Vision is the art of seeing things invisible (Jonathan Swift) Evaluatie rapport 2017

Transcriptie

1 Vision is the art of seeing things invisible (Jonathan Swift) 1 Evaluatie rapport 2017

2 Inleiding: Voor u ligt het evaluatierapport van Ereveld Vol Leven Een gezamenlijke terugblik van MediaLuna DLGR en de Oorlogsgravenstichting op dit bijzondere project. In 2014/2015 zijn Nathalie Toisuta (Media Luna) en Dennis Brussaard (DLGR) gestart met de ontwikkeling van het idee Ereveld Vol Leven. Het was uniek in de wereld dus wij hadden alleen potloodschetsen van hoe het in onze verbeelding eruit zag. De ambitie van Ereveld Vol Leven is om het heden, verleden en de toekomst met elkaar te verbinden en daarmee het herdenken actueel te houden. Actueel voor de jongere generaties voor wie de Tweede Wereldoorlog ver weg lijkt. En historisch verhaal dat een hoofdstuk lijkt uit hun geschiedenisboek. Gelukkig hebben veel jongeren geen besef van oorlog in hun eigen omgeving. De meeste jongeren zijn vredeskinderen. Geboren ver na Toch is het juist voor henzelf en voor hun toekomst De voormalige directeur van de Oorlogsgravenstichting Gel Flieringa was direct enthousiast en daarmee is de basis gelegd voor de samenwerking tussen beide bedenkers en de Oorlogsgravenstichting als opdrachtgever cruciaal dat er besef ontstaat over de prijs van onvrijheid en oorlog. Dat oorlog niemand of iets ontziet. Ook al ben je jong en lijkt het leven voor je te liggen. van Ereveld Vol Leven. Samen zijn wij tot uitvoering van Ereveld Vol Leven gekomen. Samen verkennen wij de verhalen achter de graven en leggen contact met nabestaanden. Onze belangrijkste gidsen voor de ontwikkeling en uitvoering van Ereveld Vol Leven. Door achter de grafstenen van deze vaak jonge, verloren levens, mensen te plaatsen van dezelfde leeftijd en hetzelfde geslacht ontstaat er een heftig en confronterend beeld waar niemand aan ontkomt. Niemand anders kan ons beter vertellen wat er wel of niet kan dan de familieleden zelf. En ook waarom het beheer van deze graven belangrijk blijft maar vooral ook hoe groot de impact is van verlies door oorlog, tot Wij nodigen u uit om dit evaluatierapport rustig door te lezen en op u in te laten werken. Wij danken u voor uw steun en interesse in deze prachtige nieuwe manier van herdenken; Ereveld Vol Leven. op de dag van vandaag. Nathalie Toisuta Eindredacteur & Projectleider Ereveld Vol Leven Dennis Brussaard Producent Ereveld Vol Leven Theo Vleugels Algemeen Directeur Oorlogsgravenstichting 2 Inleiding

3 Inhoudsopgave Inleiding Inhoudsopgave Samenwerking Financiën Nabestaanden Wat er anders was Representanten Aanwezigheid defensie Inrichting van het Ereveld Samenwerking Omroep Gelderland Bezoek Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge Herdenken slachtoffers Nederlands Indië Vluchtelingen bezoeken Ereveld Vol Leven Verbeterpunten Bereik Toekomstplannen Partners 3 Inhoudsopgave

4 Samenwerking Media Luna en DLGR hebben de afgelopen drie jaar intensief samengewerkt in de realisatie van Ereveld Vol Leven. Edities waarin de herdenking van concept is uitgegroeid tot een begrip. Op basis van de ervaring die wij in deze jaren hebben opgedaan is het voor een verdere ontwikkeling in 2018 noodzakelijk deze samenwerking en de rolverdeling binnen het project op een volgend niveau te tillen en te professionaliseren. In deze nieuwe rolverdeling worden een aantal taken overgenomen door de Oorlogsgravenstichting waardoor Ereveld Vol Leven zich heel specifiek kan richten op de organisatie van deze specifieke herdenking die leunt op het gedachtengoed van Systemisch Werk. De ervaring leert dat dit veel aandacht en begeleiding vraagt zowel voor de nabestaanden die actief meedoen met hun persoonlijke verhaal als ook voor de vele representanten die als vrijwilliger plaats nemen achter de graven. Deze aantallen nemen alleen maar toe en vragen steeds meer aandacht. In deze rolverdeling neemt de Oorlogsgravenstichting de regie over de organisatie van het evenement inclusief de openingsceremonie en op de bezoekers van de herdenking Ereveld Vol Leven. De herdenking wordt in 2018 op 4 mei georganiseerd waardoor er op Nationaal Ereveld Loenen nog maar één herdenking plaats vindt. 4 Samenwerking

