord worden. Het benedenhoofd zal echter niet in staat zijn te horen wat het bovenhoofd antwoordt. Ook het omgekeerde is natuurlijk het geval. Met name door de sluis bij Belfeld wordt dit als een hinderlijk verschijnsel ervaren. Het verdient aanbeveling die maatregelen te treffen, die er toe leiden, dat alle lokaties op dezelfde sluis of brug, die gebruik maken van hetzelfde werkkanaal, op de hoogte zijn van het totale berichtenverkeer van en naar de bedoelde sluis of brug. In het Rijnmond-gebied en in het gebied van het Noordzeekanaal bevindt zich een aantal sluizen en bruggen die als werkkanaal gebruik maken van één van de simplex kanalen uit de reeks 10 t/m 14. Ook hier doen zich konflikt-situaties voor. Deze sluizen en bruggen ondervinden niet alleen hinder van gesprekken en aanroepen, die niet voor hen bestemd zijn, doch omdat het hier om simplex kanalen gaat, storen zij elkaar ook onderling. In de onderstaande tabel is een en ander aangegeven. Sluis/brug Noordzeesluizen te IJjuuiden Hembrug Spijkenisse Wordt gestoord door sluis/brug Gemeente Havendienst R'dam Gemeente havendienst R'dam Haven Scheveningen Rozenburgsluis Kanaal

27 Vast opgestelde marifoon-installaties voor met name nautisch verkeer blijken een enorme diversiteit in operationele zendbereiken te bezitten. In bijlage 6 is het operationele bereik vermeld voor de geënquêteerde sluizen en bruggen. Voor wat betreft het werkkanaal is het verschil tussen het minimum (2 km voor de sluis te Sambeek) en het maximum (40 km voor o.a. de Stevinsluizen te Den Oever) opvallend groot. Het gemiddelde zendbereik blijkt op ca. 14 km te liggen. De spreiding bedraagt ca. 11 km. In bijlage 7 is de frekwentie-dichtheid voor het zendbereik van marifoonwalstations voor nautisch verkeer gegeven. 4.4 Verkeersposten Voor verkeersposten verschilt het gebruik van VHF kanalen van post tot post. De posten Terneuzen, Hansweert, Hartel en Dordrecht hebben te maken met zeevaart en met binnenvaart. De posten Brienenoord, Wijk bij Duurstede en de toekomstige posten Tiel en Weurt met voornamelijk binnenvaart. De posten Terneuzen en Hansweert liggen in de nabijheid van grote sluiskomplexen, die op dit moment zelf niet van VHF-zendapparatuur voorzien zijn. Op deze posten is dan ook vooralsnog het kanaal 18 resp. 22 voor nautisch (sluis)verkeer aanwezig. Voor Hansweert is kanaal 22 behalve het kommunikatiekanaal voor het sluisbedrijf ook het werkkanaal voor de overige aktiviteiten. Deze post heeft daarnaast de beschikking over de kanalen 12 en 14 voor oproep-doeleinden en het houden van korte gesprekken in noodsituaties. Hansweert heeft echter niet de beschikking over kanaal 10. De verkeerspost Terneuzen beschikt behalve over kanaal 18 als werkkanaal voor het sluisbedrijf tevens over kanaal 11 voor de kommunikatie met zeeschepen en grote binnenvaartuigen (>00 ton). Daarnaast zijn eveneens de kanalen 6, 8, 10, 12 en 14 aanwezig voor oproep en korte gesprekken in noodsituaties. De overgang van deze posten naar DGSM zal wijziging kunnen brengen in het gebruik van de genoemde

28 VHF-kanalen voor deze posten. Voor de verkeersposten Terneuzen en Hansweert bestaan de verkeersdeelnemers voor ca. 60% uit binnenvaartuigen en ca. 40% uit zeevaartuigen. Geheel anders ligt deze verhouding voor de overige operationele en geplande verkeersposten. Voor deze posten ligt het aandeel van de zeevaart en de binnenvaart op res. ca. 2% en ca. 98%. Dit leidt tot een heel ander gebruik van de beschikbare VHFkanalen. De posten Hartel, Brienenoord en Dordrecht naken voor hun taakuitoefening gebruik van de kanalen 10 en 13 als werkkanalen. Voor oproepdoeleinden en het houden van korte gesprekken in noodsituaties hebben de posten Dordrecht en Hartel de beschikking over de kanalen 6, 8 en 14, de post Brienenoord echter alleen over kanaal 6. Zoals in het voorgaande reeds is vermeld verkeren de verkeersposten Tiel en Weurt nog in de ontwerpfase. Deze posten zullen een eigen kanaal als werkkanaal dienen te krijgen. De direktie Bovenrivieren voert hierover nog onderhandelingen met PTT-KSR. Voorlopig is door laatstgenoemde instantie kanaal 13 als werkkanaal aangewezen. In de volgende tabel is aangegeven door wie en op welk verkeersposten gestoord worden. kanaal Verkeerspost Hansweert Dordrecht Wijk bij Duurstede Gestoord door Radar Tankhoofd Rotterdam Seinpost Wijk bij Duurstede RHD te Dordrecht Kanaal Partikuliere netten In de volgende tabel is aangegeven van welke partikuliere kanalen door de Rijkswaterstaat gebruik gemaakt wordt. SIMPLE 33L 35L 37L 37H KANAALNUMMER 39L 40L DUPLE

29 In de volgende paragrafen zal worden aangegeven, waar en waarvoor de verschillende partikuliere kanalen worden gebruikt. 4^!_Kanaal_5 Op dit kanaal wordt door de direkties Bovenrivieren, Limburg en Overijssel een partikulier net geëxploiteerd. De centrale post hiervan bevindt zich in Arnhem (post Mariënburg) en er zijn steunzenders geplaatst in Zwolle, Deventer, Nijaegen, Arcen, Roermond, Maastricht en Wijk bij Duurstede. Het net bestrijkt het gehele gebied van de Waal tot Gorinchem, de Boven-Rijn en Lek tot Schoonhoven, de IJssel tot Kampen en de Maas, vanaf de Belgische grens. Via de steunzenders kan een vaartuig op de IJssel bij Zwolle kontakt maken met b.v. een vaartuig op de Maas bij Maastricht. Post Mariënburg is niet de gehele dag in bedrijf en ook niet in de weekends. Bij kalamiteiten kan de post vrij snel in bedrijf worden gesteld. Het net wordt door de genoemde direkties gebruikt tijdens het doen van waarnemingen en metingen, het uitvoeren van werken en het geven van huishoudelijke mededelingen. Een enkele keer wordt er via dit net ook nautische informatie verstrekt. Met name de vaartuigen van de direktie Bovenrivieren, luisteren kontinu uit op kanaal 5. Ondanks het toepassen van steunzenders wordt de kommunikatie in het Limburgse net regelmatig gestoord door hinderlijk geruis, slechte ontvangst en gesprekken in het Duits. Het gebied benedenstrooms van Schoonhoven is in het geheel niet te bereiken. De oorzaak hiervan is het gebruik van 'hetzelfde kanaal door de radarpost Rozenburg, waarvan overigens in het gehele bovenrivierengebied veel hinder ondervonden wordt. In de nota "Marifoon gebruik bij de direktie Bovenrivieren" [5] wordt als oplossing gesuggereerd een andere frekwentie toe te passen voor of post Mariënburg (met alle vaartuigen en steunzenders) of voor radar Rozenburg (met veel loodsen als gebruiker). Met het operationeel worden van het landelijk Rijkswaterstaat mobilofoonnet [6J valt het echter ook te overwegen om voor de genoemde toepassingen gebruik te maken van dit mobilofoonnet.

30 Het landelijk Rijkswaterstaatsmobilofoonnet biedt minstens de zelfde faciliteiten als het huidige net via kanaal 5. T.a.v. een aantal aspekten biedt het echter duidelijk meer mogelijkheden, zoals: - groot operationeel gebied. In principe geheel Nederland; - dag en nacht in bedrijf; - selektieve oproepmogelijkheden. 4^5 jl 2_Kanaal_30 Het duplex kanaal 30 wordt gebruikt bij de direktie Benedenriveren en bij de direktie Noord-Holland. Bij Benedenrivieren fungeren de posten Brienenoord, Dordrecht, Hartel, het Haven Coördinatie Centrum en het Traffic Centre Hoek als walkant. Alle Rijkshavendienstvaartuigen en een aantal vaartuigen van dienstkringen zijn uitgerust met de scheepskant. Met name door de post Brienenoord wordt dit kanaal zeer frekwent gebruikt voor het doen van huishoudelijke mededelingen. Vanuit het Antwerpse havengebied wordt er echter op dit kanaal voortdurend hinder ondervonden. In Noord--Ho Hand wordt dit kanaal gebruikt door de dienstkring Noordzeekust bij meet- en peilwerkzaamheden. Voor de walkant wordt hier een portofoon gebruikt. 4_ L 5_ 1 3_Kanaal_33L Het kanaal 33L is alleen in gebruik bij de direktie Noord-Holland. De Rijkshavendienst te IJmuiden en de Dependance IJmuiden maken gebruik hiervan tijdens het doen van waarnemingen en metingen, voor de uitvoering van verken en voor huishoudelijke mededelingen. Afhankelijk van de weersomstandigheden worden op dit kanaal zo nu en dan flarden van ondefinieerbare gesprekken ontvangen, die vermoedelijk uit de richting van Rotterdam komen. 4^5^4_Kanaal_35L Ook dit kanaal is alleen in gebruik bij de direktie Noord-Holland. De Rijkshavendienst IJmuiden en de Dependance IJmuiden met de bijbehorende vaartuigen hebben er de beschikking over. Het kanaal wordt gebruikt bij het uitvoeren van werken, het doen van huishoudelijke mededelingen en het verrichten van waarnemingen en metingen.

31 _Kanaal_37L Kanaal 37L is het kanaal dat in de hele provincie Zeeland als intern Rijkswaterstaatskanaal wordt gebruikt. Er is vast opgestelde zend/ontvang apparatuur voor dit kanaal aanwezig op: - het centraal kantoor in Middelburg - het kantoor van de dienstkring Vlissingen - het kantoor van de dienstkring Zierikzee - het kantoor van de Rijkshavendienst in Vlissingen - de verkeerspost Terneuzen - de verkeerspost Hansweert - de Kreekraksluizen - de Grevelingensluis - de sluizen te Vlissingen De zendbereiken van deze zenders variëren van ca. km tot ca. 45 km. Alle vaartuigen (ca. stuks)_van de direktie Zeeland en van de Adviesdienst Vlissingen van de direktie Waterhuishouding en Waterbeweging (ca. 10 stuks) zijn eveneens uitgerust met zend/ontvangst mogelijkheden op kanaal 37L. Het kanaal wordt gebruikt bij het uitvoeren van werken, het verrichten van waarnemingen en metingen en voor huishoudelijke mededelingen. Ook worden er via dit kanaal wel berichten van nautische aard aan de eigen dienstvaartuigen doorgegeven. Het gebruik van het kanaal varieert voor de betrokkenen van incidenteel tot kontinu. Door de direktie Noordzee wordt kanaal 37L intensief gebruikt voor het verrichten van waarnemingen en metingen. Op het Controle Informatie Centrum (CIC) in Hoek van Holland bevindt zich een vast opgestelde zender met een bereik van ca. 30 km. Hetzelfde geldt ook voor de peil- en meetdienst Hoek van Holland van de direktie Benedenrivieren en de in opdracht van deze dienst xn de monding van de Nieuwe Waterweg opererende (partikuliere) baggervaartuigen. De direktie Benedenrivieren maakt eveneens gebruik van de op het CIC in Hoek van Holland opgestelde vaste zender/ontvanger. Tenslotte wordt dit kanaal ook gebruikt op de Waddenzee en de Noordzee door de dienstkringen Texel en Noordzee van de direktie Noord-Holland en op het IJsselmeer en de Waddenzee door de Studiedienst Hoorn van de direktie Waterhuishouding en Waterbeweging en de direktie Friesland.

