Onderzoek en praktijk

Transcriptie

1 Onderzoek en praktijk Machtiging van werknemers in de Europese hotelindustrie Anton K. Klidas (2001), Employee Empowerment in the European Hotel Industry : Meaning, Process and Cultural Relativity. - Proefschrift Katholieke Universiteit Brabant. Amsterdam : Rozenberg Publishers. ISBN ; 20,50 Contactpersoon: A.K. Klidas, Departement Vrijetijdswetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Katholieke Universiteit Brabant, telefoon: , A.Klidas@kub.nl Het overdragen van bevoegdheden (empowerment) door managers in de hotelsector aan werknemers verloopt in Noord-Europa anders dan in Zuid-Europa. De verschillen blijken veel meer cultuurafhankelijk dan vaak wordt aangenomen. Deze studie is opgedeeld in een kwalitatief en een kwantitatief deel. Het kwalitatieve deel omvat 45 semi-gestructureerde interviews met hotelmanagers. Voor het kwantitatief deel van het onderzoek zijn vragenlijsten onder 427 werknemers met klantcontact uitgezet. In de vragenlijst werden de conceptuele begrippen van het theoretisch kader op kwantitatieve wijze geoperationaliseerd, inclusief Hofstede s dimensies voor machtsafstand en onzekerheidsvermijding. De landen in het onderzoek werden op basis van theorie over de overeenkomsten en verschillen tussen de betreffende nationale culturen in twee clusters ingedeeld. Italië, Griekenland, Portugal en België vormden samen het Zuid/Oost-Europese cluster. Groot-Brittannië, Zweden en Nederland werden gegroepeerd tot een Noord/West-Europese cluster. De studie beoogt inzicht te verschaffen in de betekenis van machtiging binnen de hotelindustrie en de implicaties van het toepassen van machtiging binnen de internationale, crossculturele Europese context. Het begrip empowerment wordt op meerdere manieren gebruikt, maar is hier opgevat als het overdragen van beslissingsbevoegdheid en verantwoordelijkheid voor het bepalen en verbeteren van de kwaliteit van het product en/of de feitelijke dienstverlening. De belangrijkste conclusie uit dit onderzoek is dat het al dan niet succesvol invoeren van machtiging in sterke mate afhangt van de cultuur. Er blijkt een duidelijk verschil tussen het noordelijke en het zuidelijke landencluster. De werkne- 65

2 mersenquête maakt duidelijk dat het delegeren van bevoegdheden en het vertonen van machtigingsgedrag vaker voorkomen in het noorden dan in het zuiden. Belangrijke verschillen tussen noord en zuid werden ook gevonden in het delen van informatie, de openheid van de communicatie, training en de klantgerichte cultuur. Buiten deze cultuurverschillen is er sprake van belangrijk onderscheid tussen de arbeidsmarkten en de wettelijke kaders in de onderzochte landen. Deze studie heeft verder aangetoond dat de machtigingsdoctrine op Amerikaanse leest geschoeid is en niet simpelweg kan worden gebruikt buiten een Angelsaksische context. De culturele relativiteit van machtiging wijst erop dat management- en organisatietheorieën geen universele geldigheid hebben. De algemene praktische conclusie van dit onderzoek is dat empowerment van werknemers succesvol is als bedrijven kiezen voor een meer geïntegreerde aanpak. Daarbij zal de nadruk moeten liggen op zowel de inhoud van de managementpraktijken en -interventies als op de wijze waarop deze door de werknemers worden gepercipieerd en beleefd. Zwarte scholen vergeleken: de Bronx en de Bijlmer Bowen Paulle, Klimaat en cultuur: socialisatie in zwarte scholen in de Bronx en de Bijlmer. Lopend dissertatieonderzoek , Amsterdamse School voor Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek, Universiteit van Amsterdam Contactpersoon: Bowen Paulle, Amsterdamse School voor Sociaal-Wetenschappelijk Onderzoek, Dit vergelijkend etnografisch onderzoek is gebaseerd op participerende observatie, diepte-interviews en werk als docent gedurende vijf jaar op een Nederlandse en een Amerikaanse school. Beide locaties zijn gesitueerd in gestigmatiseerde en gemarginaliseerde achterstandsbuurten. In het onderzoek is daarnaast gebruikgemaakt van statistische gegevens. Vanuit de invalshoek van alledaagse ervaringen van leerlingen, leraren en ouders blijkt dat deze scholen voornamelijk gericht zijn op het socialiseren van leerlingen. Het overdragen van kennis en vaardigheden die horen bij het formele leerprogramma, komt daarbij in de verdrukking en blijft op de achtergrond. De scholen, als potentiële civiliserende instituties, hebben te maken met zeer hoge barrières. Het huidige socialisatie- en leerklimaat op beide scholen wordt gedomineerd door wat onderzoekers de oppositional culture of the street hebben genoemd. Overeenkomstig veel onderzoek op dit gebied, is een van de belangrijkste bevindingen dat het veranderen van schoolklimaat en -cultuur noodzakelijk is om state social capital institutions (Wacquant 1998) in staat te stellen een positieve en integrerende rol in het leven van deze gemarginaliseerde kinderen te laten spelen. Het verbeteren van schoolcultuur en -klimaat veronderstelt een adequaat begrip van de relevante processen die hieraan ten grondslag liggen. Om deze reden is dit onderzoek gericht op het verwerven van inzicht in de complexe alledaagse dynamiek van de relaties binnen deze scholen. 66