5 Media Luna DLGR heeft de regie over de documentaire Ereveld Vol Leven de verhalen achter de stenen. RTL4 is een belangrijke media partner van het project omdat hiermee een miljoenpubliek bereikt wordt. Inclusief de doelgroepen die niet direct geïnteresseerd zijn in herdenkingen. De Oorlogsgravenstichting onderstreept dit belang maar weet uit ervaring dat uiteindelijke sturing van RTL op de inhoud van de documentaire dermate groot is dat zij de regie overlaat aan de producenten. De inhoud van de documentaire is wel in lijn met de waarden van de Oorlogsgravenstichting. Door de inzet van RTL4 presentatoren en het format van RTL4 was de documentaire in 2017 geprogrammeerd op het grootste timeslot van uur. Dit was een succes en ook in 2018 is RTL4 mediapartner. 5 Samenwerking

6 Financiën In een bijlage van dit rapport vindt u de voorgestelde begroting en de werkelijke begroting. Ereveld Vol Leven 2017 is binnen de begroting gebleven. Organisatie en financiering Ereveld Vol Leven De financiering van het totale project Ereveld Vol Leven behelst niet alleen de herdenking op 1 mei zelf. Maar is veel meer dan dat. Inmiddels is deze vorm, werken zienswijze een beweging geworden waarbij veel verschillende organisaties, bedrijven, scholen en personen zich aangesproken voelen en zich willen aansluiten. Hiermee streven wij ernaar Ereveld Vol Leven het hele jaar door te laten dragen binnen verschillende communities. Te denken valt aan scholen of aan de bedrijven die een langdurige samenwerking met Ereveld Vol Leven wensen en een vertaalslag van deze denkwijze in hun bedrijfsvoering terug willen zien. Dit telt bijvoorbeeld voor de vereniging Yarden en Fleurop Nederland. 6 Financiën

7 Activiteiten die hebben plaatsgevonden in 2017 en zijn gefinancierd vanuit de opgestelde begroting De productie en Herdenking Ereveld Vol Leven op 1 mei: Vooraf aan de herdenking: - 7 cameraploegen en 7 regisseurs op 1 mei Produceren, regisseren en monteren van de documentaire voor RTL4 - De werving, opvang en catering van 500 representanten - De werving en opvang van ruim 100 vrijwilligers - De werving en opvang van het publiek - De nabestaanden dag op 30 april met 2 cameraploegen. Zie voor uitleg volgend onderdeel. - Research verhalen voor de herdenking, voor de website, voor facebook en publicaties voor en achteraf. - Research, relatiebeheer en nazorg van de nabestaanden. - Research, relatiebeheer en nazorg van de representanten. - Organiseren van 8 informatietrainingen voor deelnemers aan Ereveld Vol Leven - Uitbreiding Lespakket Eren & Leren waar inmiddels ruim 200 scholen mee werken - Uitbreiding website en social media; belangrijkste communicatieplatform - Uitbouwen, ontwikkeling en opschalen van Ereveld Vol Leven. In 2017 waren er bijvoorbeeld 500 representanten in plaats van 200 en 25 verhalen in plaats van 10 in Ontwikkeling, ontwerp en uitvoering van de visuele communicatie zowel op social media als ook posters en signing op de dag zelf. - Pers, PR en Marketing voor tijdens en achteraf. - Fondsenwerving en partners voor Ereveld Vol Leven. - Ontwikkeling onderdelen Systemisch Werken voor Ereveld Vol Leven om deze te integreren tijdens de herdenking maar ook tijdens gastlessen voor leerlingen en docenten. 7 Financiën

8 Achtergrond over de inzet van nabestaandendag en de methodiek Systemisch Werk. Een dag waarbij nabestaanden, van een oorlogsslachtoffer, begraven op het ereveld, delen wie hij of zij was en wat de impact van hun verlies door oorlog, is geweest op de familie die achterbleef. Door middel van een opstelling. Een opstelling is een ruimtelijke uitbeelding van het persoonlijke verhaal. Deze dag vindt plaats onder leiding van Morten Hjort. Directeur en eigenaar van Phoenix Opleidingen, gespecialiseerd in het werken met rouw, verlies en Systemisch Werken. 8 Nabestaanden