32 Het blijkt dat met name in Zeeland en in het Rijnmondgebied er een aantal diensten met tegenstrijdige belangen gebruik moet moeten van kanaal 37L voor hun noodzakelijke kommunikatie. De diverse betrokkenen verwijten elkaar dan ook een veelvuldig onjuist gebruik. De algemene klacht luidt dat er via dit kanaal te veel en te lange gesprekken worden gehouden. 4jL 5 _ :.6_Kanaal_37H Door de direktie Benedenrivieren wordt kanaal 37H gebruikt bij het uitvoeren van langdurige grote waterstaatswerken, zoals de bouw van bruggen, tunnels, sluizen etc. Afhankelijk van de lokatie, waar deze werkzaamheden worden uitgevoerd, wordt dit kanaal geplaatst in bijv. de dichtstbijzijnde verkeerspost. Vervolgens wordt het kanaal gebruikt voor de kommunikatie tussen de verkeerspost en de vaartuigen, die bij de bedoelde werken zijn ingezet en voor de kommunikatie van die vaartuigen onderling. 4.i _Kanaal_38 Kanaal 38 wordt alleen door de Meet- en Adviesdienst Delfzijl van de direktie Waterhuishouding en Waterbeweging frekwent gebruikt. Deze dienst beschikt over vast opgestelde zender/ontvangers in de kantoren te Delfzijl en Zoutkamp, van waaruit gesprekken met eigen vaartuigen worden gehouden. Omdat men er van uitgaat dat de gevoerde gesprekken alleen de direkt betrokkenen aangaan, wordt hier gebruik gemaakt van een duplex kanaal. De kommunikatie betreft evenwel alle reeds eerder genoemde taakgebieden zoals het doen van waarnemingen en metingen, het uitvoeren van werken en het doen van huishoudelijke mededelingen. Door tussenkomst van de walposten vinden er ook gesprekken tussen de schepen plaats. 4i5^8_Kanaal_39L Kanaal 39L wordt in grote delen van Nederland door verschillende direkties gebruikt. In het Waddengebied gebeurt dit frekwent door de

33 dienstkring Baflo van de direktie Groningen en in mindere mate door de Meet- en Adviesdienst Delfzijl van de direktie Waterhuishouding en Waterbeweging. In de Emmapolder ten westen van de Eemshaven bevindt zich een steunpunt voor dit kanaal t.b.v. de zenders op Rottummerplaat en Rottumeroog. Op het IJsselmeer wordt kanaal 39L door de direktie Zuiderzeewerken gebruikt als intern waterstaatskanaal. Alle vaartuigen van deze direktie gebruiken dit kanaal bij waarnemingen en metingen, uitvoeren van werken en voor huishoudelijke mededelingen. Alleen de Houtribsluis bij Lelystad beschikt als walobjekt over de mogelijkheid via dit kanaal in kontakt met de vaartuigen te komen. En wel m.b.v. een portofoon voorzien van kanaal 39L. Opvallend in het beheersgebied van Zuiderzeewerken is dat de walverbindingen plaatsvinden door middel van het landelijk Rijkswaterstaatsmobilofoonnet. Alle vaartuigen van ZZW zijn reeds van mobilofoon voorzien. Door de direktie Utrecht wordt kanaal 39L eveneens regelmatig gebruikt bij het uitvoeren van werkzaamheden, het doen van huishoudelijke mededelingen en bij het begeleiden van de scheepvaart voor de onderlinge kommunikatie tussen patrouillevaartuigen. Voor de direktie Noordzee geldt t.a.v. het gebruik van kanaal 39L hetzelfde als hiervoor reeds vermeld voor kanaal 37L. Kanaal 39L is ook aanwezig in de zender/ontvanger van het Controle Informatie Centrum (CIC) in Hoek van Holland. Het bereik bedraagt hier ca. 30 km. Bovendien bevindt zich op het kantoor van de direktie Noordzee een zender/ontvanger voor kanaal 39L met een bereik van ca. 50 km. In het benedenrivierengebied wordt door de vaartuigen van alle dienstkringen (Hoek van Holland, Rozenburg, Rotterdam, Stellendam, Dordrecht, Geertruidenberg en Gorinchem) en van de meet- en peildiensten (Hoek van Holland en Dordrecht) kontinu gebruik gemaakt van kanaal 39L voor het doen van waarnemingen en metingen, het uitvoeren van werken en het doen van huishoudelijke mededelingen. Tevens zijn alle patrouillevaartuigen van deze dienst met dit kanaal uitgerust. In dit gebied bevinden zich een aantal vast opgestelde zender/ontvangers voor kanaal 39L zoals op de verkeerspost Dordrecht (bereik ca. km), de verkeerspost Hartel, de Volkeraksluizen (bereik ca. 35 km), de post Brienenoord, de Haringvlietsluizen, het kantoor van de direktie Benedenrivieren in

34 Dordrecht en op het kantoor van de dienstkring Hoek van Holland. Alle dienstkringen kunnen gebruik maken van één van de twee laatstgenoemde zenders. Kanaal 39L kan in het benedenrivierengebied ook gebruikt worden voor kommunikatie tijdens kalamiteiten. Koördinatie van de bestrijdingswerkzaamheden kan plaatsvinden vanuit de "rampenkamer" in het kantoor van de direktie Benedenrivieren te Dordrecht. Aan verschillende instanties, die hierbij betrokken kunnen zijn, zoals brandweer, bergingsmaatschappijen, sleepdiensten e.d., is toestemming verleend om eveneens kanaal 39L te installeren. De dienst Verkeerskunde gebruikt kanaal 39L incidenteel bij het doen van waarnemingen of metingen in het kader van onderzoeksprojekten. Voor wat betreft de onderlinge storingen geldt voor dit kanaal hetzelfde als opgemerkt voor kanaal 37L. 4^5^9_Kanaal_40L Kanaal 40L wordt nog meer dan kanaal 39L verspreid over het hele land gebruikt. In het Waddengebied is het de Meet- en Adviesdienst van de direktie Waterhuishouding en Waterbeweging, die veel gebruik maakt van kanaal 40L voor alle reeds vaker genoemde taakgebieden. Vanuit de kantoren in Zoutkamp en Delfzijl kunnen via dit kanaal gesprekken gevoerd worden met de betrokken vaartuigen. Omdat het hier om een simplex kanaal gaat, kunnen (in tegenstelling tot kanaal 38) alle vaartuigen de volledige gesprekken volgen. In dit gebied maakt ook de dienstkring Baflo van de direktie Groningen incidenteel gebruik van kanaal 40L. Op de Noord- en de Waddenzee wordt van kanaal 40L ook gebruik gemaakt door de dienstkring Texel van de direktie Noord-Holland. Deze dienstkring gebruikt dit kanaal voor het doen van waarnemingen en metingen. Voor het benedenrivierengebied geldt voor de gebruikers van kanaal 40L ongeveer hetzelfde als beschreven voor kanaal 39L. Kanaal 40L wordt in het algemeen echter minder frekwent gebruikt dan kanaal 39L, terwijl het gebruik voornamelijk beperkt blijft tot het doen van huishoudelijke mededelingen. In het gebied van Bovenrivieren wordt kanaal 40L gebruikt bij het doen van waarnemingen en metingen, het uitvoeren van werken, het geven vsn huishoudelijke mededelingen en ook wel voor het verstrekken van

35 nautische informatie en bij verkeersbegeleiding. Alle vaar- en voertuigen van de direktie Bovenrivieren zijn uitgerust met kanaal 40L. Door het ontbreken van walobjekten, die van kanaal 40L voorzien zijn, zal de kommunikatie in dit gebied via kanaal 40L beperkt blijven tussen de vaar- en/of voertuigen onderling. Voor walverbindingen is in dit gebied immers kanaal 5 bedoeld. De gebruiksfrekwentie van kanaal 40L varieert hier van incidenteel tot kontinu. In Utrecht wordt kanaal 40L intensief gebruikt als intern Waterstaatskanaal. Alle vaartuigen zijn van dit kanaal voorzien. In het kantoorpand Westraven bevindt zich een walstation voor dit kanaal, evenals op de seinpost Wijk bij Duurstede. Het kanaal wordt hier voornamelijk gebruikt voor het uitvoeren van werken en het doen van huishoudelijke mededelingen. Ook in Limburg wordt kanaal 40L gebruikt als intern Waterstaatskanaal. Alle vaar- en voertuigen, behalve de Rijksveerponten op de Maas, zijn van dit kanaal voorzien. In tegenstelling tot het bovenrivierengebied zijn er in Limburg ook een aantal walobjekten i.c. alle sluizen voorzien van kanaal 40L. Kanaal 40L wordt in het Limburgse net dan ook niet alleen gebruikt voor onderling verkeer tussen vaar- en/of voertuigen, doch ook voor verbindingen met de sluizen. Omdat het zendvermogen van kanaal 40L groter is dan dat van de sluiskanalen, zullen via kanaal 40L verbindingen over grotere afstanden mogelijk zijn. Ook in Limburg varieert het gebruik van kanaal 40L van incidenteel tot kontinu. In Noord-Brabant wordt kanaal 40L regelmatig gebruikt voor het doen van huishoudelijke mededelingen. De dienst Verkeerskunde tenslotte gebruikt kanaal 40L incidenteel bij het doen van waarnemingen en metingen in het kader van onderzoeksproj ekten. Evenals voor de kanalen 37L en 39L het geval is, is kanaal 40L dus over het gehele land in gebruik. Opvallend daarbij is evenwel dat in tegenstelling tot de twee eerstgenoemde kanalen er op kanaal 40L veel minder sprake is van onderlinge hinder door de gebruikers van de verschillende direkties. Alleen gebruikers van de direktie Utrecht en de direktie Benedenrivieren geven aan regelmatig hinder van elkaar te ondervinden.

36 De op kanaal 40L plaatsvindende storingen zijn voornamelijk afkomstig van buiten de Rijkswaterstaat. Dit geldt met name in Limburg, waar er veel hinder wordt ondervonden van Duits- en Franstalige gesprekken en in het Waddengebied, waar hinder wordt ondervonden van onbekende buitenlanders (vermoedelijk vissers).

37 " MARIFOONGEBRUIK EN DE RIJKSWATERSTAATSTAKEN 5.1 Algemeen Om beleidslijnen t.a.v. het gebruik van VHF kanalen te kunnen vaststellen dient te worden nagegaan waarom en hoe van de diverse verbindingsnetten c.q. kanalen gebruik dient te worden gemaakt en welke prioriteiten er aan dit gebruik dienen te worden gegeven. Het is hiervoor noodzakelijk eerst een globale analyse te maken van de "natte" taken van Rijkswaterstaat. De taak van de Rijkswaterstaat is omschreven in het ïfieuw Organiek Besluit Rijkswaterstaat [lo] uit 1971". Tot de "natte" taken van de Rijkswaterstaat behoren volgens dit besluit ondermeer: 1. de zorg voor een veilige en vlotte verkeersafwikkeling te water; 2. de aanleg, het beheer en het onderhoud van waterkeringen, van verken t.b.v. de waterhuishouding, van scheepvaartwegen en havens; 3. het verzamelen van gegevens voor de kennis van de waterstaatkundige toestand van het land en van het verkeer te water; 4. de zorg voor de waterhuishouding in kwantitatieve en kwalitatieve zin. De deeltaken, die hieruit per dienst of per direktie kunnen worden afgeleid, zijn slechts uitvoerbaar door een zo goed mogelijke inzet van personeel en van materieel. Van vitaal belang in dat verband is een juist gebruik van de beschikbare kommunikatiemiddelen in het algemeen en in het kader van deze nota, van VHJ-verbindingen in het bijzonder. De onder 1 genoemde taak heeft als algemeen kenmerk het gebruik van de infra-structurele voorzieningen, i.c. het gebruik van de vaarweg door het scheepvaartverkeer. Deze taak zal in het vervolg worden aangeduid met "verkeerstaak". De onder 2 t/m 4 genoemde taken hebben als algemeen kenmerk het instand houden en uitbreiden van de infra-stucturele voorzieningen, Het het operationeel worden van DGSM per dient hier gelezen te worden: "de zorg voor een veilige en vlotte verkeersafwikkeling op de vaarwegen en in de havens, waarvan het nautisch beheer bij de Rijkswaterstaat berust".

