PROCES. INLEIDING. in In dit survey-onderzoek werden

Transcriptie

1 PROCES INLEIDING De nu volgende onderwijsindicatoren zijn gebaseerd op de onderzoeksresultaten van het project (De werking van participatieraden en lokale schoolraden in het basisen secundair onderwijs). Dit onderzoek gebeurde door Prof]. C. Verhoeven en I. Van Heddegem van de Afdeling Theoretische en Onderwijssocioloqie van de K. U.Leuven en Prof M. Jegers en F. Bally van het Centrum voor financiële analyse en beleid van de V. U.Brussel. De gegevensverzameling vond plaats in 1995) de rapportering in In dit survey-onderzoek werden leden uit elkegeleding van de participatieraad in het gesubsidieerd vrij onderwijs (VGO) en het gesubsidieerd officieel onderwijs (OGO) en van de lokale schoolraad in het gemeenschapsonderwijs (GO) bevraagd. Aangezien hier een selectie wordt gemaakt uit de onderzoeksresultaten) isgeopteerd om enkel een aantal cijfergegevens met betrekking tot ouderparticipatie op te nemen. de gegevens werden statistisch verwerkt) waarbij een onderscheid werd gemaakt naar net en geleding. Met het onderwijsniveau wel'd geen rekening gehouden omdat onder een gl'oot deel van de participatieraden en lokale schoolraden zowel basisscholen als secundaire scholen ressorteren. Er werden in het totaal 201 lokale schoolraden aangeschreven in het GO) 520 participatieraden in het VGO en 219 participatieraden in het OGO, disproportioneel verdeeld over basisen secundair onderwijs. De respons van de oudervertegenwoordigers op de verstuurde vragenlijsten was vrijgl'oot. In hetgemeenschapsonderwijs stuurde 60% van de oudervertegenwoordigers de vragenlijst terug) in het gesubsidieerd officieel onderwijs 64% en in het gesubsidieerd vrij onderwijs 68%. De verzamel-

2 OUDERPARTICIPATIE Tabel PR03.1a: Relatieve verdeling van de vertegenwoordigers van de ouders geslach t in de lokale schoolraden en participatieraden (1995 (N=694) Onderwijsnet Man Vrouw Totaal GO OGO VGO Totaal Grafiek PR03.1a: Relatieve verdeling van de oudervertegenwoordigers naar gesl - in de lorgo's en participatieraden (1995) (N =694) VGO OGO GO 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% OMan Vrouw Tabel PR03.1b: Relatieve verdeling van de vertegenwoordigers van de ouders n onderwijsniveau in de lorgo's en participatieraden (1995) (N=6 Onderwijsnet Lager onderwijs Secundair onderwijs Hogescholenonderwijs Universitair onderwijs GO OGO VGO Totaal Grafiek PR03.1 b: Relatieve verdeling van de oudervertegenwoordigers naar onderwijsniveau in de lorgo's en participatieraden (1995) (N=693) VGO OGO GO 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% o Lager onderwijs o Secundair onderwijs D Hogescholenonderwijs Universitair onderwii