9 Vaak geeft zo n opstelling verbluffend weer hoe de werkelijke verhoudingen en onderliggende patronen zijn en wat de impact is van traumatische ervaringen zoals een oorlog. Morten verkent, in voortdurend overleg en afstemming met de nabestaanden, wie waar moet staan en waar mogelijkheden zijn voor een andere plek of beweging. Vaak is dit proces zowel verhelderend als intens. Het geeft vaak diep inzicht. Opstelling van Janny Lok bij het graf van haar vader die doodgeschoten werd voor haar ogen in de oorlog. Om hem heen de mensen en elementen die op dat moment maar ook later een belangrijke rol kregen in dit verhaal. 9 Nabestaanden

10 Wat er anders was dan voorgaande jaren In 2017 is een aantal zaken aangepast ten opzicht van de eerdere edities. Deze punten zetten wij graag voor u onder elkaar. Representanten Dit jaar waren er 500 representanten die in de ochtend werden opgevangen in aparte tenten en ieder veld kreeg een eigen begeleider. In 2017 waren er veel nabestaanden die zelf plaats wilde nemen achter het graf van hun familielid. Foto: drie nabestaanden van de familie Smink op identieke leeftijd als waarop hun familieleden gefusilleerd werden vanwege een represaille. 10 Wat was er anders?

11 In 2017 hebben wij een nieuwe manier ingezet voor de werving van representanten. Dat wil zeggen dat de mensen zich konden inschrijven specifiek op één graf wat aansloot bij hun leeftijd en geslacht. Dit was een succes want de inschrijvingen gingen hard. In de voorbereidingen naar 1 mei zijn er zes informatiebijeenkomsten georganiseerd voor mensen die zich als representant hadden ingeschreven of als vrijwilliger betrokken wilde zijn bij Ereveld Vol Leven. Uit de evaluaties blijkt dat deze bijeenkomsten enorm worden gewaardeerd omdat de representanten zich nog meer betrokken voelen met deze manier van herdenken en ook over hun rol spreken met hun directe omgeving. Daarnaast krijgen zij de aandacht en informatie waarvoor geen tijd is op de herdenking zelf. 11 Wat was er anders?

12 Heel bijzonder vonden wij dat zich dit jaar hebben ruim vijftig kinderen hebben ingeschreven. Alle kinderen kenden het verhaal van het graf waar ze stonden en hadden het verhaal van tevoren opgezocht op de site. Velen van hen waren ook aanwezig op de informatiebijeenkomsten. Een aantal waren er zelfs voor de 2 e keer. De meeste kinderen stonden bij de slachtoffers van de Vlucht van Breda. Foto: Chris (13) in Vorig jaar stond hij op dezelfde plek. Op de website staat het verhaal waarom hij weer voor de 2 e keer meedoet: 12 Wat was er anders?

13 Ook dit jaar was Defensie weer aanwezig met al haar disciplines. Land- en Luchtmacht, Marine en Mariniers. Een aanwezigheid die altijd veel indruk maakt bij de aanwezigen. 13 Wat was er anders?

14 Inrichting van het ereveld Om de bezoekers beter te begeleiden over het ereveld is een aantal nieuwe elementen toegevoegd. Afbeelding: Bord bij de ingang met plattegrond en 25 duiding van de 25 verhalen 14 Wat was er anders?

15 In het Ereveld Vol Leven 2017 waren 25 verhalen opgesteld. Verhalen die al bij de ingang van het ereveld zichtbaar waren op een groot bord met een plattegrond en een korte omschrijving. Deze stond ook in het programmaboekje. Uit de ervaring van de twee jaren daarvoor was gebleken dat het publiek soms behoefte had aan meer duiding. van het verhaal wat verbeeld wordt door de representanten. Daarom waren er voor het eerst verhalenvertellers. Te herkennen aan hun rode jassen. Zij vertelden de verhalen en gingen in op vragen van het publiek. 15 Wat was er anders?

16 Samenwerking met Omroep Gelderland: In 2017 hebben wij samengewerkt met Omroep Gelderland. Zij hebben een oproep geplaatst voor de specifieke representanten voor de familie Wijler. Deze hebben zij gevolgd gedurende alle voorbereidingen. Inclusief de informatiebijeenkomsten. Zij hebben op 4 mei een documentaire uitgezonden die de hele periode is herhaald. 16 Wat was er anders?

