Handleiding voor gebruik van de verstoringsbronnenkaart

Transcriptie

1 Handleiding voor gebruik van de verstoringsbronnenkaart

2 Inhoud 2 De Verstoringsbronnenkaart, pag 3 Achtergrond, pag 3 Opbouw van de kaart, pag 3 Beperking, pag 3 Gebruik van de kaartviewer, pag 4 Gereedschappen en statusbalk, pag 4 Locatie en bediening van de vensters, pag 5 Het aan- of uitzetten (activeren) van de kaartlagen, pag 5 Het zichtbaar maken van de legenda, pag 5 Hoe kan ik:, pag 6 in- of uitzoomen?, pag 6 de kaart verschuiven?, pag 6 een plaats op de kaart vinden?, pag 6 de transparantie van de kaartlagen aanpassen?, pag 6 de volgorde van de kaartlagen aanpassen?, pag 6 relevante informatie en polygonen downloaden?, pag 6 Waar vind ik:, pag 7 algemene informatie over het bronbestand?, pag 7 beschikbare kaartlagen op een bepaalde locatie?, pag 7 detailinformatie over het bronbestand en de kwaliteit ervan?, pag 7 metadata van een bronbestand?, pag 8 de exacte locatie van de cursor op de kaart en de kaartschaal?, pag 8 Literatuur, pag 9

3 De Verstoringsbronnenkaart 3 De verstoringsbronnenkaart is een digitaal landelijk dekkend overzicht (kaart) met digitale en analoge bronnen van informatie over bodemverstoring. Het dient als eerste ingang voor dataverzameling voor verstoringskanskaarten op lokaal niveau en is daarmee bijvoorbeeld een handig gereedschap voor archeologen die in opdracht van gemeenten, grondgebruikers en ontwikkelaars onderzoeken of en in welke mate in een gebied verstoringen hebben plaatsgevonden Achtergrond De basis voor de Verstoringsbronnenkaart is een door Wageningen-UR gemaakte kaart met een overzicht van GISbestanden die mogelijk informatie kunnen verschaffen over verstoring van de bodem door menselijk handelen (Maas, de Vries, Brouwer & Heidema 2016). Dit overzicht is deels gebaseerd op de in 2012 gepubliceerde Vergraven Gronden kaart en bevat tevens een beschrijving van de bronnen. De GIS-bronnenkaart en bronnenbeschrijving zijn door de Rijksdienst verder uitgewerkt tot de Verstoringsbronnenkaart. Opbouw van de kaart De kaartlagen zijn ingedeeld in drie groepen die in de legenda terug te vinden zijn in de vorm van mappen. Van boven naar beneden: Administratieve grenzen. Informatieve lagen met de provincie-, gemeente- en waterschapsgrenzen. Verwijzingen naar Verstoringsbronnen. Door de hierin aanwezige lagen te activeren en met de muis in de kaart te klikken, wordt toegang verkregen tot informatie over datasets met gegevens over bodemverstoringen. Direct raadpleegbare verstoringsbronnen. Hierin bevinden zich kaartlagen met informatie over (potentiële) bodemverstoringen die direct raadpleegbaar zijn. Het gaat daarbij om kaarten met informatie over het gebruik van de grond als de Basisregistratie Percelen (BRP) en het CBS bestand bodemgebruik. Daarnaast is een selectie met verstoringen van de eerder genoemde Vergraven Gronden kaart overgenomen en kunnen verschillende versies van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) vergeleken worden om bijvoorbeeld te zien waar mogelijk egaliseringen of afgravingen plaats hebben gevonden. Beperking In de verstoringsbronnenkaart is naast algemene informatie over de bronnen, zoals over de bronhouder, het doel en de beschikbaarheid ook informatie over de kwaliteit ervan opgenomen. Het gaat daarbij over de toepassingsschaal en geschiktheid voor gebruik op perceelsniveau, actualiteit en de herzieningsfrequentie. De geïnventariseerde overzichten van potentieel verstorende activiteiten zijn echter niet gemaakt voor gebruik in de archeologie en geven daarom slechts een eerste indicatie voor de aanwezigheid van een verstoorde bodem. Het is dan ook niet mogelijk om alleen op basis van de informatie uit die bestanden met zekerheid iets te zeggen over de werkelijke mate van bodemverstoring.