3 De kernvraag van het onderzoek is daarom: hoe en waarom wordt het formele beschavingsoffensief van beide scholen belemmerd of ondersteund door individuele leerlingen en peer groups? Uit deze kernvraag zijn onder meer de volgende deelvragen afgeleid: wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de formele beschavingsoffensieven van de twee scholen; wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de waarden en omgangsvormen die kenmerkend zijn voor de verschillende groepen van leerlingen in beide scholen? Om de leerprestaties maar ook (en vooral) de integratie van deze kinderen in de Nederlandse en Amerikaanse samenlevingen te verbeteren, is het noodzakelijk inzicht te krijgen in de processen die leiden tot het ontstaan van het schoolklimaat en de schoolcultuur op deze scholen. Op deze wijze zijn we beter in staat deze te veranderen en marginaliseringprocessen binnen scholen tegen te gaan. Nationalisme en uitsluiting Marcel Coenders (2001), Nationalistic Attitudes and Ethnic Exclusionism in a Comparative Perspective ; An Empirical Study of Attitudes Toward the Country and Ethnic Immigrants in 22 Countries. Proefschrift Katholieke Universiteit Nijmegen. Amsterdam : Rozenberg Publishers. Handelseditie; ISBN ; 17,00 Contactpersoon: Dr. M. Coenders, Sectie Methoden en Technieken, Faculteit der Sociale Wetenschappen, Katholieke Universiteit Nijmegen, telefoon: , M.Coenders@maw.kun.nl Gaan nationalistische gevoelens hand in hand met negatieve opvattingen over etnische minderheden? En welke intra- en internationale verschillen bestaan er in de attitudes tegenover de eigen etnische groep en het eigen land en tegenover etnische minderheden? Deze vragen worden in deze studie in de vorm van hypothesen getoetst. Daarbij wordt onder meer aandacht besteed aan de perspectiefbreedte en de gepercipieerde dreiging van etnische minderheden als mogelijke verklaringen voor de relatie tussen individuele en contextuele kenmerken enerzijds, en etnische attitudes anderzijds. Onderzocht zijn de attitudes van de etnische meerderheidsbevolking in 22 landen. De gebruikte gegevens zijn in 1995 verzameld in negen West-Europese en acht Oost-Europese landen, de Verenigde Staten, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en Japan. De volgende onderzoeksvragen werden geformuleerd: zijn er diverse dimensies te onderscheiden in nationalistische attitudes en etnisch uitsluiting ; zo ja, zijn de diverse dimensies van nationalistische attitudes op verschillende wijze gerelateerd aan etnisch uitsluiting; 67

