Lammermarkt, werd Xrmenkerk gehouden tot

Transcriptie

1 DE ARMENKERK Volgens de notulen van de Kerkeraad der Nederd. Herv. Gemeente is in 1804 de Armenkerk opgericht. Augustus 1804 : Na opening der Vergadering gaf de Scriba kennis, dat op versoek van HH Regenten van het Huiszittenhuis en met voorkennis der Regeering rustdag gehouden worden eene predikatie in het college in welke het groote auditorium daartoe prieert was en dat ten van die behoeftige ledematen, die door gebrek aan kleederen niet voegzaam in andere kerken konden verschijnen, welke predikdienst vrijwillig waargenomen worden door Prof. BOERS en de predikanten SCHOTSMAN, PROPER, BROERS en EGELING bij toerbeurten. De vergadering nam dit bericht met dankzegging voor notificatie aan en wenschte over deeze onderneming des rijken zegen. De September 1804 had de eerste godsdienstoefening plaats. Dat het met de arbeiders-bevolking inderdaad treurig gesteld was, blijkt wel uit het volgende : Het was in Leiden in het laatst der achttiende en het begin der negentiende eeuw voor het grootste deel der bevolking een droeve toestand. Reeds in de jaren vóór de revolutie zag t er met de industrie treurig uit en in de jaren van beroering, die volgden, kwam hierin naar te begrijpen was, geen verandering ten goede. Het werd er niet beter op, toen het continentaal-stelsel, voorbeeld van een heilloze handelsoorlog, handel en nijverheid ontzettende schade berokkende. Al dat leed heeft de industriestad Leiden volop meegemaakt. Wel Het Statencollege was gelegen aan de Broedertjes gracht, thans Kaiserstraat, waar nu de hortulanus, de heer H. VEENDORP, woont. Het Honderdjarig Bestaan van de Leidsche Maatschappij van Weldadigheid tot voorkoming van verval tot armoede Haar Wording en Werking door PIER journalist te Leiden.

2 thans Lammermarkt, werd Xrmenkerk gehouden tot

3

4 werden pogingen gedaan om iets te doen weerkeren van de oude bloei, maar steeds zonder enig resultaat. Leiden kwijnde en de zeer talrijke arbeidersbevolking vooral, maakte kommervolle tijden door. De vele fabrieken waren niet bij machte al de werklieden, die vóór deze tijd van industriële slapte daar aan de arbeid waren, in dienst te houden. De werkloosheid en de daarmee gepaard gaande armoede en gebrek deden de gezondheidstoestand sterk achteruitgaan en grote sterfte was hiervan het gevolg. Bij een zo abnormale toestand was het niet denkbaar dat het herstel van Neerlands onafhankelijkheid onmiddellijk betere tijden zou kunnen brengen. Aantekeningen over de zijn schaars hier volgen er enkele : De werd verplaatst naar de voormalige Hoogduitse Kerk aan de gedempte Korte Langegracht, thans Lammermarkt, hoek Marktstraat. In 1808 klagen predikanten over de slechte opkomst der bedeelden in de In 1810 worden de banken van de Engelse Kerk aan de afgestaan Voorstel door predikanten om een Commissie te benoemen tot uitdelen van gezangboeken en bijbels. De September 1854 werd het vijftigjarig bestaan herdacht. In 1856 werd in de kerk gas aangelegd, wat f gekost heeft. In de werden ook diensten gehouden voor het garnizoen. In 1858 werd door het Gemeentebestuur bepaald, dat aan de Commissie voor de de eerste 25 jaren het ongestoord gebruik van de kerk was toegestaan, zonder betaling van huur, maar dat de Commissie wel tot onderhoud verplicht was. Het gebouw was echter in zó n slechte toestand, dat de De Hoogduitse kerk, in 1644 door de Magistraat gesticht voor de Hoogduitsen van de Gereformeerde godsdienst, werd na 1736 niet meer voor dat doel gebruikt en voor armkinderschool ingericht (de laatste predikant ging in 1736 tot de Nederl. Gemeente over). De Engelse kerk was de oude Bagijnhofkerk, nu Universiteitsbibliotheek. Loopt men nu het smalle straatje, t Bagijnhof, in, dan kan men nog de oude kerk vrijwel in haar geheel zien.

5 werkbazen t beter zouden vinden de kerk te slopen dan die op te knappen. In werd een orgel, dat ten geschenke was aangeboden, in de kerk geplaatst. Nadat reeds in 1857 was geklaagd over onregelmatigheden in de godsdienstoefeningen, werd in 1860 besloten aan de Burgemeester te verzoeken, een agent van politie in de kerk aanwezig te doen zijn. In heeft de Kerkeraad aan de Commissie verzocht, de naam Artnkerk te veranderen in Bethlehemskerk, hetgeen ook dat jaar door de Gemeenteraad werd goedgekeurd. In schreven B. en W., dat, gezien de rapporten van de Directeur van Gemeentewerken, het gebouw Lammermarkt, genaamd Bethlehemskerk, in zó n bouwvallige toestand verkeerde, dat het met het oog op de veiligheid, ongeschikt was voor het houden van bijeenkomsten. In Augustus werd toestemming verleend om tijdelijk godsdienstonderwijs te geven in de receptiekamer van de Stadsgehoorzaal en de Commissie (de Kerkvoogdij) stelde de beschikbaar voor godsdienstoefeningen van de Op 4 Febr. werd een schrijven gericht aan de Gemeenteraad door de Commissie van de Bethlehemskerk, benoemd door de Kerkeraad, waarin zij namens deze verzoekt de kerk van de Gemeente Leiden te kopen voor ten behoeve van de Diaconie. Zij wijst op het veeljarig gebruik en de vele kosten aan het onderhoud van dat gebouw besteed. Dit verzoek werd ingewilligd, mits het gebouw steeds voor kerkelijke doeleinden zou gebruikt worden. In de gevel van het gebouw, dat zich bevindt aan de Lammermarkt, hoek Marktsteeg, leest men nog : Bethlehemskerk Nu over de kerkbezoekers. Het was geen gehoor, dat uit belangstelling ter kerke kwam. Wie in aanmerking wenste te komen om door de Diaconie bedeeld te worden (o.a. voor brood, soep, hemden, stro voor bedden, turf) was verplicht naar de te gaan. Daarvoor was er altijd een beambte van de Diaconie aanwezig die de presentielijst bijhield. Gezien de zeer lage lonen, die vooral in de later in Leiden gevestigde industrieën werden betaald, was er een groot deel der bevolking, dat van de diaconie t Was zelfs zo sterk, dat als mensen trouwplannen hadden en het toekomstig inkomen