4 Gebruik van de kaartviewer 4 In de kaartviewer is veel informatie ondergebracht. Een groot deel daarvan wordt pas zichtbaar na het aanvinken van kaartlagen, het klikken in de kaart of het selecteren via aanklikbare submenu s. Hieronder staat beschreven hoe de viewer bediend wordt en waar welke informatie te vinden is. Gereedschappen en statusbalk Linksboven in beeld bevinden zich zes knoppen waarmee verschillende gereedschappen kunnen worden geactiveerd. Verschuiven van de kaart Dit gaat door selectie van het vierpijlensymbool. Door vervolgens met de cursor in de kaart te klikken kan deze verschoven worden. I-gereedschap Door selectie van dit gereedschap kan met de muis via de kaart locatie specifieke informatie worden opgevraagd. Dit kan alleen voor lagen die geactiveerd zijn. De informatie verschijnt in het FEATURE venster rechts. Zie verder onder Het aan- of uitzetten van de kaartlagen in het KAARTLAGEN venster en Waar vind ik detailinformatie over het bronbestand en de kwaliteit ervan? Afdrukken Door op de knop met de printer te klikken verschijnt een venster waarin het mogelijk is verschillende afdrukopties te selecteren. Zoeken Door op de knop met zoeken te klikken opent een venster waarin een adres, postcode of plaats kan worden ingegeven. Zoomen Met een muisklik op het plus- of min teken wordt in- dan wel uitgezoomd. De gekozen kaartschaal is zichtbaar op de statusbalk rechtsonder. Rechtsonder bevindt zich tevens een knop waarmee een overzichtskaartje kan worden opgeroepen. Statusbalk Deze bevindt zich onderaan de viewer. Rechts op de statusbalk kunnen de kaartschaal en de cursorlocatie op de kaart in RD coördinaten afgelezen worden.

5 5 Locatie en bediening van de vensters De kaartviewer bevat naast het hoofdvenster met de kaart, links de KAARTLAGEN en LEGENDA, en rechts de vensters FEATURE INFO en INFORMATIE. Door te klikken op de grijze pijlen (< of >) links- en rechtsboven schuiven deze uit beeld en wordt het kaartvenster gemaximaliseerd. Door een muisklik op het + of - teken rechts in de balk met vensternaam kunnen de vensters worden in- of uitgevouwen. Het aan- of uitzetten (activeren) van de kaartlagen In het KAARTLAGEN venster wordt onderscheid gemaakt tussen voorgrondlagen (drie mappen met verschillende lagen met verstoringsbronneninfo) en achtergrondlagen (topografie, luchtfoto of blanco). Standaard staan de voorgrondlagen uit. Door de mappen te openen worden de daarin beschikbare kaartlagen zichtbaar. Vervolgens kunnen de lagen aan- of uitgezet worden door met de muis op het oogsymbool te klikken. Het zichtbaar maken van de legenda De kaartlegenda van de geactiveerde kaartlagen verschijnt in het LEGENDA venster. Deze bevindt zich aan de linkerzijde, onder het venster KAARTLAGEN en is daarom niet altijd zichtbaar. Door scrollen op de schuifbalk of door de vensters respectievelijk te minimaliseren en maximaliseren (muisklik op het + of - teken) wordt het LEGENDA venster zichtbaar. Zie ook onder Locatie en bediening van de vensters. Sommige geactiveerde kaartlagen worden pas zichtbaar na inzoomen.

6 Hoe kan ik: 6 in- of uitzoomen? Door een muisklik op de knoppen met het + of - teken op de linksboven. De inhoud van sommige kaartlagen wordt pas zichtbaar na inzoomen. de kaart verschuiven? Door een muisklik op de knop met het vierpijlensymbool linksboven. Door vervolgens met de cursor in de kaart te klikken kan deze verschoven worden. een plaats op de kaart vinden? Na klikken op de knop zoeken linksboven kan een adres, plaats of postcode worden ingegeven. de transparantie van de kaartlagen aanpassen? Venster KAARTLAGEN> selecteer via de grijze pijl in het keuzemenu> transparantie. De transparantie van de laag kan aangepast worden door met de cursor te slepen op de blauwe cirkel. de volgorde van de kaartlagen aanpassen? Door in het menu kaartlagen met de muis op een laag te gaan staan en daarbij de linkermuistoets ingedrukt te houden, kan de volgorde van de lagen worden aangepast door deze te verslepen. relevante informatie en polygonen downloaden? Van verschillende kaartlagen kunnen gegevens (informatie, polygonen) worden gedownload voor gebruik in een eigen GIS-applicatie. Venster KAARTLAGEN> selecteer via het grijze pijltje in het keuzemenu achter de laagnaam> Download. Na klikken op Download verschijnt een venster waarin een keuze kan worden voor wat betreft de gewenste inhoud, het formaat en de kaartprojectie.

