Draagmoederschap. Ethische aspecten rond het ongeboren kind 7 december Universitair Ziekenhuis Gent 1

Transcriptie

1 Draagmoederschap Ethische aspecten rond het ongeboren kind 7 december

2 Waarom draagmoederschap? Alternatieven: adoptie, pleegzorg, kinderloosheid Centrale motief zoals bij vele fertiliteitsbehandeling Genetisch eigen kind 2

3 Ouderschap Wensouder Genetische ouder = wensouder of eicel-, zaaddonor Draagmoeder, in extenso partner van draagmoeder = juridische ouder 3

4 Types Draagmoederschap Commercieel vs altruïstisch of ideëel Laagtechnologisch vs hoogtechnologisch 4

5 Als evolutie van deze tijd? In Genesis 1910 AC: Sarah en haar 90-jarige echtgenoot Abraham gebruiken hun slaaf Hagar als draagmoeder met de geboorte van Ischmael Farao s in het oude Egypte gebruikten concubines om troon van erfgenamen te voorzien 5

6 Modern draagmoederschap Kunstmatige inseminatie jaren 70 eerste boost 1976 eerste wettelijke overeenkomst tussen wenskoppel en draagmoeder (Advocaat Noel Keane, VS) Opkomst IVF opent perspectieven voor hoogtechnologisch draagmoederschap 1985: Eerste zwangerschap na hoogtechnologisch draagmoederschap 6

7 Wereldperspectief Enorme heterogenicitiet wat betreft regelgeving in de wereld Naast juridische ook culterele en religieuze invloeden Contracten kunnen kunnen verboden zijn, zonder dat draagmoederschap verboden is (vb Nederland) In sommige landen zijn contrecten bindend Commercieel draagmoederschap kan als misdaad gezien worden = babyhandel Draagmoederschap gelijkgesteld aan adoptie (preconceptioneel) 7

8 Draagmoederlanden VS Grootste ervaring laag- en hoogtechnologisch draagmoederschap Commerciële instelling en vrije markt, georganiseerd in bureau s Internetsites 8

9 UK Surrogacy arrangement act: draagmoederschap legaal doch gelimiteerd Geen commercieel draagmoederschap Volwaardige doch last resort optie Altruistische draagmoeder aangebracht door de wensouders, doch ook bestaan van non-profit organisaties Adoptie noodzakelijk 9

10 Reproductief Toerisme 10

11 Reproductief Toerisme Indië Commercieel draagmoederschap legaal Richtlijnen (2005) betreffende ART zijn niet bindend Wildgroei en zelfregulatie fertiliteitsartsen Andere landen reproductief toerisme Oekraine, VS Adoptieproblemen! 11

12 België GEEN wetgeving rond draagmoederschap elk IVF-centrum ontwikkelt eigen criteria in verband met draagmoederschap Afstammingswet volgens Romeins principe Mater certa est Adoptie is steeds noodzakelijk ART-wet (6/7/2007) bepaalt leeftijdsgrenzen (vrouw) Uitsluitend aanvragen voor hoogtechnologisch draagmoederschap in UZGent 12

13 UZ GENT Medisch consult Psychosociaal consult Multidisciplinair overleg ARG Consult onafhankelijk psychiater Juridisch advies Psychologis che screening Consult interne gen. Ethisch committee 13

14 Aanvaardingsprocedure Aanmelding via Medisch consult Wensouders Kandidaat draagmoeder Psycho-sociale evaluatie Wensouders Kandidaat draagmoeder + eventuele partner Bespreking stafvergadering Afdeling Reproductieve Geneeskunde 14

15 Aanvaardingsprocedure Afspraak bij de internist (UZ Gent) Afspraak bij de psychiater (UZ Gent) voor wensouders en kandidaat draagmoeder + eventuele partner Artificiële proefcyclus voor adequate endometriumopbouw bij de draagmoeder Bijkomend gesprek bij de psycholoog (oa gestandardiseerde vragenlijsten) Contact met jurist nemen zicht op juridische implicaties is belangrijk Opstellen dossier met medisch, psychologisch en psychiatrisch luik voor Ethisch Comité Voorstelling op de vergadering van het Ethisch Comité 15

16 Psychosociale evaluatie Wensouders Kandidaat draagmoeder en partner Gesprek binnen ARG Onafhankelijk advies Gestandaardiseerde psychologische tests Advies onafhankelijk psychiater Evaluatie centrum voor psychosomatiek 16