3 PR03.1: PERSOONSKENMERKEN De vertegenwoordiging van de ouders in de participatieraden en lokale schoolraden wordt gekenmerkt door een mannelijk overwicht, De vrouwen zijn ondervertegenwoordigd en hun aandeel verschilt niet significant van net tot net (zie tabel en grafiek PR03.1a). De meeste oudervertegenwoordigers hebben een diploma van secundair onderwijs of van hoger onderwijs buiten de universiteit (zie tabel en grafiek PR03.1b). Een aanzienlijk aandeel van de ouders heeft een universitair diploma. Het aandeel ouders dat enkel lagere school heeft gelopen, is echter verwaarloosbaar klein. Tussen de onderwijsnetten doen zich geen significante verschillen voor. PR03.2: HOUDING TEGENOVER PARTICIPATIE Ouders vinden het belangrijk te kunnen deelnemen aan het school beleid en het beleid van de participatieraady'lorgo (zie tabel PR03.2). Dat blijkt uit de gemiddelden van de antwoorden die de oudervertegenwoordigers in de verscheidene netten gaven op de vraag naar het belang van participatie. De ouders konden antwoorden op een schaal gaande van één 'zeer onbelangrijk' tot vijf 'zeer belangrijk' en scoorden gemiddeld rond vier 'belangrijk'. De spreiding van de antwoorden van de ouders is vrij groot, wat erop wijst dat de meningen van de ouders verschillen van raad tot raad. Het merendeel van de oudervertegenwoordigers is bediende van beroep (zie tabel en grafiek PR03.1c). Zelfstandigen vormen de tweede grootste groep en huisvrouwen en -mannen komen op de derde plaats. Arbeiders, gepensioneerden en werkzoekenden vormen een zeer kleine categorie. In vergelijking met de andere onderwijsnetten zijn er in het gemeenschapsonderwijs relatief meer gepensioneerden, terwijl er in het gesubsidieerd onderwijs relatief meer bedienden voorkomen (p=.ooo). Dit houdt verband met de verschillende leeftijdsstructuur van de oudervertegenwoordigers naargelang het onderwijsnet. In het gemeenschapsonderwijs is meer dan de helft van de oudervertegenwoordigers tussen de 41 en de 50 jaar oud (zie tabel en grafiek PR03.1d). In het gesubsidieerd onderwijs daarentegen heeft ongeveer de helft van de oudervertegenwoordigers een leeftijd van 40 jaar of jonger (p=.ooo).

4 OUDERPARTICIPATIE Tabel PR03.1c: Relatieve verdeling van de oudervertegenwoordigers naar b er de lorgo's en participatieraden (1995) (N=692) Onderwijsnet Huisvrouw of -man Zelfstandige Bediende Arbeider Gepensioneerde Werkzoekende GO la 8 2 OGO la la VGO = Totaal Grafiek PR03.1c: Relatieve verdeling van de oudervertegenwoordigers naar ber ~ in de lorgo's en p ar tic ipa ti eraden (1995) (N=692) VGO OGO GO 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% D Huisvrouw o Zelfstandige 0 Bediende 0 Arbeider Gepensioneerde D Werkzoel Tabel PR03.1d: Relatieve verdeling van de oudervertegenwoordigers naar leeftijd in de lorgo's en participatieraden (1995) (N=695) Onderwijsnet T.e.m. 40 jaar jaar + 50 jaar Totaal GO OGO VGO Totaal Grafiek PR03.1 d: Relatieve verdeling van de o udervertegenwo or d.igers naar leeftijd in de lorgo's en participatieraden (1995) (N=695) VGO OGO GO 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% o T.e.m. 40 jaar jaar jaar

5 OUDERPARTICIPATIE PR03.3: PROFESSIONALITEIT PR03.4: IMPACT VAN DE RAAD Als de andere geledingen van de participatieraad/lorgo hun mening geven over de bekwaamheid van de oudervertegenwoordigers om te functioneren in de raad op een schaal gaande van één 'zeer onbekwaam' tot vijf 'zeer bekwaam', blijkt dit oordeel licht positief te zijn (zie tabel PR03.3). In alle netten krijgen de oudervertegenwoordigers gemiddelden tussen 'noch bekwaam, noch onbekwaam' en 'bekwaam'. In het gesubsidieerd onderwijs zijn de meningen van de inrichtende macht en lokale gemeenschap doorgaans wel milder dan die van het personeel en de voorzitter. Dit verschil is significant (p<.ol) voor het gesubsidieerd vrij onderwijs (p=.oool), maar niet voor het gesubsidieerd officieel onderwijs (p=.0145). In het gemeenschapsonderwijs zijn het de voorzitter en de lokale gemeenschap die iets positiever evalueren dan de afgevaardigde bestuurder en de leerkrachten (p=.oool). De spreiding van de antwoorden wijst erop dat de meningen van de verscheidene geledingen sterk kunnen verschillen naargelang de raad waartoe ze behoren. Enkel de meningen van de directeurs die in de raad zetelen sluiten vrij nauw bij elkaar aan. Aan de oudervertegenwoordigers werd gevraagd op een vijfpuntenschaal aan te geven of de werking van de participatieraady'lorgo een positief of negatief verschil maakt wat het beleid op de verscheidene domeinen betreft (zie tabel PR03.4). Ze konden hun mening weergeven op een schaal gaande van één 'sterk negatief verschil' tot vijf 'sterk positief verschil'. Voor de domeinen van het personeelsbeleid en het financieel-materieel beleid schommelt het gemiddeld antwoord op deze vraag in het gesubsidieerd onderwijs rond categorie drie 'geen verschil'. Het effect van de participatieraad op het onderwijskundigpedagogisch beleid en het organisatorisch en algemeen beleid wordt licht positief gevonden. De ouders zijn het hierover vrij goed met elkaar eens. De gepercipieerde impact van de participatieraad is dus te verwaarlozen, wat vragen oproept over het nut van de raad. De meningen over de lorgo verschillen hiervan. Volgens de oudervertegenwoordigers in het gemeenschapsonderwijs maakt de lorgo een klein positief verschil op alle beleidsdomeinen. De spreiding van de antwoorden is hier wel iets groter dan in het gesubsidieerd onderwijs. Dat de impact van de lorgo anders wordt ingeschat, heeft te maken met haar bevoegdheden: de lorgo beschikt over daadwerkelijke beslissingsbevoegdheid, telwijl het bij de participatieraad slechts om medezeggenschap of inspraak gaat.