17 Bezoek van de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge De Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge, de Duitse zusterorganisatie van de Oorlogsgravenstichting. Op dit moment heeft de volksbond meer dan actieve leden en meer dan een miljoen donateurs en geïnteresseerden. Op dit moment draagt de volksbond zorg voor 833 oorlogsbegraafplaatsen in 46 staten, waar circa 2,7 miljoen oorlogsslachtoffers begraven liggen. In januari hadden al gesprekken plaatsgevonden met de directeur van de Duitse Volksbund omdat zij geïnteresseerd zijn in deze manier van herdenken. Op 1 mei waren zij aanwezig met een kleine en intieme delegatie, waaronder de president en de directeur van de Volksbund. Foto: De Duitse delegatie voor het verhaal van de familie Wijler. Een Joods gezin uit Apeldoorn dat moest onderduiken. Vader en moeder en hun beide dochters doken op twee verschillende adressen onder. De beide dochters werden verraden en op transport waren gezet. Voor de ouders had het leven daarna geen zin meer. Zij pleegden zelfmoord. Tijdens de herdenking Ereveld Vol Leven werd het gezin nog eenmaal compleet opgesteld. 17 Wat was er anders?

18 Ereveld Vol Leven 2017 herdacht de slachtoffers uit Nederlands Indië In 2017 was het 75 jaar geleden dat Nederlands Indië werd bezet door de Japanners. In de jaren na deze invasie kwamen Nederlanders in interneringskampen terecht. Van hen overleefden Nederlanders dit niet. Nederlandse krijgsgevangen - mannen tussen de 17 en 60 jaar werden gedwongen te werken als dwangarbeider. Militairen van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) werden krijgsgevangene gemaakt. Daar kwamen meer dan Nederlanders bij om. * Bron: De Doden tellen: Slachtoffers van WOII en sindsdien Renske Krimp historicus Nationaal Comité 4 en 5 mei 18 Wat was er anders?

19 Op de zeven erevelden op Java, beheerd door de Oorlogsgravenstichting, liggen Nederlandse oorlogsslachtoffers begraven. Zij maar ook de slachtoffers zonder graf of zonder naam werden herdacht bij Ereveld Vol Leven op maandag 1 mei 2017 op Nationaal Ereveld in Loenen. De 7 erevelden op Indonesië hebben vanaf 1 mei 2017 symbolisch een vaste plek gekregen. In de vorm van zeven witte kruisen die daar geplaatst zijn. Deze witte kruisen zijn, net als de kruisen die de graven markeren, gemaakt en beschreven in de werkplaatsen van deze Erevelden. Zij zijn net als veel Nederlandse en Nederlands-Indische families per schip naar Nederland overgebracht. Ook is er grond van de erevelden uit Java uitgestrooid bij elk kruis. Collage van foto s tijdens de inhuldiging van de 7 kruisen. 19 Wat was er anders?

20 Giovanni van Bronckhorst verleende voor de documentaire zijn medewerking in de vorm van een interview over het belang van het herdenken van de geschiedenis in Nederlands Indië. Hij onderstreept het belang van de aanwezigheid van de zeven kruisen op Nationaal Ereveld Loenen. Zijn betrokkenheid en aanwezigheid in de documentaire werd enorm goed ontvangen. Tijdens de uitzending was dit direct zichtbaar op social media. Goed nieuws is dat het lespakket Eren en Leren ook ingezet zal worden in de Giovanni van Bronckhorst Foundation. Bij deze foundation wordt gewerkt met kinderen uit groep 7 en 8 met een leerachterstand. Via een onderwijs- en sportprogramma wordt gewerkt aan hun zelfvertrouwen en toekomst. 20 Wat was er anders?

21 Vluchtelingen bezoeken Ereveld Vol Leven in 2017 In samenwerking met Vluchtelingen Werk Nederland hebben wij dit jaar de Vluchtelingen Zainab uit Somalië en Johnny uit Aleppo uitgenodigd met hun familie bij Ereveld Vol leven. Want Ereveld vol leven staat symbool voor het herdenken van slachtoffers van oorlog en geweld. Vandaag de dag zijn er nog steeds mensen op de vlucht omdat hun leven in eigen land gevaar loopt. Het delen van verhalen van toen en van nu kan herkenning geven en troost bieden aan iedereen. Collage van foto s van het bezoek van de vluchtelingen aan Ereveld Vol Leven Wat was er anders?