38 d.m.v. onderhoud, bouw en studie. Deze taken zullen in het vervolg worden aangeduid met "beheerstaken". De verkeers- en beheerstaken zullen nu nader worden gespecificeerd, waarbij tevens zal worden aangegeven, wie belast zijn met de taakuitvoering, van welke verkeerskategorieën gebruik gemaakt dient te worden en wat globaal de inhoud c.q. de aard van de gevoerde gesprekken zal zijn. 5.2 Verkeerstaken 5^.2^^_Taakomschrijving Tot de zorg voor een veilig en vlotte verkeersafwikkeling te water kan worden gerekend: a. het houden van toezicht op en het regelen van het scheepvaartverkeer op de vaarwegen en in de havens, waarvan het nautische beheer bij de Rijkswaterstaat berust; b. het geven van begeleiding en aanwijzingen aan speciale transporten c. het aanwijzen en bewaken van ankerplaatsen d. het koördineren bij rampenbestrijding e. het koördinerend optreden en het verlenen van assistentie bij scheepsongevallen f. het nemen van maatregelen om bij slecht zicht gevaarlijke situaties zoals kongesties te voorkomen of op te lossen g. het geven van nautische informatie in de meest ruime zin h. het regelen van sluis- en brugpassages 5.2^2 Taakuitvoering Gezien vanuit het oogpunt van marifoongebruik zal de zorg voor een vlotte en vooral een veilige verkeersafwikkeling te water de voornaamste taak zijn. Met de uitvoering van de hiertoe behorende deeltaken zijn in het algemeen de volgende objekten belast: - de patrouillevaartuigen van de rijkshaven-en scheepvaartdiensten - sluizen en bruggen - verkeersposten.

39 Patrouillevaartuigen Patrouillevaartuigen zijn betrokken bij de onder a t/m g genoemde taken. Daarbij worden verbindingen onderhouden met: - beroeps- en rekreatievaartuigen - sluizen en bruggen - verkeersposten - andere patrouillevaartuigen van Rijkswaterstaat, havendiensten, Rijkspolitie te Water etc. - en met het kantoor Het zal duidelijk zijn dat veel gesprekken zullen moeten worden gevoerd met opvarenden van andere vaartuigen. Marifoon is dan meestal het enige hulpmiddel waardoor kontakt mogelijk is. De kontakten zullen zich afspelen in de verkeerskategorie voor schip-schip verkeer. De aard en de inhoud van de gevoerde gesprekken mag echter slechts betrekking hebben op de veiligheid van navigatie of personen. In de nabijheid van bruggen en sluizen zullen patrouillevaartuigen deel moeten kunnen nemen aan de kommunikatie in de verkeerskategorie voor nautisch verkeer en nabij de grote havengebieden zal hetzelfde gelden t.a.v. de kommunikatie in de verkeerskategorie voor schiphavenautoriteiten. Daarnaast zullen patrouillevaartuigen moeten kunnen beschikken over een of meer partikuliere kanalen om in voorkomende gevallen ongestoord kontakt te kunnen onderhouden met de dienstleiding, andere Rijkswaterstaats patrouillevaartuigen, -meetvaartuigen, bakenboten, etc. of voertuigen. In het algemeen zullen dit verbindingen over korte afstanden zijn. Voor verbindingen met het kantoor, die vaak grote afstanden moeten overbruggen, valt de voorkeur te geven aan het gebruik van het landelijk waterstaatsmobilofoonnet. In het volgende hoofdstuk zal op dit aspekt nader worden ingegaan. Het behoeft geen betoog dat patrouillevaartuigen, evenals overigens alle andere vaartuigen, de beschikking dienen te hebben over het internationaal nood- en oproepkanaal alsmede één of meer openbare verkeerskanalen.

40 Sluizen en bruggen Bij de uitvoering van de onder a t/m h genoemde taken vindt veel kontakt plaats tussen vaartuigen (beroeps en rekreatie) en instanties, die vaarwegen of havens beheren. In hoofdstuk 3 is deze aard van kommunikatie ondergebracht in de verkeerskategorieën voor nautisch verkeer en schip-havenautoriteiten. In bijlage 3 is een overzicht gegeven van sluizen en bruggen, die voorzien zijn van een VHF-installatie. Uit dit overzicht blijkt tevens dat de Rijkswaterstaat veruit de belangrijkste beheerder is van sluizen en bruggen, die van dergelijke apparatuur zijn voorzien. De inhoud van de gesprekken zal betrekking hebben op het aanwijzen van wachtplaatsen, mededelen schutvolgorde, aanwijzen plaats in kolk, opnemen gegevens voor de statistiek, etc. Een aantal sluizen en bruggen in de grote doorgaande routes, vervullen reeds nu of zullen in de nabije toekomst een rol gaan vervullen in een keten van informatie verstrekkende c.q. informatie inwinnende posten. De bedoelde posten zijn van belang voor met name de begeleiding van het vervoer van gevaarlijke stoffen. Teneinde deze taak optimaal te kunnen uitvoeren zullen de betrokken bruggen en sluizen in staat moeten zijn onder alle omstandigheden een vaartuig te kunnen oproepen. Wanneer er bij slecht zicht m.b.v. radar wordt gevaren, is een vaartuig verplicht om afgestemd te blijven op kanaal 10. De konsekwentie hiervan is dat zolang er geen wettelijk kader bestaat, waarbinnen het mogelijk is om een vaartuig te verplichten tot het bezit van twee marifoontoestellen, de hier bedoelde bruggen en sluizen tevens de beschikking moeten hebben over een kanaal uit de verkeerskategorie voor schip-schip verkeer, dat echter alleen als oproepkanaal gebruikt mag worden. Verkeersposten In het voorgaande is reeds vermeld dat de patrouillevaartuigen vf.n de Rijkshaven- en scheepvaartdiensten een belangrijke bijdrage leveren aan een vlotte en veilige verkeersafwikkeling te water. Tot dat doel is er in de afgelopen jaren ook een aantal verkeers-

41 of seinposten operationeel geworden, zoals de posten te: a. Terneuzen b. Hansweert c. Hartel d. Dordrecht e. Brienenoord f. Wijk bij Duurstede Daarnaast zijn er in het bovenrivierengebied verkeersposten geprojekteerd bij Tiel en bij Weurt. De plannen hiervoor bevinden zich in een vergevorderd stadium. De verkeerstaken van de posten genoemd onder a t/m e zijn reeds of zullen op korte termijn overgedragen worden aan DG SM. Een kenmerk voor alle bestaande en geprojekteerde posten (m.u.v. post Brienenoord) is dat ze op de splitsingspunten liggen van zeer druk bevaren scheepvaartwegen. Tot de hoofdtaak van een verkeerspost kan dan ook in het algemeen worden gerekend: - het begeleiden, c.q. regelen van het scheepvaart verkeer op het splitsingspunt. Daartoe dient een verkeerspost kontakt te kunnen leggen met schepen in zijn beheersgebied of andersom. Ten aanzien van het gewicht van de verstrekte informatie worden daarbij drie niveau's onderscheiden, t.w.: - Informatief; te allen tijde dient de scheepvaart geïnformeerd te worden over eigen positie, overig verkeer, zicht, etc. - Adviserend; onder moeilijke omstandigheden en op verzoek kunnen adviezen gegeven worden m.b.t. koers en vaart, ankerplaatsen, etc. - Dwingend; het dwingend voorschrijven van vaarrichting en snelheidsbeperking zal alleen voorkomen als dit voor de veiligheid noodzakelijk wordt geacht, zoals b.v. bij kalamiteiten. - het fungeren als meldpost c.q. volgstation voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Als belangrijke neventaken kunnen genoemd worden: - het funktioneren als kommunikatie-centrum bij rampenbestrijding; - het verschaffen van algemene informatie (waterstanden, meteo, stremmingen, etc.)

42 Gezien de hoge intensiteit van de kommunikatie zal de voorkeur uitgaan naar een verplicht werkkanaal voor de verkeerspost, waarop de scheepvaart in het werkgebied van de post dient af te stemmen. Daarmee wordt voorkomen dat schepen die het splitsingspunt naderen voor de post niet bereikbaar zijn, omdat ze op een andere (vaak overbelast) VHF-kanaal staan afgestemd. Wanneer er bij slecht zicht m.b.v. radar gevaren wordt, is een vaartuig verplicht om afgestemd te blijven op kanaal 10. Is daarnaast het vaartuig tevens verplicht om in de nabijheid van een verkeerspost op het werkkanaal van de post af te stemmen, dan leidt één en ander automatisch tot de konklusie dat het vaartuig de beschikking dient te hebben over twee marifoontoestellen. Zolang er echter geen wettelijk kader bestaat, waarbinnen het mogelijk is een vaartuig te verplichten tot het bezit van twee marifoontoestellen, zal de verkeerspost de beschikking dienen te hebben over een kanaal uit de verkeerskategorie schip-schip verkeer. Dit kanaal mag echter alleen als oproepkanaal gebruikt worden. Voor eventuele andere ter plaatse gebruikte VHF-kanalen (bruggen, sluizen, partikuliere kanalen) dienen minstens uitluisterfaciliteiten aanwezig te zijn. 5.3 Beheerstaken 5.i3^1_Taakomschr ijving Tot de beheerstaken behoren: - de aanleg, het beheer en het onderhoud van: waterkeringen; werken t.b.v. de waterhuishouding; scheepvaartwegen en havens. - het verzamelen van gegevens voor de kennis van de waterstaatkundige toestand van het land en van het verkeer te water. Hiertoe kunnen o.a. worden gerekend: scheepvaarttellingen op splitsingspunten en sluizen; meten van waterstanden, stroomsnelheden, vaardiepten; verkeersonderzoeken etc. - de zorg voor de waterhuishouding in kwantitatieve en kwalitatieve zin.