17 Psycho-sociale evaluatie - wensouders Open interview gedurende 2 uur: Zicht op leefomstandigheden (werk, relatie, kinderwens ) Motivatie voor draagmoederschap Contact met de kandidaat draagmoeder Afspraken met de kandidaat draagmoeder Zicht op gezin van herkomst/omgeving Zicht op draagkracht, eventuele psychische problemen Informatie over het emotionele aspect van de procedure 17

18 Psycho-sociale evaluatie draagmoeder + eventuele partner Open interview gedurende 2 uur: Zicht op leefomstandigheden (werk, relatie, ) Motivatie voor draagmoederschap Contact met de wensouders Houding partner/gezin(kinderen)/omgeving Afspraken met de wensouders Zicht op draagkracht, psychische stabiliteit Informatie over het emotionele aspect van de procedure 18

19 Psychologische aspecten Complicaties tijdens de zwangerschap en bij de geboorte (alsook postnatale depressie) De dynamiek: mijn lichaam, jullie baby of mijn baby, jouw lichaam Het afstaan Het ontstaansverhaal voor het kind (toekomstig contact tussen kind en draagmoeder) 19

20 Juridisch aspecten Doorverwijzing naar deskundige voor professioneel juridisch advies: Kennisgeving over de wetten in het land van geboorte en het thuisland van de wensouders Pro s en contra s van een draagmoederschapovereenkomst Overeenkomsten hebben geen bindende waarde 20

21 Juridisch aspect Adoptie door wensouders steeds noodzakelijk Stiefouderadoptie of volledig binnenlandse adoptie van gekend kind Eenvoudiger als draagmoeder niet gehuwd is: erkenning door wensvader reeds voor geboorte Kind kan pas worden afgestaan op leeftijd van 2 maand Risico 21

22 Multidiscipliniar overleg Sedert 2012 ARG en Interne geneeskunde Artsen, consulent, vroedvrouw Maandelijks of ad hoc Doel: Verder ontwikkelen algemeen kader Praktische afspraken Casusbespreking (filter voor ethische commissie) Follow-up casussen in aanvraag en koppels in behandeling 22

23 Voorstelling Ethische commissie 1-2 per maand Duur aanmelding voorstelling 6maand 1 jaar Volledige casus bespreking Aanvaarding of verwerping via stemming Soms uitstel aanvraag bijkomende informatie 23

24 Criteria UZ Gent In overleg met Ethisch Comité; continu zoekproces Huidige voorwaarden wensouders: Leeftijd (ART-wet) Stricte medische indicatie, voorbeeld: Afwezige uterus (oa Rokitansky-syndroom, hysterectomie,..) Zwangerschap is levensbedreigend voor de wensmoeder of foetus In goede, algemene gezondheid (fysiek, psychisch) verkeren Draagmoederschap is een ultimum remedium Primaire aanvraag De Belgische nationaliteit bezitten en woonachtig zijn in België 24

25 Criteria UZ Gent Huidige voorwaarden kandidaat draagmoeder: Meerderjarig zijn en jonger dan 45 jaar (ART-wet); Kandidaat draagmoeder moet minstens één levend gebaard kind hebben en een vervulde kinderwens Obstetrische voorgeschiedenis, in goede, algemene gezondheid (fysiek, psychisch) verkeren mag geen pathologie vermelden die een verhoogd risico op complicaties in de volgende zwangerschap impliceert De motivatie is ideëel en niet commercieel Akkoord van de partner en gezin De Belgische nationaliteit bezitten en woonachtig zijnde in België 25

26 Evolutie en toenemende complexiteit Wensouders Afwezigheid van baarmoeder (hoofdzakelijk MRKH) Homokoppels sedert 5-tal jaat Vrouwen met complexe medische voorgeschiedenis Draagmoeders Interfamiliaal Vrienden, kenissen Opkomst sociale media 26

27 Het kind Recht op kinderen vs recht op ouders Borstvoeding? hechting in utero?, analogie adoptie Relatie kind wensouders: geen negatieve gevolgen Relatie kind draagmoeder: wisselend contact, eerder vraag naar meer dan minder vanuit perspectief kind 27

28 De draagmoeder Impact van afstand van het kind op de draagmoeder en de partner Rol: wisselend van meter, tot geen contact Andere benadering van de fœtus: meer afstand, geeft ook controverse Belang van screening, kader en ondersteuning 28

29 Negen maanden geduld, in oma s buik door liefde omhuld. Ons leven kan niet meer stuk, jij bent het bewijs van ons geluk. 29