22 Verbeterpunten: Een belangrijk aandachtspunt voor komend jaar is dat er soms teveel aandacht is geweest voor de rouw door verlies van een dierbare door oorlogsgeweld en dat deze aandacht meer mag komen te liggen op vrede en vrijheid. De uiteindelijke doelstelling, op basis van demissie van de Oorlogsgravenstichting, is dat na de beleving van Ereveld Vol Leven de vraag gesteld of (on)bewust ervaren gaat worden: wat is mijn bijdrage? Want Mark Rutte of welke andere regeringsleider dan ook gaan het niet doen voor mij. Ik moet het zelf doen. Instrument voor deze bewustwording is Ereveld Vol Leven. Belangrijk is dat Ereveld Vol Leven en de bijbehorende rouw het middel zijn en niet het doel. En soms lijkt dit omgedraaid. Wel moet zichtbaar blijven welk verdriet veroorzaakt wordt als we de vrijheid verliezen. Bij Ereveld Vol Leven wordt dit verdriet zichtbaar én vooral ervaarbaar gemaakt. Door de verhalen van de nabestaanden en de vele representanten. 22 Verbeterpunten

23 Belangrijkste verbeterpunten per onderdeel: Samenwerking Inschrijving bezoekers en representanten: - Herdefinieren samenwerking Oorlogsgravensticting en Media Luna DLGR Evenement/organisatie - Houd het simpel. - Geen splitsing in tijdvakken - Toegang zonder inschrijving voor nabestaanden via de Oorlogsgravenstichting - Zorg voor voldoende vrijwilligers bij de opbouw en afbouw. - Houd het veld compacter. - Meer representanten betekent niet automatisch dat daar meer kracht van uit gaat. - Datzelfde telt voor de hoeveelheid verhalen. Pers/publiciteit/Social Media - lijsten nodig met representanten/nabestaanden/interviewkandidaten met mobiele nummers. - vooraf de boodschappen bepalen Openingsceremonie Educatie - Korter en minder speeches - Slecht weer scenario. Als het slecht weer is voorbereid zijn op een verkorte versie van de openingsceremonie. - Educatielijn van de Oorlogsgravenstichting moet leidend zijn - Educatieve component moet leidend zijn in evenement - Focus op scholieren met ouders - Integratie met scholierendagen 23 Verbeterpunten

24 Kranten: In de kranten was er ook volop aandacht voor deze herdenking. 2,2 miljoen kranten hadden een verslag van Ereveld Vol Leven. Op aanvraag kunnen wij een document verstrekken met het totale media bereik. Televisie: Op 4 mei was er in het programma RTL Boulevard uitgebreid aandacht voor Ereveld Vol Leven. Kijkcijfer: De documentaire Ereveld Vol Leven. Kijkcijfer: mensen. Ondanks de concurrentie van het Journaal wat in het kader van 4 mei om uur begon en 3 miljoen kijkers had. Meer dan 1,5 miljoen kijkers hebben op 4 mei uitgebreid kennis gemaakt met Ereveld Vol Leven. Naast de specifieke lange uitzending besteedde ook het RTL Nieuws aandacht aan de herdenking op 1 mei. Dit leverde ruim 2,5 miljoen kijkers op. Inmiddels is er weer een afspraak voor een timeslot in 2018 waarin RTL4, Ereveld Vol Leven in haar programmering opneemt, en waarin zij ook hun veel bezochte Online kanaal in willen zetten. 24 Bereik

25 Nieuwe samenwerkingen en/of partners: Er zijn ook maar liefst zes nieuwe partners bij gekomen die ieder op hun manier, met kennis, kunde, geld en mensen een bijdrage leveren aan Ereveld Vol Leven; 1. De Stichting Herdenking 15 Augustus 1945 in het kader van de insluiting van de herdenking van de oorlogsslachtoffers in Nederlands Indië; 2. De Vereniging Yarden met 1 miljoen leden dragen bij met middelen, mensen en financiën; 3. Het hoofdkantoor Fleurop met middelen, mensen en financiën; 4. War Child Nederland met mensen en middelen; 5. Vluchtelingen Werk Nederland met mensen en middelen 6. Omroep Gelderland die Ereveld Vol leven in hun hart hebben gesloten en elk jaar aandacht zullen besteden aan deze herdenking met een special. Dat hebben zij dit jaar ook gedaan met een speciale documentaire van een half uur. 25 Bereik