4 welke verschillen bestaan er tussen landen in de relaties tussen (dimensies van) nationalistische attitudes en etnisch uitsluiting; welke verschillen bestaan er tussen de etnische meerderheidsbevolking van diverse landen in de mate van nationalistische attitudes en etnisch uitsluiting; welke verschillen bestaan er tussen sociale categorieën van de etnische meerderheidsbevolking in de mate van nationalistische attitudes en etnisch uitsluiting; varieert het effect van opleiding op nationalistische attitudes en etnisch uitsluiting systematisch over diverse typen landen; in welke mate zijn de geobserveerde verschillen tussen sociale categorieën en tussen landen in de mate van nationalistische attitudes en etnisch uitsluiting gerelateerd aan sociaaldemografische variabelen, intermediaire individuele variabelen en contextuele variabelen? De belangrijkste begrippen in deze studie zijn chauvinisme en patriottisme. Chauvinisme verwijst naar nationale superioriteitsgevoelens die gepaard gaan met een onvoorwaardelijke en kritiekloze positieve houding tegenover de eigen nationale groep en het eigen land. Patriottisme daarentegen verwijst naar de mate van trots op en de liefde voor de eigen nationale groep en het eigen land, en kenmerkt zich door een voorwaardelijke en kritische positieve houding. In dit onderzoek wordt onder andere de conclusie getrokken dat chauvinisme in sterkere mate samengaat met negatieve attitudes tegenover etnische minderheden dan patriottisme. Hoger opgeleiden zijn minder chauvinistisch en hebben minder negatieve attitudes tegenover etnische minderheden. Bovendien geldt in het algemeen dat in landen waar de economische omstandigheden verslechterd zijn, de bevolking in sterkere mate chauvinistisch is, negatievere attitudes tegenover etnische minderheden heeft, en etnische minderheden in sterkere mate als een economische en culturele dreiging beschouwt. Chauvinisme en negatieve attitudes tegenover etnische minderheden zijn in het algemeen sterker in landen met een etnisch heterogene bevolking. Arbeidsmarkt: informele hulpbronnen Tamás Bartus (2001), Social Capital and Earnings Inequalities ; The Role of Informal Job Search in Hungary Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen. Groningen : Universiteitsbibliotheek Groningen Contactpersoon: Tamás Bartus, telefoon: , fax: , t.bartus@ppsw.rug.nl, bartust@hotmail.com In deze studie is een poging gedaan om de hypothese dat netwerkhulpbronnen nuttig zijn in postcommunistische samenlevingen, empirisch te toetsen. Dit onderzoek is beperkt tot de Hongaarse arbeidsmarkt. Om het belang van persoonlijke contacten vast te stellen zijn er drie vragen gesteld: zijn sociale hulpbronnen van nut om aan een baan te komen via persoonlijke contacten; 68

5 kan men een betere baan verkrijgen via persoonlijke contacten dan via andere kanalen; zijn de geobserveerde contacteffecten het gevolg van particularisme of van intensief zoeken? Het verband tussen sociale hulpbronnen en arbeidsmarktuitkomsten wordt in deze studie beschreven vanuit het perspectief van de theorie van werknemerreferenties en de sociale-hulpbronnentheorie. Er zijn twee hypothesen afgeleid uit deze theorieën: de organisatorische conflicthypothese, die gaat over de gevolgen van particularisme, en de statushypothese, die de gevolgen beschrijft van het intensief-zoekenmechanisme. In tegenstelling tot de verwachting lijken sociale hulpbronnen niet bevorderlijk bij het vinden van een baan op een informele manier. De meest verrassende bevinding is dat het hebben van familieleden met een hoge status de kans op het vinden van een baan via persoonlijke contacten vermindert. Het gebruiken van hoge statuscontacten en werknemerreferenties bij het vinden van een baan biedt voordelen boven het gebruiken van andere kanalen. De onderzoeksvragen zijn onderzocht met behulp van data over jonge werkzoekenden die hun beroepsopleiding hebben afgemaakt in De data zijn afkomstig van een surveyonderzoek met twee meetpunten. Data over sociale hulpbronnen, manieren om een baan te vinden en verscheidene arbeidsmarktuitkomsten zijn verzameld in de periode van december 1998 tot en met februari In oktober 1999 zijn de respondenten nogmaals benaderd om de steekproef van werknemers te vergroten en om informatie over de arbeidsperiode te verzamelen. Deze studie leidt tot de conclusie dat, tegen de verwachting in, persoonlijke contacten niet bevorderlijk zijn voor het vinden van een baan op een informele manier. Over het algemeen leiden persoonlijke contacten ook niet tot betere banen dan formele manieren om een baan te vinden, zo stelt Bartus vast. Maar informele methoden hebben wel een aantal voordelen: hoge statuscontacten dienen als belangrijke informatiebron voor werkzoekenden en referenties van andere werknemers lijken de kans op het behouden van de baan te vergroten. Hoewel de onderzoeksgegevens niet genoeg informatie hierover geven, lijken de gevonden netwerkeffecten m.n. te danken aan het feit dat in bedrijven en organisaties vooral de huidige werknemers bepalen wie er wordt aangenomen (particularisme). 69