43 - 39-5i3 ± 2_Taakuitvoering De taakuitvoering van de beheerstaken berust bij de beheers- en onderhoudsdiensten (kantonniers, bakenboten), meet- en adviesdiensten, studiediensten, bouwdiensten etc. De aard van de genoemde aktiviteiten is zodanig dat er veel kommunikatie plaats zal vinden tussen de RWS-funktionarissen onderling. Voor zover dit kommunikatie via VHF-verbindingen betreft zal zich dat dan ook voornamelijk afspelen in de verkeerskategorie voor partikulier verkeer. De kanalen die gereserveerd zijn voor partikuliere netten zijn in principe duplex kanalen. De wal- en scheepskant worden echter vaak uitgegeven als simplex kanalen, Hierdoor is een efficiënter gebruik van de beschikbare frekwenties mogelijk, terwijl een groep belanghebbenden op de hoogte kan blijven van het totale berichtenverkeer, dat bestemd is voor eigen kring. Een bezwaar kan evenwel zijn dat deze verbinding een minder "besloten" karakter heeft. In de door de Rijkswaterstaat geëxploiteerde partikuliere netten komen zowel simplex als duplex verbindingen voor. Voor de uitvoering van de genoemde beheerstaken dienen er vele verbindingen over betrekkelijk grote afstanden onderhouden te worden, zoals in het Bovenrivierengebied en op de Zeeuwse stromen b.v. het geval is. Dit soort verbindingen kunnen via het landelijk RV?S-mobilofoonnet worden afgewikkeld. Zoals reeds eerder vermeld wordt hierop in hfd. 6 teruggekomen. Vanzelfsprekend is er in het kader van de genoemde taken ook kommunikatie met andere vaarweggebruikers. Deze kontakten zullen zich echter voornamelijk afspelen in de in 5.2. beschouwde verkeerskategorieën. 5.4 Gebruiksprioriteiten In het voorgaande is de noodzaak tot het gebruik van marifoonkanalen door de Rijkswaterstaat aangegeven, gezien in het licht van de

44 - 4o - taakomschrijving van de Rijkswaterstaat. Uit die beschrijving komt duidelijk naar voren, dat de marifoon een belangrijk en onmisbaar hulpmiddel is bij de uitoefening van een groot aantal taken. Toch zal de noodzaak tot het gebruik van marifoon in alle genoemde gevallen niet als gelijkwaardig gekwalicifeerd kunnen worden. Ten aanzien van de aard en de inhoud van de per marifoon gevoerde gesprekken kunnen prioriteiten worden vastgesteld. Het spreekt vanzelf dat de prioriteitsstelling direkt samenhangt met de door de Rijkswaterstaat uit te voeren taken. In het voorgaande is het verband gelegd tussen de uit te voeren taken en de verkeerskategorieën, waarvan gebruik gemaakt wordt. In volgorde van belangrijkheid leidt dit dan tot de volgende tabel voor de prioriteitsstelling: Prioriteit Aard/inhoud gesprek Verkeerskategorie 1 Verkeersveiligheid Schip-schip verkeer Nautisch verkeer Schip-havenautoriteiten 2 Uitvoeren werkzaamheden Partikuliere netten 3 Verrichten metingen/waarnemingen Partikuliere netten Schip-schip verkeer 4 Huishoudelijke mededelingen Partikuliere netten

45 BELEIDSLIJNEN M.B.T. MARIFOONGEBRUIK In hoofdstuk 4 is een beschrijving gegeven van het gebruik van en de ervaring met marifoon bij de Rijkswaterstaat. Daarbij is uitgegaan van vier groepen van gebruikers, t.w.: - Dienstvaartuigen, (Patrouillevaartuigen, bakenboten, etc.) - Bruggen en sluizen, - Verkeersposten, - Gebruikers van partikuliere netten. In dit hoofdstuk zullen de beleidslijnen worden uitgewerkt t.a.v. het gebruik van VHF kanalen voor elk van de hier genoemde gebruikers. Tevens zal worden aangegeven op welke wijze de genoemde aanbevelingen kunnen worden gekonkretiseerd Dienstvaartuigen 6 ;_]_ _! _Algemeen Bij de uitoefening van een groot aantal taken, zoals beschreven in hoofdstuk 5, met name die, die betrekking hebben op veiligheid en vlotheid van het scheepvaartverkeer, zullen Rijkswaterstaatfunktionarissen aan boord van vaartuigen in kontakt treden met opvarenden aan boord van andere vaartuigen. De kommunikatie die hiermee gepaard gaat zal zich voornamelijk afspelen in de verkeerskategorie voor schip-schip verkeer. In veel gevallen is dit tevens de enige manier waarop kontakt tussen de betrokken vaartuigen mogelijk is. Een verbinding in de verkeerskategorie voor schip-schip verkeer dient betrouwbaar te zijn. De gevoerde gesprekken dienen goed hoorbaar en duidelijk te worden overgebracht. De te bestrijken afstand speelt doorgaans een ondergeschikte rol. Veelal vindt de kommunikatie plaats tussen vaartuigen, die ook visueel kontakt met elkaar hebhen (hetzij direkt, hetzij via radar), dus in een gebied met een straal van slechts enkele kilometers. Het zendvermogen kan derhalve gering zijn (0,5-1 W).

46 ö^l^^^gespreksdiscipline Door de binnenvaart- en pleziervaartschippers of hun personeel wordt met name op kanaal 10 een slechte tot zeer slechte gespreksdiscipline aangehouden. Door de lange niet nautische gesprekken of het uitzenden van muziek kan de verkeersveiligheid op het water ernstig in gevaar worden gebracht. PTT-KSR is zich ter dege bewust van deze problemen. Zij oefent hierop kontrole uit en neemt zonodig maatregelen tegen overtreders. Suggesties, die tot verbetering van deze situatie kunnen leiden zijn: - door voorlichting en/of opleiding streven naar een mentaliteitsverbetering onder de beroeps- en pleziervaartschippers. In het kader hiervan past het afnemen van een examen of een test, waarmee een schipper aan kan tonen op een verantwoorde manier gebruik te kunnen maken van zend/ontvang apparatuur. - elke marifooninstallatie tijdens zenden een voor de installatie unieke onhoorbare identifikatie uit laten zenden; - vaartuigen en vaste posten van overheidsinstanties (RIJS, RP te Water) voorzien van bandopnameapparatuur (cassetterecorders), waarmee gesprekken van overtreders van de bestaande bepalingen voor het marifoonverkeer kunnen worden vastgelegd. Met behulp van de eveneens vastgelegde unieke identifikatie kunnen overtreders worden opgespoord en eventueel worden bestraft. - door voorlichting en training het personeel van vaste posten van overheidsinstanties er op wijzen, dat ook zij gemachtigd zijn om korrigerend c.q. rapporterend op te treden tegen overtreders. 6 jl^_ 1 3_Zendvermogen Door een aantal direkties is de suggestie gedaan om het zendvermogen van patrouillevaartuigen op kanaal 10 met behulp van een terugverende schakelaar te kunnen verhogen tot ca. 25U. Het bereik van de zender zal hiermee toenemen, waardoor het in het geval van kalamiteiten mogelijk wordt de scheepvaart in een groot gebied te waarschuwen. Vergroting van de mogelijkheid de scheepvaart tijdig en in een groot gebied te kunnen waarschuwen kan de veiligheid ongetwijfeld ten goede komen. Echter moeten er ook een aantal nadelen genoemd worden, die

47 tot het omgekeerde aanleiding kunnen geven. Te denken valt daarbij aan: - gesprekken, die op grote afstand plaatsvinden en die derhalve niet gehoord worden, kunnen ernstig worden gestoord; - vaartuigen, die zich verder weg bevinden dan het bereik van een normale 1 W zender, zullen niet in staat zijn respons te geven, omdat ze niet gehoord worden; - de kans dat er een oneigenlijk gebruik gemaakt zal worden van het vergrote zendvermogen is niet denkbeeldig. Ondanks het feit dat PTT-KSR zijn goedkeuring hecht aan deze suggestie op grond van aangevoerde veiligheidsargumenten, verdient het aanbeveling de inbouw van een dergelijke schakelaar slechts na een grondige belangenafweging te doen plaatsvinden en er op toe te zien dat slechts in het uiterste geval van de geboden mogelijkheid gebruik gemaakt wordt. 6.LI.L4 _Scheep_suitrust ing Bij de verschillende direkties en diensten blijken niet altijd dezelfde gedachten te bestaan omtrent de uitrusting van met name de dienstvaartuigen met marifoon-apparatuur. Dit geldt in het bijzonder ten aanzien van de mogelijkheid om op verscheidene kanalen tegelijkertijd uit te kunnen luisteren. Uit onderzoek is gebleken, dat bijna alle vaartuigen over deze mogelijkheid beschikken. Voor een aantal vaartuigen wordt dit echter nog steeds gerealiseerd door middel van "dual watch" faciliteiten. Meestal dienen hierbij het kommunikatiekanaal en het kanaal, waarop alleen geluisterd kan worden, beide ingesteld te worden. Patrouillevaartuigen kiezen voor het kommunikatiekanaal vaak een schipschip kanaal en voor het uitluisteren het partikuliere kanaal, waarop de huishoudelijke mededelingen van bijvoorbeeld een centrale post kunnen worden ontvangen. Peilvaartuigen, kantonniersboten e.d. stemmen voor de kommunikatie in het algemeen af op een partikulier kanaal en luisteren uit op een schip-schip kanaal. Vaartuigen van de direktie Groningen en van de Meet- en Adviesdienst Delfzijl van de direktie

48 Waterhuishouding en Waterbeweging kunnen het uitluisterkanaal echter niet instellen. Dit is namelijk vast bedraad op een partikulier kanaal (39 of 40). Het kommunikatiekanaal kan weer wel ingesteld worden. Met deze werkwijze is men bij de genoemde diensten zeer tevreden. Na 1 januari 1983 zal echter ook dit niet meer toegestaan zijn. Het aantal vaartuigen dat nog van dual-watch gebruik kan maken neemt echter steeds meer af. Daarvoor in de plaats wordt er overgegaan op een installatie, die bestaat uit een aparte zender/ontvanger en een aparte uitluister-ontvanger. De meeste vaartuigen van de direktie Bovenrivieren en een aantal vaartuigen van de direktie Limburg hebben zelfs de beschikking over twee uitluister-ontvangers. De ontvangers worden dan in het algemeen afgestemd op een schip-schip kanaal en op kanaal 5 of op kanaal 40. Noch het werken met dual watch, noch het werken met verscheidene uitluister-ontvangers is ideaal. Dual watch om redenen, als aangegeven in Uitluister-ontvangers omdat het steeds vaker voor zal komen dat men op twee verschillende kanalen tegelijkertijd afgestemd dient te staan. Dit kan het geval zijn tijdens het varen bij slecht zicht m.b.v. radar en men overeenkomstig de Beschikking varen met radar [l3j dient af te stemmen op kanaal 10. Moet men daarnaast in kontakt treden met een brug, een sluis, een verkeerspost of een ander dienstvaartuig, dan zal men minstens over een tweede zender/ontvanger dienen te beschikken. Ook bij het regelen van het scheepvaartverkeer of bij de bestrijding van kalamiteiten kan het marifoonverkeer zo intensief worden, dat een tweede zender/ontvanger onontbeerlijk wordt. Aanbevolen wordt een scheepsuitrusting te doen bestaan uit de volgende komponenten: - een zender/ontvanger voor normaal marifoon gebruik; - een tweede zender/ontvanger om redenen, zoals hierboven uiteengezet; - een mobilofooninstallatie, geschikt voor het RWS-mobilofoonnet en voorzien van selektieve oproepfaciliteiten. Naar dit apparaat behoeft niet kontinu geluisterd te worden. De selektieve oproepfaciliteiten zorgen er voor dat men bereikbaar blijft, zolang de mobilofoon is ingeschakeld. T.a.v. de kanalen, waarover men de beschikking dient te hebben, kan opgemerkt worden dat om redenen van uniformiteit de kanalen 1 t/m 14, 16, 18 t/m 28, 60 t/m 66, 77 t/m 88 en de relevante partikuliere