6 Tabel PR03.2: Gemiddeld belang van de participatieraad volgens de vertegenwoordigers van de ouders (1995) Onderwijsnet GO VGO OGO Deelname aan het schoolbeleid Deelname aan het beleid van de raad 4,187 (s=0.918) 4,209 (s=0.975) 4,240 (s=0.796) 4,087 (s=0.875) 4,089 (s=0.863) 4,077 (s=0.857) Tabel PR03.3: Oordeel over de bekwaamheid van de vertegenwoordigers van de ouders door de andere geledingen (1995) Oordeel door Oordeel over Afgevaardigde bestuurder Imichtende macht Lokale gemeenschap Personeel Voorzitter Ouders GO 2,915 (s=0.495) a 3,524 (s=1.154) 3,163 (s=0.823) 3,484 (s=0.625 OudersVGO a 3,737 (s=0.808) 3,923 (s=0.770) 3,456 (s=0.839) 3,527 (s=0.522 Ouders OGO a 3,615 (s=0.903) 3,707 (s=0.871) 3,460 (s=0800) 3,498 (s=0.46ï Tabel PR03.4: Gemiddelde mate van verschil dat de werking van de participatieraad/lorgo op de verscheidene beleidsdomeinen maakt volgens de vertegenwoordigers van de ouders (1995) Onderwijsnet GO VGO OGO Personeelsbeleid 3,466 (s=0.894) 3,101 (s=0.604) 2,960 (s=0.ï04) Financieel-materieel beleid 3,403 (s=0.815) 3,118 (s=0.603) 2,984 (s=0.ï01) Onderwijskundig-pedagogisch beleid 3,224 (s=0.789) 3,345 (s=0.594) 3,199 (s=0.ï17) Organisatorisch-algemeen beleid 3,497 (s=0.847) 3,396 (s=0.645) 3,327 (s=o.ï71) Tabel PR03. 5: Gemiddelde tevredenheid van de vertegenwoordigers van de ouder met de participatieraad/lorgo (1995) Onderwijsnet GO VGO OGO Tevredenheid 3,422 (s=1.448) 3,350 (s=0.986) 2,978 (s=1.166