26 Compacte module van Ereveld Vol Leven voor kleine groepen: Het is onze ambitie om gezamenlijk een kleine modulaire vorm van de oefeningen uit het scholierenprogramma van Ereveld Vol Leven te ontwikkelen die eenvoudig zijn in te zetten bij groepen leerlingen of studenten aan Nationaal Ereveld Loenen. Een eerste voorbeeld hiervan is de werkweek van aspirantleden van Minerva in augustus Toekomstplannen

27 Nationale- en internationale Samenwerkingen: In het jaar 2018 wordt Ereveld Vol Leven uitgebreid met de Eerebegraafplaats Bloemendaal. Een ereveld wat zich kenmerkt doordat er alleen maar verzetsstrijders begraven liggen is tevens het jaar van Verzet. Foto: Charles Duijff (11 april 2017) 27 Toekomstplannen

28 Pilot in Duitsland: In november 2018 vindt er naar alle waarschijnlijk een pilot plaats in Duitsland. Dit naar aanleiding van niet de Tweede Wereldoorlog maar de herdenking van 100 jaar einde Eerste Wereldoorlog. Er wordt gesproken over meerdere locaties. Ereveld Vol Leven met- en voor Vluchtelingen: Voor 2018 vindt er een samenwerking plaats met Vluchtelingen Werk Nederland om een speciale dag op het Ereveld Vol Leven te organiseren waarin ruimte geboden wordt aan vluchtelingen om te herdenken en te eren. Ook vinden er oriënterende gesprekken plaats met Arq Psycho Trauma groep omdat ook zij geïnteresseerd zijn. Instellen van een Jongeren Adviesraad: De Ereveld Vol Leven Jongeren Adviesraad is een belangrijk onderdeel van het geweten, organisatie en toetsing van alle onderdelen van Ereveld Vol Leven en de educatieve projecten van de Oorlogsgravenstichting. Jongeren zijn tenslotte een belangrijke doelgroep. Zij hebben feeling met de achterban, leven en beleven daarin en zij zitten vol ideeën. En nog belangrijker; Zij hebben de opdracht om oorlog, conflict en uitsluiting en de gevolgen daarvan te signaleren en te voorkomen. Binnen de organisatie van EVL werken wij inmiddels ook met stagiaires. 28 Toekomstplannen

29 Educatie & Lespakket: Het is onze ambitie om vanaf 2018 aanvullende activiteiten voor scholen aan te bieden in de vorm van gastlessen aan zowel docenten als klassen, drie speciale scholieren dagen en het speciaal samengestelde lesprogramma dooie boel hier. Waarbij zij begeleidt zullen worden door ervaren mensen opgeleid door de Ereveld Vol Leven Academy. De Ereveld Vol Leven Academy: Eind september start de Ereveld Vol Leven Academy. Ereveld Vol Leven gaat dit jaar het vierde jaar in en het gaat hard. Wat ontzettend mooi is maar ook de bekende achterkant heeft; wij komen man- en vrouwkracht te kort. Wij zijn daarom op zoek zijn naar mensen die net als wij enthousiast zijn over Ereveld Vol Leven en daar een actievere rol in zouden Collage lesprogramma Eren en Leren: Dooie Boel hier! willen hebben. En die wij kunnen gaan opleiden. Uit de hoeveelheid vrijwilligers en enthousiaste reacties weten wij inmiddels dat mensen graag deel zouden willen nemen aan de opleiding. 29 Toekomstplannen

30 Wie waren onze partners in 2017: Hoofdpartner: Ereveld Vol Leven is alleen mogelijk als wij het vertrouwen, de steun en de middelen krijgen om deze nieuwe herdenking te ontwikkelen en uit te bouwen. Zonder de steun van onderstaande partijen was Ereveld Vol Leven een mooi idee gebleven. Daarom heel veel dank voor iedereen die hieraan bijdraagt. Partners: Bijlages bij dit rapport: Financieel overzicht. Media Bereik Merk Identiteit & Organisatie Ereveld Vol Leven. Ereveld vol leven wordt geproduceerd door: In samenwerking met: 30 Partners

31 31 Tot volgend jaar!