49 kanalen aanwezig dienen te zijn. Voor veel installaties is dat reeds nu het geval. 6.2 Bruggen en sluizen 6^2^1 _Algemeen Het regelen van brug- en sluispassages is één van de voornaamste aspekten van de zorg voor een vlotte en veilige verkeersafwikkeling. In de Vaarwegennota [lf] wordt opgemerkt dat de veiligheid en vlotheid waarmee het verkeer op een vaarweg zich afwikkelt voor een groot deel samenhangt met de mate waarin de kapaciteit van de vaarweg wordt benut (blz. 118). De kapaciteit van een vaarweg hangt ten nauwste samen met de duur en de wijze van de bediening van sluizen en beweegbare bruggen. Onder andere door de toeneming van de personele kosten wordt bij nieuwe en gerestaureerde sluizen steeds vaker overgeschakeld op een centrale bediening. Het is duidelijk dat bij centralisatie de vlotheid en de veiligheid van de bediening kan worden verhoogd door gebruikmaking van VHF-kommunikatiemiddelen, i.c. de marifoon. In hoofdstuk 3 is het hier bedoelde marifoonverkeer ondergebracht in de verkeerskategorie voor nautisch verkeer. In de Vaarwegennota wordt voorts de verwachting uitgesproken dat mettertijd op drukke vaarwegen het gebruik van de daartoe aangewezen kanalen van genoemd kommunikatiemiddel verplicht zal worden gesteld voor het aanmelden. Dit zal dan met name gelden voor de begeleiding van het vervoer van gevaarlijke stoffen, waarbij bruggen, sluizen en verkeersposten een grote rol zullen gaan spelen. Voor b.v. de van Brienenoordbrug is een en ander reeds nu het geval. Ook met betrekking tot de algemene berichtgeving over weersomstandigheden, waterstanden, stremmingen etc. wordt in de Vaarwegennota opgemerkt dat de uitrusting van schepen, sluizen en bruggen met marifoon het verkrijgen van inlichtingen zal vergemakkelijken. Zoals reeds eerder op een aantal plaatsen in deze nota is vermeld kan het bovenstaande onder bepaalde omstandigheden aanleiding geven tot de verplichting voor vaartuigen tot het in bezit hebben van twee marifoontoestellen.

50 In het Struktuurschema Vaarwegen [12j wordt een hoofdvaarwegennet onderscheiden. Een vaarweg wordt tot het hoofdvaarwegennet gerekend als hij verschillende landsdelen ontsluit, met elkaar verbindt of met het buitenland verbindt op een wijze, die bijdraagt aan de ekonomische ontwikkeling van de betrokken landsdelen. Hierbij spelen ook de verkeersintensiteit op een vaarweg en de toegankelijkheid van een vaarweg een rol. In het hoofdvaarwegennet komt een groot aantal sluizen en beweegbare bruggen voor. De bedoelde sluizen zijn op een enkele uitzondering na alle van marifoon voorzien. Tot de uitzonderingen hierop kunnen worden gerekend: - de Terhorne sluis in het Prinses Margrietkanaal. Deze sluis is meestal geopend; - de Prinses Marijkesluis te Ravenswaay in het Amsterdam-Rijnkanaal. Deze sluis is eveneens meestal geopend; - een aantal sluizen in een aantal vaarwegen van klasse I en II in het oosten van het land, zoals b.v. het kanaal Almelo-de Haandrik; - de sluis te Veere in het Kanaal door Walcheren; - de sluizen in het Wilhelminakanaal en in de Zuid-Willemsvaart; - sluizen in een aantal vaarwegen, die aan het hoofdvaarwegennet zijn toegevoegd wegens hun belang voor de rekreatievaart, zoals de Vecht en het Merwedekanaal. Over de vaarwegen, die tot het hoofdvaarwegennet worden gerekend, liggen talloze bruggen, waarvan vele beweegbaar. Slechts een enkele brug is echter van marifoon voorzien. De oorzaak hiervoor ligt voor de hand. Mits een brug hoog genoeg is gelegen, zullen de meeste vaartuigen de brug passeren, zonder enig kontakt te hebben met de brugwachter. Dit in tegenstelling tot een sluis, waar kontakt wel altijd noodzakelijk zal zijn. Bijlage 3 bevat een overzicht van sluizen en bruggen, die van marifoon voorzien zijn. Totaal bevat deze lijst 47 sluizen, waarvan er zich slechts 6 niet in het hoofdvaarwegennet bevinden en 17 bruggen, waarvan er slechts 3 zich niet in het hoofdvaarwegennet bevinden. Het wel of niet aanwezig zijn van marifoon op een sluis of een

51 brug kan niet zonder meer afhankelijk gesteld vorden van het voorkomen van bedoeld kunstwerk in het hoofdvaarwegennet of in een vaarweg van een bepaalde klasse. Toekennen van marifoon aan een brug of een sluis dient veeleer te geschieden op basis van afweging, waarbij de volgende aspekten als richtlijn zullen worden gebruikt: - het marifoonbezit van de passerende schepen; - de intensiteit van het scheepvaartverkeer, de verhouding tussen deze intensiteit en de schutkapaciteit, het type verkeer (rekreatie of beroeps) en de bedieningstijden van de brug of sluis; - het aanwezig zijn van bijzondere omstandigheden, waardoor de scheepvaart de behoefte heeft voortijdig informatie in te winnen; - type van de bediening. Centraal, decentraal of op afstand. Aan-/afwezigheid van praatpalen, wachtplaatsen etc; - het verzorgingsgebied van de brug of sluis. Hieronder wordt verstaan, het gebied waarin de scheepvaart via de marifoon de brug of sluis moet kunnen verstaan. Het verzorgingsgebied is o.a. afhankelijk van de geografische ligging en de aanwezigheid van andere bruggen en/of sluizen, die van marifoon voorzien zijn. Aanbevolen wordt de aanvraag voor een marifoonkanaal op een brug of een sluis centraal via de Hoofddirektie van de Waterstaat te doen verlopen. Deze zal de aanvraag voorzien van een advies, waarbij met bovenstaande rekening is gehouden aan PTT-KSR doen toekomen. ^^^Storingsproblematiek De bijlagen 6 en 7 bevatten de zendbereiken van de werkkanalen van marifooninstallaties op sluizen en bruggen in numerieke en in grafische vorm. Weersomstandigheden, zendvermogen en plaatsing van de antenne zijn van sterke invloed op het bereik. De vermelde afstanden zijn ontleend aan de door de DVK gehouden enquête en berusten op schattingen van het bedienend personeel van betrokken sluizen en bruggen. Het verschil tussen het minimum (2 km) en het maximum (40 km) is opvallend groot. Het gemiddelde bereik van ca. 14 km is voor de meeste sluizen of bruggen te hoog Een

52 algemeen geldende waarde voor het zendbereik van een sluis is moeilijk te geven, omdat dit mede afhankelijk zal zijn van de ligging van de sluis, zijn verzorgingsgebied en van de bedieningstijden. In de praktijk zullen sluizen, waar niet kontinu wordt geschut, zoals b.v. de sluizen in de Afsluitdijk, door de scheepvaart op grotere afstand worden aangeroepen dan sluizen waar het schutproces wel kontinu plaats vindt, zoals b.v. de Kreekraksluizen. Waar niet kontinu wordt geschut, zal een schipper in veel gevallen proberen te bewerkstelligen, dat, door tijdige melding van zijn komst, de kolk vast in gereedheid wordt gebracht voor zijn schutting. Waar wel kontinu wordt geschut zal dit veel minder vaak voorkomen. Bovendien is voor, een aantal sluizen, waar kontinu wordt geschut, vastgelegd waar een schipper zich voor het eerst mag melden. Dit is bijv. ook weer het geval bij de Kreekraksluizen. Gezien het grote aantal meldingen van ondervonden hinder, lijkt het zinvol per sluis of brug te onderzoeken of vermindering van zendbereik gewenst en mogelijk is. Vermindering van zendbereik kan worden verkregen door o.a. vennogensreduktie in kombinatie met antenne-voorzieningen. Echter sluizen en bruggen, die als werkkanaal gebruik maken van een duplex kanaal, hetgeen voor het meeste het geval is, zullen elkaar niet rechtstreeks storen. Hinderlijke storingen zullen steeds veroorzaakt worden door vaartuigen die sluis A oproepen en die ook ontvangen worden door sluis B, mits deze op hetzelfde werkkanaal opereert. Een verdere vermogensreduktie voor scheepszenders lijkt dan ook eerder een afdoende oplossing te bieden. Praktisch zal dit echter niet op korte termijn realiseerbaar zijn, omdat dit reeds heeft plaatsgevonden met de reduktie van het zendvermogen van 25 W naar 1 W- Wel realiseerbaar is het duidelijk vaststellen van het verzorgingsgebied van een brug of een sluis. Via de branche-gerichte pers (zoals Berichten aan de Scheepvaart, Schuttevaer, Dagblad voor de scheepvaart) en naslagwerken (zoals de Wegwijzer voor de binnenscheepvaart l4j) dient hier de noodzakelijke bekendheid aan gegeven te worden. Buiten het verzorgingsgebied is bijzonder ongewenst dat een schipper zich meldt voor een sluis of brug.

53 De praktijk heeft voorts uitgewezen dat het uiterst zinvol kan zijn om ook het sluispersoneel op de hoogte te brengen van het verzorgingsgebied. D.m.v. een landkaartje in het bedieningsgebouw, waarop een en ander is aangegeven, is dit simpel te verwezenlijken. Een mogelijke oplossing voor de storingsproblemen zou de toepassing van antenne voorzieningen kunnen zijn. Hierbij kan gedacht worden aan de antenne-opstelling (b.v. de hoogte), de richtingsgevoeligheid, eventuele dempingen, etc. Het verdient aanbeveling om in overleg met een of meer betrokken sluizen en PTT-KSR een experiment op te zetten met als doel de toepassingsmogelijkheden van diverse antennevoorzieningen te onderzoeken. Verder kunnen dicht bij elkaar gelegen bruggen en/of sluizen gebruik maken van een gekombineerde zender. Elkaar storen is dan onmogelijk, omdat men dient te wachten met zenden, totdat een ander is uitgesproken. Voor deze oplossing is gekozen bij de bruggen over de binnenvaarthavens van den Haag. Een herverdeling van de ter beschikking staande kanalen voor nautisch verkeer, t.w. 18, en 22 zou ook een bijdrage aan de oplossing van de storingsproblematiek kunnen leveren. De kanalen 78 t/m 81, die volgens de regionale overeenkomst voor de radio-telefonie [l] eveneens tot de verkeerskategorie voor nautisch verkeer behoren, zullen hierbij niet eenvoudig betrokken kunnen worden, omdat deze kanalen in ons land gereserveerd zijn voor radar-assistentie. Gezien de unieke situatie in de Rijn-delta en op de Maas-route, waar zich in een betrekkelijk klein gebied vele vaarwegen met sluizen en/of bruggen bevinden, die van marifoon voorzien zijn, lijkt het wellicht nuttig zich opnieuw op deze reservering te bezinnen. Aanbevolen wordt in overleg met de betrokken beheerders en PTT-KSR een herverdeling ter hand te nemen Overige_kanalen In hoofdstuk 5 is reeds aangestipt dat een aantal sluizen en brugen in de grote doorgaande routes in de nabije toekomst een rol zullen gaan vervullen in een netwerk van informatie verstrekkende c.q. infor-

54 matie inwinnende posten. Voor b.v. de Van Brienenoordbrug is dat reeds nu het geval. Deze posten zijn van belang voor de begeleiding van het vervoer van gevaarlijke stoffen en van andere bijzondere transporten. Het veiligheidsaspect neemt bij deze posten voor wat betreft de taakuitvoering een zeer voorname plaats in. Het operationeel worden van dergelijke posten zal de totale kommunikatie met bruggen en sluizen doen verminderen, omdat de eenmaal ingewonnen gegevens door middel van het IVS (informatie verwerkend systeem) aan andere betrokken bruggen en sluizen kan worden doorgegeven. Er zullen echter om redenen van welke aard dan ook altijd binnenen zeevaartuigen zijn, die niet op het betrokken "sluiskanaal" afgestemd staan. Zolang het wettelijk kader ontbreekt waarbinnen het afstemmen op een "sluiskanaal" verplicht gesteld kan worden en waardoor het voor vaartuigen tevens noodzakelijk zal worden om te kunnen beschikken over twee marifoontoestellen zullen de bruggen en sluizen, die deel uitmaken van het bedoelde netwerk voorzien moeten zijn van de kanalen uit de verkeerskategorie voor schip-schip verkeer, i.c. de kanalen 10 en 13. In gebieden waar de zeevaart een voorname rol speelt dient dan tevens over de kanalen 6 en 8 beschikt te kunnen worden. Gebruik van deze kanalen is echter alleen toegestaan voor oproepdoeleinden. Nadat kontakt met een vaartuig tot stand is gekomen, dient er overgeschakeld te worden op het "sluiskanaal". Een aantal sluizen kan beschikken over een partikulier kanaal. Hiervoor wordt verwezen naar Verkeersposten Wellicht ten overvloede wordt hier nogmaals opgemerkt, dat ook sluizen de status van verkeerspost kunnen hebben, voorzover zij zijn opgenomen in het net van posten waarlangs het vervoer van gevaarlijke stoffen gevolgd wordt. Voor wat betreft VHF-komraunikatie faciliteiten dienen die sluizen over dezelfde middelen te kunnen beschikken als volwaardige verkeersposten.