7 o u e e s PR03.5: TEVREDENHEID MET DE RAAD De oudervertegenwoordigers mochten hun satisfactiegraad met de participatieraady'lorgo in het algemeen aangeven op een vijfpuntenschaal gaande van één 'zeer ontevreden' tot vijf 'zeer tevreden'. In het gesubsidieerd vrij onderwijs en het gemeenschapsonderwijs zijn de oudervertegenwoordigers gemiddeld licht tevreden met hun participatieraad respectievelijk lokale schoolraad (zie tabel PR03.5). In het gesubsidieerd officieel onderwijs daarentegen zijn de ouders noch tevreden, noch ontevreden met hun participatieraad. Een verklaring hiervoor kan niet direct worden gevonden. De spreiding van de antwoorden is in alle netten zeer groot, wat erop wijst dat de meningen van de ouders over de raad in het algemeen zeer verdeeld ZIJn. met het verschil in bevoegdheden van participatieraad en lokale schoolraad. Ondanks deze oordelen zijn de raadsleden in alle netten gemiddeld toch niet ontevreden met hun participatieraad of lokale schoolraad, alhoewel de meningen sterk kunnen verschillen naargelang de raad waartoe men behoort. Conclusies Oudervertegenwoordigers zijn voor het merendeel vrij hooggeschoolde mannen met een job als bediende. Ouders uit de lagere klassen vindt men amper terug bij de vertegenwoordigers. Ook vrouwen zijn in de minderheid. De bekwaamheid van de oudervertegenwoordigers wordt door de andere leden van de raad licht positiefbevonden. Doorgaans vinden oudervertegenwoordigers het belangrijk dat ze kunnen participeren aan het schoolbeleid. Nochtans achten de oudervertegenwaardigers uit het gesubsidieerd onderwijs de impact van de participatieraad op het schoolbeleid zo goed als nihil. De meningen in het gemeenschapsonderwijs verschillen hiervan: de impact van de lokale schoolraad op het schoolbeleid wordt licht positief ingeschat. Dit verschil in meningen hangt samen

8

9

10 CD DANKWOORD Hoofdstuk 1: Input Mevr. V. Bogaert (Vlaamse Interuniversitaire Raad) Mevr. C. Deloof (Departement Onderwijs, Administratie Basisonderwijs) Dhr. H. Duqué (Departement Onderwijs) Afdeling Begroting Mevr. M. Garafàlo (Vrije Universiteit Brussel - Eenheid Onderwijskunde) Dhr. J. Lasuy (Departement Onderwijs, Afdeling Begroting Dhr. J. Leconte (Departement Onderwijs, Administratie Secundair onderwijs) Dhr. A. Libotton (Vrije Universiteit Brussel - Eenheid Onderwijskunde) Dhr. T. Mardulier (Departement Onderwijs, Projectleider) Dhr. R. Masset (Departement Onderwijs) Administratie Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek). Mevr. R. Reynders (Departement Onderwijs, Afdeling Beleidsgerichte Coördinatie) Mevr. B. Tan (Universitaire Faculteiten St. -Ignatius Antwerpen - Centrum voor Sociaal Beleid) Dhr. R. Van Dam (Universitaire Faculteiten St. -Ignatius Antwerpen - Centrum voor Sociaal Beleid) Mevr. A. Van De Casteele (Departement Onderwijs) Administratie Secundair Onderwijs) ~1e\f. L. Van de Perre (Departement Onderwijs) Afdeling Begroting :\1eu. A. Van Driessche Departement Onderwijs) Afdeling Begroting en G~evensbeheer) Dhr. M. Verlot Departement Onderwijs) Afdeling Beleidsgerichte Coördinatie) Dhr. G. Vermeulen (Departement Onderwijs) Afdeling Begroting Mevr. L. Verstraete (Vlaamse Interuniversitaire Raad) D hr. R. Verstraete (Departement Onderwijs, Afdeling Beg1"oting Hoofdstuk 2: Proces Mevr. C. Brusselmans- Dehairs (Universiteit Gent - Vakgroep Ondenvijskunde) Mevr. M. Garafalo (Vrije Universiteit Brussel - Eenheid Onderwijskunde) Dhr. A. Libotton (Vrije Universiteit Brussel - Eenheid Onderwijskunde) Mevr. L. Van de Perre (Departement Onderwijs) Afdeling Begroting Mevr. A. Van Driessche (Departement Onderwijs) Afdeling Begroting Mevr. 1. Van Heddegem (Katholieke Universiteit Leuven - Departement Sociologie) Dhr. J. Verhoeven (Katholieke Universiteit Leuven - Departement Sociologie) Hoofdstuk 3: Output Mevr. C. Brusselmans- Dehairs (Universiteit Gent - Vakgroep Onderwijskunde) Dhr. F. Daems (Universitaire Instelling Antwerpen - Departement Didactiek en Kritiek) Mevr. C. Dupont (Departement Onderwijs) Afdeling Beleidsgerichte Coördinatie)