7 Waar vind ik: 7 algemene informatie over het bronbestand? Venster KAARTLAGEN, keuzemenu kaartlaag (grijze pijl naast de laagnaam), toon extra informatie (niet altijd beschikbaar). Deze informatie verschijnt in het INFORMATIE venster rechts die het best zichtbaar is met het FEATURE INFO venster ingevouwen. De feature werkt ook als de laag niet aangevinkt is. De tekst blijft staan totdat op het kruisje rechtsboven wordt geklikt. Het venster kan ook geopend worden vanuit het Feature INFO venster (zie verderop onder Waar vind ik detailinformatie over het bronbestand en de kwaliteit ervan?) beschikbare kaartlagen op een bepaalde locatie? Door met de cursor na selectie van het i-gereedschap (linksboven KAARTLAGEN) in de kaart op de gewenste locatie te klikken verschijnt rechts in het venster FEATURE-INFO bovenaan de naam van bovenste laag die geactiveerd is. Met behulp van het grijze pijltjes rechts naast de laagnaam kan bekeken worden welke kaartlagen nog meer informatie bevatten over de betreffende locatie. Het overzicht met beschikbare kaartlagen is alleen volledig als alle voorgrondlagen geactiveerd zijn. detailinformatie over het bronbestand en de kwaliteit ervan? Deze is opvraagbaar voor de lagen met verstoringsbronnen. De betreffende kaartlaag moet geactiveerd zijn. Door met de cursor na selectie van het i-gereedschap (linksboven KAARTLAGEN) in de kaart op de gewenste locatie te klikken verschijnt rechts in het venster FEATURE-INFO bovenaan de naam van bovenste laag die geactiveerd is met daaronder detailinformatie over de betreffende kaartlaag. Als in een kaartlaag naar meerdere bronbestanden wordt verwezen rouleren deze automatisch in het FEATURE-INFO venster. Navigatie is mogelijk door middel van pijltjes en een pauze/play knop.

8 8 Vanuit het FEATURE INFO venster met detailinformatie kan ook de eerder genoemde meer algemene informatie over de bron uit het INFORMATIE venster worden opgevraagd. Na een muisklik op het i-symbool rechts naast de laagnaam verschijnt algemene informatie over het bronbestand in het INFORMATIE venster. Omdat deze zich onder het FEATURE INFO venster bevindt, is deze niet altijd goed te zien. Door scrollen op de schuifbalk of door de vensters respectievelijk te minimaliseren en maximaliseren (muisklik op het + of - teken) wordt het INFORMATIE venster zichtbaar. Voor wat betreft de kaartlagen in de map Direct raadpleegbare bronnen kan de metadata worden opgevraagd door in het venster KAARTLAGEN te klikken op de pijl achter de laagnaam voor het keuzemenu en vervolgens op Metadata. de exacte locatie van de cursor op de kaart en de kaartschaal? Rechtsonder op de statusbalk is de kaartschaal aangegeven en de locatie van de cursor op de kaart in RD-coördinaten. metadata van een bronbestand? In het FEATURE-INFO venster kunnen voor de laag Overzicht verschillende verstoringsbronnen metadata van bronbestanden via URL s worden verkregen. Zie onder Waar vind ik detailinformatie over het bronbestand en de kwaliteit ervan?

9 Literatuur 9 Maas, G.J., F. de Vries, F. Brouwer & N. Heidema 2016: Inventarisatie GIS-bestanden met informatie over bodem verstoring, Wageningen Environmental Research Rapport 2751, Wageningen. Eveneens op de webpagina van de verstoringsbronnenkaart te downloaden Reuler, H. van, G.D. Vermeulen, J. Spruijt, D.J.M. van Balen, M.P.M. Derkx, G. Heijerman, A.H.M.C. Baltissen & J.J. de Haan, 2014: Inventarisatie van reguliere teelthandelingen in de landbouw in Nederland, de invloed ervan op de bodem in verband met de consequenties voor de archeologische resten. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Wageningen UR, Wageningen.

10 Colofon Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort fax info@cultureelerfgoed.nl Maart 2017