55 In het werkgebied van een verkeerspost vindt een druk gespreksverkeer plaats tussen de post en de binnen-, zee- en eventueel rekreatievaartuigen, die zich in het betrokken werkgebied bevinden. Enerzijds zal het initiatief tot kommunikatie genomen worden door de scheepvaart ten einde geïnformeerd te worden omtrent positie, zicht, verkeer, etc, anderzijds zal het initiatief genomen worden door de verkeerspost ten einde de scheepvaart te adviseren c.q. dwingende aanwijzingen te geven (zie 5.2.2). Voor een verkeerspost kan ten aanzien van marifonie -de volgende algemene eis geformuleerd worden: - de verkeerspost dient over een werkkanaal te beschikken, waarop in het verzorgingsgebied van de post, de post het alleenrecht Vdseft en waarop de scheepvaart verplicht dient uit te luisteren. Daarmee kan worden voorkomen dat schepen, die de post naderen voor de post onbereikbaar zijn, omdat ze op een ander, meestal overbelast schip-schip kanaal staan afgestemd. Verplichting tot uitluisteren zal geregeld dienen te worden via het RPR en het Vaarreglement c.q. het Binnenvaart Politie Reglement (BPR). Er van uitgaande dat het berichtenverkeer met de verkeerspost voor alle varenden in het beheersgebied van de post van belang kan zijn, leidt in eerste instantie tot het gebruik van simplex kanalen door deze posten. Via een dergelijk kanaal kan een meeluisterende schipper op de hoogte blijven van de bedoelingen, c.q. akties van zijn kollega's bij hem in de buurt. Bovendien zullen bij het gebruik van duplex kanalen vele berichten moeten worden herhaald, omdat een schipper niet op de hoogte zal zijn van de informatie, die reeds aan een kollega van hem is verstrekt. Dit leidt tot kapaciteitsverlaging van het bewuste kanaal. Een andere mogelijkheid is evenwel een duplex kanaal, waarbij de verkeerspost de ontvangen berichten relayeert (opnieuw uitzendt),zoals ook wordt toegepast bij b.v. de Rotterdamse walradarketen en bij vele bruggen en sluizen. Alle betrokkenen blijven op de hoogte van het berichtenbekeer, de verkeerspost kan echter te allen tijde het berichten-

56 verkeer kontroleren. Met behulp van de relayschakelaar zal interruptie altijd mogelijk zijn. Een bezwaar van relayering is, dat de draaggolf kontinu ingeschakeld blijft, hetgeen tot storingen aanleiding kan geven. Bij veel bruggen en sluizen is er daarom een tijdschakelaar gemonteerd, die ca. 30 sec. nadat de sluismeester is uitgesproken de relay-funktie uitschakelt. Resumerend kan worden vastgesteld dat voor een werkkanaal voor verkeersposten het volgende dient te gelden: - het is uniek in het werkgebied van de verkeerspost; - het is een simplex kanaal of een duplex kanaal met realyering; - er is een verplichting voor de scheepvaart om in het werkgebied van de verkeerspost op het werkkanaal uit te luisteren, hetgeen inhoudt dat vele schepen van twee marifooninstallaties voorzien dienen te zijn, zoals in is beschreven; - het zendvermogen en de antenne-voorzieningen zodanig te kiezen, dat in het werkgebied betrouwbare verbindingen mogelijk zijn. Aanbevolen wordt in de verkeerskategorie voor nautisch verkeer een aantal kanalen te reserveren, die aan bovenstaande eisen voldoen en die uitsluitend voor verkeersposten zullen worden gebruikt. Verder wordt aanbevolen de aanvraag voor marifoonkanalen voor een verkeerspost, evenals voor bruggen en sluizen, via de Hoofddirek tie van de Waterstaat te doen verlopen. 6.3^2_Ogroegkana1en In en in is reeds betoogd, dat een verkeerspost de beschikking dient te hebben over een werkkanaal, waarop de scheepvaart in het werkgebied van de post verplicht dient af te stemmen. Hiervoor is het nodig dat er een wettelijk kader wordt geschapen waarbinnen één en ander wordt gereglementeerd en waarmee sancties kunnen worden genomen bij het niet naleven van de voorschriften. Met het opstellen en invoeren van deze reglementen zal een aantal jaren gemoeid zijn. Gedurende deze jaren zal het voor oproepdoeleinden noodzakelijk zijn dat verkeersposten de beschikking hebben over de kanalen uit de verkeerskategorie voor schip-schip verkeer in casu de kanalen 10 en 13. In de gebieden waar de zeevaart een belangrijke rol speelt, dient

57 dan tevens over de kanalen 6 en 8 beschikt te kunnen worden. In de praktijk blijken de meeste verkeersposten reeds de beschikking te hebben over kanaal 10 of 13 of beide. Hetzij als werkkanaal (Rijnmond), hetzij als oproepkanaal (Terneuzen). Een uitzondering hierop vormt evenwel de verkeerspost Hansweert. Om het hierboven gestelde zal echter ook deze post op zo kort mogelijke termijn van de kanalen 10 en 13 dienen te worden voorzien. 6^3^3_O^erige_kanalen_c i g^_v^_kommunikatie_middelen De verkeerspost neemt een centrale positie in ten aanzien van het gebeuren op de vaarwegen in zijn werkgebied. De verkeersleider en zijn assistenten moeten dan ook te allen tijde op de hoogte zijn van het gebeuren op en nabij de vaarweg. Visueel is dit mogelijk door de strategische ligging van de post t.o.v. de vaarweg of het splitsingspunt en door het gebruik van hulpmiddelen zoals radar. Daarnaast zal het luisteren naar ter plaatse ingebruik zijnde VHF kanalen een stuk extra informatie kunnen verschaffen. De verkeerspost zal dan ook voor zover noodzakelijk uitgerust dienen te zijn met uitluisterfaciliteiten voor: - het werkkanaal van de eventueel in de nabijheid van de post liggende sluis of brug; - de partikuliere kanalen van de ter plaatse opererende Rijkswaterstaatsdiensten; - de werkkanalen van de ter plaatse opererende loodsdiensten, sleepdiensten, havendiensten en andere overheidsdiensten of partikuliere ondernemingen. Daar waar tenslotte door de "natte" Rijkswaterstaatsdiensten gebruik wordt gemaakt van het landelijk Rijkswaterstaat mobilofoonnet zal ook de verkeerspost over deze middelen moeten beschikken. Zie overigens hiervoor ook Partikuliere netten 6^4^ 1_A1 gemeen Het marifoongebruik in de partikuliere Rijkswaterstaatsnetten heeft,

58 zoals uit hoofdstuk 4.5 blijkt, voornamelijk betrekking op de volgende taakgebieden: het doen van waarnemingen en metingen; het uitvoeren van werkzaamheden en het doen van huishoudelijke mededelingen. Bij het verrichten van waarnemingen en metingen vindt veel kommunikatie plaats tussen Rijkswaterstaatsvaartuigen onderling, tussen vaartuigen en voertuigen of tussen vaartuigen en waarnemers aan de wal, die voorzien zijn van portofoon. Een kenmerk van deze kommunikatie is dat de te overbruggen afstanden in het algemeen gering zijn. Deze blijven meestal beperkt tot enkele kilometers. Ook bij het uitvoeren van werkzaamheden in het kader van nieuwbouw en onderhoud geldt t.a.v. de zendbereiken dat de te overbruggen afstanden gering zijn. Beide taakgebieden hebben verder als kenmerk dat er vaak portofoons ingezet worden voor het onderhouden van de kommunikatie. De mate van gebruik in een bepaald gebied heeft een sterk intermitterend karakter. Vele metingen worden steekproefsgewijs gehouden. Daar waar wel kontinu wordt gemeten, is het meetproces veelal geautomatiseerd en zal er weinig kommunikatie via de marifoon plaatsvinden (behoudens bij het onderhoud van de meetopstellingen). De aktiviteiten, die in het kader van het doen van waarnemingen en metingen en het uitvoeren van werkzaamheden worden verricht, hangen direkt samen met de beheerstaken, zoals genoemd in hoofdstuk 5.3. Om deze reden wordt aan de partikuliere kanalen voor het doen van waarnemingen en metingen en het uitvoeren van werken gebruiksprioriteit nr. 3 toegekend. Huishoudelijke of interne mededelingen geven veelal aanleiding tot kommunikatie tussen een centrale post (meestal aan de wal) en één of meer betrokkenen, die zich geografisch in een groot gebied kunnen bevinden, zoals b.v. het gehele bovenrivierengebied, het gehele benedenrivierengebied, de Waddenzee of de Westerschelde. Omdat er in veel gevallen geen direkte samenhang valt aan te tonen met één van de reeds eerder genoemde beheerstaken wordt aan partikuliere kanalen voor huishoudelijke mededelingen gebruiksprioriteit nr. 4 toegekend.

59 ^4^2 Storingsgroblematiek De meeste marifoontoestellen zijn zodanig uitgerust dat er op de partikuliere kanalen met vol vermogen (25 Watt) gezonden kan worden. Zoals in het bovenstaande is aangegeven is dat voor het doen van waarnemingen en metingen en het verrichten van werkzaamheden in de meeste gevallen niet noodzakelijk. Daar komt nog bij dat hetzelfde kanaal in een beperkt gebied vaak door meerdere funktionarissen met tegengestelde belangen moet worden gebruikt. Er dient dan ook naar gestreefd te worden om in deze gevallen zo veel als mogelijk gebruik te maken van een beperkt zendvermogen. Wederzijdse storingen op de partikuliere kanalen kunnen verder beperkt worden door een beperkt zendvermogen te kombineren met een grotere kanaalspreiding. Hierbij kan gedacht worden aan verdere spreiding van de kanalen 33L en 35L over het gehele land, kanaal 37L naar het Limburgse en het bovenrivierengebied en de kanalen 39L en 40L naar het Zeeuwse gebied. Een grotere kanaalspreiding geeft de gebruiker een grotere keuzemogelijkheid, waardoor de onderlinge storingskans zal afnemen. Essentieel blijft echter dat dit alleen zinvol is, wanneer het wordt gekombineerd met een gereduceerd zendvermogen. Aanbevolen wordt om in overleg met de betrokken diensten en direkties en met PTT-KSR de mogelijkheden van kanaalspreiding verder uit te werken. Hierbij dient in ogenschouw te worden genomen, dat de frekwenties uit de GÖtenburg-band, die in ons land voor de partikuliere netten worden gebruikt (maritiem-mobile verbindingen) in Duitsland en België worden gebruikt voor land-mobiele verbindingen (brandweer, ambulance, auto-telefoon e.d.), hetgeen een beperking op zal leggen aan een optimalisering van een kanaalspreiding. Afhankelijk van de resultaten hiervan kan overwogen worden bij PTT-KSR één of meer extra frekwenties voor partikuliere kanalen aan te vragen, dan wel van de thans in gebruik zijnde frekwenties er één of meer in te leveren. Geadviseerd wordt voorts de aanvraag van een partikulier marifoonkanaal eveneens via de Hoofddirektie van de Waterstaat te doen verlopen.

60 Deze stuurt de aanvraag door naar PTT-KSR, voorzien van een advies, waarin met het volgende is rekening gehouden: - Het verzorgingsgebied. Hierop is in reeds ingegaan; - De mate van gebruik: - dagelijks intensief - dagelijks incidenteel - periodiek (tijdens meetcampagnes) - éénmalig (b.v. uitvoeren werkzaamheden); - De aard van het berichtenverkeer: - waarnemingen/metingen - uitvoeren werkzaamheden - huishoudelijke mededelingen; - De overige gebruikers van het bewuste kanaal in het beoogde gebied. Van verscheidene kanten is de klacht uitgesproken dat op een aantal partikuliere kanalen, meestal door dezelfde personen, een uiterst slechte gespreksdiscipline wordt aangehouden. Hoewel de partikuliere RWS-kanalen in principe niet door de overige vaarweggebruikers (binnenvaart/zeevaart) te beluisteren zijn en langdurige niet zakelijke gesprekken weinig gevaar zullen opleveren voor deze kategorie, zijn ze wel irritant en hinderlijk voor andere RWS-funktionarissen. Er dient dan ook streng op toegezien te worden dat ook op de partikuliere kanalen de noodzakelijke gespreksdiscipline wordt aangehouden. Overigens is dit een voorwaarde van de PTT; die de kontraktant van de Rijkswaterstaat heeft geaksepteerd en waarvoor hij derhalve verantwoordelijk is. 6^4^3_Het_landeli2k_Ri2kswaterstaat3mobilofoonnet In het voorgaande is reeds vermeld dat huishoudelijke of interne mededelingen vaak in een geografisch groot gebied gedaan moeten worden. Het gevolg hiervan is dat er of steunzenders moeten worden toegepast, zoals bijv. door het partikuliere net van de direkties Bovenrivieren, Limburg en Overijssel op kanaal 5, of dat er met hoge vermogens gezonden moet worden. Ondanks het toepassen van steunzenders is kanaal 5 echter niet in het gehele beheersgebied van de direktie Bovenrivieren

61 te gebruiken. Het gebruiken van hoge zendvermogens heeft als nadelig gevolg dat het bewuste kanaal in een groot gebied feitelijk niet meer voor anderen beschikbaar zal zijn. Een groot te bestrijken gebied en het gebruik van geringe zendvermogens zijn twee eisen, die moeilijk met elkaar in overeenstemming te brengen zijn. Een mogelijke oplossing biedt echter het landelijk Rijkswaterstaatmobilofoonnet. Dit net is een gesloten mobilofoonnet, dat exklusief is voor de Rijkswaterstaat. In voltooide staat^bestrijkt het geheel Nederland, inklusief de Waddeneilanden. Het net bevat 68 basisstations, waar zich een mobilofoniste/telefoniste bevindt. De verbindingen zijn simplex verbindingen. Wanneer de afstand tussen zender en ontvanger niet meer bedraagt dan 5 tot 8 km is er direkt kontakt mogelijk. Bij grotere afstanden dient het kontakt gelegd te worden via de centrale post (basisstation), waar een doorschakeling tot stand gebracht wordt. Het Rijkswaterstaat-mobilofoonnet is nagenoeg gereed en operationeel en biedt verder de volgende mogelijkheden: - groot operationeel gebied. In principe beslaat dit geheel Nederland. Hierdoor wordt het ook mogelijk dat vaartuigen van verschillende diensten, waarvan de beheersgebieden aan elkaar grenzen op eenvoudige wijze met elkaar kunnen kommuniceren, hetgeen nu vaak niet het geval is. Gedacht kan hierbij bijv. worden aan de direkties Bovenrivieren en Benedenrivieren. - meer beschikbare kanalen. De mobilofoniste brengt een verbinding tot stand via een vrij kanaal. Onderling storen zal hierdoor sterk afnemen. - het net is dag en nacht in bedrijf. - er zijn selektieve oproepfaciliteiten mogelijk. Hierdoor behoeft er niet meer konstant uitgeluisterd te worden. "Luistermoeheid", het na lange tijd minder gekoncentreerd luisteren, waardoor een oproep gemist kant worden, wordt hiermee voorkomen. Voor de niet bij een oproep betrokkenen betekent dit dat zij niet in hun werkzaamheden gestoord worden.

62 kan op een eenvoudige wijze worden doorverbonden met het openbaar telefoonnet. Een aantal direkties zoals Zuiderzeewerken en Friesland maakt voor hun schip/wal-verbindingen voor huishoudelijke en interne mededelingen reeds gebruik van het Rijkswaterstaat-mobilofoonnet. Binnen de direktie Bovenrivieren wordt t.a.v. kanaal 5 over deze mogelijkheden nagedacht. De andere direkties en diensten wordt geadviseerd om voor hun huishoudelijke mededelingen eveneens gebruik te maken van het Rijkswaterstaat-mobilof oonnet. De marifoonkanalen voor partikulier Rijkswaterstaat gebruik kunnen daarmee aanzienlijk worden ontlast. 6.5 Konkretisering Regionale_kommunikatieglannen Zoals in reeds is opgemerkt zijn in een aantal regio's meerdere diensten operationeel. Te denken valt daarbij aan Zeeland (Zeeland, Waterhuishouding en Waterbeweging, Deltadienst), het benedenrivierengebied (Benedenrivieren, Waterhuishouding en Waterbeweging, Noordzee), het IJsselmeer (Zuiderzeewerken, Waterhuishouding en Waterbeweging, Noord-Holland), het Waddengebied (Friesland, Groningen, Waterhuishouding en Waterbeweging), etc. Een voorwaarde voor een succesvolle bestrijding van de storingsproblematiek en reduktie van de kanaalbelasting in deze gebieden is het bestaan van regionale kommunikatieplannen. In een regionaal kommunikatieplan wordt door de betrokken diensten aangegeven wat hun behoeften aan kommunikatie zijn en op welke wijzen in deze behoeften zou kunnen worden voorzien met gebruikmaking van de beschikbare middelen, i.c. marifoon en mobilofoon. De basis voor een dergelijk plan dient de inventarisatie te zijn van de huidige en de toekomstige behoeften aan kommunikatie voor alle in 5.4 genoemde taakgebieden, waarbij wegens de storingsproblematiek, zoals vermeld in en de nadruk zal liggen op de verkeerskategorie voor nautisch verkeer (bruggen, sluizen, verkeersposten) en op de verkeerskategorie der partikuliere netten.

63 Aanbevolen wordt om daar waar nodig tot het opstellen van regionale kommunikatieplannen over te gaan. De opstelling dient plaats te vinden door de betrokken diensten en direkties in samenwerking met de Hoofddirektie van de Waterstaat, de dienst Verkeerskunde en eventueel PTT/KRS.

64

65 BESCHIKBARE KANALEN/FREQUENTIES OVERZICHT AANTAL KANALEN/FREQUENTIES Kanaal nr Zondfrequentles IMHi) Schip r.n.otio 15G.O , S beschermbend Wal mo.nno Simplex MHi Duplex BIJLAGE IA S Kanaal nr * Zei frequenties IMHtl Schip nn*chflrmb«.nd Wal G0.B of of of Simplex Duplax MHi» * I

66 BIJLAGE 1B S OVERZICHT FREKWENTIES IN DE GOTHENBURGSE BAND MET BIJBEHORENDE KANAALNUMMERS KANAALNUMMER FREQUENTIES laag (MHz) hoog , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , OO 4o 157, , , , , ,625

67 BIJLAGE 2 S Overzicht Nederlandse walstations voor openbaar verkeer Walstation Amsterdam Ar een Goes Hoek van Holland Huisduinen Lelystad Lopik Continentaal Plat Maastricht Markelo Megen Roermond Rotterdam Schiermonnikoog Smilde Terschelling Tjerkgaast Vlissingen Wier ingerwerf IJmuiden Zwollerkerspel Kanaal 23, , 28, 83, , 27, 85, 16 28, , 86, , 28, 87 27, 16 23, 16 25, 78, , 84, 16 27, 87 24, 16 26

68 BIJLAGE 3 S Sluizen, bruggen, verkeersposten voorzien van marifoon Ligging Naam Beheerder Kanaal Eemskanaal Brug Weiwerd Havenschap 22 Zeesluis Delfzijl PWS-Gron 11 V. Harinxmakanaal Sluis Harlingen PWS-Frl 22 IJsselmeer Sluis Kornwerderzand RWS-ZZW 18 Sluis Den Oever RWS-ZZW Sluis Lemmer PWS-Frl Sluis Enkhuizen RWS-ZZW 22 Sluis Houtrib RWS-ZZW Sluis Schellingwoude RWS-NH 18 IJssel Spooldersluis RWS-OV 22 Spoorbrug Zwolle NS 18 IJsselbrug Kampen Gem. Kampen 18 Ramspolbrug RWS-ZZW IJsselbrug Zutphen Gemeente Twenthekanaal Sluis Eefde RWS-OV 22 Sluis Delden RWS-OV 38 ARK/Lek Sluis Wijk bij Duurstede RWS-Utr 22 Sluis Nieuwegein (Vreeswijk) RWS-Utr Sluis Amerongen RWS-BOR Sluis Driel RWS-BOR Sluis Hagestein RWS-BOR 18 Gouwe Julianasluis Hefbrug Boskoop PWS-ZH PWS-ZH Waal/ARK Sluis Tiel RWS-Utr 18 Rijnmond Sluis Rozenburg Koninginnebrug R'dam Gem. R'dam Gem. R'dam Hoge Brug Overschie Gem. R'dam 13 Botlekbrug G em. R'd am 13 Calandbrug Gem. R'dam 13 Haringvlietsluis RWS-BER 13 Volkeraksluizen RWS-BER 18 Dordrecht brug RWS-ZH 13

69 vervolg Ligging Naam Beheerder Kanaal Rijnmond vervolg Wilhelminakanaal Oosterschelde Dieze Zaan Eem Wester schelde Alblasserdam brug Spijkenisse brug Brienenoord brug Post Hartel Sluis Oosterhout Mark Sluis Zeelandbrug Sluis Kats Sluis Wemeldinge Kreekraksluizen Sluis Engelen Wilhelminasluis Zaandam Pr. Willem-Alexanderbrug Zaandam Eembrug Eembrugge Sluis Vlissingen Sluizen Terneuzen RWS-ZH RWS-BER RWS-BER RWS-BER RWS-NB RWS-NB PZB RWS-Zld RWS-Zld RWS-Zld RWS-NB Waterschap Gemeente PWS-Utr RWS-Zld RWS-Zld Verkeerspost Hansweert^6 RWS-Zld 22 Verkeerspost Terneuzen^ RWS-Zld 11/18 Maas Sluis Lith Sluis Weurt Sluis Grave Sluis Sambeek Sluis Belfeld Sluis Roermond RWS-Lim RWS-Lim RWS-Lim RWS-Lim RWS-Lim RWS-Lim n. alleen luisteren ^per zal DGSM de beheerder van de verkeerspost Terneuzen worden. De werkkanalen zullen dan kanaal 3 en 11 zijn. Kanaal 18 zal dan door de sluizen in Terneuzen, waarvan de direktie Zeeland de beheerder blijft, als volwaardig sluiskanaal gebruikt kunnen worden. de helft van de verkeerspost Hansweert zal per onder beheer van DGSM komen, met als werkkanaal 14. De Rijkswaterstaats helft blijft kanaal 22 gebruiken t.b.v. de scheepvaartregeling in de voorhaven en gegevens inwinning op de Westerschelde.

70 vervolg Ligging Naam Beheerder Kanaal Maas Sluis Heel RWS-Lim 18 vervolg Sluis Maasbracht RWS-Lim Sluis Linne RWS-Lim 22 Sluis St. Andries RWS-Lim Sluis Heumen RWS-Lim 22 Sluis Panheel RWS-Lim Julianakanaal Sluis Born RWS-Lim 22 Starkenborghkanaal Sluis Gaarkeuken PWS-Gron 18 Sluis Groningen PWS-Gron Nieuwe Diep Koopvaardersschutsl. RWS-NH 22 Moormanbrug den Helder Kon. Marine 18 Noordzeekanaal Sluizen IJmuiden RWS-NH 11 Hembrug RWS-NH 11/14 Kan. Gent-Tern. Sluiskil brug RWS-Zld 11 Sas van Gent brug RWS-Zld 11 Binnenvaarthaven Binckhorstbrug/ Gemeente 22 den Haag Calandbrug/Leegh- Den Haag waterbrug Lauwersmeer Sluis Lauwersoog PWS Gron 22 alleen luisteren

71 BIJLAGE 4 S Walstations voor havenverkeer Ligging Naam Kanaal Eems Nieuwe Waterweg Noordzeekanaal Marsdiep Rijn Scheveningen Westerschelde V. Harinxmakanaal Deltagebied Delfzijl loodsboot Delfzijl havenmeester Delfzijl sluismeester Maassluis Radio Gem. havenmeester R'dam Rijkshavendienst Brienenoordbrug Gem. havenmeester A'dam Sluizen IJmuiden IJmuiden Semafoor Hembrug West Hembrug Oost Oudeschild havenmeester Seinpost Wijk bij Duurstede Scheveningen haven Vlissingen Ned. loodsboot Vlissingen Radio JLJL EB Verkeerspost Terneuzen Verkeerspost Hansweert Havenschap Vlissingen Gem. havendienst Karlingen Verkeerspost Hartel Verkeerspost Dordrecht /12 11/ ,8,11,18 12,14, Na 1 januari 1982 kanaal 3 i.p.v. 18. De verkeerspost Terneuzen treedt ook op namens het Havenschap Terneuzen.

72 BIJLAGE 5 S Overzicht radio-radar stations Ligging Nieuwe Waterweg IJmuiden Scheveningen Delfzijl Westerschelde Wadden Naam Pilot Maas Hoek van Holland radar buitenwaarts Hoek van Holland radar binnenwaarts Rozenburg radar Maassluis radar west Maassluis radar oost Tankhoofd radar Pernis radar Lekhaven radar Charlois radar Post Waterweg Radar IJmuiden Radar Scheveningen Radar Eemshaven Radartoren Waarde Terneuzen Vlissingen Brandaris (Terschelling) Kanaal 18, , , N.B. De hier genoemde kanalen, die thuishoren in de verkeerskategorie voor nautisch verkeer (de kanalen 18, en 22) zullen te zijner tijd worden vervangen door een ander kanaal.

73 BIJLAGE 6 S Opgegeven reikwijdte voor marifooninstallaties op bruggen, sluizen en verkeersposten Brug/sluis werkkanaal bereik in km overige kanalen bereik in km Hagestein 18 5 Amerongen 3 Driel 3 Oosterhout Engelen IJmuiden 11 Hembrug 11 Oranjesluizen 18 8 Koopvaardersschutsl. 22 Volkeraksluizen Brienenoordbrug ,40,39 30 Haringvlietsluis Stevinsluis Den Oever 40 Krabbersgatsl. Enkh Lorentzsluis Kornw.zand Houtribsluizen 7 Ramspolbrug Wemeldinge 18 6 Kreekraksluizen Verkeerspost Terneuzen Grevelingensluis Verkeerspost Hansweert 18/ ,37 6,8,10,12,13, 14,34, ,14, Vliss ingen Kats Weurt Grave Lith Heurnen Panheel

74 vervolg Brug/sluis Sambeek Heel Linne Belfeld Roermond St. Andries Spijkenissebrug Dordrecht brug Alblasserdambrug Bom Maasbracht Delden Eefde Spooldersluis Seinpost Wijk bij Duurstede Tiel werkkanaal no bereik in km overige kanalen bereik in km 5

75 BIJLAGE 7 S Frekwentie-dichtheid voor het bereik van marifoon-walstations voor nautisch verkeer 3 -- Frekw. dichtheid t 2 - I km Bereik

76 BIJLAGE 8 S Procedures voor nood-, spoed- en veiligheidsverkeer Voor de zeevaart gelden de volgende procedures: - een nood-, spoed- of veiligheidsbericht wordt altijd vooraf gegaan door resp. een nood-, spoed- of veiligheidssein. Het nood-, spoed- of veiligheidssein wordt altijd uitgezonden via kanaal het noodsein mag slechts worden gebruik indien het schip in ernstig en dreigend gevaar verkeert en onmiddellijk hulp nodig heeft. Slechts de kapitein is bevoegd bevel tot gebruik van het noodsein te geven. Het noodsein wordt gevolgd door het noodbericht. Dit dient eveneens via kanaal 16 uitgezonden te worden. - het spoedsein mag slechts worden gebruikt, indien het schip een zeer dringend bericht heeft over te brengen betreffende de veiligheid van een vaartuig, een vliegtuig of ander middel van vervoer of van de veiligheid van een persoon- Het spoedsein mag alleen op last van de kapitein worden uitgezonden. Het spoedsein zal worden gevolgd door een spoedbericht. Afhankelijk van de lengte van het bericht zal worden besloten of dit op kanaal 16 of op een werkkanaal wordt uitgezonden. - het veiligheidssein kondigt aan dat het station een bericht zal overbrengen waarvan de inhoud een belangrijke waarschuwing betreffende de navigatie of een belangrijke meteorlogische waarschuwing bevat. Het veiligheidssein zal worden gevolgd door een veiligheidsbericht, dat via een werkkanaal dient te worden uitgezonden. - nood-, spoed- en veiligheidsverkeer heeft voorrang boven partikulier verkeer, waarbij noodverkeer voorrang heeft boven spoedverkeer en spoedverkeer voorrang heeft boven veiligheidsverkeer. Veiligheidsverkeer op de binnenwateren zal afhankelijk van de omstandigheden als volgt kunnen worden afgehandeld: - via het openbaar verkeerskanaal van het walstation, waar het schip zich het dichtst bij bevindt. Het walstation zal onmiddel-

77 - 2 - lijk de nodige maatregelen treffen om de hulpverlening op gang te brengen. - direkt op kanaal 10 of indien op het openbaar verkeerskanaal geen antwoord wordt verkregen. Bovenstaande procedures zijn de beknopte samenvatting van bijlage 4 uit de Handleiding voor het uitoefenen van de Marifoondienst aan boord van schepen [31.

78 BIJLAGE 9 S Bepalingen betreffende de uitrusting van marifooninstallaties Rijn- en binnenvaartschepen en jachten Voor marifooninstallaties aan boord van Rijn- en binnenvaartschepen en jachten geldt als algemene regel dat: a. zij moeten zijn uitgerust met de kanalen 10 en 13; tevens wordt voor schepen die veel in de nabijheid van het kustgebied varen de uitrusting met kanaal 16 aanbevolen; b. op kanaal 16 en op de kanalen voor het openbaar verkeer (23 t/m 28 en 83 t/m 88) met een vermogen tussen 6 en 25 watt mag kunnen worden gewerkt; c. op de kanalen 1 t/m 14, 18 t/m 22, 60 t/m 66 en 77 t/m 81 uitsluitend met een vermogen tussen 0,5 en 1 watt mag kunnen worden gewerkt; d. de simplex kanalen 15 en 17 en 67 t/m 76 geblokkeerd dienen te zijn. In zeer bijzondere gevallen kan het aanbrengen c.q. het deblokkeren van één van deze kanalen geschieden nadat van het hoofd van de afdeling Kust- en Scheepsradio hiervoor toestemming is verkregen. e. bij gebruik van één installatie de zender zodanig dient te zijn uitgevoerd dat: I. bij het inschakelen van één der kanalen 16, 23 t/m 28 en 82 t/m 88 met vol vermogen wordt gewerkt; II. bij het inschakelen van één der kanalen 1 t/m 14, 18 t/m 22, 60 t/m 66 en 77 t/m 81 het vermogen automatisch wordt gereduceerd. f. bij gebruik van meerdere installaties: I. de kanalen 16, 23 t/m 28 en 82 t/m 88 zich in een installatie dienen te bevinden waarmee met vol vermogen kan worden gewerkt, II. de kanalen 1 t/m 14, 18 t/m 22, 60 t/m 66 en 77 t/m 81 zich uitsluitend mogen bevinden in een installatie of installaties waarvan het vermogen permanent of automatisch wordt gereduceerd wanneer deze kanalen zijn ingeschakeld.

79 - 2 - Nieuw uit te rusten Rijn- en binnenvaartschepen en jachten en die waarop marifooninstallaties worden bijgeplaatst dienen met onmiddellijke ingang aan de bovenstaande voorschriften te voldoen indien automatische reduktie in de installatie uitvoerbaar is. Nieuw te plaatsen installaties waarbij het automatisch reduceren van het vermogen technisch niet mogelijk is, mogen sedert niet meer worden geplaatst, tenzij de installatie permanent is gereduceerd tot 1 watt en tenminste met de kanalen 10 en 13 is uitgerust, of dat aan het gestelde in f. is voldaan. In dit verband wordt met nadruk gewezen op het risiko dat men loopt bij het zonder meer aanschaffen van marifooninstallaties in het buitenland. Indien hiertoe wordt overgegaan, wordt geadviseerd eerst inlichtingen in te winnen bij de afdeling Kust- en Scheepsradio der PTT onder opgave van het merk en type installatie dat men wil kopen. Men loopt anders het risiko dat geen zendmachtiging kan worden verleend. Voorts is bepaald dat vanaf 1 januari 1983 alle Rijn- en binnenvaartschepen en jachten aan de bovengenoemde gewijzige voorschriften moeten voldoen. Bestaande installaties kunnen derhalve tot die datum worden gehandhaafd, met dien verstande dat in deze installaties geen kanalen uit de serie 60 t/m 81 mogen worden geplaatst, tenzij zij voldoen aan de eisen voor: automatische vermogensreduktie - kanaalafstand voor 25 khz Zeeschepen Marifooninstallaties aan boord van Nederlandse zeegaande schepen die internationale reizen maken mogen zijn voorzien van alle kanalen 1 t/m 28 en 60 t/m 88 met uitzondering van de kanalen 15, 17, 75 en 76. Voor de reduktie van het zendvermogen kan bij deze installaties worden volstaan met de daarvoor vereiste handschakelaar. Bovenstaande bepalingen zijn overgenomen uit de Handleiding voor het uitoefenen van de Marifoondienst aan boord van schepen j^3j.